Հարցազրույց Նուրբ օրգանական և դեղագործական քիմիայի գիտատեխնոլոգիական կենտրոնի ավագ գիտաշխատող Հարություն Կարապետյանի հետ

-2008 թ. նախագահի մրցանակ ստացաք 2007-ին բնական գիտությունների բնագավառում ձեռքբերումների համար: 2013-ի հունվարին հրաժարվեցիք այդ մրցանակից: Այդ ժամանակ բաց նամակով դիմել էիք Սերժ Սարգսյանին՝ նշելով, որ այլևս անիմաստ եք համարում կրել մրցանակի դափնեկրի կոչումը՝ ելնելով երկրում տիրող քրեաօլիգարխիկ վիճակից: Ինչո՞ւ 5 տարի անց որոշեցիք հրաժարվել այդ մրցանակից: Արդյո՞ք այդ 5 տարիներին չէիք տեսնում երկրում ստեղծված վիճակը:

-Ամեն ինչն էլ տեսնում էի: 2008 թ. քննադատական հոդվածներ էի հրապարակում մի շարք ԶԼՄ-ներում գիտության վիճակի մասին՝ ֆինանսների սղության, իշխանությունների վերաբերմունքի, կոռուպցիոն երևույթների մասին: Այդ ժամանակ նշել էի, որ գիտության ոլորտի կոռուպցիոն երևույթները հովանավորվում են նախագահի, վարչապետի և նախարարի կողմից: Եվ հասկացա, որ այս իշխանությունների օրոք գիտության բնագավառում ոչ մի բան չի փոխվի: Դա էր պատճառը, որ հրաժարվեցի մրցանակից, ինչի համար չեմ ափսոսում: Բացի դրանից՝ նախագահական ընտրություններ էին, և այդ ժամանակ հարցի հնչեղությունն ավելի էր սրվում: Հիմա թե ինչ է կատարվում գիտության ոլորտում, չեմ ուզում անդրադառնալ: Հունվարին մրցանակը հետ հանձնելուց հետո բոլոր ընկերներիս էլ ասել եմ, որ գիտությամբ չեմ զբաղվում:

-Այսինքն՝ հիասթափվե՞լ եք գիտությունից:

-Ոչ, ես իմ աշխատանքն անում եմ, բայց իմաստ չեմ տեսնում խոսել այդ մասին, ուսումնասիրել, քննադատել: Մրցույթի ժամանակ այնպիսի անիմաստ բաներ էին կատարվում, օրինակ, չորրորդ դասարանցուն և ակադեմիկոսին հարց ուղղենք, թե ինչի է հավասար «2+2»-ը: Երկուսն էլ ճիշտ են պատասխանում հարցին, բայց ո՞ւմ ավելի բարձր միավոր կտաք:

-Տրամաբանորեն չորրորդ դասարանցուն:

-Իսկ մեր իշխանություններն ակադեմիկոսներին 2 անգամ բարձր են գնահատում ճիշտ պատասխանի համար: Մրցույթ են հայտարարել այդ պայմանով, և դրա մասին էլ ի՞նչ խոսեմ:

-Ինչպե՞ս եք տեսնում այսօրվա Հայաստանը:

-Շատ վատ եմ տեսնում: Երկիրը վերածվել է կղերական, ֆեոդալական երկրի: Օլիգարխիան արդեն լրիվ ֆեոդալ է: Եկեղեցին պետությանը թելադրանքներ է ուղղում, իսկ պետությունը կատարում է: Եկեղեցական միջոցառումները բերել են քաղաքացիական կյանք: Այն, որ մեր երկրի վարչապետը ժամանակին հայտարարել էր, թե պետությունը և եկեղեցին իրարից պետք է տարանջատվեն, հին պատկերացումներ են: Ես կուզենայի, որ իմ երկիրը դառնա սահմանադրական, իրավական, նորմալ երկիր, որը, ինչպես տեսնում ենք, չի լինում, և ոչ միայն դա չի լինում, այլև օրակարգ է բերվում կղերականությունը, ֆեոդալականությունը: Եկեղեցին արդեն ամեն տեղ միջնորդում է իշխանությանը, քաղաքացիական կյանքին: Ես անձամբ եկեղեցուն դեմ չեմ: Վերջերս Կոմիտաս վարդապետը կառավարությանը ցուցում է տվել, որ ստուգեն, թե 210 աղանդներ, որոնք կան (ճիշտ թիվն իրենք գիտեն, ես չգիտեմ), որտեղի՞ց են ստանում ֆինասնավորումը: Ես՝ որպես քաղաքացի, հարց եմ տալիս. Կոմիտաս վարդապետ, Էջմիածինն իր ֆինանսական հաշվետվությունը տվե՞լ է ժողովրդին, որ դու խղճի ազատության վերակացու ես կանգնում: Եվ ի՞նչ ենք դարձել՝ կղեարական, ֆեոդալական պետություն, որ գնում է դեպի Մաքսային միություն:

Ասում են, չէ՞, էրեխեն վատ միջավայր է ընկել: Հիմա մենք ո՞ր միջավայր ենք գնում՝ Եվրամիությա՞ն, թե՞ Մաքսային միության միջավայր: Ո՞վ էր մեզ ստիպել գնալ Մաքսային միություն: Այս մասին համակարծիք եմ Հրանտ Բագրատյանի տեսակետին, որ եթե մենք «սիլի-բիլի» չանեինք Եվրոպայի հետ, իսկ, ըստ իս, մեր «սիլի-բիլին» Եվրոպայի հետ այն պատճառով էր, որ մեզ փող էին խոստացել՝ 1,5 մլրդ եվրո՝ երկրում կատարելիք բարեփոխումների համար… Քանի որ այդ փողը շատ գայթակղիչ էր, 3,5 տարի սկսեցին «սիլի-բիլի» անել Եվրոպայի հետ, իսկ ռուսներն էլ տեսան ու ջղայնացան: Ռուսաստանն էլ գիտեր, որ բանակցություններ էին ընթանում, իսկ Եվրոպան էլ գիտեր, թե մենք ինչքան ենք կապված ռուսների հետ:

Ու տեսե՛ք՝ սեպտեմբերի 3-ի հայտարարությունից հետո սահմանադրական փոփոխությունների հարց են բարձրացնում: Ինչո՞ւ: Գնացել ենք մի միջավայր, որտեղ Ղազախստանի նախագահը Նազարբաևը ցմահ ղեկավար է, Բելառուսի նախագահ Լուկաշենկոն ցմահ է, Պուտինը՝ մեկ վարչապետ, մեկ նախագահ, ցմահ է, հիմա մենք ենք դառնալու և Սերժ Սարգսյան ու Սարգսյան ընտանիքի հավերժությունը պիտի պահպանենք:

-Պարոն Կարապետյան, Սերժ Սարգսյանն իր հայտարարությունը պայմանավորեց նաև անվտանգության բաղադրիչի առկայությամբ: Եվ բացի դրանից՝ կա կարծիք, որ այլընտրանքի հնարավորություն չկար: Դուք բացառո՞ւմ եք, որ անվտանգության հարց կար:

-Ինչո՞ւ, մինչ այդ չգիտեի՞ն այդ մասին: Կներեք, եթե 3,5 տարի բանակցում էին Եվրոպայի հետ, չգիտեի՞ն, այդ փաստերն այսօ՞ր, թե՞ երեկ ծնվեցին: Իշխանությունները մեզնից ու ձեզնից լավ գիտեն այդ նրբությունները: Իհարկե, Ղարաբաղի հարց կա, բայց թե ինչ կլինի՝ չգիտեմ: Թերթերում ինչ-որ ենթադրություններով կարծիքներ են գրում՝ դա է, մինչդեռ իշխանությունների պաշտոնական խոսքը ես ինքս չեմ լսել:

Պուտինը, կարծեմ, ասել էր, որ սովետական կայսրություն է ուզում վերականգնել: Ռուսաստանը գերտերություն է և իր շահերն է պաշտպանում: Վաղը հնարավոր է Ադրբեջանին էլ միացնեն այդ միությանը: Իսկ մենք ինչի՞ց էինք անկախացել և բարեփոխումներ արել՝ Սովետական Միության ավանդույթներից:

-Հիմա ունե՞նք Մաքսային միությանը չանդամակցելու հնարավորություն:

-Մինչ սեպտեմբերի 3-ն ունեինք, հիմա՝ ոչ: Ռուսաստանը 3,5 տարի կարո՞ղ է քնած էր, և մենք թաքուն բանակցում էինք: Հիմա ստացվել է այն, որ փախչելու տեղ չունենք: Եթե մտնում ենք նոր Սովետական Միության մեջ, ի՞նչ այլընտրանք պետք է ունենաք: Իսկ այդտեղի նիստուկացը Սահակաշվիլին շատ լավ նկարագրել է՝ անկյուններում պպզած տղերք, ընտրությունների մերժում, կեղտոտ փողոցներ: Դրանից բարեփոխվում էինք, իսկ հիմա այլևս չենք բարեփոխվի, գնում ենք այն նույն տեղը, որտեղից դուրս էինք եկել:

-Ի՞նչ ապագա եք տեսնում երկրի համար:

-Չգիտեմ, ամեն բան այնքան բարդ է: Սպասենք-տեսնենք՝ ի՞նչ զարգացումներ կլինեն: Ես՝ որպես քաղաքացի, բացասաբար եմ տրամադրված, որ լավ բան չի լինի՝ ռեպրեսիաները կուժեղանան, Սովետական Միության բոլոր ավանդույթները կվերադառնան: Փառք Աստծո, այդ իմաստով մեր իշխանությունները Սովետական Միության «շկոլան» անցած կադրեր են: Իրենց ավելի հոգեհարազատ են ոչ թե «խոսենք-բանակցենք-հիմնավորենք»-ը, այլ «ծեծենք-ջարդենք-բանտ նստեցնենք»-ը:

-Հայրենիք կորցնելու վտանգ կա՞:

-Իսկ ի՞նչ է այս արտագաղթը: Օրեր առաջ լսել էի, որ 27-28 գյուղերում ընդհանրապես մարդ չկա ապրող: Իսկ դա հայրենի՞ք չէ: Հայրենիքը հո միայն թղթի վրայով գրվածով չէ, ապրել ու գործել է պետք:

-Հեղափոխության սցենարի հավանականություն կա՞:

-Եթե այպես շարունակվի, ինչո՞ւ պիտի չլինի: Ի վերջո, դանակը ոսկորին է հասնում, չէ՞: Տրանսպորտի ուղևորավարձը կթանկացնեն, գազի գինը, համոզված եմ, չի էժանանա, բա հեղափոխությունն էլ ո՞րն է լինում: Քաղաքացիական շարժումներն ամեն տեղ մի բըլթբըլթոց են տալիս, բա որ միանան այդ բոլորը… Իսկ այդ դեպքում արդեն կլինի հեղափոխություն: