Հարցազրույց գերմանացի հետաքննող լրագրող, լրագրության դասախոս եւ գերմանական «Գրինփիսի» աշխատակից դոկտոր Մանֆրեդ Ռեդելֆսի հետ:

-Պարոն Ռեդելֆս, հե՞շտ է լրագրող եւ մասնավորապես հետաքննող լրագրող լինել Գերմանիայում:

-Այս պահին դժվար է, քանի որ ինչպես այլ երկրներում, այնպես էլ մեզ մոտ բավականին խնդրահարույց վիճակ ունենք տպագիր մամուլի ոլորտում: Տպագիր մեդիան կորցնում է գովազդային եկամուտները, իսկ ոմանք՝ նաեւ ընթերցողներին: Ֆինանսական խնդիրները հանգեցնում են աշխատակազմի եւ ռեսուրսների կրճատմանը: Երկարատեւ հետազոտություններ եւ նախագծեր իրականացնելը բարդ է: Սակայն մյուս կողմից՝ հետաքննական լրագրության զարգացմանը նպաստող մեկ այլ բան ունենք՝ ինտերնետը: Քանի որ համացանցը հնարավորություն է տալիս բազմազան ինֆորմացիա ստանալ վերջին իրադարձությունների մասին, ընթերցողի համար ավելի հեշտ է կիրառել ինտերնետային աղբյուրները: Եվ այս պարագայում խոշոր տպագիր լրատվամիջոցները ստիպված են ընթերցողին առաջարկել ավելի խորը, վերլուծական նյութեր: Մենք օրինակներ ունենք, երբ թերթերը անցել են հետաքննական լրագրության, որով նախկինում չէին զբաղվում. այսինքն՝ նրանք գիտակցում են, որ դասական լրագրության դեպքում չեն կարող գոյատեւել ինտերնետի հետ մրցակցության պայմաններում:   

-Իսկ հեռուստատեսությունը եւ ռադիո՞ն:

-Գերմանիայում հանրային հեռարձակողները առավելություն ունեն: Մասնավոր կայանները քիչ են հետաքննություններ կատարում, քանի որ ֆինանսների խնդիր կա: Այնպես որ հանրային ընկերությունների համար ավելի հեշտ է, եւ բացի դրանից՝ նրանք պարտավոր են դա անել, քանի որ միայն համապարփակ եւ խորը լրատվության դեպքում կարող են արդարացնել իրենց կայանների բաժանորդավճարները:

-Հետաքննություն կատարելու նպատակով գումար գտնելը մասնավոր ընկերությունների համար հե՞շտ է:

-Ինչպես նշեցի, քանի որ դեպի համացանց շարժը գնալով մեծանում է, մյուսների համար գովազդային մուտքերը կրճատվում են: Եվ այդ բացը հնարավոր չէ լրացնել թերթի գնի թանկացմամբ, քանի որ այդ դեպքում նոր կորուստներ կունենաս:

-Որպես լրագրող երբեւէ ի՞նչ արգելքների եք բախվել Ձեր գործունեության ընթացքում: Ստացե՞լ եք, օրինակ, սպառնալից զանգեր կամ նամակներ:

-Ոչ: Պետք է հիշել, որ Գերմանիայում օրենքն աշխատում է, եւ լրագրողներին սպառնալը հետեւանքներ կունենա: Ինքս նման փորձ չեմ ունեցել, սակայն գործընկերներիցս ոմանք ներքաշվել են դատական գործերում, երբ, ասենք, ուրիշները նրանց մեղադրել են զրպարտության մեջ: Նման խնդիրներ կան, սակայն դրանք չեն վնասում հետաքննական լրագրությանը: Գերմանիայում լրագրողները ագրեսիվ են, ու նրանց սպառնալ ցանկացողները գիտեն, որ շատերն իրենց խոսքերը կհրապարակվեն, ինչը հիանալի հակագրոհ կլինի եւ հակազդեցություն բոլոր նրանց, ովքեր կփորձեն դիմել այդ քայլին:

-Բացի ֆինանսական խնդիրներից՝ կարո՞ղ եք հետաքննական լրագրության այլ խնդիրներ մատնանշել:

-Հիմնական խնդիրը փորձառությունն է, գիտելիքները: Անշուշտ մարդուն օգնում են ուժն ու հետաքրքրասիրությունը: Բայց կարծում եմ՝ լավագույն մոտեցումն այն է, երբ դու լրագրությանը նայում ես իբրեւ արհեստի, այսինքն՝ սովորում ու յուրացնում ես դրա մեթոդաբանությունը: Սրան նախկինում Գերմանիայում ուշադրություն չէին դարձնում, քանի որ կենտրոնանում էին գրելու վրա: Կարող էիր մեծ նյութեր կամ վերլուծություններ գրել: Սակայն այդպես կարող ես սկսել քո կարիերան կամ երբ, ասենք, մեկնաբանություններ ես անում երեկոյան լուրերի ժամանակ, իսկ հետաքննական լրագրության պարագայում այլ է: Ի տարբերություն նախկինի՝ այժմ երիտասարդ թղթակիցները դեմքով շրջվում են դեպի հետաքննությունները, ինչը դրական երեւույթ է:

-Ինչու՞ որոշեցիք լրագրական դաշտից տեղափոխվել «Գրինփիս»:   

-Մինչ այդ ես ռադիոյում էի աշխատում: Իսկ այդտեղ ժամանակը կարճ է. դու լավագույն դեպքում 3 րոպե ունես՝ քո ասելիքն ունկնդրին հասցնելու համար: Ես ուզում էի կեսժամանոց վավերագրություններ ու իսկապես խոր վերլուծական նյութեր պատրաստել: Անշուշտ, տեղափոխվելով հասարակական կազմակերպություն, ես թողել եմ դասական լրագրությունը: Սակայն երբ նայում ենք, թե ինչ եմ անում հիմա, պարզ է դառնում, որ ավելի լավ հնարավորություն ունեմ խորանալու թեմայի մեջ՝ շնորհիվ «Գրինփիսի» հետազոտությունների:

-Դուք հիմա փորձագե՞տ, թե՞ լրագրող եք «Գրինփիսում»:

-Երբ գործի ընդունվեցի, «Գրինփիսում» բնապահպանական ուղղվածության պրոֆեսիոնալ լրագրող էին փնտրում, որը մասնագիտացած կլիներ հետաքննությունների մեջ: Ես հիմա դասական լրագրությամբ չեմ զբաղվում, բայց իմ աշխատանքի համար ավելի երկար ժամանակ ու ավելի շատ աղբյուրներ ունեմ:

-Որպես դասախոս եւ ոլորտի մասնագետ ի՞նչ խորհուրդ կտաք երիտասարդ լրագրողներին եւ հատկապես նրանց, ովքեր ցանկանում են վարպետանալ հետաքննական ոլորտում:

-Կարելի է լրագրական լավ դպրոցներում սովորել, բայց շատ կարեւոր է փորձառությունը աշխատանքում: Պետք է ուշադրություն դարձնել գործնականին, վարպետացած այլ լրագրողների, մասնավորապես՝ հետաքննողների հետ համագործակցությանը, ներգրավվել պրոֆեսիոնալ ցանցերի մեջ: Վերջինս հատկապես օգտակար է միջազգային հեռանկարի տեսանկյունից, քանի որ շատ թեմաներ այսօր դուրս են գալիս ներազգային մակարդակից: