HY RU EN
Asset 3

Բեռնվում է ...

Էջի վերջ Այլ էջեր չկան բեռնելու համար

Որոնման արդյունքում ոչինչ չի գտնվել

Անուշ Քոչարյան

Բալկոնում Ռուբեն Մալայանն է

Բաղրամյանի ներքին բակերից մեկում գտնվող իմ այս բալկոնը միակն է, որ պահպանել է նախնական ձեւը՝ առաջ չեն տվել, չեն փակել ապակիներով, չի փոփոխել գունային հիմնական երանգը։ Այս բալկոնում ամեն շաբաթ մի քանի ժամով հանգստանալու, առանձնանալու հնարավորություն է ունենալու մեկը, ում հետ զրուցելու եմ։ Նրանք ամենատարբեր ոլորտներից են, բայց նրանց ընտրությունն ամեն անգամ բացատրություն պետք է ունենա։ Զրույցի թեման տարբեր է լինելու, բայց, ում հյուրընկալելու եմ բալկոնում, ինքս չեմ ներկայացնելունա պետք է իր մասին խոսի երրորդ դեմքով ու այդպես ներկայանա ձեզ։

Բալկոնում գեղագիր Ռուբեն Մալայանն է։     

Ռուբեն Մալայանը՝ երրորդ տարածությունում (ինքն իր մասին)

Մեկն է, ով ունի հատկություններ, որոնք իրեն են պատկանում, ունի իր արժեհամակարգը, իր աշխարհը։ Մի բան իր մասին կարելի է հստակ ասել՝ կոմֆորմիստ չի, փոխզիջումների չի գնա, սկզբունքային է, եւ պատահում է՝ հենց սրա պատճառով տուժում է, որովհետեւ հասարակությունը չի սիրում եւ չի ընկալում այն մարդկանց, ովքեր ինչ-որ երեւույթներ ուղղակի հանդուրժել չեն կարող։

Այս ամենով հանդերձ՝ երեւի երեխա է․ երեխաներն էլ են չէ՞ այդպիսին՝ փոխզիջումների չեն գնում, իրենց ուզածն են պնդում եւ վերջ։ Երեխաների հետ հետաքրքիր է․ չգիտես՝ ինչ սպասես իրենցից․ անընդհատ այս ու այն կողմ կարող են թեքվել, անընդհատ շարժման մեջ են։ Ինքն էլ է այդպիսին։

Ռուբենը երբեք էլ երեւի չի մեծանա․ հաստատ յոթանասունում էլ կասի, որ երեխա է։ Երբ կողքից եմ նայում իրեն, մտածում եմ՝ վատ մարդ չի, որովհետեւ ընտանիքի արժեքների կրող  է, որովհետեւ նման հայր է ունեցել։ Այդ առումով նախանձով կխոսեմ իր մասին, որովհետեւ բախտ է ունեցել մեծանալ յուրահատուկ մթնոլորտի ու յուրահատուկ աշխարհի մեջ։

Մնացածն արդեն չեմ ասի, թող ուրիշիների համար ասելիք մնա։

Ռուբեն, «Բալկոնում» արդեն մեկ ամսից ավելի է՝ զրուցակից չեմ ունեցել,որովհետեւ այս օրերին փողոցում զրուցելն ու գործողությունների հետեւելն արդեն լուրջ նշանակություն ուներ ինձ համար։ Առաջին զրուցակիցս երկար դադարից հետո դու ես, հարցերս շատ են, բայց ուզում եմ նաեւ չշեղվել «բալկոնային» հիմնական տրամադրությունից։

Քո եւ Հայաստանի հարաբերությունները։

Հայաստան վերադարձել եմ ութ տարի առաջ՝ 18 տարվա բացակայությունից հետո։ Հասկանում եմ, որ իմ դեպքում «блудный сын» («անառակ որդի») հասկացությունը որոշ չափով տեղին է, բաց գնալս իմ որոշումը չէր, եւ չէի էլ կարողանում մարսել այստեղ չլինելս․․․ Հանգիստ չէի, չէի կարողանում խզել կապը մշակույթից (եւ ուրեմն նաեւ երկրից, որովհետեւ այն նախ մշակույթն է)։

Վերադարձի որոշումն արդեն լիարժեք գիտակցված էր, հասկացել էի, որ վերադառնալս նաեւ փոխում է հարաբերության ձեւը․ առաջ, այսպես ասած, երկիրն էր ինձ «պարտք», հիմա ես՝ իրեն։ «Պարտքը» ընդունիր դրական իմաստով․ եկա, որովհետեւ հասկացա, որ փորձս  փոխանցելու ժամանակն է, տալու ժամանակն է․ կարճ ասած՝ նաեւ պապայից եկած դասախոսի բնազդն արթնացավ մեջս։

Հիմա հանգիստ եմ, որովհետեւ տանն եմ։ Մեկ-մեկ այդ տունն էլ կարող է գժանոցի վերածվել, ու ուղղակի ցանկություն առաջանա մի խուլ տեղ գնալու, որտեղ նորից հանգստության մեջ կզգաս այդ տան պակասը։ Ես միշտ ունեմ այդ հնարավորությունը, բայց, մեկ է, բոլոր ճանապարհներն ի վերջո տուն են բերում։

Չգիտեմ՝ հիշում ես, թե չէ, բայց քո երկարատեւ բացակայությունից հետո, երբ արդեն Երեւանում էիր, զրուցեցինք․․․

Իհարկե հիշում եմ․ յոթ տարի է անցել այդ զրույցից։

Տպավորված էի գործերիցդ։ Հիշում եմ այդ շրջանը, որը հաջորդել էր 2008թ․-ին, հիշում եմ ոգեւորությունդ, մարտահրավերները, որ դրել էիր քո առաջ, որ ծրագրային պատրաստակամությամբ էիր եկել։ Այս տարիների ընթացքում ի՞նչ տեղի ունեցավ, ի՞նչ զարգացումներ եղան։

Բարդ հարց է․ հասկանում եմ, որ տրամաբանական պատասխան ես ակնկալում ինձնից, բայց ինձ համար այս պահին այդ տարիները էմոցիոնալ պրիզմայի միջով են անցնում։ Անձնական շատ ծանր բաների միջով եմ անցել, ընտանեկան խնդիրների, որոնք ինձ համար էմոցիոնալ ծանր դաշտ են ապահովել։ Հիմա փորձում եմ վերականգնվել, բայց ութ տարիների ընթացքում տեղի ունեցածի մի մասը հենց անձնական ցունամին էր։

Կար Ռուբեն, ով եկավ Հայաստան տուն վերադառնալու ուրախությամբ, նոր շունչ բերելու պատրաստակամությամբ, որն առաջ մղող կրքոտ էներգիա էր, եւ Ռուբեն, որ միաժամանակ էմոցիոնալ կոլապսի մեջ ընկավ։

Բարդ էր, որովհետեւ հոգեկան անհանգստության պատճառով իմ հիմնական ֆունկցիաները չէի կարողանում կատարել։ Շատ բաներ եմ սուբյեկտիվ ընկալել։

Անդրադառնանք «հիմա»-ին։ Քեզ անվանում են «հեղափոխության նկարիչ»։ Դրա մասին դեռ մանրամասն կխոսենք, բայց նախ ուզում եմ իմանալ կատարվածն ինքդ «հեղափոխություն» անվանու՞մ ես։

Այո, անվանում եմ անընդհատ ու չեմ խուսափում․․․ Չեմ ասում «թավշյա», բայց «հեղափոխություն»՝ այո, իհարկե։

Ինչու՞ ես բացառում «թավշյա»-ն։

Դժվար է միանգամից բացատրել, բայց առաջին հերթին ինձ համար խորթ բառ է։ Գուցե նաեւ նրանից է, որ կրթությունս ռուսերեն է։ Այդ բառը երբեւէ որեւէ կոնտեքստում չեմ հանդիպել։ Հիմա էլ, երբ այդքան լսում եմ, հնչունային կառուցվածքը չեմ ընկալում։ Ասում եմ «հեղափոխություն» ու վերջ։ Նշանագրության տեսանկյունից արդյո՞ք ենթադրվում է, որ «հեղափոխությունը», որպես այդպիսին, պիտի ասոցացվի նաեւ արյան հետ։

Ուղղակի ուզում էի հասկանալ, թե ինչու բացառել։

Միշտ լակոնիզմի կողմնակիցն եմ։ Կարճ ասած՝ «թավշյա» բնութագրիչ բառն ինձ համար ավելորդ էր։

«Հեղափոխական» պաստառների հայտնվելուց կարճ ժամանակ անց լուսանկարիչները սկսեցին ֆիքսել, տեղական եւ միջազգային լրատվամիջոցները սկսեցին անդրադառնալ, հնչեղություն տալ քո աշխատանքինընդհուպ մինչեւ «հեղափոխության նկարիչ» անվանեցին քեզ։ Դրսեւորման պահա՞նջ կար, թե՞ իրադարձությունները, մթնոլորտը «պարտադրեց», դրդեց եւ/կամ ոգեւորեց, երբ որոշեցիր ստեղծել առաջին պաստառը։

Նկարիչը (եւ արվեստագետն առհասարակ) միշտ լարված վիճակի մեջ է․ այսինքն որոշ չափով ինտուիտիվ զգում է, թե ինչ է կատարվում ու կատարվածի ազդեցությունն իր վրա ավելի շատ է, որովհետւ էմոցիոնալ դաշտում էլ են տեղաշարժեր լինում։ Առաջին իսկ պահից որոշ բաներ հասկացա, որոնք գուցե խորքային գիտակցված չէին։

Հասկացա, որ հենց այդ պահին արվեստը կարեւոր է, տեսա նաեւ, որ գրեթե ոչ ոք այդ կարեւորությունը ֆունկցիոնալ չի դարձնում, եւ ուղղակի որոշեցի իմ աշխատանքի միջոցով արտահայտել էմոցիաս։

Ես կողքից դիտորդ չէի․ մասնակիցն էի հեղափոխության, ապրում էի իրենց հետ, նույն կերպ փակում էի փողոցը, ինչպես բոլորը։ Եվ դա քաղաքացու իմ ֆունկցիաների մեջ էր մտնում, բայց որպես արվեստագետ կար ավելի մեծ էներգետիկ դաշտ, որն ուղղակի չարտահայտել հնարավոր չէր։

Երեւի Նիկոլի ձեռքը պիտի սեղմեմ ու ասեմ՝ շնորհակալ եմ, որ այս հեղափոխության պաճառով կարողացա ստեղծել արժեքավոր մի բան, ասել, որ իր շնորհիվ իմպուլսը վերածվեց արվեստի։ Զարմացած եմ, որ շատերն այդպես «չբացվեցին»։

Իրադարձությունները չափազանց արագ էին զարգանում, ինֆորմացիան, որը թվում՝ էր թարմ է, հանկարծ րոպեների ընթացքում տեղը զիջում էր  նոր, ավելի կարեւոր իրադարձության։ Այդ արագության մեջ, կարծում եմ, ստեղծողն ու ստեղծագործողը խնդրի առաջ էին կանգնածգուցե անեն մի բան, որը ժամեր հետո հերքվելու է։ Հիմա արդեն այլ շրջան է՝ «հետհեղափոխական»դեռ մղում կա՞ ստեղծագործելու, էներգիան փոխվե՞լ է։

Եթե հիմա նայեմ ըստ ժամանակագրության, ապա առաջին օրվա գրածը ուղիղ տեքստ էր, որը ճակատին էր ասվում․ «ոչ Սերժին ու իր բանդային» ընդհանուր նշանակությամբ։ Այսինքն առաջին օրերին ստեղծված պաստառները կրում էին օրակարգային հարցերին վերաբերող կոչերը եւ ֆոլկլորային արտահայտությունները, որոնք մասն էին այդ կոչերի։ Այդ պահին այլ հրատապ բան չէր կարող լինել, այլ հաղորդագրության իմաստ չկար։

Հետո, որքան էլ արագ, բայց պրոցեսը սկսեց խորանալ, հասկացա, որ այլ բանի պիտի անցնել, որ պարզապես կոչերին անդրադառնալը քիչ է։ Ես՝ որպես 47 տարեկան մի մարդ, ով եւ ներսից, եւ կողքից տեսնում ու զգում էր իրադարձության ու իրադրության փոփոխությունը, պիտի անցնեի գաղափարական տեքստին։ Սա էլ երկրորդ փուլը։

Վերջին աշխատանքները, որ կարելի է «հետհեղափոխական» անվանել, լրիվ այլ են։ Դու ինձ ճանաչում ես, գիտես, որ միշտ ֆիգուրատիվ արվեստի կողմնակիցն եմ եղել եւ դա է իմ դպրոցը։ Աբստրակտ արվեստը մեծ դժվարությամբ եմ ընկալում․․․ Բայց, որքան էլ զարմանալի է, վերջին աշխատանքներս լրիվ աբստրակտ են։

Պեվեխայի մեծ կտորի վրա ինտուիտիվ աշխատանք արեցի։ Քանի որ շատ մեծ  կտորի վրա էի աշխատում, գործ անելիս չէի կարողանում հետեւել ընդհանուր պատկերին։ Երբ արդեն դրեցի հատակին ու տեսա, թե ինչ երկգլխանի հրեշ է ստացվել, ուղղակի ապշել էի։

Այս գործը ստեղծեցի այն ժամանակ, երբ «հակահեղափոխությունը» սկսեց գլուխ բարձրացնել։ Լսում եմ, տեսնում եմ, որ ժողովուրդը մի քիչ հանգստացել է եւ միաժամանակ գլուխ են բարձրացնում «սրանք», որոնց դեմն առնելը ավելի լուրջ խնդիր է։

Անուշ, այդ գործն արել եմ 30 վայրկյանում․ ուղղակի հարձակվել եմ մակերեսի վրա, ու էներգիայի մեծ հոսք է եղել․․․ Եվ սա այն դեպքում, երբ ես ինտելեկտուալ արվեստի կողմնակիցն եմ։

Բովանդակությունն ու ինֆորմացիան ձեւը փոխում են։

Հիմա ինձ հարց եմ տալիս՝ ինչ գրեմ ու հասկանում եմ, որ պլակատային չի կարող արտահայտվել ամբողջ ասելիքը։ Ամեն դեպքում պլակատը շատ եզակի արվեստի տեսակ է, որն ունի կոնկրետ ֆունկցիա, կոնկրետ նպատակ, որը պիտի լինի  լակոնիկ ու ազդեցիկ։

Պլակատի արվեստը շատ լավ եմ ճանաչում։ Սկսենք Ռոտչենկոյից՝ իմ սիրած նկարիչներից մեկից, ով որ պլակատի մեծ վարպետ էր․ հենց հեղափոխության ժամանակ է, որ Մայակովսկու հետ անհավանական բաներ արեցին։ Այս պահին Մայակովսկին հայ ժողովուրդն էր, ես էլ, ըստ երեւույթին, այդ նկարիչը, ով փորձում էր լսածն ու տեսածը ֆիլտրել ու «գրել»։  Ի վերջո ես պլակատի հետ առնչվել եմ, երբ արեցի Ցեղասպանության տարելիցին նվիրված պլակատների ցուցահանդեսը, հետո «Էլեկտրիկ Երեւանի» պաստառները։

Հանգիստ սրտով կարող եմ ասել, որ կենսագրությանս մեջ 2011թ․-ից մինչեւ օրս պաստառը կարեւոր դեր է խաղացել։ Մայիսի 25-ին, ԱՕԿՍ-ի շենքում կբացվի այս օրերին ստեղծված պաստառների մի մասի ցուցադրությունը, մյուս մասը, որ ստեղծվել է առաջին օրերին, արդեն չկա, երեւի տարբեր տներում են ու պահպանվում են որպես պատմության մասնիկ։

Այս օրերին ի՞նչ-որ նոր բանի սկիզբ դրվեց։ Գիտեմ՝ ժամկետը խիստ կարճ է, բայց կա՞ն ծրագրեր, մտքեր, որոնց իրականացումը կապում ես իրադարձությունների զարգացման հետ։

Դեռ իսկապես շուտ է նման բանի մասին խոսելը․ օդից շատ բան է կախված, բաց չեմ կարող չասել՝ սպասում եմ, որ մի օր հեռախոսս զանգելու է, ու ասելու են՝ դու պետք ես, արի։ Եթե հարցնես՝ ինչու դու ինքդ չես գնում, նորից կասեմ, որ պահը գուցե չի եկել։

Բայց այդ նույն սպասումը մինչ այս եղե՞լ է։

Եղել է այն րոպեից սկսած, երբ Հայաստան եմ վերադարձել, այն պահից սկսած, երբ մենք զրուցեցինք առաջին անգամ․․․ Եթե չեմ սխալվում, հարցազրույցի ընդհանուր կոնտեքստը հաշվի առնելով, վերնագրել էիր «Հեղափոխությու՞ն, թե՞ էվոլուցիա», չէ՞․․․

Դեռ այն ժամանակ էլ հակված էի, որ գեղագրությունը որպես արվեստի ճյուղ կրթական գործընթացի մաս պիտի կազմի։ Շատերի համար սա նեղ իմաստ կարող էր ունենալ, բայց հիմա, կարծում եմ, ավելի լայն ու ավելի խորը կդիտարկվեն այս եւ նմանատիպ այլ հարցերը։

Յոթ տարի առաջ զրույցը ծավալվեց հենց այս թեմայի շուրջթե ինչու՞մ է կայանում գեղագրության կարեւորությունը, ինչու՞ այն պիտի կրթական համակարգում տեղ ունենա։ Ես հիշում եմ քո պատասխանը, բայց հղում չեմ ուզում տալ, որովհետեւ գուցե քո պատկերացումները փոփոխության են ենթարկվել, գուցե իրադրությունն արդեն այլ է։

Մենք՝ հայերս, յուրահատուկ ենք այն իմաստով, որ յուրաքանչյուրս անհատական արտահայտման կարիք ունենք։ Ձեռագիրը ամրապնդում է անհատականությունը։ Գեղագրությունը տանում է նրան, որ անընդհատ ձգտես դեպի կատարյալը․ այն արտահայտիչ է եւ միաժամանակ «քչախոս»։

Եթե ունենք անհատական լինելու, առանձնանալու հատկությունը, ուրեմն եկեք ավելի վառ կերպով դրսեւորենք դա, ավելի ճիշտ ուղղություն վերցնենք դրսեւորման։ Երեխաների դեպքում ավելի լուրջ է․ բացի այն, որ փոքր տարիքից հնարավորություն է ստեղծվում իրենց վերաբերմունքը ձեւավորել արվեստի նկատմամբ, առանձին իմաստով ձեւավորվում է իրենց անհատականությունը նույնպես։

Մի քանի օր առաջ հոդված կարդացի, որի հեղինակը Նիկոլին եւ մնացածին կոչ էր անում նախեւառաջ մշակույթին ուշադրություն դարձնել։ Ես համաձայն եմ։ Պիտի հասկանանք, որ մենք բացի մշակույթից այլ բան չունենք։ Հայրս ասում էր, որ թանաքով գրելու ժամանակ դադար է պետք, որպեսզի գրիչը թաթախես նորից ու շարունակես․ ա՜յ այդ դադարը քեզ թույլ է տալիս մի պահ վերանայել, թե ինչ ես գրում։ Շատ նուրբ մի բան է, որը կարող է բովանդակային լուրջ փոփոխության տանել։

Հիմա եկել է ժամանակը, որ ցանկացած մանր դետալի մեծ ազդեցությունը կարողանանք նկատել ու հասկանալ։

Հեղափոխության գործողությունները, որոնք ֆունկցիոնալ մեծ նշանակություն ունեցան, ինչ-որ իմատով կարո՞ղ են դառնալ նաեւ մշակութային հեղափոխության սկիզբը։

Ուզում եմ զուգահեռներ տանել Ֆրանսիական հեղափոխության հետ։ Դելակրուան չէր կարող չնկարել իր պատմական կտավը, Ժակ-Լուի Դավիդը չէր կարող չանել իր գործը։ Մենք էլ պիտի այդպես վարվենք։

Տե՛ս՝ Դավիդն ասում էր, որ արվեստը պարտավորված է հիշեցնող ձայնը լինել ու ասել՝ «չմոռանա՛ս, չմոռանա՛ս, չմոռանա՛ս»․․․ Երբ ինքը նկարեց «Մարատի մահը», հասարակության արձագանքն ուղղակի ապշեցուցիչ էր։ Ինքը ներկայացնում է ֆրանսիական կերպարվեստի դասական դպրոցը, կոնցեպտուալ  նկարիչ է, գուցե դասական է՝ համեմատած ավելի ուշ շրջանի հետ, բայց իր ժամանակի համար թերեւս ամենակարեւոր գործերից մեկն արեց։

Գիտե՞ս՝ հիմա մտածում եմ, թե ինչու «թավշյա» բառը չես ասում։

Ե՞վ․․․

Տպավորություն է, որ քեզ համար հեղափոխությունը նոր է սկսվում ու այդ իմաստով «թավշյան» մեղմացնում է այն, ինչ կարող է տեղի ունենալ։ Այդ առումով ներկայիս խնդիրների հետ վարվելու ձեւերը, ըստ քեզ, «թավշյա» տրամադրվածություն չե՞ն ենթադրում։

Վերջին երեսուն տարվա ընթացքում մենք չենք կարողացել մշակութային արժեք ստեղծել։ Ես սա ասում եմ բաց տեքստով․ մենք չունենք ստեղծած մշակութային արժեքը, որի մասին կարող ենք խոսել․․․ Պատրաստ եմ պաշտպանել իմ այս կարծիքը։ Երեսուն տարի քանդել ենք, վերացրել ենք, արհամարհել ենք, թողել ու գնացել ենք։

Փորձում եմ գտնել՝ ուր գնալ, ինչ նայել հարցերի պատասխանը․ լա՜վ, օրինակ Մատենադարանի նոր շենքը․․․ Լավն է, բայց մի բան, երկու բան․ էլ ի՞նչ ենք արել։ Կերպարվեստ ստեղծե՞լ ենք․ չէ՛։ Ուզում եմ ճիշտ հասկանաս՝ այս ամենն ասում եմ շատ լայն իմաստով։

Անգլերեն մի այսպիսի արտահայատություն կա՝ «body of work»․ նշանակում է, որ ստեղծածիդ ամբողջականությունն է արժեքավոր, ոչ թե մեկ-երկու գործ։ Հիմա երեսուն տարվա ընթացքը նայենք բաց աչքերով, կտեսե՞նք «body of work»․․․ Չէ՛, չենք տեսնի։

Իմ նշաձողը Արա Հարությունյանն է, Չուբարյանն է․ դա է լավը,  դա է մեր պիկը։ Ասում են՝ ժամանակներն ուրիշ էին․․․ Ժամանակը կապ չունի․ պոտենցիալի ուղղորդման ձեւը պիտի հնարավոր լինի․ եթե դու չունես արվեստի դպրոց, որտեղի՞ց ծնվի հնարավորությունը։ Հա, Վիգենը կգա Ավստրալիայից, հետը լիքը բան կբերի․․․ Այսպես մեկ-երկու հոգի, որ տարիներ շարունակ կրթվել են ու փորձ են ձեռք բերել, Վիգենի պես մարդիկ, ովքեր անհատականություն են, կարծիք ունեն, պոտենցիալ, բայց նրանք քիչ են։ Իսկ ով որ այստեղ է 30 տարի, ի՞նչ է արել, գլուխը կախ նայել է «Մայր Հայաստանին» ու մտածել՝ բա չլիներ մեկը, որ էլի նման բան աներ․․․

Ինչու՞ մեր մեջ հիմա չկա Արա Հարությունյանի պես քանդակագործ․․․ Քաղաքում տեղադրված քանդակների 95 տոկոսը աղբ է, անգրագետ մի բան, որը պիտի վերացնել Լենինի գլուխների պես։ Ինչու՞ է այդպես ստացվել,  որովհտեւ սխալ սկզբունքներով է արվել, որովհետեւ սխալ մարդկանց կողմից է արվել։ Երեսուն տարի պահանջվեց, որ Արա Հարությունյանի աշխատանքները ցուցադրվեն։ Հա՜, Բոտերո կդնենք, Հարությունյանի գործերը՝ չէ։ Չեմ ասում, թե Բոտերոն վատ քանդակագործ է, բայց մերն ո՞վ է տիրություն անելու, մերն արժեք չի՞։

Ու վերադառնալով դիտարկմանդ՝ այո, եթե հիմա կրթություն-մշակույթ ձեւաչափով հեղափոխություն չանենք, չքանդենք ու նորից չհավաքենք համակարգը, բան չի փոխվելու։  Հետո մեր քաղած պտուղը տոտալ անգրագիտությունն է, որը տիրում է ամենուր, որտեղ աչքդ ընկնում է։ Տրադիցիան չենք հարգել, ծառը չորացել է, հիմա հարց է՝ կկարողանանք փրկել մի ձեւ, թե չէ։

Սա պիտի ասել բաց՝ առանց վախի, պատասխանատվության կանչել այն մարդկանց, ովքեր այս օրին են հասցրել։

Դու կոնկրետ ի՞նչ ես մտածում անել։

Ես պիտի Արվեստի նոր ակադեմիա բացեմ, որը հիմնվելու է տրադիցիայի վրա, որի համար չափանիշը քիչ առաջ նշածս անուններն են, որովհետեւ դա է մերը։ Կարող ենք գնալ Ֆլորենցիա, Փարիզ, հիանալ արվեստով, բայց երբեք չի լինի էմոցիոնալ կապը, որը քոնի հետ ունես։ Թելը կտրած է, պիտի կապել։

Ասում ես՝ բացելու եմ․․․ Համոզված եմ՝ միտքը նոր չի ծագել։ Վստահությունը հիմա՞ է առաջացել, հիմա ռեալ հնարավորություն տեսնու՞մ ես։

Մի քիչ շուտ է խոսել դրա մասին, բայց հնարավորությունը կա․ հիմնվում եմ տեսածիս ու լսածիս վրա․․․ Իսկ տեսածս պայծառ մարդիկ են, ովքեր մտել են համակարգ ու բոլորիս հույս են տալիս, ասում են՝ «լավ ա լինելու»։ Ես էլ եմ ինքս ինձ ասում՝ «լավ ա լինելու»։

Եթե իրենք սկսեն իրականացնել ծրագրեր, ես առաջիններից կլինեմ, որ կասեմ՝ սա կարեւոր է, կասեմ՝ ինչու պիտի ակադեմիա ունենալ, ինչու պիտի առողջ մրցակցություն լինի, ինչու աշակերտը հնարավորություն պիտի ունենա ընտրելու իր ուսուցչին։ Այսօր չունենք արվեստի բարձրագույն կրթարան․․․ Քանի Արամ Իսաբեկյանը ակադեմիայի տնօրենն է, վե՛րջ, մոռացի՛ր, որ բարձրագույնի մասին խոսք կարող է գնալ։

Ասել եմ ու ասելու եմ սա․․․Թող հանրապետականի իր նշանը կրելով շարունակի քայել։ Ես սա ասում եմ մի մարդու, ով քանդեց մի բան, որն իմ հայրն էր կառուցել 40 տարի։ Հիմա ինքն ինչպե՞ս պիտի քայլի Երեւանի փողոցներով, երբ 30 տարվա ընթացքում ակադեմիան գնալով մարեց։ Շենքը դատարկ է։

Նորից վերադառնում ենք կետին, որտեղից սկսել ենք մեր առաջին՝ դեռ յոթ տարի առաջ ունեցած զրույցը։ Այն ժամանակ նշեցիր «Ինձ հետաքրքում է` իմ երկիրն ինչի միջով է անցել, ես ոնց պետք է ընդունեմ․․․ Պատասխաններ շատ քիչ ունեմ: Բայց ամենակարեւոր պատասխանն, իհարկե, իմ մեջ կա. դա այն է, որ, այո, ես ուզում էի հետ գալ, այստեղ ապրել. մնացյալն ընթացքի հարցեր են»:

Ընթացքը բերել, հանգեցրել է հետաքրքիր եզրակացությունների ու պատասխանների, որոնք արդեն ունես։

Հա, հիմա հստակ եմ ասում ինձ համար խիստ կարեւոր մի բան եւ խնդրում եմ նշես որպես ամրագրում․ կոմֆորմիզմից ազատվել է պետք, պիտի չվախենալ ասել ճշմարտությունը։ Սա շատ կարեւոր է․ մինչեւ չազատվենք մեր ասելիքն արտահայտելու վախից, ոչինչ չի ստացվելու։ Սեւը սեւ է, սպիտակը՝ սպիտակ․ այդպես էլ պիտի ասել։

Հասկանալ է պետք պատճառահետեւանքային կապերը, խոսել երիտասարդների հետ, բացատրել մանրամասներ ու դետալներ, հասկացնել, որ հայելու առաջ ինքներս մեզ նայելը վախենալու չի։

Ո՞վ պիտի ասի սա, եթե ոչ արվեստագետը․ ինքը պիտի լինի չկաշառված ձայնը, որը Դավիդի պես հիշեցնում է՝ «չմոռանա՛ք», որը Դելակրուայի պես հիշեցնում է՝ «չմոռանաք․․․»։

Ես շնորհակալ եմ այս հեղափոխությանը, որը կարողացավ կոտրել վախի մթնոլորտը։ Մնում է ներքին հաղթանակի հարցը․ եթե ամեն մեկս մեր թուլությունը հաղթահարելու ուժ ունենանք, հզորանալու շանսեր հաստատ կլինեն։ Փոքրիկ հաղթանակները պիտի որ շղթայական ռեակցիայի պես լավ բանի տանեն․․․

 

 

Մեկնաբանել

Լատինատառ հայերենով գրված մեկնաբանությունները չեն հրապարակվի խմբագրության կողմից։
Եթե գտել եք վրիպակ, ապա այն կարող եք ուղարկել մեզ՝ ընտրելով վրիպակը և սեղմելով CTRL+Enter