Բրյուսելում հիմնված «Հայաստանի եվրոպացի բարեկամներ» առանց շահույթի միջազգային ընկերությունը (ԱՇՄԸ) Հայաստանում պատվիրել էր «Հայաստանը՝ նախագահական ընտրությունների նախաշեմին» սոցիոլոգիական հարցումը, որի արդյունքներն արդեն հայտնի են: Հարցումն իրականացվել է տեղական «Այ-Փի-Էս-Սի» ընկերության և «TNS opinion» միջազգային կազմակերպության հետ համատեղ և ցույց է տալիս, որ հարցվողների մեծամասնությունն ընտրելու է գործող նախագահին:  

«Հետքի» հարցերին պատասխանում են «Հայաստանի եվրոպացի բարեկամներ» ՀԿ-ի գլխավոր քարտուղար Մայքլ Քամբեքը և «TNS opinion» միջազգային կազմակերպության բրյուսելյան գրասենյակի մեթոդների և վիճակագրության տնօրեն Սթիվ Շվարցերը:

Պարոն Քամբեք, ընտրությունների վերաբերյալ այս հացման պատվիրատուն «Հայաստանի եվրոպացի բարեկամներ»կազմակերպությունն է: Ինչպե՞ս է միջազգային հասարակական կազմակերպությունը գտնում ֆինանսական միջոցներ նման հարցում պատվիրելու համար:

Նախևառաջ ասեմ, որ կազմակերպութան ֆինանսավորումը որևէ ազդեցություն չունի հարցման բովանդակության վրա: Մենք ինքներս գումար ենք վճարել, որ հարցումն իրականացվի այլ կազմակերպության կողմից՝ ապահովելու համար բացարձակ թափանցիկություն: Ես, իհարկե, կխոսեմ կազմակերպության ֆինանսավորման մասին, բայց նախապես ուզում եմ նշել, որ TNS opiniօn կազմակերպության ներգրավումը մեր աշխատանքերում հենց նրա համար էր, որպեսզի բացառեինք հարցման բովանդակության վրա որեւէ ազդեցություն:

Մեր կազմակերպությունն ի սկզբանե սկսեց ֆինանսավորվել Հայաստանից, հիմնականում հայկական ռեսուրսներից: Ամեն ինչ շատ պարզ էր: Ես Հայաստանում էի: Հանդիպում էի մի շարք կազմակերպությունների, մարդկանց, ովքեր ներկայացնում էին Հայաստանը Եվրոպայում: Նրանք դժգոհում էին, թե Եվրոպան չի հասկանում Հայասատանին, այնտեղ նույնիսկ չգիտեն, թե որտեղ է Հայաստանը քարտեզի վրա եւ նույնիսկ Հայաստանը խառնում են Ալբանիայի հետ:

Ես շատ եվրոպամետ մարդ եմ: Նրանց ասում էի՝ դուք շատ ընկերներ ունեք Եվրոպայում, որոնք որ կազմակերպված չեն, և դուք իրար չեք ճանաչում: Այսինքն՝  երկու կողմերը միմյանց չգիտեն: Ասացի, որ այս խնդիրը լուծելու համար ես կստեղծեի մի կազմակերպություն, որը կհավաքեր Հայատանի ընկերներին, ովքեր Եվրոպայում են և եվրոպացի են: Եվ կաջակցեի Հայաստանը սիրելու, Հայաստանի ընկերը լինելու նրանց հոբիին, որպեսզի նրանք խոսեն Հայատանի համար, պաշտպանեն Հայաստանը: Այսինքն՝ գաղափարդ իրագործելու համար կազմակերպիր ընկերներիդ:

Նրանք լսեցին և իսկապես համարեցին, որ սա Հայաստանի զարգացման համար կարևոր է: Ես նման ծրագրեր չունեի: Ես մեծ կազմակերպությունում էի աշխատում: Պաշտոն ունեի, երեխաս փոքր էր, բայց ես խորապես սիրահարված էի Հայաստանին: Ինձ համար երազանքի նման մի բան էր անել այն, ինչ խոսում էինք նրանց հետ:

Ես թողեցի իմ գործը և սկսեցի ձեռնարկել «Հայաստանի եվրոպացի բարեկամներ» կազմակերպության աշխատանքները: Եվ սկզբնական ֆինանսավորման աղբյուրը հենց այն մարդիկ էին, ում հետ նման քննարկումներ էինք վարել: Իսկ այսօր ֆինանսավորումն ավելի շատ հենց Եվրոպայից է: Իհարկե, մեզ համար դժվար է Հայաստանի համար ֆինանսավորողներ գտնել Հայաստանից դուրս: Այն մարդիկ, ովքեր ուզում են, որ Հայաստանը զարգանա եվրոպական ճանապարհով և պատրաստ են դրա համար վճարել, հիմնականում Հայաստանում են:

Մենք ունենք կոնկրետ կանոններ, որոնք իրականում դժվարացնում է գումարներ գտնելու գործը: Մենք գումար չենք վերցնում քաղաքական գործիչներից, նրանցից, ովքեր քաղաքականապես ակտիվ են: Մեզ ֆինանսավորողների հետ ունենք միմյանց գործունեությանը չմիջամտելու համաձայնագիր: Դա նշանակում է, որ եթե ինչ-որ մեկը նվիրատվություն է անում «Հայաստանի եվրոպացի բարեկամներ» կազմակերպությանը, ես չպետք է ստանամ որևէ զանգ կամ էլեկտրոնային նամակ, որ իրենց դուր չի եկել, օրինակ, մեր մամուլի հաղորդագրությունը և այլն: Եթե տարվա ավարտին նրանք տեսնեն, որ մենք բավական գործ չենք արել Հայաստանը եվրոպական ճանապարհով զարգացնելու համար, կարող են դադարեցնել ֆինանսավորումը: Բայց չմիջամտելու համաձայնությունը երկկողմանի է. մենք էլ չպետք է միջամտենք նրանց բիզնեսին: Դրանք միջազգային կազմակերպություններ են, որոնցից մի քանիսն ակտիվ են նաև հարևան երկրներում: Եթե մենք հրապարակենք, որ այս ընկերությունները ֆինանսավորում են «Հայաստանի եվրոպացի բարեկամներին», հնարավոր է, որ նրանք խնդիրներ ունենան հարևան երկրներում: Երկուստեք այս համաձայնությունը շատ լավ աշխատում է մինչև հիմա: Եվ ես նրանցից երբևէ որևէ մեկնաբանություն չեմ ստանում, նույնիսկ չեմ էլ հասցնում իրենց տրամադրել մեր հարցման արդյունքները:

Ամեն դեպքում, հասարակական կազմակերպության գործունեությունը պետք է բաց լինի: Կարո՞ղ եք հստակեցնել,թե Հայաստանում որ անհատներից եք ստանում ֆինանսական աջակցություն:

 Արդեն ասացի, որ անուններ նշել չեմ կարող այն պարզ պատճառով, որ դրանով կմիջամտեմ մեզ ֆինանսավորողների գործերին: Կարող եմ նշել նրանց գործի բնույթը, բայց ոչ անուններ: Կարող եմ ասել, որ նրանք քաղաքական գործիչներ չեն: Նաև կեղծ գործարարներ չեն, ովքեր իրականում քաղաքական գործունեությամբ են զբաղվում:

Կառավարությունից կամ կառավարական որևէ մարմնից չենք ստացել ոչ մի եվրո, ինչի ապացույցը հենց մեր հարցումների արդյունքներն են: 2010 և 2012թթ. արված նախընտրական հարցումները ցույց տվեցին, որ «Բարգավաճ Հայաստան» կուսակցությունը առաջին տեղում է: Մի խումբ մարդիկ սկսեցին խոսել, որ մեզ ֆինանսավորել է պարոն Ծառուկյանը: Հաջորդ հարցման տվյալներով բարձրացել էր Հանրապետական կուսակցության վարկանիշը, մարդիկ արդեն ասում էին՝ ուրեմն վճարողը հանրապետականներն են:

Այս նախագահական ընտրությունների վերաբերյալ հարցման առաջին փուլի արդյունքներով Սերժ Սարգսյանը հստակ առաջատար էր: Երկրորդ փուլի ավարտին հրապարակեցինք տվյալներ, որոնց համաձայն՝ Սարգսյանի վարկանիշն ընկել է 10%-ով: Մենք չենք ֆինանսավորվել Բարգավաճ, Հանրապետական կամ «Ժառանգություն» կուսակցությունների կողմից: Մենք ցույց ենք տալիս և գնահատում այն, ինչ մարդիկ մեզ ասում են:

Ովքե՞ր են «Հայաստանի եվրոպացի բարեկամներ» կազմակերպության հիմնադիրները:

Հիմնական հիմնադիրը ես եմ: Երբ ստեղծեցինք կազմակերպությունը, անհրաժեշտ էր ղեկավար մարմին: Կազմակերպությունը 2009-ին ենք ստեղծել, և ես ուզում  էի, որ ղեկավար մարմնում լինեն երկու եվրոպացի և երկու հայ: Եվրոպացիներից մեկը «Եվրոպական ժողովրդավարական հիմնադրամ»-ից Ռոբերտա Բոնացին է: Ես նախկինում աշխատել եմ եվրոպական պառլամենտում և նաև մեկ այլ մեծ կազմակերպությունում. ինքս հասարակական կազմակերպությունում աշխատելու փորձ չունեի: Եվ անպայման ուզում էի ներգրավել մեկին, ով ուներ այդ փորձը:

Հայաստանում էլ ուզում էի գտնել կազմակերպություններ, որոնք գործ են ունեցել Եվրոպայի հետ: Նման երկու կազմակերպություններից մեկը «Այ-Սի-Էյջ-Դի»-ն է, որ ամեն տարի կազմակերպում է եվրոպական ինտեգրման կոնֆերանսը, իսկ մյուսը «Եվրոպական շարժում» կազմակերպությունն է: Թևան Պողոսյանին և Պարույր Ամիրջանյանին խնդրեցի միանալ մեր ղեկավար մարմնին: Բայց այն պահից սկսած, երբ Թևան Պողոսյանը որոշեց զբաղվել քաղաքականությամբ եւ մտավ Ազգային ժողով, նա այլեւս մեր ղեկավար կազմի անդամ չէ: Նրա փոխարեն ղեկավար մարմնի մյուս հայ անդամ դարձավ Վալերի Սաֆարյանը: Նա ղեկավարում է հայ-բելգիական կոմերցիոն պալատը:

Կարո՞ղ եք ասել՝ բիզնես ոլորտի ներկայացուցիչները կամ այն անձինք, ովքեր ֆինանսապես աջակցել են ձեզ այս հարցումն իրականացնելու համար, ինչո՞ւ են շահագրգռված գումար ներդնել քաղաքականության հետ կապված այսհարցումն իրականացնելու հարցում:

 Նրանք չեն որոշումը կայացրել եւ որևէ հետաքրքրություն չունեն դրանում: Մեր դոնորները մեզ  չեն ասում, թե մեր կազմակերպությունը ինչ պետք է անի: Լինելով Հայաստանում և տեսնելով, թե այստեղ որքան կեղծ հարցումներ են արվում՝ մենք հասկացանք, որ պետք է իրականացնել իսկապես թափանցիկ, բաց հարցում և ներկայացնել մարդկանց իրական տվյալները:

Պատճառներից մեկը, թե ինչու մեր աշխատանքներում ներգրավեցինք TNS opinion կազմակերպությանը, այն էր, որ մարդիկ հավատան մեր հարցման արդյունքներին: Սերժ Սարգսյանը չէր կարող մեզ վճարել, որ ցույց տայինք իր վարկանիշի 10 տոկոսանոց անկումը: Եվ եթե մեր հարցումները համեմատենք Հայաստանում իրականացվող այլ սոցիոլոգիական հարցումների հետ, ապա մեր աշխատանքի մեթոդաբանությունը շատ մանրամասն է նկարագրված: Ավելի խորը հետազոտելու համար մենք նաև հնարավորություն ենք տալիս գալ և տեսնել այն, ինչ ունենք, տեսնել այն բոլոր նյութերը, որոնք կապված են հարցումների հետ:

Պարոն Շվարցեր, հաղորդագրության մեջ նշվում է, որ հարցումն իրականացվել է «Այ-փի-էս-սի» և TNS opinion կազմակերպությունների հետ համատեղ: Ինչպե՞ս է TNS-ը մասնակցել հարցման իրականացմանը:

Մենք ոչ թե մասնակցել ենք հարցման իրականացմանը, այլ  ձևավորել ենք հարցումը՝  սկսած տեխնիկական ընտրանքի ձևաչափի մշակումից: Իհարկե, խորհրդակցել ենք «Հայաստանի եվրոպացի բարեկամներ» և «Այ-փի-էս-սի» կազմակերպությունների հետ:

Մենք որպես կազմակերպություն, որ բավական մեծ փորձ ունի հարցումներ, հետազոտություններ անելու գործում, հետևել և ապահովել ենք հարցման մաքրությունը եւ թափանցիկությունը:

Մի քիչ մանրամասնելու համար մեր մասնակցությունը այս հարցման իրականացմանը պետք է նշեմ, որ մենք ոչ միայն ձևավորել ենք հարցերը ու կառուցել հարցման ամբողջ գործընթացը, այլև նաև ինքներս անմիջապես ճշտել ու վերլուծել ենք ստացած բոլոր տվյալները, այսինքն՝ անմիջական մասնակցություն ենք ունեցել արդյունքների վերլուծման գործընթացին: Մենք անցած շաբաթ բավական երկար հանդիպումներ ենք ունեցել՝ վերստուգելու բոլոր այն չափանիշները, որոնք մենք սահմանել ենք, և արդյո՞ք արդյունքները համապատասխանում են իրականությանը:

Հարցման գործընթացի նկատմամբ, «Այ-Փի-Էս-Սի» կազմակերպության վերահսկումից բացի, մենք ինքներս առանձին վերահսկողություն ենք իրականացնում և ստուգում՝ հետզանգեր կատարելով մարդկանց, ովքեր պատասխանել են հարցաթերթիկի հարցերին:

Որտեղի՞ց եք հետզանգերն իրականացրել, Բրյուսելի՞ց:

Ոչ: Մենք այստեղ ունենք մեկ այլ գործընկեր, ով իրականացնում է զանգեր «Այ-փի-էս-սի»-ից անկախ: Դա մի գործակալություն է, որն աշխատում է TNS-ի  հետ՝ ապահովելով ստուգումներ իրականացնելու գործընթացը Հայաստանում, Վրաստանում…: Գործակալությունը գտնվում է Վրաստանում:

Այսինքն՝ հետզանգերը Վրաստանի՞ց են կատարվել:

Զանգերն արվել են Վրաստանից, այն հայերի կողմից, ովքեր ապրում են Վրաստանում: Եվ մենք վերահսկել ենք նրանց աշխատանքը: Այդ գործակալությունը մեզ հետ աշխատում է արդեն մի քանի տարի:

Ի՞նչ է կոչվում այդ կազմակերպությունը:

Հաստատությունը կոչվում է «ԳՈՐԲԻ»:

Պարոն Քամբեք, հարցումը Հայաստանում իրականացնող ընկերության՝ «Այ-Փի-ԷՍ-Սի» ընկերության տնօրենը՝Հովհաննես Գրիգորյանը, նաև «Հայաստանի եվրոպացի բարեկամներ» ՀԿ-ի հայաստանյան մասնաճյուղի տնօրեննէ: Ստացվում է, որ հարցման պատվիրատուն ու հարցումն իրականացնողը Հայաստանում նույն մարդիկ են:Ինչպե՞ս կարող ենք այս դեպքում վստահել հարցման արդյունքներին:

Ոչ, ոչ: Հարցումն իրականացնում է Բրյուսելի գրասենյակը: Երբ մենք Հայաստանում մտադիր էինք ստեղծել մասնաճյուղ, ոչ ոք այստեղ չունեինք, որ աջակցեր մեզ այդ հարցում: Մեզ օգնեց Հովհաննեսը և համաձայնեց դառնալ մասնաճյուղի պատվավոր տնօրենը: Որպեսզի բացարձակ պարզ լինեմ ձեզ հետ, նա որևէ առնչություն չունի հարցումների հետ կապված մեր գործերին: Անո՞ւմ ենք հարցումը, թե՞ ոչ: Ինչպե՞ս ենք անում, ո՞ւմ հետ ենք անում և այլն: Մեր գործունեության ամբողջ ծրագիրը, որ երկու մասնաճյուղերի համագործակցությամբ է կատարվում, անմիջապես իմ կողմից է մշակվում: Վստահ կարող եմ ասել, որ սա բացառիկ ու միակ հարցումն է Հայաստանում, որտեղ չեք գտնի պատասխանողի, հարցվողի նկատմամբ որևէ ազդեցություն: Չեզոքության բոլոր կանոնները պահպանվում են:

Սթիվ Շվարցեր. Ուզում եմ ավելացնել, որ մենք հետզանգից բացի ճշտումներ ենք անում նաեւ այլ եղանակներով, օրինակ՝ հարցազրույց վարողին որևէ մեկը հետևում է՝ պարզելու համար, թե արդյոք հարցազրույցը վարում է մե՞ր սահմանած կարգով, թե՞ ոչ: Երբ ասում ենք, որ ջնջում ենք հարցազրույցը, ոչ թե պատասխանը չենք հավանում, այլ այն տեխնիկապես չի համապատասխանում մեր չափանիշներին: Բոլոր այդ հարցաթերթիկներն ու արդյունքները պահվում են մեր արխիվներում:

Տեսանյութի նկարահանումը` Սարո Բաղդասարյանի