Արա Շիրինյան - հեռուստառեժիսոր    
Նառա Բաղդասարյան - սոցիոլոգ

Առաջին ապրանքը, որն աշխարհի երեսին գովազդվել է, «եդեմական խնձորն էր»: Թե ինչ հետեւանքներ ունեցավ մարդկության համար այդ գայթակղությունը, բոլորս գիտենք:

Այսօր մարդկությունն այնպես է խճճվել ապրանքային շուկայում, ծառայությունների եւ տեղեկատվության ցանցում, որ համատարած գովազդն անխուսափելի է: 20-րդ դարավերջին գովազդի ներգործությունը հասարակական գիտակցության վրա այնքան մեծացավ, որ այն անվանեցին «հինգերորդ իշխանություն»:

Հայաստանում իր գոյության առաջին օրվանից հեռուստատեսային գովազդն ունեցավ բոլոր բացասական հետեւանքները, որ ընդհանրապես կարող էր ունենալ: Հիշենք «խաբված ավանդատուներ» քարոզարշավը, որն իրականացրեցին JMZ-ը, «Մերկուրին», Նորինվեստը, «Արմենիա» բանկը եւ ուրիշներ: Անշուշտ, հայոց մեջ խաբեությունը նորություն չէ, բայց գովազդը դրան հաղորդեց տեխնոլոգիական հմայք եւ զանգվածային բնույթ:

Գովազդն ընդհանրապես մարդկության լավագույն հայտնագործությունը չէ: Նախեւառաջ այն բարձրացնում է ապրանքի գինը: Օրինակ, Երեւանի կոնյակի գործարանը, սարքավորումների նորացմանն ուղղված 5 մլն դոլարին զուգահեռ, պլանավորել է 10-15 մլն դոլար ծախսել գովազդի վրա` բնականաբար սպառողի հաշվին:

Հեռուստատեսային գովազդը նախաձեռնում եւ իրականացնում են երեք սուբյեկտներ` պատվիրատուն, գովազդ արտադրողն ու հեռարձակողը: Երեքն էլ սույն գործունեությամբ հետապնդում են շահույթ: Եվ ահա նրանց պայմանագրային գործարքից ծնված գովազդն ամեն օր դիտելու պարտականությունը դրված է հեռուստադիտողի վրա: Ժամը 19-ից մինչեւ 24-ը հեռուստացույց են դիտում ընտանիքների 98%-ը:

Գովազդը նյարդայնացնում է հեռուստադիտողին: Նրա դիտումը էկրանին հնարավոր է միայն խուժման եղանակով` հեռուստադիտողի կամքին հակառակ: Այն հայտնվում է ամենաանհարմար պահին, ընդհատում կինոնկարի ներդաշնակությունը, սերմանում սպառողական վերաբերմունք, նյութապաշտություն, աղավաղում լեզուն, բռնանում ճաշակի վրա, ոտնահարում էթիկայի նորմերը: Ամեն օր:

Հայտնի է. «Եթե բավական երկար ժամանակ ինչ-որ բան փչացնես, այն ի վերջո կփչանա»: Սա վերաբերվում է նաեւ հասարակությանը: Մարդիկ սկսում են հանդուրժել անհանդուրժելին: Անկիրթ, անմշակ, անկառավարելի գովազդն այլասերում է հասարակության չձեւավորված արժեքային համակարգը: Գովազդի հոգեբանությունը սկսում է տարածվել հասարակական, քաղաքական կյանքի վրա: Աներեւույթ, անշոշափելի հաջողություններ արձանագրելու թուլությունը իշխում է բոլոր մակարդակներում` մանկապարտեզից մինչեւ պրեզիդենտական պալատ: Իրական նվաճումը փոխարինվում է այդ մասին հայտարարությամբ, եւ սկսում ինքնուրույն գոյությունը իբրեւ հասարակական գիտակցության պատրանք:

Քաղաքակիրթ երկրներում, որտեղ գովազդի ինդուստրիան շատ ավելի զարգացած է, հասարակությունը պաշտպանված է գովազդի բացասական ներգործությունից: Այնտեղ գովազդը կառավարելի է, ավելի ճիշտ, ինքնակառավարելի, եւ բացի այդ վերահսկվում է պետության ու հասարակության կողմից: Ամեն ինչ արված է գովազդի անցանկալի հետեւանքները նվազագույնի հասցնելու համար: Իսկ մեզ մոտ....

Գովազդ պատվիրողները

Հայաստանի խոշոր գովազդատուներն են` Ընտանեկան լոտոն, Վեդի Ալկոն, Ավշարի գինու գործարանը, Գրանդ Տոբակոն, Բարի լոտոն, Ջերմուկ գրուպը, Սիլ գրուպը, Շամպայն գինիների գործարանը եւ ուրիշներ:

Ուզում ենք հավատալ, որ գովազդի միջոցով նրանք խթանում են իրենց արտադրանքի եւ ծառայությունների սպառումը, ապահովում են ավելի բարձր շահույթ իրենց բիզնեսին` հանուն երկրի ընդհանուր բարօրության:

Սակայն խոշոր գովազդատուներին պետք է մտահոգի այն հանգամանքը, որ Հայաստանում հեռուստատեսային գովազդը չափազանց... էժան է: Ընդ որում, էժան է թե՜ գովազդը պատրաստելու եւ թե՜ ցուցադրելու գինը: Հետեւաբար նաեւ էժան է գովազդից ստացված տնտեսական արդյունքը:

Բանն այն է, որ գովազդային հայտարարության արդյունավետությունը հակառակ համեմատական է նրա ընդհանուր քանակին: Գովազդի առատությունը եթերում խիստ նվազեցնում է այն դիտելու ցանկությունը: Տարբեր հարցումների համաձայն հեռուստադիտողների մեծ մասը գովազդի ժամանակ փոխում է ալիքը, գնում է զուգարան, զանգում է ինչ-որ տեղ եւ այլն:

Ահա գովազդային հոլովակների միջին եւ առավելագույն քանակը մեկ գովազդային բլոկում (դեկտեմբեր, 2001թ).

Հանրային հեռուստատեսություն13 - 26
«Պրոմեթեւս»14 - 27
«Արմենիա» հեռուստաընկերություն24 - 47
«Ա1+» հեռուստաընկերություն7 - 16
«ԱՐ» հեռուստաընկերություն5 - 7
Ռուսական HTB ալիքով («Պարադիզ»)10 - 22

(Տվյալները տրամադրել է «Մեդիա-գրուպ» ընկերությունը: Հասցե` Երեւան, Նալբանդյան 7-16, հեռախոս` + 374 1 54-33-57)

Դժվար է ենթադրել, թե հեռուստադիտողը դիտում է, ասենք, 47 գովազդային հոլովակ իրար ետեւից, բայց ահա «Արմենիա» հեռուստաընկերությունը իր գովազդատուներին հենց դա է համոզել: Անշուշտ, էժան գներով:

Իրականում գովազդատուն ծախսում է զգալի գումարներ, անընդհատ կրկնելով իր գովազդային հոլովակը, բայց ճիշտ այդպես են վարվում նաեւ մյուս գովազդատուները: Արդյունքում գովազդը կորչում է «ընդհանուր աղմուկի մեջ»: Այդ են վկայում նաեւ գովազդի հետազոտություն կատարող մասնագետները:

Քեդի/Մքքան-Էրիքսոն գործակալության տնօրեն Կարեն Համբարձումյան.

- «Ամբողջ աշխարհում ընդունված է մեկ ժամում ցուցադրել 6 -10 րոպե գովազդ, հիմնականում երեք ընդհատումով: Հետեւաբար, մեկ բլոկում ցուցադրվում է առավելագույնը 4 - 6 հոլովակ` 30 վայրկյան տեւողությամբ: Սա օպտիմալ քանակն է...Մեզ մոտ գովազդը հասնում է ժամում 20 - 25 րոպեի, յուրաքանչյուր բլոկում ցուցադրվում է մինչեւ 45 հոլովակ: Նոր տարուց առաջ ոչ թե հաղորդումներն էին ընդմիջվում գովազդով, այլ հակառակը: Մինչդեռ, հոլովակները չպիտի իրար խանգարեն ոչ քանակով, ոչ էլ բովանդակությամբ: Նույն գովազդային բլոկում եղել են «Ջերմուկի» ու «Բջնիի» հոլովակները իրար ետեւից: Կամ, ասենք, «Անելիք» բանկի գովազդը հնչում է մի հաղորդման մեջ, որի հյուրն է մեկ ուրիշ բանկի նախագահը: Սա նշանակում է, որ գովազդատուն վճարել է իր մրցակցի գովազդի համար, քանի որ հոլովակներից մեկը հավաքում է մյուսի կուտակած GRP-ները /gross rating points - տոկոսային չափանիշ, որով հաշվում են ընդհանուր լսարանի թվից հոլովակը դիտողների թիվը/: Նույնատիպ ապրանքները գովազդել իրար ետեւից` նշանակում է մեկի արժանիքները վերագրել մյուսին:

Մեր եթերում ամեն անհեթեթություն կտեսնես: Պատճառն այն է, որ հեռարձակողների համար գովազդատուն ընդամենը փողի աղբյուր է, նրանց չի հետաքրքրում գովազդի արդյունավետությունը: Եթե պատվիրողը հանի իր գովազդը, տեղը կհայտնվի մեկ ուրիշը: Ավելի նպատակահարմար է, որ գովազդատուները աշխատեն գործակալությունների հետ»:

Գովազդի մոնիտորինգ իրականացնող «Մեդիա գրուպ» ընկերության տնօրեն Արմեն Մանուկյան.

- «Գովազդի վերլուծություն մեզ պատվիրում են միայն արտասահմանյան ֆիրմաները: Հայ գովազդատուներից ոչ ոք չի փորձել հաշվարկել իր գովազդի արդյունավետությունը, համենայն դեպս մասնագիտական մակարդակով: Գուցե նրանք դա անում են ինքնուրույն, իրենց մարկետինգի բաժինների միջոցով, բայց շատերը չգիտեն, որ պետք է գնել ոչ թե գովազդային ժամանակը, այլ spot-ը, որը տեղն է գովազդային բլոկում: Եթե դա, ասենք, գարեջրի գովազդ է, ուրեմն գովազդատուն պետք է ձեռք բերի էքսկլյուզիվ իրավունք, որ նույն բլոկում չլինի մեկ ուրիշ գարեջրի գովազդ:

Շատերը ցանկանում են լրատվական թողարկումից առաջ կամ հետո ցուցադրել իրենց գովազդը: Այս դեպքում հեռուստաընկերությունը ավելացնում է ցուցադրության գինը, ոչ թե քանակը: Այստեղ արդեն կարեւոր դեր է խաղում հեռուստաալիքի վարկանիշը: Բոլոր դեպքերում պատվիրատուն պետք է ընտրի գովազդային այն ստրատեգիան, որն ապահովում է տնտեսական արդյունք»:

Հայաստանում գովազդն արդյունավետ չէ, որովհետեւ էժան է: Եվ հակառակը` էժան է, որովհետեւ արդյունավետ չէ:

Ահա մեկ րոպե գովազդի հեռարձակման միջին գինը ԱՄՆ դոլարով այլ երկրների հետ համեմատությամբ.

Հայաստանի հեռուստաընկերություններ     10 - 150
Վրաստանի հեռուսատաընկերություններ   200 - 400
Ռուսաստանի հեռուստաընկերություններ (OPT, PTP)       3.000 - 50.000
Եվրոպական հեռուստակայաններ    8.000 - 250.000
ԱՄՆ հեռուստաընկերություններ      25.000 - 800.000

Որքան զարգացած է երկիրը եւ քաղաքակիրթ է հասարակությունը, այնքան ավելի թանկ է գովազդը: Հետաքրքիր է, որ Հայաստանում գովազդն ավելի էժան է, քան Վրաստանում, որը չի գերազանցում մեզ տնտեսական եւ մարդկային զարգացման չափանիշներով: Այս փաստն իր հերթին եւս վկայում է, որ մեզ մոտ կիրառվում են գովազդի դեմպինգային (արհեստականորեն ցածր) գներ:

Հայաստանում ձեռնարկատերը կամ ծառայություն մատուցողը հաճախ պատվիրում է գովազդ, որովհետեւ այդպես կարելի է էժան գնով ձեռք բերել ճանաչում եւ հեղինակություն: Անհամեմատ մեծ ծախս եւ հմուտ կառավարում կպահանջվի արտադրանքի / ծառայության որակը բարձրացնելու եւ դրանով ճանաչման հասնելու համար: Իսկ գովազդը, պարզվում է, ամենաէժան միջոցն է:

Թող զարմանալի չթվա, բայց եթե գովազդի գինը Հայաստանում կարգավորվի (տվյալ դեպքում բարձրանա)` բոլորը կշահեն: Պատվիրատուն նույն գնի սահմաններում կունենա քանակով քիչ, բայց արդյունավետ գովազդ: Իսկ գովազդային գործակալությունների եւ հեռարձակողների համար կպակասեն պատվերները, բայց ոչ եկամուտը:

Անշուշտ, գովազդի գինը ձեւավորվում է պահանջարկի եւ առաջարկի շուկայական կանոններով: Սակայն Հայաստանում շուկան ինքը քաղաքակիրթ չէ: Գովազդի շուկայում, ինչպես եւ ամենուր, իշխում է զոռբայության մթնոլորտը` «էժանով» պատվեր փախցնելու եւ բոլոր խնդիրները սպառողի հաշվին լուծելու սովորությունը:

Գաղտնիք չէ նաեւ, որ Հայաստանում ձեռնարկատիրությունը, մանավանդ իր շահութաբեր մասով, սերտորեն կապված է իշխանական կառույցների, հետեւապես նաեւ քաղաքականության հետ: Այս հանգամանքը եւս ազդում է շուկայի վրա: Այսպես եթերում հայտնվում է Գրանդ Քենդիի Փղիկը եւ կոնֆետ գովազդելու պատրվակով կոչ է անում քաղաքացիներին չմասնակցել ընդդիմության միտինգներին: Նման գովազդները ոչ մի կապ չունեն արտադրանքի սպառումը խթանելու հետ եւ բավարարում են գովազդատուի այլեւայլ հավակնությունները, ավելորդ աղմուկ ստեղծելով շուկայում: Կամ, ասենք, Գրանդ Տոբակոյի վերջին կոչը` «դադարեցնենք ծխախոտի գովազդը»: Ոչ թե թողնենք ծխելը, այլ «դադարեցնենք գովազդը», որն ուղղակի ամոթանք է արտասահմանյան ծխախոտ ներմուծող իր մրցակիցներին: Այն բանից հետո, երբ հայկական ծխախոտը, հագուրդ տալով ազգային սնապարծությանը, պարեց իր «քոչարին» Էյֆելյան աշտարակի տակ ու վրա, հիմա`«եկեք դադարեցնենք»: Ասենք թե...Բայց եթե վերջում գրված է Գրանդ Տոբակո, ուրեմն դա հենց գովազդ է որ կա: Եվ ի՞նչ կարիք կար մուլտերով ներքաշել նաեւ երեխաներին: Չէ՞ որ «բալիկների» համար նախատեսված հակագովազդը` իրականում թաքնված գովազդ է: Ասենք նաեւ, որ Հայաստանում ծխելու դեմ հեռուստատեսային քարոզարշավ է սկսել ծխախոտ արտադրող աշխարհահռչակ ամերիկյան ֆիրմաներից մեկը, բայց նրա անունը երբեք չի նշվում: Գովազդ պատվիրողների միտումը պետք է լինի ազնիվ եւ միայն գործնական:

Գովազդ արտադրողները

Հեռուստատեսային գովազդը Հայաստանում արտադրում են մի քանի մասնագիտացված («Պարադիզ», «Շարմ», «Արկ», «Շարկ», «Կայմ» եւ ուրիշ) ընկերություններ, ինչպես նաեւ հեռուստաընկերությունների գովազդային բաժինները: Ետ չեն մնում նաեւ պատեհաբար գովազդ արտադրողները, որոնց հոլովակները երբեմն աչքի են ընկնում ճաշակի եւ մտքի իսպառ բացակայությամբ:

Եթե փորձենք հասկանալ, թե ի՞նչն է հայկական գովազդի մեջ երբեմն մեզ վանում, ապա կտեսնենք այն ապուշի դեմքը, որին աչքի առաջ ունենում են գովազդ պատրաստողները: «Շտապեք, տեղերը սահմանափակ են» կամ «բաց մի թողեք ձեր շանսը» արտահայտությունները մեր իրականության մեջ ապրող հայի համար նշանակում են, որ համերգի տոմսերը չեն վաճառվում, իսկ վիճակահանությամբ խոստացված ավտոմեքենան կշահեն կազմակերպչի բարեկամները: Եթե նույնիսկ դա այդպես չէ, միեւնունն է` մենք այդպես ենք մտածում, դա մեր կենսափորձն է:

«Բուֆֆե»-ի գովազդում ասվում է` «այս ամենն արժե ընդամենը երեք հազար դրամ»: Սակայն գովազդի հերոսները «հեռախոսով սեքս» հիշեցնող զրույցից հետո կգնան «Բուֆֆե» եւ կճաշակեն միայն սալաթ, համեմված հավի մսի մանրակտորներով, իսկ «մսի համեղ կտորը», որի մասին երազում է աղջիկը, կնստի նրանց վրա 6 հազար դրամ: Գովազդն անբարեխիղճ է, գռեհիկ եւ նյարդայնացնում է ցուցադրման հաճախականությամբ:

Քաղաքակիրթ երկրներում գովազդը խթանում է մարդկանց լավ ապրելու ձգտումը եւ ստեղծում կյանքի բարձր չափանիշներ: Մեզ համար լավ կյանքի չափանիշը ուրվագծվում է տարբեր տեսակի օղիներ խմելու, փականի տակ «հրավեր» հայտնաբերելու, բախտի բերմամբ ավտոմեքենա, տուն-տեղ-տելեվիզր շահելու հորդորներով: Եվ այս համատարած վիճակահանությանը մատնված ժողովուրդը, որը «երբեք չի սխալվում», մուժիկի պես օղի խմելով, անվաստակ, անպատասխանատու ապրելակերպը պիտի ընդունի իբրեւ կյանքի ավելի բարձր չափանիշ:

Ամբողջ աշխարհում, ինչպես եւ ՀՀ «Գովազդի մասին» օրենքով, արգելվում է ալկոհոլային խմիչքների գովազդի ժամանակ ցուցադրել դրանց օգտագործման ընթացքը, եւ բացասական գնահատական տալ չօգտագործողներին: Երկու դրույթն էլ խախտել են «Մուժիկ` տղամարդուն վայել օղի» հոլովակի հեղինակները:

Ի դեպ, շատ երկրներում օրենքը որոշ սահմանափակումներով չի արգելում ալկոհոլային խմիչքների եւ ծխախոտի գովազդը, որովհետեւ դրանց արտադրությունն ապահովում է աշխատատեղեր եւ պետական բյուջեի մուտքեր: Սակայն պետությունը այդ գումարները ծախսում է առողջապահության եւ սպորտի վրա, իրականացնում սոցիալական գովազդ` հակակշռելով վնասը: Հակառակ դեպքում անբարոյական կլիներ բյուջեն լցնել ժողովրդի առողջության հաշվին: Հայաստանում, ավաղ, հակառակն է. պետական բյուջեից ֆինանսավորվող Հանրային հեռուստատեսությունը ալկոհոլային խմիչքների գովազդով առաջին տեղում է:

Ընդհանրապես, սոցիալական գովազդը, որն անդրադառնում է առողջության, բնության պահպանության, սոցիալական պաշտպանության, ազգային շահերի հարցերին` հայկական եթերում գրեթե բացակայում է, թեեւ օրենքով նախատեսված է սոցիալական գովազդին առաջնահերթ տրամադրել գովազդային եթերաժամի ոչ պակաս, քան 5 տոկոսը:

Այդուհանդերձ, նշենք մի քանի գովազդային հոլովակներ, որոնք մեր կարծիքով հաջողված են եւ ընդունելի: Դրանցից է «Ջերմուկի» կարճ հոլովակը` «Հայրենիքիս ջուրը» դիպուկ կարգախոսով, ի տարբերություն նույն «Ջերմուկի» երկարաշունչ հոլովակների, որոնց տեքստերը գրված են խայտառակ հայերենով: Զուսպ եւ ճաշակով է` «Բառերն ավելորդ են. Վեդի Ալկո» հոլովակը: Բավական հաջող է Բարի լոտոյի գովազդը` ե'ւ պատկերը, ե'ւ երաժշտությունը: Չնայած հաճախակի ցուցադրմանը, այն չի նյարդայնացնում, ի տարբերություն Ընտանեկան լոտոյի, որի տոնական խաղարկությունների գովազդը սրտխառնոց է առաջացնում իր պարբերականությամբ: Հաջողված են Կոնյակի գործարանի «Արարատի լեգենդները» եւ էլի մի քանի հոլովակ: Սակայն լավագույն գովազդային արշավը մեր եթերում` «Կերամիկա»-ի անցյալ տարիների հոլովակներն էին` բազմազան, նուրբ հումորով եւ ճաշակով, «կատարելություն ամեն ինչում» գտնված կարգախոսով:

Գովազդ հեռարձակողները

Գովազդը անկախ հեռուստաընկերությունների գոյության հիմնական աղբյուրն է: Եթե այն չլիներ, շատ հեռուստաընկերություններ ստիպված կդադարեցնեին իրենց աշխատանքը: Սա է, թերեւս, գովազդից ստացված միակ դրական արդյունքը մեր հասարակության համար:

Ենթադրվում է, որ բարձր վարկանիշ ունեցող հեռուստաալիքն ունի ավելի շատ գովազդատուներ: Սակայն, դա պարտադիր պայման չէ: Հեռուստաընկերությունները, որպես կանոն, գների զեղչ են կատարում` ավելացնելով ցուցադրման քանակը: Գովազդ ցուցադրելը գրեթե չի պահանջում ծախս եւ աշխատանք, ուստի եւ այդ զեղչերը չունեն նվազագույն սահման, ինչպես որ չկա գովազդի ցուցադրությունը սահմանափակելու որեւէ պատճառ: Արդյունքում տուժում է հեռուստադիտողը:

Ներկայացնենք հիմնական հեռուստաալիքներով գովազդային հոլովակների ցուցադրության քանակը 2001թ. ընթացքում.

«Արմենիա» հեռուստաընկերություն    68.976
«Պրոմեթեւս»       65.887
Ռուսական HTB ալիքով («Պարադիզ»)  55.435
Հանրային հեռուստատեսություն       43.900
«ԱՐ» հեռուստաընկերություն  18.513
«Ա1+» հեռուստաընկերություն 13.538

Ինչպես գովազդատուները, այնպես էլ հեռուստաընկերությունները էժան գովազդով ձեռք են բերում էժան հեղինակություն: Եւպատահական չէ, որ հայ հեռուստադիտողը բոլոր հարցումների համաձայն գերադասում է ռուսական ալիքները:

Հասարակությունն անզոր է պաշտպանվել գովազդի բացասական ներգործությունից, քանի որ չկան դրա մեխանիզմները: Իսկ պետական կառավարման մարմին, որին օրենքը 1996-ից լիազորել է վերահսկել այս ոլորտը, առայժմ գոյություն չունի: Մինչդեռ, ՀՀ «Գովազդի մասին» օրենքը խախտում են մայրաքաղաքի եւ մարզերի գրեթե բոլոր հեռուստաընկերությունները:

Նախեւառաջ չի պահպանվում մեկ ժամում 10 րոպեից ավել գովազդ չհեռարձակելու արգելքը: Օրենքի այս դրույթը խախտում են հատկապես «Արմենիա» եւ «Պրոմեթեւս» հեռուստաընկերությունները, երբեմն նաեւ` Հանրային հեռուստատեսությունը: Եւ գրեթե բոլոր հեռուստաընկերությունները, բացի «Ա1+»-ից, խախտում են օրենքի մյուս դրույթը, որն արգելում է գովազդ հեռարձակել ավելի քան 20 րոպեն մեկ հաճախականությամբ:

ՀՀ հեռուստատեսության եւ ռադիոյի Ազգային հանձնաժողովը պատրաստվում է շուտով վերալիցենզավորել հեռուստաընկերությունները, եւ հայտնի չէ, թե ի՞նչ կշիռ կունենա, ասենք, «Գովազդի մասին» օրենքի պահպանումը լիցենզիան տրամադրելու հարցում:

Մեր հասարակությունը, ընդհանուր առմամբ, չի վստահում գովազդին հիմնականում մեկ պատճառով` չկա ցուցադրման էթիկա: Ամիսներով չփոփոխվող հոլովակները կրկնվում են չպատճառաբանված քանակությամբ: Շատ հոլովակներում օգտագործվում են միօրինակ, կպչուն, անմշակ տեքստեր եւ պատկերներ: Դրանց հաճախակի ցուցադրությունը ավելի է ընդգծում թերությունները:

Անցյալ տարի Ընտանեկան լոտոն բազում տհաճ պահեր պարգեւեց հեռուստադիտողներիս իր անպարկեշտ դատողություններով ծառ տնկելու, տուն կառուցելու եւ զավակ ունենալու մասին: Միայն 2001-ի դեկտեմբերին Ընտանեկան լոտոյի գովազդը «Արմենիա» հեռուստաընկերության եթերում ցուցադրվել է 3.761 անգամ: Այս անհեթեթությունը բազմիցս հարուցել է հեռուստադիտողների դժգոհությունը, բայց գովազդի տերերը, իմանալով այդ մասին, շարունակում են նույն համառությամբ:

Կասկած չկա, որ գովազդի ոլորտում այսօր իշխում է հասարակական կարծիքի հանդեպ անհարգալից վերաբերմունքը: Քաղաքակիրթ հեռուստագովազդ ապահովելու համար անհրաժեշտ է, որ գովազդատուն, արտադրողն ու հեռարձակողը, վերջապես հաշվի նստեն սպառողի շահերի հետ, որն առաջին հերթին հեռուստադիտող է, հետո միայն`պոտենցիալ գնորդ:

Վաղուց արդեն ժամանակն է, որ այս ոլորտի սթափ գործիչները միավորվեն եւ մշակեն շուկան կարգավորող մեխանիզմներ, ընդունեն պրոֆեսիոնալ էթիկայի կանոններ: Ի վերջո, եթե նրանք դա չանեն «ներսից», ապա մի օր դա անելու է «պետական կառավարման լիազորված մարմինը»` առաջնորդվելով իր «տրամաբանությամբ»: Ինքնակառավարման հիմքում դրված են քաղաքակիրթ աշխարհում ընդունված էթիկական նորմերը, որոնք պետք է կամովի ընդունեն գովազդային գործունեության բոլոր մասնակիցները:

Իսկ այսօր իրողությունն այն է, որ ոչ մի պետական կամ հասարակական մարմին չի փորձում պաշտպանել հեռուստադիտողի, այն է` հասարակության շահերը: