ՀՀ վարչական դատարանում, դատավոր Արգիշտի Ղազարյանի նախագահությամբ, երեկ սկսվեց Դիվանագիտական դպրոց Արտակ Բեգլարյանի դիմումի ընդունումը մերժելու որոշման վերացման պահանջով դատական գործի լսումը:

Դատական նիստին Արտակ Բեգլարյանը ներկա չէր: Երևանի պետական համալսարանի միջազգային հարաբերությունների ֆակուլտետի բակալավրիատը գերազանցությամբ ավարտելուց հետո այժմ նա ուսանում է Անգլիայում: Հայցվորի շահերը ներկայացնում էր փաստաբան Վահե Գրիգորյանը:

Հայցվորը պնդում է, որ ԱԳՆ-ն իրեն զրկել է Դիվանագիտական դպրոցում սովորելու հնարավորությունից

2011թ. հունվարի 26-ին հայցվոր Արտակ Բեգլարյանը, ով վաղ տարիքում ականի պայթյունից կորցրել է տեսողությունը, դիմել էր արտգործնախարարի կառավարման ներքո գտնվող Դիվանագիտական դպրոցում դասընթացներին մասնակցելու նպատակով քննություններ հանձնելու և ուսումը շարունակելու համար: Սակայն նույն օրը հայցվորին հայտնել էին, որ արտգործնախարարը՝ ի դեմ Դիվանագիտական դպրոցի, որոշել է մերժել հայցվորի դիմումի ընդունումը: Այս որոշումը երբևէ չի տրամադրվել հայցվորին:

Գործում որպես պատասխանող են ներգրավված ՀՀ արտաքին գործերի նախարարը և ֆինանսների նախարարը: Դատարանում ԱԳՆ ներկայացուցիչ, փաստաբան Արա Զոհրաբյանն ասաց, որ ՀՀ վարչական դատավարության օրենսգրքի 25-րդ հոդվածի համաձայն՝ հայցվոր կողմը պարտավոր է ապացուցել վերոհիշյալ փաստերը, քանի որ հայցվորը հունվարի 26-ին չի դիմել ԱԳՆ-ին, իսկ ԱԳՆ-ն էլ չի մերժել հայցվորին և չէր կարող մերժել կամ բավարարել մի խնդրանք, որն իր լիազորությունների ոլորտում չէ:

«Իրավաբանական անձի կարգավիճակ ունեցող Դիվանագիտական դպրոցի՝ դասընթացի մասնակցության մրցույթի հետ կապված գործողությունների համար Նախարարությունը պատասխանատվություն չի կրում, իսկ Դիվանագիտական դպրոցի նմանատիպ գործողությունները չեն կարող համարվել Նախարարության գործողություններ»,- համարում է պատասխանող կողմը:

Ըստ պատասխանող կողմի՝ Դիվանագիտական դպրոցը հիմնադրվել է ՀՀ կառավարության որոշմամբ՝ որպես պետական ոչ առևտրային կազմակերպություն: Իսկ «Պետական ոչ առևտրային կազմակերպությունների մասին» ՀՀ օրենքով ՊՈԱԿ-ն իր պարտավորությունների համար պատասխանատու է իրեն պատկանող գույքով և պատասխանատվություն չի կրում հիմնադրի պարտավորությունների համար (7-րդ հոդված): Ըստ ՀՀ քաղաքացիական օրենսգրքի 60-րդ հոդվածի՝ իրավաբանական անձի հիմնադիրը (մասնակիցը) պատասխանատու չէ իրավաբանական անձի, իսկ իրավաբանական անձը՝ իր հիմնադրի (մասնակցի) պարտավորությունների համար:

Ըստ հայցադիմումի՝ փոխարտգործնախարարներ Արման Կիրակոսյանը, Սերգեյ Մանասարյանը և Կարինե Ղազինյանը, ԱԳՆ գլխավոր քարտուղար, աշխատակազմի ղեկավար Շահեն Ավագյանը հայցվորին հայտնել են, որ իր դիմումի ընդունումը մերժելը պայմանավորված է եղել հայցվորի կույր լինելու փաստով և 2002թ. փետրվարի 13-ի կառավարության որոշմամբ նախատեսված սահմանափակումներով: Արտգործնախարարի վերը նշված ներկայացուցիչներն իրենց դիրքորոշումն արտահայտել են բանավոր և Արտակ Բեգլարյանին չեն տրամադրել մերժումը կամ գրավոր որևէ այլ ապացույց:

Արտակ Բեգլարյանը պնդում է, որ արտգործնախարարի կողմից իր դիմումի ընդունումը մերժելը իր կույր լինելու փաստով և առանց իրավական հիմքերի, ուղղակիորեն հանգեցրել է խտրականությունից զերծ լինելու և կրթություն ստանալու իր իրավունքների ոտնահարման: Ըստ հայցի՝ Դիվանագիտական դպրոց դիմումը չընդունվելու հետևանքով խախտվել են ՀՀ Սահմանադրության 3-րդ, 14.1 և 39-րդ հոդվածները, ՀՀ-ի վավերացրած, ՄԱԿ-ի «Հաշմանդամների իրավունքների մասին» կոնվենցիան, ՄԱԿ-ի Գլխավոր աuամբլեայի ընդունած քաղաքական և քաղաքացիական իրավունքների մասին միջազգային դաշնագիրը, «Հաշմանդամների սոցիալական պաշտպանության մասին» ՀՀ օրենքը:

Հայցվոր Արտակ Բեգլարյանը Վարչական դատարանին խնդրում է իր՝ խտրականությունից զերծ լինելու և մասնագիտական կրթություն ստանալու իրավունքների խախտման ճանաչմամբ ամբողջությամբ վերացնել արտգործնախարարի՝ Դիվանագիտական դպրոց իր դիմումի ընդունումը մերժելու մասին որոշումը, որպես իրեն պատճառված բարոյական վնասի մասնակի փոխհատուցում՝ ՀՀ-ից բռնագանձել 1 ՀՀ դրամ, վերացնել Դիվանագիտական դպրոց ընդունվելու հնարավորության ապօրինի սահմանափակումը՝ որպես իր նկատմամբ ոչ իրավաչափ վարչարարության կիրառման հետևանք, և պարտավորեցնել արտգործնախարարին կամ անցկացնել իր ընդունելիության քննություն, կամ իրեն ընդունված համարել Դիվանագիտական դպրոց:

Պատասխանողը համոզված է, որ ԱԳՆ-ն հայցվորի վերաբերյալ վարչական ակտ չի ընդունել

Պատասխանող կողմի ներկայացուցիչ Արա Զոհրաբյանը դատարանում պնդեց, որ ԱԳՆ-ն չի կարող պատասխան տալ մի վարչական ակտի համար, որը ընդհանրապես չի ընդունել և այդպիսի իրավասություն էլ չունի: «Սույն գործով արտաքին գործերի նախարարությունը չի կարող պատասխանող հանդես գալ»,- ասաց Արա Զոհրաբյանը:

Իսկ հայցվորի ներկայացուցիչ Վահե Գրիգորյանն ասաց, որ կառավարության որոշման համաձայն՝ ՀՀ ԱԳՆ-ն իրականացնում է նույն նախարարության Դիվանագիտական դպրոցի կառավարումը, և «Պետական ոչ առևտրային կազմակերպությունների» մասին օրենքի 13-րդ հոդվածով նախատեսած լիազորությունները վերապահվում են ԱԳՆ-ին:

Արա Զոհրաբյանը խնդրեց Վահե Գրիգորյանին ասել, թե Դիվանագիտական դպրոցի մրցույթին մասնակցությունը, ընդունելությունը, ուսումնառությունը կազմակերպելը արդյոք ԱԳՆ-ի՞ լիազորությունն են, թե՞, օրինակ, Դիվանագիտական դպրոցի գործադիր մարմնինը: Վահե Գրիգորյանը պատախանեց, որ փոխնախարարները, վարչության պետերը Արտակ Բեգլարյանի դիմումի ընդունումը մերժելու որոշումը կայացրել են՝ իրենց պաշտոնական պարտականությունների սահմաններում՝ լինելով ԱԳՆ պաշտոնատար անձինք:

Արա Զոհրաբյանը նշեց, որ դատարանին արտգործնախարարի տեղակալ Շավաշ Քոչարյանի հասցեագրած գրավոր պատասխանի մեջ նույնպես չկա մի դիրքորոշում, որով կընդունվի, որ ԱԳՆ-ն է հրաժարվել ընդունել Արտակ Բեգլարյանի դիմումը: Այդ գրավոր պատասխանի մեջ կան այսպիսի դատողություններ. «Քանի որ հայցորի կողմից դիմումի ընդունումը մերժել է հենց Դիվանագիտական դպրոցը, և Դիվանագիտական դպրոցը կազմակերպական ձևի առումով պետական ոչ առևտրային կազմակերպություն է…»

Արա Զոհրաբյանի խոսքերով՝ Արտակ Բեգլարյանի դիմումը ընդունել մերժել է Դիվանագիտական դպրոց ՊՈԱԿ-ի գործադիր մարմինը, և ԱԳՆ-ն այդ որոշման հետ իրավական առումով կապ չի կարող ունենալ, իսկ փոխնախարարների դիրքորոշումը չի կարելի համարել ՊՈԱԿ-ին նախարարության հետ նույնացնելու ապացույց:

Վահե Գրիգորյանն ասաց, որ ԱԳՆ-ն մի մարմին է, որը միջազգային ատյաններում ՀՀ-ի ստանձնած պարտավորությունների վերաբերյալ հաշվետվություններ ներկայացնելու պարտականություն ունի: Հայցվորի ներկայացուցիչը հարցրեց ԱԳՆ ներկայացուցչին, թե առհասարակ ինչպիսի՞ն է ԱԳՆ-ի դիրքորոշումը կուրության պատճառով երիտասարդի դիմումը չընդունելու վերաբերյալ, ԱԳՆ-ն համարո՞ւմ է, որ կոնկրետ դեպքում խախտվել է հայցվորի՝ խտրականությունից զերծ լինելու սահմանադրական իրավունքը, որևէ քայլ ձեռնարկե՞լ է դիմումի ընդունումը մերժելու վերաբերյալ որևէ անձի պատասխանատվության ենթարկելու համար, թե՞ շարունակում է պնդել, որ դիմումի ընդունումը մերժելը իրավաչափ էր:

Արա Զոհրաբյանը պատասխանեց, որ ԱԳՆ-ն ձեռնպահ է մնում այդ հարցի վերաբերյալ որևէ դիրքորոշում հայտնելուց, և տվյալ վեճի շրջանակներում արտգործնախարարի և այլ պաշտոնյաների դիրքորոշումը չի կարող էական նշանակություն ունենալ, քանի որ հայցապահանջն է վերացնել դիմումի ընդունումը մերժելու որոշումը:

Ֆինանսների նախարարության ներկայացուցիչը ևս ուղղակիրորեն չպատասխանեց, թե արդյոք նախարարության կարծիքով խախտվե՞լ են Արտակ Բեգլարյանի իրավունքները: Նա ասաց, որ դա կորոշի դատարանը և հավելեց, որ ըստ «Դիվանագիտական ծառայության մասին» ՀՀ օրենքի՝ դիվանագիտական ծառայության պաշտոնի չեն կարող նշանակվել այն անձինք, ովքեր տառապում են այնպիսի հիվանդությամբ, որը ծառայության ընթացքում կարող է խոչընդոտել ծառայողական պարտականությունների և լիազորությունների իրականացմանը: Իսկ «Ծառայողական պարտականությունների և լիազորությունների իրականացմանը խոչընդոտող հիվանդությունների ցանկը» հաստատում է ՀՀ կառավարությունը:

Ավելի վաղ Արտակ Բեգլարյանը «Հետքին» ասել էր, որ իրականում ցանկում չկա որևէ հիվանդություն, որն ինքը ունենա, քանի որ իր կուրությունն առաջացել է ոչ եղջերաթաղանթի, ցանցաթաղանթի վարակիչ հիվանդություններից, որոնք ընդգրկված են ցանկում, այլ ականի պայթյունից: Մինչդեռ ֆինանսների նախարարության ներկայացուցիչը դատարանում ասաց, որ հայցվորի հիվանդությունը՝ կուրությունը, խոչընդոտում է ծառայողական պարտականությունների և լիազորությունների կատարմանը:

Ըստ Ֆինանսների նախարարության՝ բարոյական վնասի փոխհատուցման պահանջը ևս անհիմն է, քանի որ Արտակ Բեգլարյանի դիմումն ընդունելու մերժումը ամրագրված է օրենքով և չի կարող նրան պատճառված ծանր բարոյական վնաս լինել:

Վահե Գրիգորյան. «Վստահորդիս՝ խտրականությունից զերծ լինելու իրավունքի խախտումը բացահայտ և կոպիտ է»

Իր ամփոփիչ ճառում Վահե Գրիգորյանն ասաց. «Պետական ծառայողական ողջ ապարատը առ այսօր գտնվում է մի միջնադարյան դիրքորոշման մեջ, որը ուղղակիորեն արտահայտվել է ֆինանսների նախարարության կողմից և որը հրապարակվեց այս դատական դահլիճում: Վստահորդիս՝ խտրականությունից զերծ լինելու իրավունքի խախտումը բացահայտ և կոպիտ է և իրականացվել է անթաքույց՝ ուղղակիորեն նշում կատարելով նրա հաշմանդամության հիմքին, որը ուղղակիորեն արգելված է թե Սահմանադրությամբ, թե ՀՀ միջազգային պարտավորություններով, թե ՀՀ մի շարք օրենքներով»:

Վահե Գրիգորյանը դատարանին խնդրեց ապահովել Արտակ Բեգլարյանի՝ «Հաշմանդամների իրավունքների մասին» կոնվենցիայիով ամրագրված իրավունքը, որն է. «Պետությունները պարտավոր են արգելել հաշմանդամների նկատմամբ խտրական վերաբերմունքի դրսևորումը և պարտավոր են երաշխավորել, որ հաշմանդամներն ունենան իրենց նկատմամբ ցանկացած հիմքով դրսևորված խտրական վերաբերմունքի դեմ արդյունավետ իրավական պաշտպանության հնարավորություն»:

«Իրականում այդ հնարավորությունը կիսով չափ արդեն սահմանափակվել է հենց դատարանի կողմից՝ դատաքննությունը հասցնելով մինչ այն ժամանակ, երբ դասընթացը արդեն գտնվում է իր կեսում, ինչի արդյունք է եղել նաև վստահորդիս կողմից արտերկրում ուսումնական հնարավորություններ որոնելը և թեկուզև շատուշատ ավելի բարձրակարգ համալսարանում, այնուամենայնիվ, ցավալիորեն ոչ իր երկրում ուսում ստանալը: Դատարանին խնդրում եմ հայցադիմումը բավարարել ամբողջությամբ»,- ասաց Վահե Գրիգորյանը:

Արա Զոհրաբյան. «Հավանաբար բանավոր դիմել է դպրոցին, դպրոցը մերժել է էլի բանավոր»

Ֆինանսների նախարարության ներկայացուցիչը դատարանին խնդրեց ամբողջությամբ մերժել հայցը՝ համարելով, որ այն անհիմն է, և ԱԳՆ-ն որևէ կերպ չի խախտել հայցվորի իրավունքները:

ԱԳՆ-ի ներկայացուցիչը հավելեց, որ ԱԳՆ-ն պատշաճ պատասխանող չէ առանձին իրավաբանական անձ հանդիսացող Դիվանագիտական դպրոցի որևէ գործողության կամ անգործության համար:

Նա նշեց, որ ըստ Դիվանագիտական դպրոցի դիվանագիտական կադրերի պատրաստման դասընթացների ընդունելության կարգի՝ Դիվանագիտական դպրոցի դասընթացներին մասնակցելու համար թեկնածուն ներկայացնում է դիմում, ինքնակենսագրություն, դասընթացներին մասնակցելու նպատակի համառոտ նկարագիր և այլ փաստաթղթեր:

«Ես համոզված եմ, որ այդպիսի փաստաթղթային փաթեթ չի էլ ներկայացվել հայցվորի կողմից: Այսինքն՝ հավանաբար բանավոր դիմել է դպրոցին, դպրոցը մերժել է էլի բանավոր»,- ասաց Արա Զոհրաբյանը՝ հավելելով, որ կողմերն այս հարցին նույնիսկ չանդրադարձան:

«Իմ պայքարը հիմնականում այն էր, որ ինձ թույլ տրվեր քննվել, որ ինձ ստուգեին: Իրենք հնարավորություն չեն տվել քննությանը մասնակցելու: Եթե ինձ քննությունից կտրեին, ես բողոքելու տեղ չէի ունենա»,- «Հետքին» ասել էր Արտակ Բեգլարյանը:

Գործով կայացվելիք դատական ակտը կհրապարակվի հոկտեմբերի 10-ին: