HY RU EN
Asset 3

Բեռնվում է ...

Էջի վերջ Այլ էջեր չկան բեռնելու համար

Որոնման արդյունքում ոչինչ չի գտնվել

Ի՞նչ է կատարվում վրացահայ համայնքում և Վիրահայոց թեմում

Վիրահայոց թեմի առաջնորդ Վազգեն եպիսկոպոս Միրզախանյանի նկատմամբ «Վրացական երազանք» դաշինքի հայազգի անդամ Գեորգի Էլիբեկովը մեղադրանքներ է հնչեցրել` նշելով, որ Վրաստանի վարչապետ Բիձինի Իվանիշվիլու հիմնադրամից Վիրահայոց թեմին տրամադրված շուրջ 940 հազար դոլարի չափով գումարը անհասկանալի ուղղությամբ է ծախսվել: Հայ համայնքի որոշ ներկայացուցիչների և Էլիբեկովի միջև դրանից հետո վեճ է ծագել, և բանը հասել է մինչև կացնին ու քարերին:

Թեմայի շուրջ «Հետքի» հարցերին պատասխանում է Վիրահայոց թեմի առաջնորդ Տ.Վազգեն եպիսկոպոս Միրզախանյանը:

Վերջին օրերին վրացահայ համայնքում տեղի ունեցած իրադարձությունները մտահոգիչ են հայ հասարակության համար: Ի՞նչ էր կատարվել:

Վրացահայ համայնքում արդեն 11 տարի է` ծառայության ենք: Տեսել ենք Շևարդնաձեի շրջանը, Մ.Սահակաշվիլու և նոր ժամանակների ղեկավարության: Եվ կարծեք թե մեր աչքի առջև ինչքանով զարգացում ապրեց Վրաստանը, այդպիսի զարգացում ապրեց նաև վրացահայ հասարակությունը, ինչու չէ նաև Վիրահայոց թեմը: Եթե տարիներ առաջ մենք ունեինք գործող 10-15 եկեղեցի, այսօր արդեն ունենք 47 գործող եկեղեցի: Եթե նախկինում ունեինք 6-7 հոգևորական, որոնցից մի մասը տարիքով էին, այսօր ունենք 16 հոգևորական, որոնց հիմնական մասը երիտասարդ և գործունյա անձինք են: Եթե նախկինում Թբիլիսիի կենտրոնում երկու գործող եկեղեցիները` Սուրբ Էջմիածինը և Սուրբ Գևորգը ճաքեր ունեին և դժվար վիճակներում էին, այսօր ունենք Սուրբ Էջմիածին եկեղեցին` վերանարոգված, այս պահին Սուրբ Գևորգ եկեղեցին վերանորոգվում է, և ամենակարևորը` նրա միջի որմնանկարները հայ որմնանկարչության բացառիկ նմուշներ են, որոնք փրկվում են: Եթե նախկինում Թբիլիսիի հայ համայնքը իր միջոցառումները կազմակերպելու կամ ինչ-որ մի բանի մասնակցելու համար գնում էր հրեական, հունական կամ կովկասյան տներ, այսօր ունի իր «Հայարտունը» և իր միջոցառումները կարող է կազմակերպել այնտեղ, իսկ մասշտաբային միջոցառումները` մեծ դահլիճներում:  

Այս ամենը ա՞չք ծակեց:

Միանշանակ: Այսօր մեր եկեղեցին նաև իր առաջնորդությունն ու հարգանքն ունի իր մյուս քույր եկեղեցիների շրջանում: Այս տարի մեր եկեղեցում կազմակերպվեց էկումենիկ աղոթք, որին մասնակցեցին կաթոլիկ, լյութերանական և բապտիստական, ավետարանական եկեղեցիների ներկայացուցիչները, պետական գործիչներ և դիվանագիտական ներկայացուցիչներ: Այս ամենը, բնականաբար, տեսանելի է բոլորի կողմից: Եվ վրացահայության մոտ տեսնում ենք, որ նախկին ընկճվածությունն այլևս չկա: Փետրվարի 13-ին, երբ Հայաստանում և ամեն տեղ Տյարնընդառաջն էր տոնվում, նույնը և Թբիլիսիի կենտրոնում, որտեղ մի քանի հազար մարդ էր հավաքվել և հրավառությամբ ուղեկցվեց այդ ամենը: Կամ Սուրբ Սարգսի տոնին մի եկեղեցուց մինչև մյուս կիսաքանդ եկեղեցին, 4 կմ ճանապարհը խաչվառով, շարականներով և հազար հոգի երիտասարդներով գնում են` հակառակ կողքից հնչող խոսքերին, թե ովքեր են սրանք, որ էսպիսի բան են անում, վրացիներից բացի ոչ ոք իրավունք չունի նման բան անելու: Հավանաբար այս ամենը դուր չեկավ ինչ-որ շրջանակների: Մտածեցին` ինչպես կանգնեցնեն հայ եկեղեցու առաջընթացը և մանավանդ Վրաստանի հայ համայնքի օր օրի ոտքի կանգնելու այս գործընթացը, որը և Թիֆլիսում է, և Ջավախքում: Եվ գիտեք, թե ինչ կրթամշակութային կենտորններ բացվեցին նաև Ախալցխայում և Նինոծմինդայում, այս տարի պիտի լինի նաև Ախալքալաքում:

Հստակ եմ ասում` դրամական հարցեր, այլ հարցեր` դրանք լրիվ ածանցյալ են. խնդիրը կայացել է նրանում, որ մի խումբ մարդիկ կազմակերպել են դավադրություն, փորձել են հարվածել Հայ եկեղեցուն և նրա առաջնորդին, հոգևոր դասին, որպեսզի սրանով կասեցնեն այն ազգային-եկեղեցական գործունեությունը, որը կատարվում է Վրաստանում:

Ովքե՞ր են այդ «մի խումբ մարդիկը»` վրացի հոգևորականության, թե քաղաքական դաշտի ներկայացուցիչներ են: 

Այո, քաղաքական, և քաղաքական գործիչներ կան նրանց մեջ: Նրանք հայեր են, պարզապես կապեր ունեն վրաց որոշակի շրջանակների հետ: Այս ամբողջն արդեն բացահայտված է, և այդ ամենը թողնում ենք այդ մարդկանց խղճին: Իրենք էլ գիտեն, որ արդեն բացահայտված է, և այստեղ մի հարց կա. չպիտի օգտվեն ինչ-որ մեկի նաև սոցիալական վիճակից և տվյալ մարդուն փորձեն օգտագործել և հասնել իրենց նպատակներին:

Ո՞ւմ նկատի ունեք:

Ոչ ոքի էլ նկատի չունեմ. մարդկանց, ովքեր կարող են այդ վիճակում գտնվել: Կարող է մի օր մարդու մեջ մի դև մտնել ու մարդուն չարացնել: Մարդն արարք անի ու ինքն էլ չհասկանա, թե ինչու դա արեց, դրա համար, երբ որ մարդ զղջում և դարձի է գալիս, եկեղեցին իր դռները բացում է: Շատ անգամ կարող են ոմանք ասել, որ կան նաև գառան մորթի հագած գայլեր, բայց նաև կարող ենք տեսնել մարդկանց, ովքեր այդ գառնուկների պես մոլորված են, և իրենց է թվում, որ իրենք գազաններ են: Այս է, որ մենք պիտի հնարավորություն տանք մարդկանց նորից վերադառնալու հայ համայնքային կյանք, որովհետև հայությունը հետաքրքրորեն փոխվել է:

Փետրվար 16-ին, երբ հայ համայնքն ընդվզեց, ոչ ոք չէր կազմակերպել, իրենք հավաքվեցին և ասացին, որ այլևս չեն ուզում այդպես ապրել, չեն ընդունում այն «համայնքային լիդերներին», ովքեր տարիներով պետական գործերի են եղել և խեղճացրել են այս ժողովրդին, իրենք տեսնում են, որ այս խեղճությունից իրենց ծնկի է բարձրացնում հայ եկեղեցին, որը պետական կառույց չէ, այլ անկախ կառույց է: Սա բնական է` դուր չեկավ ոմանց, փորձեցին օգտագործել հին ձևը. չմոռանանք` սա Թիֆլիսն է իր բազմաթիվ պատմություններով:

Մի տեսակ հակասություն կա` հայի՞ն պիտի դուր չգա Թբիլիսիում հայ եկեղեցու զարգացումը: Եթե դա անեին վրացիները, ավելի տրամաբանական կլիներ:  

Ես այդպես էլ չեմ կարող հասկանալ: Իհարկե, կարող են լինել նաև այդպիսի հայեր: Իսկ ովքե՞ր չէին ուզում, օրինակ, Արցախի ինքնորոշումը: Արցախի այն օրերի իշխանության ներկայացուցիչները: Եվ այդպես միշտ լինում է. գտնվում են մարդիկ, ովքեր իրենց անձնական շահը կամ այն շահը, որին իրենց ամբողջ կյանքն են ծառայել, ավելի վեր է դասվում, քան ազգային շահը: Հետաքրքիր է, որ վրաց հասարակությունը սա չի ընդունում, իրենք հավատքի մարդիկ են: Մեզ մոտ էլ է փոխվում, ես ուրախանում եմ մեր վրացահայության փոփոխությամբ, բայց տեսնում եմ, որ դեռևս անցյալի մնացորդներ կան, որոնք փորձում են խանգարել այդ ժողովրդին ոտքի կանգնել:

Ձեզ մեղադրում էին գումարները ոչ նպատակային ծախսելու մեջ: Գումարները տրամադրվել են, վերահսկողություն չի՞ եղել:

Այդ ամբողջը հերքվել է: Ես չեմ էլ ուզում անդրադառնալ, դա ավելորդ էր, ընդամենը փորձեցին, բայց ամբողջությամ հերքված է: Այդ 100 հազար լարին Բիձինա Իվանիշվիլին իր կողմից տրամադրել էր Սուրբ Գևորգ եկեղեցու վերանորոգման նպատակով, և այդպես էլ գնաց եկեղեցու վերանորոգման հիմնադրամին: Մենք այդ գումարի հետ որևէ առնչություն չենք ունեցել:

Մամուլում հրապարակումներ եղան, որ վրացական կողմը դիմել է Մայր Աթոռ Սուրբ Էջմիածնին, որպեսզի Ձեզ հետ կանչեն Վիրահայոց թեմից: Սա որքանո՞վ է համապատասխանում իրականությանը: 

Նման բան չկա: Որևէ մեկը Ամենայն Հայոց կաթողիկոսին չի դիմել, և Ամենայն Հայոց կաթողիկոսը գնահատել և գնահատում է մեր գործունեությունը և հետ կանչելու խնդիր չկա: Երբ կգա ժամանակը, Ամենայն Հայոց կաթողիկոսը թող նայի, որովհետև այդպիսի ծանր թեմում ծառայելը այդքան էլ բախտավորություն չէ, դա սրբազան պարտականություն է մեր պատմության, մշակույթի, մեր այսօրվա հասարակության համար:

Ինչո՞ւ է ծանր:

Որովհետև դժվար ժառանգություն ենք ստացել: Եվ այդ դժվար ժառանգությունը պահպանել և զարգացնելը շատ մեծ խնդիրներ ունի: Սա ոչ Եվրոպա է, ոչ Միացյալ Նահանգներ և ոչ Ռուսաստան, սա շատ ծանր, սոցիալական դժվար, հոգևորական բարդություններով մի մթնոլորտ է, որտեղ ծառայությունը պարզապես երջանկություն է:

Հայկական լրատվությունը շատ ուշադիր պետք է լինի համայնքներում ինչ-որ բանի կամ մեկի մասին խոսելիս և գրելիս: Եթե ինչ-որ բանի մասին պիտի գրեն, լավ կլինի մի հատ մտածեն, իմանան, հետաքրքրվեն, մարդը վաստակ ունի, չունի: Չենք նայում` մարդը մի գործ արել է, չի արել, ինչ տեղում է ծառայում: Սա արդեն լրագրողական հմտության, իմաստության հարց է, որովհետև բոլորս մի մշակույթի ենք ծառայում:

Այս ամբողջի մեջ մի շատ կարևոր բան կա. այս ամբողջը մեծ վտանգ էր ներկայացնում ազգային անվտանգության տեսակետից: Վրաստանում հայերս թեև թվով շատ ենք, բայց բացի թեմական-եկեղեցական ազգային-մշակութային ներկայությունից, մենք ոչնչով ներկայացված չենք: Մեր հարևան ադրբեջանցիները, բացի հոգևորից, ներկայացված են իրենց SOCAR գերհզոր ընկերությամբ, բանկերով և այլ ոլորտներում ունեն ներկայություն, իսկ թուրքերը որքան առևտրային տներ ու ընկերություններ ունեն, որոնցով ներկա են Վրաստանում: Մենք սրանով ենք ներկա. եթե որևէ մեկս սասանում է Վրաստանում Հայոց եկեղեցու դիրքերը, ինքը ուղղակիորեն մեր ազգային անվտանգությանն է հարվածում: Այո, ունենք դեսպանատուն, որը քաղաքական կառույց է և միջպետական հարաբերությունների հարց է լուծում, բայց կա եկեղեցի, ով իր համայնքի հետ աշխատում է: Ցավոք մի բան կա, որ մեր վրացահայության մոտ դեռ պակասում է`ակտիվությունը: Որքան փորձում ենք հնարավորություն տալ ինքնաարտահայտման, չի լինում:

Ինչո՞վ է պայմանավորված դա:

Երկու բան եմ ես տեսնում. ինչպես որ հույները ակրոպոլի անցյալի փառքով են ապրում և դժվարություններ ունեն ներկան կերտելու մեջ, նույնը մենք: Մանավանդ Թիֆլիսի հայությունը միշտ իր անցյալի փառքն է հիշում և չի կարողանում ձևավորել իր ներկան: Երկրորդ` պետությունը դպրոցներ է ֆինանսավորում, թատրոն, թերթ, բայց ազգը չի տանջվում կոպեկ-կոպեկ հավաքի և ինքն իր հարցը լուծի, ինչպես դա արվում է Բեյրութում, Սիրիայում, Միացյալ Նահանգներում, Ռուսաստանում ու ամենուր, և սա իրենց ծուլացնում է նաև: Դրա համար մեր հասարակական կառույցներն ասում են` եկեղեցին գործում է, բա մենք ի՞նչ անենք:  Այնքան գործ կա. 7 եկեղեցի էլ լինի Թիֆլիսում, էլի 300 հազար հայության հոգևոր, ազգային, մշակութային կյանքը չի կարողանա լիարժեք անել: Փետրվարի 19-ին եթե հայ եկեղեցին չէր կազմակերպում Հովհ. Թումանյանի ծննդյան տոնակատարությունը, ո՞վ էր կազմակերպելու: Ոչ ոք: Նույն օրը Գուրգեն Մարգարյանի հիշատակաի հոգեհանգիստ կատարվեց Ջավախքի եկեղեցիներում: Ո՞վ հիշեց: Հայոց եկեղեցին: Սա խնդիր է, եթե կան մարդիկ, թող անեն: Մենք միայն կուրախանանք: Ջավախքում կան նման երիտասարդական կենտրոններ:

Վրաստանի կառավարությունը վերջերս որոշում կայացրել փոխհատուցել Վրաստանում առկա 4 եկեղեցիների, այդ թվում նաև Հայոց եկեղեցու կրած վնասները խորհրդային ժամանակներում: Ի՞նչ ընթացք է ստացել այս որոշումը:

Դա կառավարական որոշում է, գումարը հատկացվել է ոչ թե բյուջեից, այլ պահուստային գումարներից: Սա վրաց պետության բարի դրսևորումն էր, կասեի` եվրոպական տիպի դրսևորում: Թեև գիտեմ, որ ներսում էլ հասարակության շատ ներկայացուցիչներ կողմ չէին, բայց կարևորը Վրաց պատրիարքարանը ողջունեց դա:

Ինչպե՞ս հաշվարկվեց, թե հայ եկեղեցուն որքան վնաս է հասցվել խորհրդային տարիներին:

Կառավարական որոշման մեջ գրված էր, որ քանի որ հնարավոր չէ որևիցե որոշում կայացնել, դրա համար կոչվեց մասնակի փոխհատուցում: Դա չի նշանակում, որ մյուս եկեղեցիների վերադարձի հարցը դուրս է մնում: Ամեն ինչն իր տեղում պիտի գնա: Սա հավելյալ բարի կամքի դրսևորում էր, քանի որ ամեն տարի 20 մլն լարի կառավարությունը վրաց եկեղեցու սոցիալական, կրթական, հոգևոր ծախսերի համար է հատկացնում:

Վրացական կառավարությունը հայկական եկեղեցուն երբևէ գումար հատկացրե՞լ է:

Չէ, առաջին անգամ այս տարի որոշում կայացվեց 4 կրոնական կառույցներին գումար հատկացնել:

Որքա՞ն գումար է հատկացվելու այդ որոշման հիման վրա և ինչպե՞ս եք նախատեսել դա տնօրինել:

Դեռ վերջնական չի ասվել, թե որ հաստատությանը որքան պետք է տան. ընդհանուրը 4.5 մլն լարի է: Ունենք նախատեսումներ, բայց չենք ուզում առաջ ընկել, ուզում ենք, որ փոխանցումը լինի, հոգաբարձուների խորհուրդը հիմնական քաղաքական ուղղությունն ինքը կորոշի:

Ո՞ր փուլում է հայկական եկեղեցիների սեփականաշնորհման գործընթացը:

Ըստ կառավարության հետ մեր ունեցած բանավոր զրույցների` սրանք արդեն փուլերով պետք է ընթանան: Առաջին փուլը` 2012-ին մեր գրանցում էր որպես թեմ: Երկրորդ քայլը կառավարության այս որոշումն էր: Երրորդը ամենայն հավանականությամբ կլինի փաստացի գործող եկեղեցիներին թեմին վերադարձնելը, և դրանից հետո չորրորդ կամ հինգերորդը կետը կլինի սուրբ Նորաշենի և Սուրբ Նշան եկեղեցիների վերադարձման խնդիրը: Կառավարությունն, ի դեպ, նոյեմբերի 25-ին ստեղծեց հանձնաժողով, որը հիմա զբաղվում է Թիֆլիսի հայկական կիսափուլ և կիսականգուն եկեղեցիների շուրջ բնակվողների հարցով, որոնց ներկայությունը խանգարում է այդ տաճարների վերանորոգմանն ու պահպանությանը: Ցանկություն կա այդ անձանց փոխհատուցել և ազատել տարածքը, որպեսզի հնարավոր լինի այդ տաճարները փկել:

Ի՞նչ պետք լինեն արդեն խոնարհված եկեղեցիները, օրինակ` Թբիլիսիի Մուղնեցոց սուրբ Գևորգը և Սուրբ Նշանը:

Եթե ապագայում թեմը` մեր համայնքով և բարերարներով հնարավորություն ունեցավ վերականգնել, կանենք, եթե չէ, գոնե պիտի անպայման կոնսերվացվի, պահպանվի ավելի լավ ժամանակների համար:

Եվ ինչն է հետաքրքիր, որ մի քանի օր առաջ մի քանի վրացի մտավորականները վրացական հեռուստաընկերությամբ խոսում էին բացեիբաց, որ Նորաշեն եկեղեցին հայերինն է և պիտի վերադարձվի: Եվ խոսեցին նաև, որ հայկական եկեղեցիները Թիֆլիսում փլվեցին, որովհետև վրաց իշխանությունները չեն նորոգել և չեն վերադարձրել հայերին, որ նրանք նորոգեն: Այսինքն` հասարակության մեջ կա այդ դրսևորումը, մնաց վրաց իշխանությունների կամքը, որ վրացական պատրիարքարանի հետ համագործակցաբար այդ լուծումը տան:

Իսկ ինչպե՞ս է տրամադրված վրաց պատրիարքարանը:

Դժվարանում եմ պատասխանել, որովհետև միշտ էլ այդ դժվարությունը կա, որովհետև այնտեղ էլ միատարր չէ. լինում են և ծայրահեղական տրամադրվածությամբ մարդիկ, և մեր խնդիրները խորապես հասկացողները: Կարծում եմ` հարցերը պետք է լուծվեն Վրաստանի կառավարության և պատրիարքարանի ընդհանուր կոնսենսուսով: Չլինի այնպես, որ կառավարությունը մի բան որոշի, հետո խնդիր առաջանա, այնպես, ինչպես եկեղեցիների գրանցման ժամանակ եղավ:

Ո՞րն է հիմա վրացահայ համանքի կարևոր խնդիրը:

Մեր ամենամեծ խնդիրներից մեկը հոգևորականներով համայնքներն ապահովելն է, որպեսզի մարդիկ ապրեն այդ քրիստոնեական կյանքով: Երբ գնում ենք գյուղեր որևէ արարողություն անելու, գիտեն, որ երեխան պետք է գա կնքվի կամ եկավ ժամանակը, պիտի պսակվի: Բայց դրանից առաջ ու դրանից հետո տեղյակ չեն, թե որպես քրիստոնյա իրենք ինչպես են ապրելու: Որտեղ արդեն գործող քահանա ու եկեղեցի կա, մենք տեսնում ենք, որ այդտեղ փոխվում է վիճակը, մարդիկ այլ բան են մտածում, վաղվա օրվա նկատմամբ հավատ կա:

Եկեղեցին այսօր գուցե չի կարող գնալ Ջավախքի Աբուլ գյուղ և գյուղացուն ասել` թող ես քո փոխարեն կարտոֆիլը մշակեմ (պետք լինի, թող դա էլ անի) բայց կարող է ստեղծել դրական մթնոլորտը, որ ռանչպարը, որ այստեղ աշխատում է, գա եկեղեցում մի հատ շարական լսի, եկեղեցու տոնի հետ մի բան ապրի, մի հատ Տյառընդառաջի կողքը կանգնի, ինչ-որ մի բան ստանա: Ամեն մեկի մեջ կա իր հայկական զգացողությունը, որը մենք փորձելու ենք բավարարել կրոնական տեսակետից:

Ջավախքում կարծես թե աղանդների ակտիվացում կա: Արդյո՞ք այնքան են շատացել, որ մտահոգիչ են:

Աղանդները մտահոգիչ չեն, հավատացեք շատ չեն: Հոգևորականը կգնա, կգործի, ամեն ինչ կընկնի իր տեղը: Մեր ժողովուրդը հիմնականում իր ազգի, եկեղեցու կողքին է: Երկու մարդ սոցիալական հարցով եթե մի տեղ գնան, դա շատ չի: Սոցցանցերը և հրապարակումները ցույց տվեց, որ մեր ազգի զավակները խորը գնահատեցին այդ պահը և կանգնեցին մեր եկեղեցու կողքին: Եվ տվյալ մարդիկ չգտան իրենց աջակիցներ, սա շատ կարևոր ցուցանիշ է: Եվ Վրաստանի հայության կյանքում սա բացառիկ ցուցանիշ էր, որ հավաքվեցին և ասացին` ով կփորձի ձեռք բարձրացնել մեր եկեղեցու դեմ, ինքը չի կարող անպատիժ մնալ: Այսինքն` հավաքականությունն այլևս պատրաստ չէ ապրել այնպես, ինչպես կարող է ապրել են իրենցից առաջ:  

Մեկնաբանություններ (1)

Vardan
Reading this article reminds me of reading the articles on the Armenians of India and their grievances , this is nothing new, the people who are to be an example of trust, transparency and accountability are always covering up dirty laundry. To the Primate: why don't you ask Etchmiadzin to send priest to Georgia and other parts where there are more Armenians, instead of sending 4 priests to Indian where is is said they are only 200 or less. I think there is much to investigate what is happening in Indian and why are Priests being send overseas instead of Geogeria and close neighbours. Kristine, try and follow up how matters are in India, I am to understand your colleagues must have put matters to rest than pursing the truth.

Մեկնաբանել

Լատինատառ հայերենով գրված մեկնաբանությունները չեն հրապարակվի խմբագրության կողմից։
Եթե գտել եք վրիպակ, ապա այն կարող եք ուղարկել մեզ՝ ընտրելով վրիպակը և սեղմելով CTRL+Enter