HY RU EN
Asset 3

Բեռնվում է ...

Էջի վերջ Այլ էջեր չկան բեռնելու համար

Որոնման արդյունքում ոչինչ չի գտնվել

Անուշ Քոչարյան

«Հրաշալիք որսալու» գաղտնիքը` ըստ լիտվաբնակ ռեժիսոր Մարատ Սարգսյանի

Ես և օպերատորը օրերով մնում էինք իրենց ամառային տանը, որտեղ ամբողջովին կծոտվում էինք տիզերի կողմից, և մարմինը մեր պատվում էր ցանով: Երբ զգում էինք, որ այլևս չենք կարողանում մնալ, հավաքում էինք իրերն ու քաղաքավարությունից ելնելով ասում, որ այս օրերի նկարահանումն արդեն բավական է: Կգանք որոշ ժամանակ անց:

80 ժամ նկարահանած նյութից կտրատեցինք և մի կողմ դրեցինք այն կադրերը, որոնք ինձ համար շատ հարազատ և կարևոր էին, սակայն ֆիլմի մաս չէին կազմում: Դրանք մի այլ, առանձին ֆիլմի նյութ էին:

Լիտվաբնակ ռեժիսոր Մարատ Սարգսյանը ժամանել է Հայաստան՝ մասնակցելու «Ոսկե ծիրան» կինոփառատոնին: Ինչպես արդեն նշել էի նախորդ հրապարակման մեջ, ռեժիսորի «Հայրը» ֆիլմը մասնակցում է մրցութային «Հայկական համայնապատկեր» ծրագրին` որպես վավերագրական ֆիլմ:

Ֆիլմը դիտելուց հետո տպավորությունն այն էր, որ այն երկու առանձին պատմություն էր ընդգրկում` ընտանիքի հոր մասին և մոր` երեխաների հետ միասին: Այդպե՞ս է, թե՞ պարզապես հերոսն ինքը առանձնանալու վարքագիծ ուներ:

Ի սկզբանե նոր միջավայր ստեղծելու նպատակ չկար, այլ ներկայացնելու այն, ինչ բնական էր: Ես կարող էի այնպիսի պատմություններ մեջբերել, այնպիսի կադրեր ներառել, որոնք շոկի կենթարկեին մարդկանց: Ֆիլմում ամեն ինչ ներկայացված է այնպես, ինչպես կա: Ուղղակի հայրը ռեժիմին սովոր մարդ է. կյանքի 20 տարին անցկացնելով մի քանի բանտերում` այժմ հաճախ փակում է դուռն ու առանձնանում: Բայց առանձնացնելու նպատակ՝ որպես այդպիսին, չի եղել. ֆիլմում կան դրվագներ, որտեղ միայն հայրը և մայրն են:

Ինչպե՞ս կբնութագրեք այդ ընտանիքը, որտեղ նաև ապրել եք ավելի մոտ լինելու և կեցությունը հասկանալու համար:

Այդ ընտանիքում բոլորը կախված են իրարից, որն էլ դրական երանգ է հաղորդում ֆիլմին: Իրենց միջավայրի համար՝ որպես բանալի, ինձ համար ընտրել եմ վայրի բառը, բայց ոչ մի դեպքում վայրենի: Հայրը, օրինակ, սովորեցնում է երեխաներին վայրի ձևով ապրել, բայց միաժամանակ ավելի նուրբ է վերաբերում նրանց, քան մայրը:

Ֆիլմը շատ փառատոներ չեն վերցրել` բացատրելով, որ այն դուր է եկել, բայց չգիտեն` որ տուփի մեջ դնել` փիլիսոփայակա՞ն, սոցիալակա՞ն, թե՞ պարզապես վավերագրական: Իրականում հենց ընտանիք ասվածի բնութագիրն ու ներկայացումն է. այն միայն դրամատիկ լինել չի կարող, պարունակում է հումոր նույնպես:

Եղե՞լ են ֆիլմի համար նախատեսված այլ վերնագրեր:

Վերնագիրը ծնվեց ֆիլմը նկարահանելու, ավելի ճշգրիտ` մոտնաժելու ժամանակ: Տարբեր աշխատանքային անվանումներ ունեինք` «Անտոնովի ավազակախումբը», «Հայրիկն արդեն ծերացել է»…

Ասացիք, որ մինչև մոնտաժային աշխատանքներին անցնելը 80 ժամ տևողությամբ նկարահանած նյութ ունեիք: Ինչպե՞ս առանձնացվեցին կադրերը և դրվագները` մեկ ժամ տևողությամբ ֆիլմն ստանալու համար:

Կադրերի մի մասը էթիկական տեսանկյունից չկարողացա օգտագործել, որովհետև այդ մարդիկ ինձ ներս էին թողել իրենց ընտանիք: Կադրեր կային, որոնք կարող էին շոկ առաջացնել դիտողների շրջանում, բայց ես պատասխանատու եմ այդ ընտանիքի համար: Ֆիլմը քաշում էր իր ուժով, նրբությամբ, և դրանից է, որ դժվարանում եմ այն դասակարգել որևէ ժանրում: Այն ժանր չունի. ոչ դրամա է, ոչ կոմեդիա:

Կադրերն առանձնացնելու երկրորդ պատճառը նրանց գեղագիտական տարբերությունն էր. թվում է` կադրերի մի մասը ուրիշ ֆիլմից է, պատմության ուրիշ անկյունից: Սրտիցս պոկած դրվագներ կան, որ էդպես էլ չդրվեցին ֆիլմում, որովհետև այն չէր կարող լինել պարզապես կադրերի հավաքածու. պետք է լիարժեք օրգանիզմը ստանայի:

Բավականին հետաքրքիր էր ֆիլմի փոքր հատված, որում օգտագործել էիք արխիվային կադրեր՝ բանտում տեղի ունեցած ամուսնության դրվագից, սակայն նրանց տարօրինակ ծանոթության ու համաձայնության մասին շարունակական թել չկար:

Ամուսնության պատմությունը ֆիլմին էլի ուրիշ համ ու հոտ էր տալու: Այդ պատմության մեջ կային պահեր, որ ֆիլմի ընդհանրության հետ կապ չունեին: Ոչ մի հնարավոր ձև չկար դրա մասին շեշտելու. այդ մասին ես չէի կարող պատմել, ոչ էլ իրենք:

Ես «խոսող» ֆիլմեր չեմ սիրում, եթե միայն խոսակցությունը չի վերածվում գործողության: Նպատակը այն է եղել, որ փոքր դռնակի անցքից նայեմ, թե իրենք ինչ են անում:

Այնուամենայնիվ, ֆիլմի գլախվոր հերոսը` Զենոնասը, գտնվելով առանձին սենյակում, մի քանի դրվագում տարբեր պատմություններ է պատմում:

Այդ դրվագների համար գործածել եմ հնարամտությունս: Մենք տեսախցիկը դրեցինք նրա առջև, դուրս եկանք, և չեմ էլ ասել` ինչ խոսի, ոչ էլ հարցադրումներ են եղել: Այդ դրվագներում այն ամենն է, ինչ ինքն ուզեցել է պատմել: Ինքը պրոֆեսիոնալ գող է, գողության էնպիսի սխեմաներ է կազմել, որ ուղղակի կարելի էր տարվել դրանով ու ֆիլմը դրա մասին անել: Մենք հաղթեցինք մոնտաժողի հետ` դրանից խուսափելով:

«Հայրը» Ձեր առաջին վավերագրական ֆիլմն է: Մինչ այս հանրությանը հայտնի էիք Ձեր «Լեռնավան» խաղարկային ֆիլմով: Կցանկանայի իմանալ` որպես ռեժիսոր՝ ինչպե՞ս կբնորոշեք խաղարկային և հեղինակային ֆիլմերի դիրքը և ազդեցությունը ներկայիս կինոարտադրության վրա:

Խաղարկային ֆիլմը պարտվում է, որովհետև այդ ֆիլմերին էլ չեն հավատում: Հոլիվուդը փչացրեց խաղարկային ֆիլմը` հանդիսատեսին չհավատացնելով: Սակայն կան խաղարկային ֆիլմեր, որոնք վավերագրության հոտ ունեն. այդպիսի ֆիլմերը շահում են:

Վավերագրական ֆիլմի մասին ինձ համար տերմին եմ հորինել. այն «հրաշալիք որսալու» մեթոդների հնարավորություն է տալիս: Եթե լավ սպասես, ճիշտ ու ազնիվ (ազնվությունը շատ կարևոր է), հրաշալքիը բացվում է: Եվ այդ ժամանակ շատ դժվար է այդ երևույթն ուղղակիորեն անվանել վավերագրություն. ես, օրինակ, Փելեշյանի ֆիլմերը չեմ կարող տեղավորել վավերագրության մեջ: Նա որսացել է հրաշալիքներն ու ավելի մեծ հրաշալիքներ սարքել: Նույնը էլի շատ ռեժիսորների` Լոզնիցայի, Կասակովսկու և այլոց մասին կարող եմ ասել, որոնց ֆիլմերն ուղղակի վավերագրական են անվանում. նրանք նույնպես «որսացողներ» են:

Շատ սխալ է, երբ մի խումբ մարդկանց մի պիտակի տակ են դնում, իսկ ֆիլմերը` որոշակի ձևաչափի մեջ:

Որո՞նք են, ըստ Ձեզ, այդ ֆիլմերը, որոնք պետք է առանձնանան, այլ կերպ մատուցվեն լսարանին, ի՞նչ հատկանիշներով են առանձնանում դրանք:

Եթե ֆիլմը ուժ ունի մարդու ներսում մեծ կամ փոքր «երկրաշարժ անելու», միայն այդ դեպքում այն կարելի է անվանել ֆիլմ: Սենտիմենտալ սերիալների մասին չի խոսքը, որովհետև, եթե ամեն մեկին ասես` դու խոզ ես, կսկսի խռխռացնել, իսկ անհատական ֆիլմը պատասխան չի տալիս, այլ հենց հակառակ գործառույթն է իրականացնում` մարդուն դուրս հանելով մասսայական սոցիալական մտածողությունից:

Ինչպես Տարկովսկին էր ասում, արվեստը նրա համար է, որ օգնի մարդկանց ապրել, լիարժեք գոյատևել:

Կրկին անդրադառնանք «Հայրը» ֆիլմին, որն այս տարի փառատոնի մրցութային ծրագրում է: Գիտեմ, որ արդեն մի քանի փառատոների է մասնակցել և հաջողություն ունեցել` արդեն իսկ ստանալով երկու մրցանակ: Կցանկանայի իմանալ ֆիլմի մասին շրջանառվող հիմնական արձագանքների ու քննադատության մասին:

Այս հերոսի դեպքում շատ տարբեր արձագանքներ եղան. բարձրացվեցին սոցիալական հարցեր, ֆեմինիստների մոտ հարց առաջացավ, թե ինչու եմ վատ ներկայացնել կնոջը: Նրանք, ովքեր անձամբ գիտեին Անտոնովին, ասացին, որ հերոսացրել եմ:

Սակայն Եվրոպայում մի քանի քննադատություններ և կարծիքներ եղան, որոնք այնքան նրբանկատորեն էին արված, թվում էր` ես եմ գրել: Ֆիլմի ճամփորդության ընթացքում հիմնական առավելությունը, որ շեշտադրվել է, եղել է այն, որ ես չեմ օգտագործել էկզոտիկ նյութը, շատ պատասխանատու եմ մոտեցել և գնահատականներ չեմ տվել:

Ի՞նչ նախագծեր և ծրագրեր ունեք առաջիկայում:

Նոր ֆիլմի նախագիծ ունեմ, որի նախնական սցենարն ամբողջությամբ պատրաստ է: Ֆիլմը Ցեղասպանության մասին է, չնայած վախենում եմ արտահայտվել հենց այսպես, որովհետև այն որոշակի ստերիոտիպիկ պատկերացում կարող է հաղորդել մարդկանց:

Թերևս բնորոշեմ միայն մեկ նախադասությամբ. տեղի է ունենում ժամանակի խախտում, և երեխան, ով ապրում է մեզանից հարյուր տարի առաջ, հանկարծ հայտնվում է մեր ժամանակներում…

Լուսանկարը` www.15min.lt կայքից

Մեկնաբանել

Լատինատառ հայերենով գրված մեկնաբանությունները չեն հրապարակվի խմբագրության կողմից։
Եթե գտել եք վրիպակ, ապա այն կարող եք ուղարկել մեզ՝ ընտրելով վրիպակը և սեղմելով CTRL+Enter