HY RU EN
Asset 3

Բեռնվում է ...

Էջի վերջ Այլ էջեր չկան բեռնելու համար

Որոնման արդյունքում ոչինչ չի գտնվել

Էդիկ Բաղդասարյան

«...երբ բարերարը, հիմնադրամը, շահառուն եւ կապալառուն դժգոհ են»

Հարցազրույց «Հայաստան» համահայկական հիմնադրամի գործադիր տնօրեն Վահե Աղաբեկյանցի հետ

- Հյուսիս-հարավ մայրուղին պետք է պատրաստ լիներ 2007 թ. աշնանը: Ի՞նչն է պատճառը, որ աշխատանքներն առայսօր չեն ավարտվել:

- Հեռուստամարաթոնին մեծ մասամբ լինում են կանխիկ գումար փոխանցելու խոստումներ: Բայց ոչ միշտ է, որ գանձվում է խոստումների 100 տոկոսը, ընդ որում` կատարվող գանձումներն էլ իրականացվում են առաջիկա 11 ամիսների ընթաքում: Մենք այսօր ունենք դեռ չիրականացված խոստումներ` տրված 2007թ. նոյեմբերի 23-ի հեռուստամարաթոնի ժամանակ: Անցյալ 2-3 տարիներին Հայաստանում դոլարն անկում էր ապրում: Տարվա կտրվածքով դա ընդհանուր գումարից մոտ 30 տոկոսի խնդիր էր առաջացնում: Դրա հետ մեկտեղ շինանյութերի գների աճ եղավ: Օրինակ` բիտումի մեկ տոննան 300 դոլար էր, իսկ այսօր այն 500-ից անցնում է: Հասավ մի պահ, երբ խոստումներից ակնկալվող գումարներն ընդհատվեցին, եւ ստացանք այն, ինչ ունենք` Հյուսիս-հարավ մայրուղուց մոտ 30 կմ մնաց անավարտ: Հոգաբարձուների անցյալ տարվա նիստին հայտարարվեց, որ հիմնադրամը սպառել է իր միջոցները, բայց քանի որ Հյուսիս-հարավը ստրատեգիական նշանակություն ունի եւ պետք է ավարտվի, Հայաստանի կառավարությունը հայտարարեց, որ բյուջեից կհատկացնի 2 մլն դոլար, Արցախի կառավարությունը խոստացավ 1 մլն դոլարի ներդրում, որոնց շնորհիվ մայրուղին պետք է ավարտվեր: Անցյալ ամսվա դրությամբ գործընթացն արդեն սկսվել է: Ճանապարհի բաց մնացած հատվածների համար արդեն կնքվել են եռակողմ պայմանագրեր` «Հայաստան» համահայկական հիմնադրամ (ՀՀՀ), Արցախի կառավարություն եւ կապալառու: Առնվազն մեկ հատվածի վրա աշխատանքներն արդեն սկսված են: Հուսով ենք, որ մինչեւ 2008 թ. վերջ Հյուսիս-հարավ մայրուղին կհանձնվի լիարժեք օգտագործման:


- Եթե որոշումը կայացվել է հոգաբարձուների խորհրդի անցյալ տարվա նիստի ժամանակ, ինչու՞ է այս գործընթացը մեկ տարի տեւել:

- Որոհետեւ գումարները հատկացվեցին 2008 թ. բյուջեից: Հետո` ունեցանք նախագահական ընտրություններ, փոխվեց կառավարությունը, եւ այս ամենը ծրագրերի արագացմանը չօգնեց: Հետաքրքիր է, որ խնդիրը հատուկ չէ միայն հիմնադրամին, այսինքն` ցանկացած կազմակերպություն, որն իրականացնում է ծրագրեր ինչ-որ նախատեսված բյուջեով, կանգնած է նույն պրոբլեմի առջեւ: Նույն խնդիրներն ունեն նաեւ «Լինսի» եւ «Հայաստանի սոցիալական ներդրումների» հիմնադրամները: Վերջինս նամակով ինձ տեղեկացնում է, որ իրենք պատրաստվում էին վերանորոգել Գյումրու «Մեղվիկ» կենտրոնի շենքը, պայմանագիրը ստորագրել են 2007-ի նոյեմբերի 21-ին, բայց շինարարն այս տարվա ապրիլի 3-ին, գործը չսկսած, ծրագիրն իրականացնելուց հրաժարվել է` գների սղաճի պատճառով:

- Ծրագրերի ուսումնասիրությունից երեւում է, որ ամեն ինչի պատճառը ծրագրերի բացակայությունն է: Գործը սկսելուց հետո են միջոցներ փնտրում: Ի սկզբանե ինչ-որ մեկը պատասխանատվություն չի՞ ստանձնում ծրագրի համար:

- Ձեր ասածի մեջ իրականություն կա: Բայց արդար լինելու համար պետք է ասեմ, որ սատանան թաքնված է գների այս արտառոց վերիվարումների մեջ: Երկու ամիս առաջ երկաթի մեկ տոննան 300 դոլար էր, իսկ այսօր այն 3 անգամ բարձրացել է: Այսինքն` բարեխղճորեն արված նախագիծը 3 ամիս հետո իբրեւ հուսալի նախագիծ արժեզրկվում է: Ես ունեմ «Հայռուսգազարդ»-ից նախագծային գներ` 2007-ի փետրվարի դրությամբ: Այդ նախագծի հիման վրա ես գումար եմ հավաքել: Բայց այսօր գները 100 տոկոսով թանկացել են, 30 միլիոնանոց ծրագիրն այսօր արդեն արժե 60 մլն: Իրականում ծրագրերի կյանքի տեւողությունը պետք է լինի 6 ամիս: Եթե այդ ընթացքում գումարը չխոստացվեց, չհավաքվեց, հիմնադրամ չհասավ եւ դրամի չվերածվեց, ուրեմն շանսը մեծ է, որ ծրագիրը ֆինանսապես կտապալվի: Լուծումներից մեկն է նաեւ, որ հիմնադրամն ունենա լուրջ պահուստային ֆոնդ, որը կուղղվի գների այս վերիվարումների հետեւանքները վերացնելուն:

- Պատճառը, կարծում ենք, նաեւ այն է, որ որոշումները շատ դանդաղ են կայացվում: Բյուրոկրատական քաշքշուկների պատճառով ամեն ինչ ձգձգվում է: Հակառակ պարագայում, եթե ամեն ինչ արվեր 3 ամսում, թանկացումները ծրագրերի իրականացման վրա էական ազդեցություն չէին ունենա:

- Եթե ամեն ինչ լիներ այդպես օպերատիվ, մենք կլինեինք ոչ թե զարգացող, այլ զարգացած երկիր: Մեր բոլոր մարտահրավերները հենց այսպիսի գործոնների շուրջ են: Եթե հիմնադրամը եզակի օրինակ լիներ, ուրիշ բան: Դա արդեն կարելի էր համարել մեկ անհատի կամ կազմակերպության մեղքը: Բայց երբ այս պրոբլեմը համատարած է, արդեն իրականության թելադրանքն է: Իհարկե, ինչ-որ տեղ ծայրահեղություն է ասածս, բայց կարծես հայտնվել ենք այնպիսի իրավիճակում, երբ բարերարը, հիմնադրամը, շահառուն եւ կապալառուն դժգոհ են: Ուրախ մարդ չկա, դա ես լավ եմ պատկերացնում: Սակայն չկա գրքում գրված որեւէ բանաձեւ, որը կարելի է կիրառել: Սա, իսկապես, պահանջում է յուրահատուկ լուծումներ` ամեն դեպք իր առանձնահատուկ պայմաններով:

- Չե՞ք կարծում, որ նման իրավիճակն անվստահություն է առաջացնում նվիրատուների մոտ:

- Միանշանակ: Բայց երբ բացատրում ես, երբ քո գլխարկն են դնում իրենց գլխին, եւ դու փորձում ես, ներկայացնելով իրականությունը, լուծումներ կորզել իրենցից, իրենք էլ հայտնվում են նույն վիճակում: Մենք պետք է ինչ-որ տեղ գնահատենք իրականությունը, մեր հնարավորության սահմանները եւ տեղավորվենք դրա մեջ: Ասածս այն չէ, որ մենք չպետք է ձգտենք: Ձեզ հետ միանգամայն համաձայն եմ` պետք է կատարենք, ձգտենք առավելագույնին: Եվ ասեմ, որ հաճախ դա ստացվում է: Նոր մոտեցումներով, նախահաշվարկներով եւ նախազգուշացումներով հաճախ փրկվում են շատ ծրագրեր, որոնք նույնպես կարող էին հայտնվել դժվար վիճակում:

- Մարտակերտի զարգացման ծրագիրն ի՞նչ վիճակում է:

- Մարտակերտի ջրագիծն ավարտվեց, ջուրը հասավ քաղաք: Սակայն Մարտակերտը ներքին ցանցի խնդիր ունի, որի համար դեռ ծրագիր չկա: Եթե ջուրն առաջ 30 կմ էր հեռու, հիմա հեռու է ընդամենը 30 մ: Մեր ծրագրի մեջ չկար, բայց շատ արագ առաջադրվեց հարցը, եւ մենք քաղաքի համար ջրավազան պատրաստեցինք: Անցյալ ամսվա դրությամբ ջուրը կուտակվում էր այնտեղ: Իհարկե, ջուրը շատ ավելին է, քան կարող է կուտակել ջրավազանը, կամ ձմռանը փակել չի կարելի, որովհետեւ ջուրը կսառչի: Այսօր մարտակերտցին ունի այնքան ջուր, որքան իրեն հարկավոր է: Բայց նա ջուր չունի իր տան ծորակում, ինչը ենթադրում է լրացուցիչ ծրագիր եւ ներդրում:

- Մարաթոնի 2006 թ. ցուցակում կային մի քանի խոշոր նվիրատուներ, ովքեր կոնկրետ խոստումներ էին տվել: Օրինակ` Արա Աբրահամյանը 1 մլն դոլար էր խոստացել Ստեփանակերտում դպրոցի կառուցման համար: Ես որեւէ տեղից պատասխան չեմ ստանում` նա տվե՞լ է այդ գումարը, դպրոցը կառուցվե՞լ է:

- Կարծում եմ` դա մեծ գաղտնիք չէ: Եթե դպրոցը կառուցվել է, շենքը կա, ուրեմն գումարը տվել է, եւ հակառակը:

- Ստեփանակերտում ինչ-որ դպրոցներ են կառուցել, բայց չգիտենք, թե ֆինանսավորողն ով է:

- Ճիշտն ասած` ես էլ չգիտեմ: Ես մի օրինակ բերեմ: Մեր թելեթոնին բարերարներից մեկը (անունը չեմ ուզում հրապարակել) խոստացել էր 500 հազար դոլար: Նա ԱՄՆ-ում բաց բաժնետիրական կազմակերպություն ունի, որի ակցիաների ինքնարժեքը 900 միլիոն դոլարից իջել է 150 միլիոնի: Այսօր նա 4 անգամ աղքատացել է եւ իր խոսք տված 500 հազար դոլարն էլ չի կարողանում տալ: Ես չգիտեմ, թե Արա Աբրահամյանին կամ մյուսին ինչ է պատահել: Բայց իրականություն է, որ մարդն, իսկապես, ամենայն ազնվությամբ հայտարարում է նվիրատվության մասին, սակայն վճարման պահին ֆինանսական գործոններ են ի հայտ գալիս, եւ նա չի կարողանում կատարել իր խոստումը: Այն մարդը, որ 500 դոլար էր խոստացել, այսօր իր ընտանիքը չի կարողանում հացով ապահովել: Նրա բիզնեսն ու տունը բանկը վերցրել է; այդ մարդուն ես չեմ համարում խաբեբա: Իհարկե, կա մարդ, որ հայտարարում են, որպեսզի իր անունը հնչի: Այսօր մեր մեջ հայտնվում են այլազգի մարդիկ, որ նույնիսկ չգիտենք, թե ինչ ազգից են, ազգանունը հայի է, ու չեն վճարում: Կոնկրետ Արա Աբրահամյանի հետ կապված` չգիտեմ: Գումարի ինչ-որ մասը տրվել է, բայց կոնկրետ ինչքա՞նը` չգիտեմ: Որովհետեւ իմ ժամանակաշրջանից առաջ է եղել, ես գիտեմ, որ Ա. Աբրահամյան եւ ուրիշ անուններ մեր ստանալիք գումարների անվանացանկում կան:

- Հիմնադրամի ծրագրերի մեջ ներառված էր նաեւ Ստեփանակերտի թիվ 11 դպրոցը: Դա ի՞նչ վիճակում է:

- Դա դարձյալ սկսվել է իմ ղեկավարման ժամանակաշրջանից առաջ, բայց որովհետեւ հոլովվել է հարցը, ես տիրապետում եմ իրականությանը: Ծրագիրը եղել է 2 մլն դոլար արժողությամբ, հետո վերանայել են այն` մտադրվելով ծախսերը նվազեցնել: Նախագիծը վերամշակվել է, եւ ծրագրի արժեքը գնահատվել է 1 մլն 200 հազար դոլար: Բարերարը հիմնադրամին փոխանցել է 600 հազար դոլար: Դրանով կառուցման աշխատանքները պետք է սկսված լինեին, ինչը չի արվել մի քանի պատճառներով: Դրանցից մեկն այն է, որ նորից ընկել ենք այս անցումային շրջանի մեջ: Նկատի ունեմ հիմնադրամի նախկին տնօրենի հեռանալը եւ իմ նշանակվելը: Ինձնից պահանջվեց 4 ամիս, մինչեւ կարողացա տիրապետել հիմնադրամի իրավիճակին: Ես հայտնվել եմ ինձ համար բավականին դժվար, սակայն, ինչպես հասկանում եմ, ոչ գաղտնի իրավիճակում, որ հիմնադրամն ունի ֆինանսական միջոցների դեֆիցիտ: Ստացվում է այնպես, որ հիմնադրամն ունի պայմանագրային պարտավորություններ, որոնք եթե վերածվեն կատարողականի, համապատասխան կանխիկ գումար չկա: Ինձ թվում էր, թե սա արտառոց վիճակ է, բայց հետո հասկացա, որ մարդիկ ուղղակի խոստացել են որոշակի գումար, տվել են ավելի պակաս, առկա է նաեւ դրամի արժեւորում եւ դոլարի արժեզրկում, գների սղաճ, որոնց պատճառով էլ հայտնվել ենք նման վիճակում: Ինձ համար դա պատճառ էր, որ ես չշտապեմ նոր ծրագրեր սկսել: Մենք նաեւ հանել ենք որոշ խոստացված, հայտարարված ծրագրեր, որպեսզի կարողանանք մեր միջոցները ճիշտ կառավարել: Միայն այն չի, որ եթե ասել ես, ուրեմն պետք է անես: Պետք է նաեւ կարողանաս ընդունել սխալը, ընդունես, որ մի քիչ ավելի ես ոտքդ ձգել, քան իրավունք ունեիր եւ, հետ հավաքելով, կարողանաս ստեղծել պատասխանատու իրավիճակ:

- Թույլ տվեք Ձեզ հետ չհամաձայնել: Ասենք` անցյալ հեռուստամարաթոնին Ազոխ գյուղի մասին ֆիլմ էր ցուցադրվում, որը պատմում էր, թե ինչպես են գյուղացիներն առավոտից երեկո դույլերով ջուր կրում: Մարդիկ, այդ պատկերները տեսնելով, գումար են հատկացնում: Սակայն հետո հայտարարվում է, որ Ազոխի ջրագիծը չի անցկացվելու ինչ-ինչ օբյեկտիվ համարվող պատճառներով: Չե՞ք կարծում, որ նման մոտեցումը սխալ է:

- Վերջին հաշվով` հիմնադրամի կատարած ցանկացած աշխատանքի դատավորները նվիրատուներն են: Իսկապես, եթե ես փոքր-ինչ կասկած ունենայի, որ այստեղ կա չար միտում, անպատասխանատու վերաբերմունք, հանիրավի մոտեցումներ, ձեզ հետ լիարժեք կհամաձայնեի: Բայց այդպես չէ: Բերեմ Մեծ Թաղլարի ջրագծի օրինակը: Կապալառուն եղել է ոչ հուսալի: Մեզ առաջարկվել են գներ, որոնց կապակցությամբ մեր հանձնաժողովը մտահոգություն է հայտնել, թե դրանք շատ ցածր են, բայց կապալառուն հավաստիացրել է, թե իր ունեցած պահուստային խողովակների հաշվին են ցածր: Ծրագիրը սկսեցինք, սակայն կապալառուն կարողացավ իրականացնել աշխատանքների ընդամենը 2 տոկոսը: Փաստն այն էր, որ մենք ստորագրել էինք արժանապատիվ եւ արդար մոտեցմամբ պայմանագիր, տրամադրել էինք ֆինանսներ, անշուշտ, մեր դեֆիցիտի հաշվին: Ուզում եմ ասել, որ հիմա մեր միջոցների կառավարման, ծրագրերի սեղմացման խնդիր ունենք: Պետք է պարզենք, թե որ ծրագրերն են, որոնք չարժե շարունակել, որ կապալառուն հուսալի չէ: Եթե մենք ունենայինք կանխիկ գումար, անբարեխիղճ կապալառուի հետ պայմանագիրն անմիջապես կխզեինք, նորը կկնքեինք եւ առաջ կգնայինք:

- Խոսենք ձեր բերած` Մեծ Թաղլարի օրինակից: Հայտարարել եք մրցույթ, հեռուստատեսությամբ այդ մասին ասվել է, գյուղացիները գիտեն, որ հիմա իրենց ջրագիծն անցկացվում է: Բայց հանկարծ ջրագիծը չի անցկացվում, եւ մարդկանց նույնիսկ բացատրություն չեք տալիս: Երբ գյուղացիներին հարցնում ես ջրագծի մասին, ասում են` չգիտենք, փողերը կերան: Գնահատականը սա է, եւ նրանց չի կարելի մեղադրել, որովհետեւ որեւէ մեկը չի բացատրել, թե ինչու է այդպես:

- Ճիշտ եք ասում, բացթողումներ կան ամեն օր: Դա անձնակազմի մակարդակի արդյունքն է: Ուզում եմ ասել, որ ունենք մի կազմակերպություն, որը կարիք ունի արդիականացման: Ես 21-րդ դարում իբրեւ գործադիր տնօրեն ամիսը 1800 ստորագրություն եմ տալիս: Հաշվել եմ, որովհետեւ հոգնել եմ ստորագրելուց: Եթե պատճենահանման թուղթ է անհրաժեշտ, պետք է ստորագրեմ: Ես ստեղծագործելու համար ժամանակ չունեմ: Հիմնադրամի կառույցը, որ կերտվել է տարիներ առաջ, ժամանակների հետ չի ապրել: Ես սա բարձրաձայնում եմ ամեն օր, որովհետեւ միտում ունեմ վիճակը փոխելու: Խոսում եմ Հիմնադրամի հոգաբարձուների հետ, առաջարկում եմ ստեղծել մի հանձնաժողով, որը կվերանայի Հիմնադրամի կառուցվածքն ու իրավիճակը եւ կբերի 21-րդ դար: Որպեսզի, երբ պայմանագիր ես խզում, հաջորդ տրամաբանական քայլը շահառուներին տեղեկացնելը լինի: Ոչ թե մինչեւ դրանք անելը 18 կրակ հանգցնելու խնդիր ունենաս եւ շահառուին ընդհանրապես մոռանաս: Դեռ շահառուն ոչինչ, մոռանաս բարերարին: Երբ իսկապես տրամաբանում ես, երեւակայեք` մեծ պրոբլեմներ չկան, կնճիռները վերանում են:

- Այսինքն` Հիմնադրամում աշխատանքները ճիշտ չեն կազմակերպվու՞մ:

- Աշխատանքի այնպիսի կազմակերպում, որ հնարավոր լինի բացառել Ձեր կողմից մատնանշված պրոբլեմները, համարյա անհնարին է մեզ մոտ` մեր ունեցած ռեսուրսներով, կազմակերպչական կառույցով:

- Անցյալ տարի սկսվեցին գյուղական ծրագրերը: Այն ժամանակ արտգործնախարար Վարդան Օսկանյանը հայտարարեց, որ 50 գյուղի ծրագիր է կազմված, արդեն շատ մարդկանց հետ ձեռք էին բերվել կոնկրետ պայմանավորվածություններ եւ այլն: Կարծես թե, այս ամենը մոռացվում է: Հիմա ծրագիրն ի՞նչ վիճակում է:


- Չէ, չենք մոռացել: Օսկանյանը երբ հայտարարեց, Հայաստան-Սփյուռք խորհրդաժողովի ծիրի մեջ էր: Ծրագիրը 2006 թ. սկսվեց, սեպտեմբերին ներկայացվեց Հայաստան-Սփյուռք խորհրդաժողովին, արժանացավ հավանության թե՛ նախագահի, թե՛ կառավարության, թե՛ սփյուռքի կողմից: Քանի որ այդ ժամանակ արտգործնախարարության ծիրի տակ էր այդ ծրագիրը, սկսվեցին քննարկումներ, թե ի՞նչ կառույց է պետք ծրագիրն իրականացնելու համար: Եվ Հիմնադրամը դիտվեց իբրեւ արդեն պատրաստի կառույց, որը կարող էր մարսել այդ ծրագիրը: 2007-ի ապրիլ-մայիսին, քանի որ ես էի նաեւ արտգործնախարարությունում այդ ծրագրով զբաղվում, որոշվեց, որ ես պետք է տեղափոխվեմ «Հայաստան» հիմնադրամ` իբրեւ տեղակալ գյուղական զարգացման ծրագրերի գծով: Բայց հոգաբարձուների խորհրդի նիստից մեկ շաբաթ առաջ խնդիրները փոխվեցին, եւ ես նշանակվեցի ոչ թե տաղակալ, այլ գործադիր տնօրեն: Հիմնադրամի համար դա ընդհանրապես նոր ծրագիր էր, որը դեռ չի մարսվել, բայց ամեն օր մի քիչ ավել է մարսում: Հիմնադրամում այսօր ստեղծվել է նոր բաժին, որը զբաղվում է գյուղական զարգացման ծրագրերով: Օսկանյանի հայտարարած 50 գյուղերում իրականացվելիք ծրագրերն առաջիկա տարիների խնդիրն են: Գյուղերի ընդհանուր թիվը 150 է, որոնք համարվում են սահմանամերձ: Դրանցից Տավուշի շրջանից 5 գյուղ ընտրվեցին իբրեւ փորձնական: Ծրագիրն ուժեղ թափով, մեր առավելագույն հնարավորություններով առաջ է գնում, ամեն օր ազդում ենք սահմանամերձ գյուղում ապրող մարդու կյանքի հոգեբանության վրա:

- Ինչպե՞ս եք ազդում:

- Մոտեցումը հետեւյալն է. գյուղացին, եթե վճարունակ չէ իր ենթակառուցվածքները պահելու, պահպանելու եւ վայելելու, կառուցված դպրոցը, ճանապարհը, գազաֆիկացումը կամ ջուրը շատ բան չի տալու նրան: Գյուղացին, եթե իր տունը վաճառում է 1000 դոլարով, որովհետեւ Մոսկվայի տոմսի արժեքն այդքան է, նրան ջուրը չէ, որ պահելու է գյուղում: Այդ գյուղացին պետք է զգա տնտեսական շարժը: Մեր ամբողջ մոտեցումը սեւեռված է` ի հայտ բերելու տվյալ գյուղի տնտեսական ներուժը, որպեսզի գյուղացին կարողանա մեկ քայլ ավելի առաջ լինի, մեկ հարթություն ավելի բարձրացնի իր կենսամակարդակը: Կենսամակարդակը բարձրանում է կուշտ փորով, բայց եւ կողքից անհրաժեշտ է հոգեբանություն: Երբ դու ամեն շաբաթ գյուղ ես մտնում, այդ մարդուն հույս ես տալիս, որի հետ միասին բերում ես առնվազն փոքր-փոքր արդյունքներ, մինչեւ գան մեծ ալիքները: Զգում ես, որ գյուղը շարժվում է: Այսօրվա դրությամբ 7-8 գյուղի հետ օպերատիվ շարժվում ենք Տավուշում եւ Լոռիում, հիմա սկսել ենք նաեւ Մեղրիում: Տնտեսական շարժը պետք է ստեղծել տեղի իրականությունից ելնելով: Պետք է նայել, թե մեր գյուղերի պայմաններում հատկապես ի՞նչն է լավ աշխատում: Մենք հայտնաբերել ենք թե՛ Լոռիում, թե՛ Տավուշում կաթնարտադրությունը իբրեւ հեռանկար ունեցող տնտեսական ոլորտ, որով հետաքրքրված է նաեւ մասնավոր հատվածը` հանձինս «Աշտարակ կաթ»-ի, որը պատրաստ է անսահմանափակ կաթ մթերել այս համայնքներից: Խնդիրն այն է, որ «Աշտարակ կաթ»-ը Տավուշ չի գնա, եթե այնտեղ չկան բավականաչափ կովեր եւ ընդունման կետ, որն օրական կմթերի 10-20 տ կաթ: Գյուղացին էլ չի կարող 20 տ կաթ պատրաստել այն հույսով, թե մի օր «Աշտարակ կաթ»-ը կգա: Բա որ չեկա՞վ: Ճիշտ այստեղ է մեր հիմնադրամի առաքելությունն արդարացվում: Պետք է կարողանանք կապող օղակ լինել: Գյուղացու անասունի գլխաքանակը քիչ է, որովհետեւ նա գումար չունի: Այդտեղ հիմա կա միկրովարկավորման հնարավորություն: Մենք ունենք բարերար, որը պատրաստ է իր գումարը հատկացնել ինչ-որ ֆինանսական ինստիտուտի` բանկի, որը գյուղացուն կվարկավորի արտոնյալ տոկոսներով: Հետո` Տավուշի մարզում մեր ունեցած կովերը տարեկան տալիս են 1500 լիտր կաթ: Նույն կովը գոմի հարդարանքը փոխելու եւ արհեստական սերմնավորման հնարավորության դեպքում կարող է տարեկան տալ 3500 լ կաթ: Արհեստական սերմնավորումն ընդամենն արժե 2500 դրամ, բայց տվյալ մասնագետը պետք է ունենա բազա, որպեսզի նրան ձեռնտու լինի գյուղում ապրել: Այդ բազան այսօր չկա, բայց վաղը լինելու է: Հիմա եթե հիմնադրամը կարողանա երկու տարի տվյալ մասնագետի ներկայությունն ապահովել գյուղում, այդ ընթացքում ոչ միայն առաջին, այլեւ այնքան բազա կստեղծվի գյուղում, որ կարիք կլինի նաեւ երկրորդ մասնագետի: Սա է մեր մոտեցումը: Մենք ամեն Աստծո օր սրանով ենք զբաղվում:

- Իսկ այդ ծրագրի իրագործման համար հատկացումներ արվե՞լ են:

- Այո: Օրինակ` Իտալիայի կառավարությունը տրամադրել է 500 հազար եվրո` Տավուշի մեկ գյուղի համար: Գումարը ՄԱԿ-ի զարգացման գրասենյակի միջոցով է ծախսվում: Կան անհատական դոնորներ: Բարերարներից մեկը խոստացել է 500 հազար դոլար մարզի մեկ այլ գյուղի համար եւ այլն:
Այսօր մեր գյուղերի զարգացման հիմնական պրոբլեմը շուկաների հասանելիությունն է: Եթե շուկաները հասանելի չեն, բարեկարգ գյուղ չի լինելու: Եթե այս հարցը չլուծենք, գյուղացին համայնքից հեռանալու է:
Երբեմն հարցնում են, թե արհեստական սերմնավորման հարցը կամ կով, կարտոֆիլ, սխտոր գնելը հիմնադրամի՞ գործն է, դրա՞ համար է այն ստեղծվել: Իմ պատասխանը մեկն է` հիմնադրամը կոչված է անելու անկարելին: Պետք է անել այն, ինչ ոչ ոք չի կարող անել: Այն օրը, երբ մեկը կանի հիմնադրամի գործը, ուրեմն հիմնադրամը սպառել է իր առաքելությունը: Այսօր դպրոց կառուցողները շատ են: Հիմա Ստեփանակերտի դպրոցը վերակառուցվելու համար հիմնադրամին չպետք է սպասի: Բարերարը կարող է պատվիրել ցանկացած հավաստի կապալառուի, եւ վերջ: Բայց այսօր ոչ ոք պատրաստ չէ հասնել Նռնաձոր եւ գյուղացիներին խմելու ջրով ապահովել: Եթե կա ծրագիր, որը ոչ մի հասարակական կազմակերպություն պատրաստ չէ իրագործել, կառավարությունը, Հայաստանի ժողովուրդը կամ սփյուռքն ինքնուրույն հնարավորություն չունեն այն կատարել, ուրեմն դա հիմնադրամի մարտահրավերն է:

Մեկնաբանել

Լատինատառ հայերենով գրված մեկնաբանությունները չեն հրապարակվի խմբագրության կողմից։
Եթե գտել եք վրիպակ, ապա այն կարող եք ուղարկել մեզ՝ ընտրելով վրիպակը և սեղմելով CTRL+Enter