Նեղուցի վանական համալիրի գիտավերականգնման գործընթացը կմեկնարկի համապատասխան ֆինանսական միջոցներ լինելու դեպքում: Այս մասին «Հետքին» հայտնեցին Մշակույթի նախարարության Պատմության և մշակույթի հուշարձանների պահպանության գործակալությունից` առանց հստակեցնելու, թե երբ կլինեն ֆինանսական միջոցներ:

2011 թ. ուսումնասիրվել է վանական համալիրի հուշարձանների տեխնիկական վիճակը պահպանվածության առումով առավել վտանգված և հուշարձանների տեխնիկական վիճակի մոնիթորինգի ծրագրով, և հենց այս ուսումնասիրության հիման վրա էլ նախատեսվում է կատարել գիտական վերականգնումը:

Վանական համալիրը՝ որպես հանրապետական նշանակության հուշարձան, ընդգրկված է կառավարության հաստատած, Կոտայքի մարզի պատմության և մշակույթի անշարժ հուշարձանների պետական ցուցակում:

Նեղուցի վանքը գտնվում է Արզական գյուղում՝ բլրի բացատում:

Հուշարձանը նաև կոչել են Նեղոսի վանք, Արզականի Սուրբ Աստվածածին եկեղեցի:

Վանքի Սբ. Աստվածածին եկեղեցին 10-13-րդ դարերի հուշարձան է, որն այժմ կիսավեր է:

Եկեղեցու պատերի տակ թափված են հուշարձանից պոկված քարերը, այդ թվում նաև փորագրված:

Սբ. Աստվածածին եկեղեցու մուտքը:

Մուտքի զարդաքանդակները:

Միջնադարյան արձանագրություններ եկեղեցու պատերին:

Ինչպես շատ հնավայրերում, Նեղուցի վանքում ևս միջնադարյան արձանագրությունների կողքին կարելի է տեսնել այցելուների թողած ժամանակակից գրություններ:

Եկեղեցին կիսավեր վիճակում էլ այցելուների պակաս չունի:

Նրանցից ոմանք, սակայն, մոմերը վառել են ուր պատահի՝ մրոտելով հուշարձանի պատերն ու սյուները:

Հին քարեր ու տապանաքարեր եկեղեցու ներսում:

Նեղուցի վանքում կան բազմաթիվ ամբողջական ու կոտրված, կանգուն ու ընկած խաչքարեր:

Որոշ խաչքարեր էլ պատի դեր են կատարում Սբ. Աստվածածին եկեղուցուց մի քանի մետր վերև գտնվող մատուռի համար:

Մատուռը ևս կիսավեր է:

Սբ. Աստվածածին եկեղեցին՝ մատուռից:

Երախտապարտ արզականցիները Նեղուցի վանքի մոտ կանգնեցրել են ցայտաղբյուր, որը մեր այցելության ժամանակ չէր գործում:

Իսկ ոչ երախտապարտ արզականցիներն իրենց կենդանիներն արածեցնում են հուշարձանի տարածքում: Հուշարձանի ներսում եղած հետքերը վկայում են, որ կենդանիներն անարգել մտնում են նաև Սբ. Աստվածածին եկեղեցի և մատուռ:

Պեղված հիմքեր ու սյուներ Սբ. Աստվածածին եկեղեցու կողքին:

Նեղուցի վանքի աջ կողմում անտառ է:

Վերադարձ Նեղուցի վանքից Արզականի գյուղամեջ: