Անկախությունից ի վեր MIT-ի բակալավրիատ է ընդունվել հայաստանցի 5 աշակերտ

2000 թ.-ից մինչեւ հիմա Տիգրանը միակ աշակերտն էր Հայաստանից, ով 2 արծաթե մեդալի է արժանացել մաթեմատիկայի միջազգային օլիմպիադաներում: Այս տարի Ֆիզմաթ դպրոցի աշակերտներից մեկը սահմանել է Տիգրանի ռեկորդը` արծաթե մեդալ շահելով մաթեմատիկայի եւ բրոնզե մեդալ` ինֆորմատիկայի միջազգային օլիմպիադաներում:

Տիգրանն ափսոսում է, որ 10 տարի անց արծաթե մեդալի արժանացած տղայի հաջողությունը պետական մոտեցման ու աջակցության արդյունք չէ: «Պարզ երեւում է, որ դա անհատի արդյունք է, որ ինքը իր ծնողների, իր համառության, խելացիության շնորհիվ է կարողացել արդյունքի հասնել»,- ասում է Տիգրանը:

24-ամյա Տիգրան Սլոյանն այս ամռանն ավարտել է Մասաչուսեթսի տեխնոլոգիական ինստիտուտի (Massachusetts Institute of Technology (MIT)) բակալավրիատը, սեպտեմբերից ուսումը շարունակելու է մագիստրատուրայում եւ խորացնելու իր մասնագիտությունը` ծրագրավորումը: Նա ստացել է եւս մեկ մասնագիտություն` մաթեմատիկա, եւ մեկ «կիսամասնագիտություն»` տնտեսագիտություն (minor in Economics):

Տիգրանը նաեւ դասավանդում է MIT-ում` որպես սեմինարավար: MIT-ում ընդունված է, երբ ուսանողները գնահատում են դասախոսներին: Տիգրանն ուսանողների կողմից ամենաբարձր գնահատականն է ստացել` գործնական պարապմունքներ անցկացնելու համար:

MIT-ը համարվում է առաջին տեխնոլոգիական բուհն աշխարհում: Հայաստանի անկախությունից ի վեր MIT-ի բակալավրիատ է ընդունվել 5 հայաստանցի աշակերտ, բոլորը` միջազգային առարկայական օլիմպիադաների մեդալակիրներ: Տիգրանն ասում է, որ MIT ընդունվելու գաղտնիքը հենց միջազգային օլիմպիադաներում բարձր արդյունքներ ունենալն է եւ ոչ թե տվյալ երկրից բերված դիպլոմները:

Ամեն տարի MIT է ընդունվում 100-120 արտասահմանցի ուսանող, ինչը կազմում է տվյալ տարի այդ բուհ ընդունվածների առավելագույնը 10%-ը: MIT-ը վճարում է արտասահմանցի ուսանողի ուսման եւ ԱՄՆ-ում ապրելու վարձը` տարեկան 50-60 հազար դոլար, եթե ուսանողը դրա կարիքն ունի:

ԱՄՆ-ի բուհերի հայկական միություններից քչերն են Հայաստանի հետ կապված որեւէ միջոցառում կազմակերպում

2009-ին MIT-ում սովորող իր ընկերների` Սահակ Պետրոսյանի եւ Արսեն Մամիկոնյանի հետ Տիգրանը ստեղծեց Մասաչուսեթսի տեխնոլոգիական ինստիտուտի հայկական միությունը (MIT Armenian Society (MITAS)), որի նախագահն է:

Հայկական միությունը սկսվեց MIT-ում սովորող 3 հայաստանցիներով, բայց այժմ ունի մոտ 25 անդամ: «Մոտավորապես 2 տարվա ընթացքում մենք բացահայտել ենք հայազգի նոր ուսանողների, որոնք պարզապես Ամերիկայում են ծնվել մեծացել ու ի տարբերություն մեզ` խանդավառությամբ չեն ամեն տեղ ասել, որ «մենք հայ ենք»«,- ասում է Տիգրանը: Միության անդամների կեսը Բոստոնի հայկական համայնքից աջակիցներ են:

Հայկական միության հիմնական նպատակն է MIT-ում Հայաստանը ճանաչելի դարձնել օտարերկրացիներին: Մյուս նպատակն է Հայաստանի հետ կապը պահպանելը: Տիգրանի խոսքերով` ԱՄՆ-ի բուհերում հայկական շատ միություններ կան, սակայն շատ քչերն են Հայաստանի հետ կապված որեւէ միջոցառում կազմակերպում:

MIT-ի Հայկական միության միջոցառումների շարքում ամենանշանակալիներից էին ՀՀ անկախությանը նվիրված միջոցառումները 2009 եւ 2010 թթ. սեպտեմբերին, որոնք կազմակերպվել են Հարվարդի համալսարանի Հայկական միության հետ: Միջոցառումներին մասնակցել է մոտ 150 մարդ ոչ միայն MIT-ից, այլեւ Բոստոնից, այդ թվում նաեւ` շատ այլազգիներ:

«Մենք շատ հաճախ հենց շեշտը դրել ենք, որ մասնակիցների գոնե կեսը այլազգի լինի, որ եւ իմանան ՀՀ-ի մասին, եւ իմանան, որ մենք հպարտ ենք, որ ունենք հանրապետություն` կապ չունի, թե այդ հանրապետությունում հիմա ինչ խնդիրներ կան»,- ասում է Տիգրանը:

Այս ապրիլի 24-ին MIT-ի Հայկական միությունը կազմակերպեց Ցեղասպանությանը նվիրված փաստագրական ֆիլմի դիտում, որին ներկա էր մոտ 350 մարդ, մեծ մասը` ոչ հայեր: Ֆիլմի դիտմանը ներկա էր MIT-ի Թուրքական միության նախագահը եւ միության այլ անդամներ: Տիգրանն ասում է, որ նրանք հանգիստ են իրենց պահել միջոցառման ժամանակ, քանի որ MIT-ում սովորող ուսանողներն առաջնորդվում են փաստերով:

Մասաչուսեթսի տեխնոլոգիական ինստիտուտի Հայկական միությունը Facebook-ի միջոցով կապ է պահպանում հայաստանցի ուսանողների հետ, պատասխանում MIT ընդունվելու վերաբերյալ նրանց հարցերին: Տիգրանը Երեւանում էլ է հանդիպել երիտասարդների ու նրանց ներկայացրել MIT-ը, պատմել, թե ինչպես կարելի է ընդունվել այդ բուհ:

Ըստ MIT-ի ուսանողի` Հայաստանում մթնոլորտը չի տրամադրում սովորելուն

Տիգրանը Մասաչուսեթսի տեխնոլոգիական ինստիտուտ է ընդունվել Հայաստանում դպրոցն ավարտելուց հետո: Նա որոշեց Հայաստանում բարձրագույն կրթություն չստանալ, քանի որ այստեղ չէր տեսնում մի բուհ, որտեղ կարելի է լուրջ հաջողությունների հասնել: MIT-ի ուսանողի կարծիքով` Հայաստանում բարձրագույն կրթության ցածրորակ լինելու հիմնական պատճառը միջավայրն ու մթնոլորտն են:

«Հիմա այն դարն է, որ պարտադիր չի` շատ ուժեղ պրոֆեսորներ կամ դասընթացի շատ ուժեղ մեթոդներ ունենաս, որովհետեւ այդ ամենը ինտերնետում տեղադրված է: Հենց հիմա դուք կարող եք մտնել ինտերնետ, եւ MIT-ի, եւ Հարվարդի դասախոսություններ լսել: Բայց ինչ պակասում է Հայաստանում, մթնոլորտն է, որտեղ ուսանողները շահագրգռված են սովորելու: Հայաստանում երբ դու գնում ես համալսարան դասի, այն մթնոլորտը չի ստեղծված, որտեղ սովորելը ամենաբարձր արժեքն է»,- ասում է Տիգրան Սլոյանը:

Հայաստանի բուհերի մոտով անցնելիս Տիգրանը տեսնում է դրսում հավաքված շատ տղաների, ովքեր մտածում են` էսօր ով է ավելի լավ հագնվել, ով է ավելի լավ մեքենա քշում, ով ավելի լավ ընկերուհի ունի:

«MIT-ում այդպիսի բան գոյություն չունի: MIT-ում քո մեջ սեր են դաստիարակում դեպի սովորելը: Բոլորը մրցակցում են մի բանում` ով է ավելի լավ սովորում: Ու այդ մթնոլորտը քեզ մղում է, որ սովորես: Իսկ Հայաստանում ընդհակառակը, երբ մեկը շատ է սովորում, ասում են` դու կդառնաս պրոֆեսոր, ես կդառնամ ինչ-որ մի օլիգարխ, եւ ո՞վ ավելի բարձր ստատուս կունենա Հայաստանում: Ես դպրոցում սովորելիս արդեն գերադասում էի շատ ավելի շատ դասի չգնալ, տանը պարապել, որովհետեւ դասի գնալով` ավելի շատ ժամանակ էի կորցնում եւ ուրիշ բաներով էի զբաղվում` ընկերների հետ ֆուտբոլ խաղալով, կռիվ անելով կամ նմանատիպ բաներով»,- հավելում է Տիգրանը:

Միաժամանակ նա համամիտ չէ «մինչեւ ամբողջ հասարակությունը չփոխվի, կրթությունը չի փոխվի» թեզին, եւ համարում է, որ կարելի է փոփոխությունները սկսել հենց կրթությունից` համալսարանում ստեղծել մի մթնոլորտ, որտեղ ուսանողի համար ամենաբարձր արժեքը կդառնա հնարավորինս լավ սովորելը:

«Մի տեղից պետք է սկսել: Եթե ասենք, որ եկեք ամբողջ Հայաստանը փորձենք փոխել, որ կրթությունը փոխվի, երեւի դա ավելի դժվար խնդիր կլինի, քան թե փորձել սկսել ավելի փոքր բանից, դա փոխել ու փորձել դա տարածել հասարակության վրա»,- ասում է Տիգրանը:

MIT-ում ուսանողն օրական քնում է միջինը 4-5 ժամ, իսկ մնացած ժամերը` սովորում: Բուհից դուրս չմնալու համար օրական 8-9 ժամ սովորելն էլ կբավականացնի, բայց շատ քչերն են, որ սովորում են միայն դուրս չմնալու համար:

MIT-ի ուսանողների միջեւ ուժեղ մրցակցություն կա, քանի որ բոլորը գիտեն, որ լավագույն ուսանողները ամենաբարձր աշխատավարձով աշխատանքի առաջարկ կստանան ԱՄՆ-ի լավագույն ընկերություններից: Տիգրանն ինքն էլ աշխատանքի առաջարկներ է ստացել Google-ից, Facebook-ից եւ նման այլ ընկերություններից, բայց որոշել է նախ սովորել MIT-ի մագիստրատուրայում, նոր մտածել աշխատելու մասին: «Բուհ է, որտեղ իրոք ուզում ես ժամանակ անցկացնել»,- ասում է նա:

Միջազգային օլիմպիադաների արդյունքներով Հայաստանը հետ է մնում հարեւաններից

Տիգրանի կարծիքով` Հայաստանում պետք է փոխվի միջազգային օլիմպիադաների նկատմամբ պետության անտարբեր վերաբերմունքը: Մաթեմատիկայի աշակերտական միջազգային օլիմպիադաներում Հայաստանի արդյունքները բավականին ցածր են` համեմատած հարեւան երկրների` Թուրքիայի, Իրանի, նույնիսկ Ադրբեջանի արդյունքների հետ, քանի որ այդ երկրներում պետությունն է պատրաստում աշակերտներին:

«Իրանում հունիսին պատրաստում են թիմը, որը հաջորդ տարի գնալու է միջազգային օլիմպիադայի, ու թիմի հետ մի տարի շատ լուրջ պարապում են: Դրա համար Իրանի թիմը համարյա միշտ առաջին տասնյակում է: Հայաստանում հունիսին թիմը պատրաստ է լինում, մի ամիս էդ երեխեքի հետ զբաղվում են կամ չեն զբաղվում, հուլիսին գնում են օլիմպիադայի: Մի ամսում հնարավոր չի մաթեմատիկա սովորել կամ միջազգային օլիմպիադայի համար պարապել»,- ասում է Տիգրան Սլոյանը:

Միջազգային օլիմպիադաներում իր հաջողության գաղտնիքը Տիգրանը համարում է համառությունն ու աշխատասիրությունը: Սկզբում նրան դպրոցում շատ օգնել է հայրը, հետո Տիգրանն ինքնուրույն է սովորել:

«Հաստատ էնպես չէ, որ ես Հայաստանի ամենախելոք աշակերտն եմ եղել: Ես շատ աշակերտների գիտեմ, որ կարող է` իրենց բնական ունակություններով ավելի ուժեղ են: Բայց չկան դասախոսներ, ուսուցիչներ, որոնք սիստեմատիկորեն պարապեն Հայաստանի թիմի հետ, չկա պետական մոտեցում, չկա ֆինանսավորում կրթության նախարարության կողմից»,- ասում է նա: 

MIT-ի հայաստանցի ուսանողները կվերադառնա՞ն Հայաստան

Այս պահին MIT-ի բակալավրիատում սովորում է 3 հայաստանցի: Տիգրանն ասում է, որ նրանք բոլորն էլ շատ կցանկանան Հայաստան վերադառնալ գոնե մի քանի տարի հետո, բայց ներկայում Հայաստանում գրեթե անհնար է, որ նրանք գիտության ոլորտում բարձունքի հասնեն: Նրանցից երկուսը շատ լուրջ հետաքրքրվում է ֆիզիկայով, եւ Հայաստանում չկան այն լաբորատորիաները, պրոֆեսորները, որ կարողանաս ֆիզիկայի ոլորտում նոր խոսք ասել:

Տիգրանի նպատակն է ստեղծել բարձր տեխնոլոգիաների ոլորտում իր ընկերությունը, որը կաշխատի ոչ միայն Հայաստանի, այլեւ ԱՊՀ բոլոր երկրների շուկայում: Նա ասում է, որ Հայաստանում ինչ-որ բան ստեղծելու, բիզնեսով զբաղվելու ռիսկերը շատ մեծ են, այդ պատճառով հույս ունի դա անել ապագայում:

«Ընկերություն ստեղծելու վերաբերյալ ես մոտավորապես գաղափարներ ունեմ` ինչ շուկայի վրա պետք է աշխատեմ, ինչ ոլորտում պետք է լինի: Դրա համար դա արդեն դառնում է նպատակ: Իսկ այն, ինչ չես պատկերացնում` ոնց պետք է անես, ավելի շատ երազանք է: Ես միշտ նպատակներ եմ դնում, ոչ թե երազանքներ: Երազանք կարելի է անվանել տեսնել հզոր Հայաստանի Հանրապետություն»,- ասում է Տիգրանը:

Նրան շատերն ասում են, որ ԱՄՆ-ում հաստատվելուց հետո չի վերադառնա Հայաստան: Տիգրանը համամիտ է, որ դժվար կլինի, բայց հուսով է, որ կվերադառնա:

«Ինչքան ուզում է դու Ամերիկայում մեծ հաջողության հասնես, ամեն դեպքում դու մնում ես արտասահմանցի, դու ոնց որ քոնը չես զգում: Ես երբեք չեմ ուզենա ինչ-որ մեծ բան ձեռնարկել, որ ԱՄՆ-ն առաջ տանեմ, որովհետեւ դա իմ պետությունը չի, եւ ես չեմ զգում ինձ այդ պետության քաղաքացի: Իսկ երբ ես կարողանամ իմ մեջ ներուժ գտնել, որ Հայաստանի Հանրապետությունը առաջ տանեմ, հաստատ կուզենամ»,- ասում է Տիգրանը: