HY RU EN
Asset 3

Բեռնվում է ...

Էջի վերջ Այլ էջեր չկան բեռնելու համար

Որոնման արդյունքում ոչինչ չի գտնվել

Օձունցի անասնապահ. «Ուզում ենք լավ իշխանություն ունենանք, երկիրն էլ խաղաղ լինի»

Լարիսա Փարեմուզյան

Օձունի գյուղացիների մի մասը ապրիլի սկզբից անասունները Արխաշան սարն է տանում: Սարվորները հաստատվում են նաև գյուղի Անաս, Գոլուրդ, Սալուրդ, «Ռսանց գոմեր» սարերում: «Տարի եղել է` արևը մեր  սարում ամեն ինչ խաշել է, այդտեղից էլ սարի անունը կպել է Արխաշան»,- բացատրեց սարվոր Անաստաս Ասրյանը: Արխաշան գնացող ճանապարհը դժվարանցանելի է, սակայն գյուղապետ Արսեն Տիտանյանը պնդում է, որ ճանապարհը սարի համար նորմալ է: «Այս տարի գրեյդերով հարթեցրել ենք, բայց հորդառատ անձրևներն էլի քանդել են ճանապարը»,-բացատրում է գյուղապետը:

Արխաշանի ճանապարհը հատում էր Օձունի կուսական անտառը: Որքան բարձրանում էինք, անտառն այնքան խտանում էր: Ճանապարհին սարվորների օրվա  կաթը տեղափոխող մի քանի բեռնատարների հանդիպեցինք: Անտառամիջյան ճանապարհն անցնելուց հետո մեզ սար տանող ավտոմեքենան հայտնվեց խոտածածկ  բլուրներով շրջափակված դագեքի (սարվորների տնակների) մոտ: Բլուրների թավիշ կանաչ լանջերին արածում էին սարվորների անասունները:

Սարում 15 դագա կար՝ իրարից 50-60 մետր հեռավորության վրա: Առաջին բանը, որ զգացինք րխաշանում, օդում ուրցի ու կաթի անուշ բուրմունքն էր: Ձորով արագավազ հոսում էր լեռնային աղբյուրներից սնվող, անձրևներից հորդացած գետակը: Հենց առաջին դագայի մոտ սարվոր Կարինե Վարդանյանից իմացանք, ր սարի միակ  դվիժոկը (գեներատորը) այս տարի փչացել է, սարվորները հեռուստացույց չեն կարողանում նայել: Ռադիոյով են մեկ-մեկ լուրեր լսում:

«Քանի դվիժոկը կար, հեռախոսները սիրուն զարյադկի դնեինք, հմի դվիժոկ չկա, հեռախոսների զարյադկի համար գյուղն ենք գնում»,- բացատրեց Կարինեն:

Անժիկ Դավիթավյանի խոսքով` դվիժոկը երբ կար, տնակի պատշգամբի լույսը ամբողջ ձորը լուսավորում էր. «Դվիժոկի խաթեր կաթը չենք կարողանում մշակել»,- դժգոհեց Կարինեն: Անժիկն արդեն 21 տարի է անասունների հետ Արխաշանում է անցկացնում ամառը: «Սեփական 3 կով ունեմ, ուրիշի կովերն էլ ենք խնամում: Մի 9-ը կով ենք պահում, գոյություն ենք պաշտպանում: Ես ու ամուսինս ենք այստեղ: Օրը չենք հասկանում` ինչպես մթնեց, ապրանքի գործն ենք անում, կաթն ենք հանձնում, բոստան ենք մշակում, հանդի բերքն ու բարիքն ենք հավաքում: Սեզոնին շատ վայրի մոր, մոշ և մասուր ենք քաղում: Կաթի ավտոմեքենաների վարորդները մեզ համար հաճախորդ են ճարում»,- պատմեց Անժիկը:

«Սարում մեր հին հայկական տրադիցիաներով ենք լողանում, ջուր ենք տաքացնում, լագանի մեջ դագում լողանում»,-հավելեց Կարինեն: Նա ամուսնու հետ 14 կով է պահում, դրանցից 6-ն է սեփական: Հարցրի սարի կյանքի մասին. «Սարումը լավ կյանք կա՞, յարաբ: Չարչարանքը շատ ա: Իրիկունը հոգնած հազիվ հասնում ենք բարձին»,-ասաց Կարինեն: Սարվորները նաև Արխաշանում պտուղ-բանջարեղեն են ցանում: «Պարարտանյութ չենք լցնում: Էս մեր ջուրը, որ սարերից է գալիս, դրանով ջրում ենք, հատուկ համ ունի: Մեր սարի վարունգի ու պոմիդորի համին ոչ մի տեղ չես հանդիպի»,-ասացին Անժիկն ու Կարինեն:

Ծաղիկ Ճարոյանը գյումրեցի է, հարս է եկել Օձուն: «Սարի կյանքը դժվար է, բայց անասնապահությամբ ենք յոլա գնում՝ ստով ենք երեխանց պահում»,- ասաց Ծաղիկը: Անաստասի կինը՝ Էլմիրան, սարի կյանքը չի սիրում, արդեն 30 տարի սար է գալիս, գերհոգնել է սարի կյանքից: Նրանք այստեղ 9 կով են պահում: «Անցյալ տարի կաթը հանձնում էի, հիմա չեմ հանձնում: Ես կաթը մշակում եմ, նաև ջիլ եմ սարքում: Այստեղ այգի էլ ենք մշակում»,-պատմեց Էլմիրան: «Դվիժոկն աշխատի էլ, մեր սարումը  տելեվիզորը չի բռնում»,- կանանց հակադարձեց Սամվել Խեչումյանը:

Սամվելը սովխոզի ժամանակներից է անասնապահ: «Յոթ կով եմ պահում, օրական 60 լիտր կաթ եմ ստանում, իմ գոյությունը զոռի եմ պահում: Տանից-տեղից կտրված ենք, էս երկրից ոչ մի բանի խաբար չենք»,-ասաց: <Տանից-տեղից կտրված լինելը` իրեն հերթին: Կարկուտ, անձրև գալիս, կովերի հետևիցը ման է գալիս, որ անպայման գտնի: Եթե մի հատ ապրանքը կորչում է, սաղ գիշերը չի քնում»,- բացատրեց կինը՝ Անժիկը:

«Հլա դուք ասեք, էս երկրի գործերը ոնց տի ըլիլ: Էս ժողովուրդը մինչև երբ տի էսենց տառապիլ: Սա կյանք ա, որ մենք ապրում ենք: Յեդով մեր տեր ըլողն ով ա: Չէ, տեր չունենք: Անտեր երկիր ա էլի: Խի ա սահմանում օրը մի զինվոր խփվում, օրը մի քյասիբի երեխա զոհվում: Խի չի մի հարուստի երեխա գնում բանակ: Խի են հլե քյասիբի երեխեքը զոհվում: Սաղ մեր երեխեքն են, չենք ուզում զոհվեն: Ուզում ենք լավ իշխանություն ունենանք, երկիրն էլ խաղաղ լինի»,-ասաց Սամվել Խեչումյանը: Անաստասը, որին Օձունում Ագռավանց Անաս են ասում, նույնպես չկարեւորեց դվիժոկի առկայությունը սարվորի կյանքում: «Ասրյանների մեր տոհմին Ագռավանց են ասում նրա հմար, որ մեր պապը երկարակյաց է եղել: Շատ երկար ապրել ա: Արա, ասել են՝ սա ոնց որ ագռավ լինի, 300 տարի պետք է ապրի: Իմ պապը 115 տարի  է ապրել: Դրա համար պապիս պատճառով մեր ցեղին էդ Ագռավանց ածական անունն են դրել»,- բացատրեց Անաստասը: Վերջինս գովեց սարի ջուրը. «Կարելի է ասել, որ օգտավետ ջուր ա»: Կինը՝ Էլմիրան, խոսքի մեջ ասաց, որ Անաստասը արաժան շատ է սիրում: Երկարակյաց ցեղի շառավիղ 70-ամյա Անաստասն իր սննդակարգում նույնպես կարևորեց արաժանի դերը. «Ոչ թե շատ եմ սիրում, ուղղակի մանկությունից էդ եմ ուտում: Ընդհանրապես, ապրանքը, եթե վրեն սպիտակ թիքա չկա, ես այն չեմ օգտագործում: Միսը եթե յուղոտ չեղավ, էդ միսը համով չի: Միսը անպայման պետք է լինի բոյեվոյ, ճարպոտ, ու մենք դրա խաթեր ծառայում ենք էստեղ, որ մեր ապրանքը յողոտ լինի»: Օղի խմելուց հետո նա «զակուսկին» արաժանով է անում: Անաստասը 38 տարի մեխանիզատոր է եղել, սարում 26 տարի  է անասնապահությամբ է զբաղվում: «Գայլ երևու՞մ է Ձեր սարերում»,-հարցրի: «Գայլ ո՞նց չի երևում: Առանց գայլի հանդ կլի՞: Գայլը գիշերն էլ է գալիս, տո ցերեկն էլ: Գելի համար արի, բարի չկա: Ազատ անասուն են տանում սարից: Գելը ամոթ բառը գլխի չեն լինում: Հենց մեր այգու տակին, հերու գել մեզանից մի մոզի տարավ: Վրա հասնելն արդեն ուշ է լինում: Գելը մոզու բուկը ծակել էր, էլ կենդանին պիտանի չէր: Ուզում ա վրա հասնես, ուզում ա՝ չհասնես»,-բացատրեց նա:

Անաստասն անդրադարձավ նաև Օձունում իրեն հուզող խնդիրներին. «Գյուղում ընտանիքներ ունենք, որ աղքատությունից ճանճի նման հանգչում են, թեկուզ գյուղացիներս էդ ընտանիքներին մի բանով պետք է օգնենք»: Ասաց՝ մեկ հա հող է մշակում, երկու արու զավակ ունի: 1992 թվականից հետո իրեն հող պետք է հասներ տղաներից մեկի' առանձին տուն դառնալու հաշվարկով: Սակայն մինչև օրս տղային տնամերձ կամ վարելահող տալու խնդիրը չի լուծվում: «Եթե մեր գյուղապետին հողի հարցով դիմում ենք, ասում է' մեր պահուստային հողերը 95 տարով տրված է փլան մարդուն: Էդ հարցն ա հմի ինձ նեղում, ինչի՞ համար, մեր գյուղումը ավագանի կամ մի հսկող մարմին չկա՞ր, որ էդ հողը տրվել է մի մարդու, էն էլ' 95 տարով: Մեր նոր գյուղապետն էլ ասում է մենք էսօր օձնեցի երիտասարդ ընտանիքների հող տալու հնար չունենք: Բա էսօր էդ խնդիրը լուծելու ղայդա չկա՞»,-հարցրեց Անաստասը:

Գյուղապետ Արսեն Տիտանյանը պարզաբանեց, որ Օձունի նախկին գյուղապետ, հանգուցյալ Մելիք Այվազյանը տղայի՝ Բարսեղ Այվազյանի անունով 95 տարի ժամկետով գյուղի պահուստային 50 հա լավագույն հողերն է գրանցել: Ա. Տիտանյանն ասաց, որ պահուստային այդ հողերի խնդիրը պետք է քննարկվի՝ հողերը գյուղապետարանին վերադարձնելու պահանջով:

Արխաշանին հրաժեշտ տվեցինք, երբ կեսօրի կծող արևից հետո երկինքը կամաց-կամաց մռայլվում էր, ամպերը սևակնում էին: Սարում անձրև էր սպասվում, սարվորներին՝ անհանգիստ երեկո:

Մեկնաբանել

Լատինատառ հայերենով գրված մեկնաբանությունները չեն հրապարակվի խմբագրության կողմից։
Եթե գտել եք վրիպակ, ապա այն կարող եք ուղարկել մեզ՝ ընտրելով վրիպակը և սեղմելով CTRL+Enter