HY RU EN
Asset 3

Բեռնվում է ...

Էջի վերջ Այլ էջեր չկան բեռնելու համար

Որոնման արդյունքում ոչինչ չի գտնվել

Վերին Դվին. ասորական ամենամեծ համայնքն այսօր չի տոնում Նոր տարին

Արարատի մարզի ասորաբնակ Վերին Դվին գյուղի եկեղեցու բակում թիկն տված ոստիկանական գլխարկով նստել է Դանտոն պապը: Առաջին հայացքից եկեղեցու պահակի տպավորություն թողնող պապը, պարզվում է, եկեղեցու դիմացի տան բնակիչն է: 82 տարեկան է Դանտոն Ավդիշոևը, Վերին Դվին գաղթած Ավդիշոև Շահբազի ժառանգներից մեկը:

Վերին Դվինում առաջին ասորիների կողմից կառուցած միայն մեկ աղյուսե տուն է պահպանվել, հենց Դանտոն Ավդիշոևի պապի տունը, որը 1820-ականների վերջից դեռ կանգուն է, բայց արդեն փլատակների վերածվելու վտանգի տակ:  

Պահպանված տունը՝ ձախ կողմից

Դանտոն պապը ցույց է տալիս տան պատերն ու հպարտանում դրանց հաստությամբ: Բայց երկրորդ հարկ բարձրանալ չի խրախուսում՝ փայտե աստիճաններն արդեն կոտրտված են: 81-ամյա կինը՝ Էմմա տատը վախվորած աստիճաններն է պահում և օգնում բարձրանալ, իսկ ընթացքում պատմում է, որ դուստրը՝ Սեմիրամիդան մանկաբարձուհու օգնությամբ վերևի սենյակում է ծնվել:

Էմմա և Դանտոն Ավդիշոևները Երկրորդ հարկում պահպանված տունը

«Էն դաշնակ-բոլշևիկների ժամանակ դաշնակներն եկել, տնից հանել են ժողովրդին, գրասենյակ են արել, շտաբ են արել, իսկ մեր ժողովրդին իջացրել են թնդրի տան մեջ: Հետո նրանք փախել են, բոլշևիկներն են արել գրասենյակ: Հետո անգլիացիք եկել են, երեխեքի համար ճաշարան են արել»,- իրենց տան մասին պատմում է Դանտոն պապը:

Ռուս-պարսկական պատերազմից հետո Պարսկաստանի Ուրմիայի շրջանից և Թուրքիայից գաղթած ասորիները հաստատվել են Վերին Դվինում: Տարածքը նմանեցրել են իրենց պատմական վայրերին, որտեղ նույնիսկ կաքավը նման է եղել իրենց տարածքում ապրող կաքավներին:

Գյուղի կենտրոնական փողոցից մինչև եկեղեցու մոտ՝ այժմյան Բար-Դայսանա փողոցը գյուղում առաջին փողոցն է եղել, որտեղ հետզհետե աղյուսե տներ են կառուցել Հայաստան գաղթած ասորիները: Հայաստանում ամենամեծ ասորական համայնքն այստեղ էլ ձևավորվել  և պահպանվում է մինչ օրս:

2700 բնակիչ ունեցող Վերին Դվինում ասորիներն այժմ 80, իսկ հայերը` 20 % են կազմում: Խառնամուսնություններն այստեղ սովորական են ընդունում: Վերջին տարիներին հաճախակի է դարձել: Տարբերություններ երկու ազգերի միջև չեն դնում: Միակ տարբերությունը գյուղացիները լեզուն են համարում:

Չեն տարբերվում նաև եկեղեցական ծեսերն ու ծիսակարգերը: Թեկուզ դրանք կատարվում են արամերեն, այսպես ասած՝ ասորերենի գրաբար լեզվով, բայց ասորական համայնքը սկսել է հասկանալ և եկեղեցի հաճախել ավելի շատ, քան նախկինում:

2003-ին պատմական Ասորեստանի՝ Իրաքի հյուսիսային Արբիլի շրջանից  ուղարկված քահանան վերածնել է ասորական գյուղի հոգևոր կյանքը, ծիսակարգեր ու պատարագներ անցկացրել եկեղեցում, համայնքը մոտեցրել հոգևոր կյանքին, ազգային պատկանելությանը: Արևելքի ասորական ընդհանրական սուրբ առաքելական եկեղեցու հոգևոր հայր Տեր Նիկադիմ Յուխանաևը ծնունդով Վերին Դվինից է: Սովորել է ԵՊՀ Աստվածաբանության ֆակուլտետում: Տեր Նիկադիմը Իրաքից ժամանած քահանայի հետնորդն է: Գնացել և սովորել է Իրաքում, ձեռնադրվել քահանա, այժմ Հայաստանի ասորական համայնքի միակ հոգևոր հայրն է:

Տեր Նիկադիմն ասում է, որ ժողովուրդը քիչ-քիչ հունի մեջ է ընկնում: Եկեղեցին էլ տեսքի է բերվում: «Մեծ առաջընթաց չկա, բայց զարգացման դինամիկա կա»,- ասում է Տեր Նիկադիմը: 

Վերին Դվինում գտնվող Հայաստանի արևելքի ասորական կաթողիկոսության սուրբ Առաքելական եկեղեցին առաջինը կառուցված տների հետ է սկսվել կառուցվել՝ 1828 թվականից, իսկ 1840-ականներին արդեն շինարարությունն ավարտվել է:  

Եկեղեցու շինության սրբատաշ քարերը դեռևս պահպանվում են: Պահպանվել են նաև պարսկաստանից բերված փայտե հենասյուները: Դրանք ներկվել են, որպեսզի երկար ծառայեն:

Աղյուսից կառուցված եկեղեցին 2000-ականների սկզբին փոքր-ինչ վերանորոգվել է. կողքերից տուֆից քարեր են շարվել, որպեսզի չփլվի: Խորհրդային տարիներին եկեղեցին որպես պահեստ է օգտագործվել՝ թույների, ցորենի և մետաքս հյուսող որթերի համար: Եկեղեցին սրբատեղի է դարձել խորհրդային կարգերի փլուզումից հետո: 

2000-ի վերանորոգման ժամանակ տանիքը ևս փոխել են, բայց քանի որ վերանորոգումը գյուղացիների մասնակցությամբ է արվել, տանիքին պրոֆեսիոնալ մոտեցում չի ցուցաբերվել, այն ժամանակի ընթացքում վնասվել է և սկսել կաթել: Տեր Նիկադիմն ասում է, որ անձրևի ժամանակ ամաններ են տեղադրվում եկեղեցու տարբեր մասերում, որպեսզի ջուրը չվնասի շենքը:

Արդեն դասընթացներ են կազմակերպվում եկեղեցում, երգչախումբ է ձևավորվել: 12 տարեկան Միլենան այդ երգչախմբում է երգում: Ճիշտ է, նա երբեմն շփոթում է ասորական հիմնի բառերը և օգտվում տետրից, բայց երբ խնդրեցինք մի ասորական երգ կատարել, առաջինը հենց հիմնը երգեց:

2004 թվականից Վերին Դվին համայնքը ղեկավարող, անկուսակցական Լյուդմիլա Պետրովան ասում է, որ կենցաղով իրենց գյուղը գրեթե չի տարբերվում հայաբնակ մյուս գյուղերից: Ունի լուծված և չլուծված խնդիրներ: Գյուղը գրեթե ամբողջապես գազիֆիկացված է, խմելու և ոռոգման ջրի հարցը՝ լուծված: Ասֆալտապատ է գյուղ հասնող կենտրոնական ճանապարհը, մինչդեռ միջհամայնքային ճանապարհները գրունտային են: Ժամանակ առ ժամանակ համայնքում եղած 29 ներհամայնքային ճանապարհները խճապատվում են:

Աղբահանություն ևս կատարվում է, բայց գյուղապետին դեռևս արդյունքը չի գոհացնում. Աղբի համար չնախատեսված վայրերում բնակիչները շարունակում են աղբ թափել: «Իմ ցավոտ խնդիրներից մեկն է»,- ասում է Լյուդմիլա Պետրովան:

300-ից ավել աշակերտ ունեցող դպրոցը հիմնականում բարեկարգ է, ներքին հարդարման աշխատանքներ վերջին երեք տարիների կառավարության հրատապ ծրագրերով կատարվում են: Մանկապարտեզի համար ներդրում է կատարվել ոչ տեղացի ասորիների կողմից՝ ասորական եկեղեցու միջոցով, սակայն այն անավարտ է դեռևս և հավելյալ շուրջ 50 հազար դոլար ներդրման կարիք ունի ավարտուն տեսք ստանալու համար:

45 մլն դրամ բյուջե ունեցող Վերին Դվինում համայնքի բյուջեով կարողացել են ցանկապատել գերեզմանոցը, բարեկարգել մարզադահլիճը, և համայնքին հուզող հարցերը ըստ առաջնահերթության հետզհետե լուվծում են: Այս պահին համայնքը սգո սրահի կարիք ունի: Այդ ուղղությամբ հոգևոր հոր հետ պայմանավորվել են, տարածք կա, և ճշգրտվում է ֆինանսական միջոցների հարցը:

Վերինդվինցիները բանջարաբուծությամբ են զբաղվում: Գյուղում 300 հա-ից ավելի պոմիդոր է աճեցվում: Վերին Դվինում աճեցված պոմիդորը հայտնի է իր որակով, որի համար վրացիները հասնում են ասորաբնակ գյուղը:

«Բնակիչները շատ լավ կարողանում են աճեցնել պոմիդոր: Մարդկանց հիմնական եկամուտը դրանից է գոյանում: Պոմիդորի ինքնարժեքը բավականին բարձր է, պոմիդորի վաճառքը ահագին եկամուտ է բերում, բայց տանջանքն է շատ, մեխանիզացված չէ, ձեռքի աշխատանք է ամբողջը, և ժողովուրդը շատ է տանջվում,- ասում է համայնքի ղեկավարը:   -Առաջ ավելի շատ էին գալիս ու թանկ գնով տանում էր, ու եկամուտը մեծ էր, ժողովրդի վիճակն էլ ավելի լավ էր: Էս վերջին 2 տարիներին վրացիների հոսքը քչացել է»:

Արտագաղթի զանգվածային ալիք ասորական գյուղից եղել է 1990-ականներին: Վերջին տարիներին արտագաղթ չի դիտվում, բայց արտագնա աշխատանքի գնացողներ շատ կան՝ շուրջ 50-60 տղամարդ:

«Հողագործությամբ ենք զբաղվում, բայց դրանով կարելի է միայն գոյատևել, ուրիշ բան չի կարող անել բնակիչը: Չի կարող մեքենա ունենալ, նորմալ ապրել, կենցաղը բարելավել, ճոխություն թույլ տալ, բայց արժանի ենք լավ կյանքի: Արժանի ենք, բայց չենք կարողանում՝ հազիվ ծերը ծերին հասցնում ենք»,- ասում է Լյուդմիլա Պետրովան:

Լյուդմիլա Պետրովային հարցնում եմ, թե ինչպես է կին գյուղապետը 13 տարի կարողանում կառավարել համայնքը: «Չեմ ուզում հանկարծ ստվերել հայերին, իմ ընկերներն ու շրջապատը հայեր են, բայց ասորիներն ավելի կնամեծար են, քան հայերը»,- ասում է գյուղապետը:

Մեր զրույցն ընդհատում է Արարատի մարզպետի ասորի խորհրդականը՝ Ալբերտ Յակուբովը: Նա Վերին Դվին է եկել մարզպետ Արամայիս Գրիգորյանի շնորհավորական ուղերձը փոխանցելու:  

Ապրիլի 1-ին ասորիները նշում են իրենց Նոր տարին: Գարնան սկիզբը խորհրդանշող այս տոնը, սակայն, Հայաստանում ապրող ասորական համայնքն այս տարի առաջին անգամ չի նշելու. նրանք չեն երգելու և չեն պարելու այսօր, հարգելու են ապրիլյան քառօրյա պատերազմի զոհերի հիշատակը՝ առաջին տարելիցը:

Մեկնաբանել

Լատինատառ հայերենով գրված մեկնաբանությունները չեն հրապարակվի խմբագրության կողմից։
Եթե գտել եք վրիպակ, ապա այն կարող եք ուղարկել մեզ՝ ընտրելով վրիպակը և սեղմելով CTRL+Enter