Հունիսի 19-ի ԼՄ-012 գրությամբ «Արմենիան Քափըր Փրոգրամ» ընկերության տնօրեն  Լուսինե Մեջլումյանը 2-րդ անգամ է գրավոր դիմել բնապահպանության նախարար Արծվիկ Մինասյանին՝ ընկերությանը պատկանող պղնձաձուլական գործարանի անշարժ աղբյուրներից աղտոտող նյութեր մթնոլորտ արտանետելու թույլտվություն ստանալու համար: Լ. Մեջլումյանը նախարարին հայտնել է, թե մթնոլորտ արտանետվող նյութերի ցրման հաշվարկներով աղտոտող նյութերի առավելագույն մերձգետնյա կոնցենտրացիաները գտնվում են նորմերի սահմաններում՝ ինչպես գործարանի տարածքում, այնպես էլ բնակելի գոտում և վտանգներ չեն ներկայացնում Ալավերդու բնակչության առողջության համար:

«Մարդու առողջության վրա արտանետումների հետևանքով օդում առկա կոնցենտրացիաների ազդեցությունների չափորոշիչներ Հայաստանում չեն գործում, այդ խնդիրը մեզ մոտ երբևէ չի ուսումնասիրվել, ուստի ընկերության տնօրենի նման հայտարարությունն անհիմն է:  Բացի այդ Ալավերդու  պղնձաձուլական գործարանում իրենք բրոնզե դարի տեխնոլոգիաներով են աշխատում: Պարզ է, որ գործարանի արտանետումները ազդում են բնակչության առողջության վրա, ո՞նց կարող են չազդել»,-բացատրում է էկոհամակարգերի մասնագետ Սեյրան Մինասյանը:

Բնապահպանության նախարար Ա. Մինասյանը հուլիսի 13-ի իր պատասխան գրությամբ  ընկերության տնօրենին հայտնել է, թե պղնձաձուլական գործարանի 28 հազար 321տ/տարի արտանետումներին պետական աջակցության և  մթնոլորտային օդ  վնասակար նյութեր արտանետելու համար նախարարությունը բնապահպանական հարկերի վճարման արտոնություններ սահմանելու մասին  ՀՀ օրենքի նախագիծ է մշակել՝  ԱԺ ներկայացնելու համար:

«Նախագիծը գտնվում է  համաձայնեցման փուլում»,- հայտնել է նախարարը: Գործարանի 28 321տ/տարի արտանետումներից 28 հազար տ./տարին ծծմբային անհիդրիդ է: Հիշեցնենք, որ բնապահպանության նախարարության կողմից  20.03.2013թ.-ին արտանետումների ժամանակավոր չափաքանակները ընկերությանը տրվել են մինչև 2017թ. հոկտեմբերի 7-ը՝ արտանետումների մեջ ծծմբային անհիդրիդի 90 տոկոս նվազեցմանն ուղղված միջոցառումների պայմանով: Ընկերությունը չի կատարել իր պարտավորությունը, սակայն համառորեն կառավարությունից պահանջում է  ևս 5 տարով  երկարացնել իր անթույլատրելի արտանետումների ժամկետը: Նախարար Արծվիկ Մինասյանը 2016թ.-ի դեկտեմբերի 9-ի գրությամբ ընկերությանն առաջարկել է ներկայացնել գործարանի փաստացի արտանետումների նվազեցման ներդրումային ծրագիր, որտեղ տրված կլինեն պղնձաձուլական գործարանի փաստացի արտանետումների համար վճարվող բնապահպանական վճարների, տեխնոլոգիաներն արդիականացնելու և այլ  խնդիրների լուծումներ: Պահանջվող նախագիծը ընկերությունը կառավարությանը առ այսօր չի ներկայացրել: 2016 թ․ դեկտեմբերի 23-ի կառավարությանն ուղղված դիմումի քննարկումների ժամանակ «Արմենիան Քափըր Փրոգրամ» ընկերությունը շրջանառեց, թե  չինացի ներդրողների 450մլն դոլար ներդրումով Ալավերդիում ժամանակակից տեխնոլոգիաներով հագեցած պղնձաձուլական գործարան են կառուցելու՝ տարեկան 100 000 տոննա ռաֆինացված պղնձի արտադրողականությամբ:

«Ծրագրի իրագործումը բերելու է 1000 նոր աշխատատեղերի ավելացման»,- ասում էր Լ. Մեջլումյանը: Այս ծրագիրը ալավերդցիների խանդավառությունն առաջացրեց ԱԺ ընտրությունների քարոզչությանը: Ընտրությունից հետո չինացիների առաջարկած՝ ծծմբային անհիդրիդի կորզմամբ նոր տեխնոլոգիաներով պղնձաձուլական գործարան կառուցելու  նախագիծը  շրջանառությունից հանվեց՝ շուկայում ծծմբաթթվի պահանջարկ չլինելու պատճառաբանությամբ: Արտանետումների գործող սահմանաքանակները երկարաձգելու դեպքում Վալերի Մեջլումյանը  կազատվի  պետբյուջե վճարվող տարեկան 400 մլն դրամ բնապահպանական վճարից` դրա դիմաց նժարին դնելով 600 աշխատատեղ:

Ալավերդու քաղաքապետ Կարեն Փարեմուզյանը օգոստոսի 30-ին մեզ հայտնեց, որ լսել է  բնապահպանության նախարարին ուղղված «Արմենիան Քափըր Փրոգրամ» ընկերության տնօրենի հունիսի 19-ի նամակի մասին, սակայն, դրան  ծանոթ չէ: Քաղաքապետի ասելով` ընդամենը գիտի 2016թ.-ի սեպտեմբերի 23-ի  ընկերության դիմումի հետ կապված կառավարության որոշման մասին։ «Իմ ունեցած տեղեկություններով գործարանն անթույլատրելի արտանետումները 5 տարով  երկարաձգելու համար ստացել է մերժում», ասաց քաղաքապետը:

Կ. Փարեմուզյանը գտնում է, որ Ալավերդին բնապահպանական խնդիրներ ունի, և ինչ-որ մի ձևով այն պետք է փոխհատուցվի և ոչ թե լուծվի: Համայնքի բյուջեին 2016թ.-ին  անթույլատրելի արտանետումների համար  պետբյուջեից  բնապահպանական սուբվենցիա չի հատկացվել։

 «2017թ. պետբյուջեից  մենք ստացել ենք 29 մլն 780 հազար դրամ սուբվենցիա: Կառավարության կողմից ընկերության սեպտեմբերի 23-ի խնդրանքը մերժելուց հետո,  պետբյուջեից  նախատեսված է 2018թ.-ին համայնքի բյուջեին հատկացվելու է 178մլն դրամ»,-գոհունակությամբ  ասաց Կ. Փարեմուզյանը: Դա բնակչության առողջությունը վտանգելու և Ալավերդու շրջակա միջավայրը աղտոտելու փոխահատուցումն է: Ի դեպ, «Արմենիան Քափըր Փրոգրամ» ընկերության տնօրեն  Լուսինե Մեջլումյանի` նախարարին ուղարկած գրության համաձայն` արտանետումների հետևանքով ընկերությունը շրջակա միջավայրին տարեկան պատճառում է 1 միլիարդ 959 մլն 791 հազար 500 դրամ վնաս, որը ընկերության համար չի առաջացնում ֆինանսական որևէ պարտավորություն:

Ալավերդիում քաղցկեղածին ծծմբային անհիդրիդի մկնդեղի, մոլիբդենի և կապարի համատեղ ներկայությունը մթնոլորտում բարձրացնում է օնկոլոգիական հիվանդություններով հիվանդանալու ռիսկերը: Առողջապահության ազգային ինստիտուտի վիճակագրությամբ 2016 թ.-ի հունվարի 1-ի դրությամբ քաղաքի բժշկական կենտրոնում գրանցված են 766 քաղցկեղով հիվանդներ, նրանց թիվն աճում է:

Հայաստանի կառավարությունը տարիներ շարունակ չի ուզում հետազոտել Ալավերդու բնակչության  առողջության վրա  անթույլատրելի արտանետումների ազդեցությունները: Իսկ այժմ զբաղված է բնապահպանական վճարների համար արտոնություններ սահմանելու օրենք մշակելով: