Այսօր «Դե ֆակտո» մամուլի ակումբում ԼՂՀ Պաշտպանության բանակի նախկին հրամանատար Սամվել Բաբայանը պատասխանեց լրագրողների հարցերին: Մենք արդեն սպասում ենք հայ-թուրքական արձանագրությունների ստորագրմանը: Ձեր գնահատմամբ` այստեղ ռիսկեր կա՞ն, թե՞ ոչ: Ընդհանրապես արտահայտվել էի նախապես, որ նման ռիսկեր լինելու են` կոնկրետ տարածքները, Ղարսի պայմանագիրը: Ես այն ժամանակ արտահայտվեցի, որ չի լինելու «Ղարս» բառը, ուղղակի լինելու է «տարածքների ճանաչում»: Եվ Ղարաբաղի հարցի վրա շեշտը դրեցի, որ Ղարաբաղի հարցում մենք չենք կարող փոխզիջման գնալ, եթե անգամ ատոմային ռումբ կախեն մեր գլխին: Ես այսօր նույն մտահոգությունները ունեմ, ինչ մեր հասարակության մեծ մասը: Ճանաչել Թուրքիայի այսօրվա տարածքները ճիշտ չեմ համարում: Ընդհանրապես դե ֆակտո-ն դե յուրե իրականացնելը սխալ եմ համարում: Եթե մենք փորձում ենք դե ֆակտո-ն դե յուրե դարձնել, ապա պետք է նույն ձևով դե ֆակտո Արցախի տարածքը Ադրբեջանը դե յուրե ճանաչի: Եթե մեր դիվանագիտությունը բացատրում է մեզ, որ «որևէ ճնշում չի եղել, պարտադրանք չի եղել», բայց համաձայնել է դե ֆակտո-ն դե յուրե դարձնելուն, ուրեմն «մեծ, փայլուն» դիվանագիտություն ունենք, որովհետև կարող են իրենք նույն ձևով բանակցել Ադրբեջանի հետ և դե ֆակտո-ն դե յուրե դարձնել: Կարո՞ղ են անել այդքանը: Կասկածում եմ: Հավատում եմ, որ ճնշումներ չեն եղել մեր դիվանագիտական կորպուսի, ղեկավարության վրա, բայց այն փաստաթուղթը, որն այսօր սեղանին է դրված, ուղղակի այդ բանակցողների` ղեկավարության կարծիքն է` խնդրի լուծման ձևերի վերաբերյալ: Այստեղ զարմանալ չի կարելի, որովհետև մենք նման կարծիքով ղեկավարություն ժամանակին էլի ենք ունեցել: Բայց անհնար է իրականացնել այն, անգամ եթե վաղը իրոք ստորագրվի այդ փաստաթուղթը, որովհետև փաստաթղթից հետո պետք է կատարվի ևս մի քանի քայլ: Դրանից հետո պետք է Ղարաբաղի հարցում, այնուամենայնիվ, հայկական կողմը գնա փոխզիջման: Կգնա՞ արդյոք հայկական կողմը այդ փոխզիջման` ես վստահ եմ, որ ոչ: Այդ հնարավորությունը չենք տա: Այսինքն, Դուք համարում եք, որ թեև Ղարաբաղի մասին նշված չէ, բայց այնուամենայնիվ ենթատեքստերում թաքնվա՞ծ է այդ հարցը: Ոչ թե թաքնված է, այլ դա արտահայտվում է շատ պարզ: Առանց Ղարաբաղի խնդրի լուծման` որևիցե սահման, իմ խորին համոզմամբ, իմ ունեցած ինֆորմացիայով, չի բացվելու: Ու դրա համար շեղել ուղղությունը Թուրքիայի վրա ճիշտ չեմ համարում: Մենք պետք է զգոն լինենք և ամբողջ ուշադրությամբ հետևենք Ղարաբաղի բանակցություններին, որովհետև Կովկասի բանալին գտնվում է այդտեղ: Երեք օր առաջ Նախիջևանում հանդպեցին թուրքալեզու պետությունների ղեկավարները, և շատ բացահայտ արտահայտվեց Ալիևը, որ «մենք հլը Զանգեզուրն էլ ենք ձեզանից ուզում»: Մերոնք ասում են. «Դե, ոչինչ. քաղաքական խաղեր են»: Քաղաքական չէ՛: Հենց այդ պահին, այս ընթացքում հանդպել հենց Նախիջևանում և նման արտահայտություններ անել նշանակում է, որ կոնկրետ մեսիջ է ուղարկում: Ամեն ինչ գտնվում է Ղարաբաղում: Մենք պետք է կարողանանք Ղարաբաղը պահել: Հստակ: Ղարաբաղի հարցում որևիցե փոխջիջումից պետք չէ այսօր անգամ իսկ խոսել: Եթե կարողանում են Թուրքիայի հետ, առանց Ղարաբաղի հարցի հետ կապելու, խնդիրները լուծել, բացել ճանապարհները, երկաթուղին, տնտեսական զարգացում, խնդրեմ. ոչ մեկը չի խանգարում: Իհարկե, անընդունելի է դե ֆակտո-ն ճանաչել դե յուրե տարածքներ: Անգամ ամոթ էլ է, որ դրա մասին խոսենք: Դուք ասում եք, որ «տարածքները հանձնելու գնով թույլ չենք տա հարաբերությունների կարգավորումը»: Ովքե՞ր են լինելու թույլ չտվողները, և ինչպե՞ս են դա արտահայտելու: Ովքեր պատերազմել են Ադրբեջանի դեմ և այդ հողերը ազատագրել, այ նրանք էլ լինելու են: Իսկ ի՞նչ մեխանիզմներով: Մեխանիզմները կգտնենք շատ շուտ: Մի մտահոգվեք այդ հարցում: Այդ հարցում ոչ մեկը չի կարող քայլ անել` առանց իր քայլերը տեղում ապրող ժողովրդի հետ համաձայնեցնելու: Դա էլ հո Թուրքիայի հետ դե ֆակտո-ն դե յուրե դարձնել չէ՞, որ ասենք, «դե, ինչ անենք, հո Թուրքիայի հետ չե՞նք կռվելու: Պետք է ընդունենք, էլի, էդ է սահմանը»: Դուք ասում եք, որ պետք է խուսափել փոխզիջումերից, բայց Սերժ Սերգսյանը «РТР»-ին տված հարցազրույցում բացահայտ հաստատեց, որ «այն տարածքները, որ մենք անվանում ենք անվտանգության գոտի, ըստ «Մադրիդյան սկզբունքների», պետք է վերադարձվեն Ադրբեջանի վերահսկողությանը»: Ինչպե՞ս կմեկնաբանեք սա: Ես չեմ լսել` ինչ է ասել Սերժ Սարգսյանն իր ելույթում: Որևիցե մեկը, Սերժ Սարգսյանը լինի, թե մյուսը, թե ուրիշը, չի կարող դա կատարել: Կարող ենք շատ բան ասել: Բայց պետք է կարողանանք իրականացնել: Կարելի է «զիջել», կարելի է «Արցախն էլ տալ», հենց վաղն էլ որոշենք` «նվեր ենք տալիս»: Մենք հարուստ ժողովուրդ ենք, չէ՞. մենք Թուրքիային տվեցինք, մի հատ էլ «Ադրբեջանին նվեր տանք»: Ի՞նչ է եղել: «Եթե հանկարծ չտանք, պատերազմ է սկսվելու, ժողովուրդ, սոված եք մնալու»: 10-15 տարի է դրա մասին են խոսում: Հենց ասում ենք` մեր պատմական հողերը կամ մեր տարածքները, ասում են. «Սոված եք մնալու, պատերազմ է սկսվելու, տնտեսապես վատ եք ապրելու»: Ղարաբաղի հարցում այսքանն էին ասում: Հիմա անցել ենք Թուրքիայի հարցին, նույնն են բացատրում: Եկեք ընդհանրապես ամբողջը նվեր տանք, գնանք ստրկության: Իսկ ներկայիս հասարակության մեջ, ձեր կարծիքով, կա՞ փոխզիջումները թույլ չտալու պատրաստակամությունը: Ես համարում եմ, որ Արցախի ժողովրդի մեջ կա այդ պատրաստակամությունը, քանի որ կյանքի ու մահվան խնդիր է նրանց համար: Նրանք չեն կարող այլ քայլ անել: Նրանց ուղղակի պետք է լինելու ճիշտ կազմակերպել, որ պաշտպանեն այն, ինչ ունեն: Ու վերջ: Ումի՞ց պետք է պաշտպանել: Նրանցից, ովքեր գնում են նման փոխզիջումների: Ինձ համար տարբերություն չկա` դա թո՞ւրք է, թե՞ հայ: Նույնն է: Դուք ասում եք, որ Ղարաբաղում պետք է լինեն ուժեր, ովքեր կկազմակերպեն: Ովքե՞ր պետք է կազմակերպեն, եթե Ղարաբաղի իշխանությունները առանձնապես դեմ էլ չեմ արտահայտվում, կրավորական կեցվածք են ընդունել այս գործընթացում: Չեմ համարում, որ Ղարաբաղի իշխանությունները նման կեցվածք են ընդունել: Ուղղակի դեռ իրենց չի հասել այն, ինչ կա: Քննարկման փուլ Հայաստանում եղավ, սփյուռքում եղավ, Ղարաբաղում չի եղել, որ մենք իմանանք` նրանց կարծիքը ինչ է: Ինչ վերաբերում է կազմակերպչական աշխատանքներին (Աստված չանի), բոլորս միասին, ովքեր ունեն իրենց ազդեցությունը, հարգանքը, բոլորն էլ մասնակցելու են: Դուք կտեսնեք` ովքեր կմասնակցեն, և ինչ կլինի: Էն չի, ինչ որ ասում են էսօր: Իսկ դրա ժամանակը չէ՞: Չէ, ես չեմ համարում, որ ժամանակն է: Այդքան էլ պետք չէր այդ աժեոտաժը, որ մեր քաղաքական դաշտում դրել են: Պետք էր ուղղակի հանգիստ ֆիքսել, որ դա ճիշտ ճանապարհ չէ: Աժեոտաժ բարձրացնել մի բանում, որտեղ ոչ մի բան պարզ չէ, ու չեն հասնելու նպատակին, պետք չէր: Ասացիք, որ եթե կարող են առանց Ղարաբաղի լուծել սահմանների հարցը, ապա թող լուծեն, և միաժամանակ վերապահում արեցիք, որ չի կարելի դե ֆակտո կարգավիճակը դե յուրե դարձնել: Ինձ հետաքրքրում է նաև խնդրի երրորդ կողմը. պատմական հարթության վրա Ցեղասպանության խնդիրը քննարկելու գնով կարելի՞ է սահմանը բացել: Խնդիրն այն է, որ հայ ժողովուրդը Ցեղասպանության հարցը չի դնում վիճարկման: Ցեղասպանությունը պետք է քննարկվի տարածքների և փոխհատուցման հարցերի հետ միասին: Չի կարելի այսօր ճանաչել տարածքները, վաղը ասել. «Ցեղասպանության հարցում ներողություն են խնդրել, ճանաչել են»: Եթե վաղը Էրդողանը ասաց, որ «Ցեղասպանությունը ճանաչում ենք», ինչ-որ բա՞ն է փոխվում. տարածքները տալուց հետո ինչի՞դ է պետք: Պատմական հարթության վրա կքննարկեն, թե մի այլ հարթության վրա` ինձ համար հետաքրքիր չէ: Ընդհանրապես չէր կարելի, որ այդ փաստաթղթում լիներ «տարածքների ճանաչում», որովհետև դա փոխկապակցված է հենց Ցեղասպանության հետ: Պետք է երկուսը մի կետում քննարկվեին: Այլ ոչ թե «մեկը ճանաչենք, հետը էն մյուսի մասին կխոսենք»: Դրանից հետո էն մեկի մասին էլ պետք էլ չէ խոսել: Շվեյցարիայի արտգործնախարարությունը արդեն հայտարարել է, որ հոկտեմբերի 10-ին ստորագրվելու են արձանագրությունները: Այսինքն` պետք է սպասենք այն փուլին, երբ սահմանները բացվեն, նո՞ր ասենք, որ դա կապված է Ղարաբաղի խնդրի հետ: Ե՞րբ պետք է այդ աղմուկը, ի վերջո, բարձրացվի: Ստորագրելուց հետո խորհրդարաններում վավերացման պրոցեսն է սկսվելու: Դրանից հետո արդեն սկսվելու է ավելի ակտիվ ֆազան, և կարող է ղեկավարության հրաժարական պահանջեն, և ավելի ակտիվ լինեն: Դա արդեն կապված կլինի` ինչքանո՞վ են ազգային աջ ուժերը իրար հետ համախմբված դաշտում գործում, ո՞վ է լինելու նրանց առաջնորդը: Այսինքն` չե՞ն բացվի սահմանները: Դա կապված է Ղարաբաղի հետ: Եթե Ղարաբաղը մենք նվեր կտանք, ուրեմն կբացվեն: Եթե չեն տա այդ նվերը, ուրեմն չեն բացվի: Պրն. Բաբայան, հնարավոր համարո՞ւմ եք, որ այս գործընթացը տապալվի: Այսինքն` երկրում այնպիսի մի բան լինի, որ թեկուզ ստորագրումից հետո վավերացում չլինի, կամ վավերացումից հետո վերջնական ձևակերպումները չլինեն պայմանագրի տեսքով: Իմ կարծիքով, սփյուռքի հետ հանդիպումից հետո նախագահը պետք է կողմնորոշվեր և դրանից հետո փորձեր կամ փաստաթղթում փոփոխություններ կատարել, բարելավել, կամ վիժեցնել: Իսկ եթե փոփոխությունները հնարավոր չլինե՞ն: Պառակտվելու են սփյուռքն ու Հայաստանը, և հենց Հայաստանի ներսում է պառակտում լինելու: Ես համոզված եմ: Արդեն այդ պառակտումը կա: Ազգային անվտանգության երեկվա խորհրդի նիսում էլ հաստատվեց, որ այդ արձանագրությունները ստորագրվելու են: Ձեր կարծիքով, ինչո՞ւ է, այնուամենայնիվ, Սերժ Սարգսյանը գնում այդ սխալ քայլին, ինչի՞ դիմաց, ինչի՞ գնով: Սերժ Սարգսյանը չի համարում, որ սխալ է: Դուք եք համարում, որ սխալ է: Սերժ Սարգսյանի մտածելակերպով «այս ճանապարհը միակ ճիշտ ճանապարհն է»: Բայց իմ մտածելակերպով` դա սխալ է: Երկու կողմերը պետք է համոզեն իրենց տեսակետը, և կերևա, թե հասարակությունը ինչքան է ակտիվանալու, որ կողմին է ավելի շատ սատարելու: Դա պրոցես է, որը պետք է ընթանա: Արտաքին ճնշումներ եղե՞լ են: Սերժ Սարգսյանն ինքն իր բերանով ասաց, որ «որևիցե արտաքին ճնշում չկա»: Եվ ավելացրեց, որ բոլորս հավատանք դրան: Ես ինքս հավատում եմ և գիտեմ, որ իրոք չկա: Հարց 2-րդ. այդ դեպքում փաստաթուղթը ո՞նց է ծնվել, թուրքամետ փաստաթուղթը ինչո՞ւ եք ստորագրել: Ուրեմն դա ձեր մտածելակերպն է: Ուրեմն դրանք նրանց տեսակետներն են, ովքեր բանակցել են: Բայց մի քանի օր առաջ ՀՀԿ-ից Ռազմիկ Զոհրաբյանը հայտարարեց, որ նաև արտաքին ճնշումներ են եղել, և բաց սահմանը պետք է թե Ռուսաստանին, թե ԱՄՆ-ին: Ընդհանրապես ԱՄՆ-ի շահագրգռվածությունը բացահայտ կերպով դրսևորվում է: Ամերիկայի շահագրգռվածությունը տարածաշրջանում` իր դերը բարձրացնելու, փաստ է: Բայց դա չի կարելի ձևակերպել որպես «ճնշումներ»: Դա միշտ եղել է` և Լևոն Տեր-Պետրոսյանի, և Ռոբերտ Քոչարյանի, և Սերժ Սարգսյանի և վաղը ով կլինի` նրա օրոք: Համարել, որ Հայաստանի վրա ճնշում է գործադրվել, ու պարտադրել են, որ մենք գնանք նման քայլերի, սուտ է: Անգամ եթե ղեկավարությունը դրա մասին բացահայտ հայտարարի, էլի է սուտ. ուղղակի քողարկում է: Հայաստանը կամավոր գնացել է այդ քայլերին: Խնդիրը նա է` ովքե՞ր են բանակցել, արդյոք բանակցե՞լ են, թե՞ ուղղակի ինչ թուրքական կողմը բերել է, մենք ընդունել ենք: Այդ փաստաթղթից չի երևում, որ որևիցե մեկը բանակցել է: Ասացիք, որ ԱԺ-ում վավերացնելու գործընթացին զուգահեռ կսկսվեն նաև բողոքի որոշ ակցիաներ, հրաժարականներ կպահանջվեն: Դուք կլինե՞ք այդ շարքերում, և եթե այո, ո՞ւմ հրաժարականը կպահանջեք: Դատելով նրանից, ինչ լսում եք ինձանից` ես կլինե՞մ, թե՞ չեմ լինի: Իհարկե: Որ իշխանությունը ուզում է լինի, եթե ազգային խնդիրներում գնում է նման փոխզիջումների, ես նրան դեմ եմ լինելու: Սերժ Սարգսյանի հրաժարականը պահանջելո՞ւ եք: Իհարկե, անպայման: Երբ ազգի հարց են դրել մեջտեղ, փայ-փայ են անում, ով ում ինչքան ուզում է, ասում է. «Էս հողերը տվեք»: Մնացել է ժողովրդին ծախեն: Թող Սերժ Սարգսյանը չլինի, ով ուզում է լինի: Չի կարելի դա թույլ տալ: Առևտրի գոտի չէ Հայաստանը ձեզ համար: «Ժողովրդին վախեցնենք, «պատերազմ է լինելու, ձեններդ կտրեք, սոված եք մնալու», ու շուտ ինչ կա, տանք»: Մի հազարամյակ տալով գալիս եք, էլ ի՞նչ եք ուզում տալ: Հերիք է, էլի, վերջ տվեք վախեցնելուն: Ու դուք էլ մի քիչ ձեր լրագրողական մթնոլորտը այն ձև ստեղծեք, որ ժողովրդին քիչ վախեցնեք: Մի արեք նման բան, չի կարելի: Ոչ մեկը մեզ հետ ուժով չի կարող հարց լուծել: Կարող է ժողովուրդը չգիտի. Թուրքիան Հայաստանի հետ ունի 300 կմ սահման: Այդ 300 կմ-ով քանի՞ հազար զորք կարող է մտնել: Չի կարող ավելի, քան 20-25 հազար: Մենք պատրատ ենք ցանկացածի հետ: Թող չվախեցնեն: Ես անկեղծ եմ ասում` ոչխարի քանակն էլ է շատ լինում: Չի կարելի: Ոչ մեկից չենք վախում: Մանավանդ մեր սերունդը: Ինձ համար տարբերություն չկա` ադրբեջանցի՞ն է` զենքը ձեռքին, թե՞ Թուրքիայի քաղաքացին է` զենքը ձեռքին: Բայց Ձեր սերնդից քչերը չե՞ն մնացել, մանավանդ հենց Ձեր մտածելակերպով: Այս ընթացքւոմ հարստացողները շատ-շատ եղան: Չեմ փորձում դրա մասին խոսել: Խնդիրը նա է, որ ցանկացած ժողովուրդ հարուստ է իր հողերով, իր տարածքներով: Երկրագնդի վրա որևիցե ժողովուրդ չկա, որ հող տա ու հարստանա: Ցույց տվեք մի հատ պետություն, որ ասի. «Ես իմ ազատագրած, իմ պատմական հողերը նվեր եմ տալիս և հարստանամ»: Լսե՞լ եք նման բան` բացի հայերից: Չէ՞ որ հատուկ ենք: Կարմիր գրքում պետք է գրեն անպայման: Միակ ժողովուրդն ենք՝ «Տալիս ենք, որ լավ ապրենք»: Պրն. Բաբայան, Հայաստանի հասարակությունը առավոտյան արթնանում է, պարզում է, որ հայ-թուրքական արձանագրություններ կան: Հնարավոր համարո՞ւմ եք, որ մի առավոտ էլ արթնանա և տեսնի, որ արդեն Ղարաբաղի հարցում կա նման փաստաթուղթ: Հնարավոր է, բայց ղեկավարությունը պետք է այն, ինչ ստորագրում է, կարողանա իրականացնել: Կարելի է խոսք տալ թե Օբամային, թե Մեդվեդևին կամ մյուսին, բայց պետք է կարողանաս այն, ինչ խոստացել ես, իրականացնել: Դա դժվար հարց է: Հայաստանում չկա մեկը, որ կարող է Ղարաբաղը նվիրել Ադրբեջանին: Չկա՛: Կարող են մտքներում ունենալ, բայց չի կարող այդ անձը բացահայտ դուրս գալ ու նման քայլի գնալ: Այնպես որ, բանակցում են, էլի, հանուն բանակցությունների: Ձեր կարծիքով, ՀՅԴ-ին կհաջողվի՞ համախմբել հասարակության` արձանագրություններին  դեմ տրամադարված հատվածին: Դուք պատրաստվո՞ւմ եք աջակցել նրանց նախաձեռնություններին: Ես ինքս անհատ եմ, մենակ եմ, կուսակցություն չեմ: Ես միշտ միացած եմ մեր հասարակության, մեր ժողովրդի հետ այն ազգային հարցերում, որոնք համարում եմ, որ ճիշտ են: ՀՅԴ-ն կկարողանա՞ հասարակության մեծամասնությանը միավորել: Եթե անկեղծ լինենք, Դաշնակցությունը այլընտրանք չունի, պարտավոր է անելու: Մենք բոլորս էլ պետք է օգնենք Դաշնակցությանը` դրան հասնելու: Եթե համաձայն ենք այն մտահոգություններին, որոնք կան այսօր, ուրեմն պարտավոր ենք օգնել: Ես հարգում եմ Դաշնակցությանը և համարում եմ, որ իր ուժերի չափ փորձում է: Եթե մենք կողքից դիտորդի դերում լինենք, ուրեմն կարող է ոչնչի չհասնել: Եթե օգնենք, ուրեմն մի բանի կհասնենք: Ինչպե՞ս եք վերաբերում այն տեսակետներին, որ ՀՅԴ-ն, «Ժառանգությունը» և միավորված մնացած կուսակցությունները, այս կերպ պահանջելով Նալբանդյանի հրաժարականը և փոփոխություններ արձանագրություններում, պարզապես օգնում են Սերժ Սարգսյանին: Ես չգիտեմ` ինչով են Սերժ Սարգսյանին օգնում, բայց Նալբանդյանի հրաժարական պահանջելը ինքս էլ չեմ ընդունում, քանի որ Նալբանդյանը քաղաքականություն չի վարում. Նալբանդյանին ինչ ասում են, այն էլ կատարում է: Հայաստանի Սահմանադրությունը պարզ ասում է, որ եթե պահանջում եք, պետք է նախագահի հրաժարականը պահանջեք, այլ ոչ թե Նալբանդյանի: Սա միանշանակ է: Իսկ դրա համար պետք է կարողանան ճիշտ կազմակերպել: Եվ ոչ թե ուղղակի պահանջեն, այլ իրոք հասնեն իրենց առջև դրած նպատակին: Քիշնևում տեղի ունեցավ Սարգսյանը-Ալիև հանդիպում, և այնտեղ հաստատեցին և քննարկեցին այն հարցերը, որոնց վերաբերյալ մինչև այդ երկու կողմերը համաձայնության չէին գալիս: Դդրանից հետո որոշվեց, որ դրանք կզետեղվեն նաև նորացվող «Մադրիդյան սկզբունքների» մեջ: Ձեր կարծիքով, ի՞նչ կետերի շուրջ են բանակցություններ ընթացել: Իմ կարծիքով ոչնչի չեն հասել: Կոնկրետ բանակցությունները ընթացել են կարգավիճակի խնդրի շուրջ` ինքնորոշում, տարածքային ամբողջականություն և առանց պատերազմ վերսկսելու հակամարտության լուծում: Այդ  3 սկզբունքի շուրջ են փորձում պայմանավորվածության գալ, որը, իմ կարծիքով, շատ հեռու է: Երկրորդը` հենց դրվում է այն հարցը, որ տարածքային ամբողջականությունը պետք է պահպանվի, բոլոր հարցերը գնում են ոչ-ի: Ասացիք, որ սփյուռք այցելություններից հետո Սերժ Սարգսյանը պետք է հետևություններ անի և արձանագրություններում փոփոխություն մտցնի: Փոփոխությունը, ըստ Ձեզ, պետք է վերաբերի միայն տարածքների ճանաչմա՞ն հարցին, թե՞ էլի ինչ-որ կետեր պետք է փոփոխվեն: Եթե փոփոխությունները, ի վերջո, լինեն, դա կնպաստի՞, որ այս գործընթացն առանձնանա Ղարաբաղի հարցից, թե՞ անկախ փոփոխություններից` այս 2 հարցերը փոխկապակցված են և ընդհանրապես պետք է հրաժարվել այս տեսքով հարաբերություններ կարգավորելուց: Առաջին հերթին պետք է հանել «տարածքների» կետը, որովհետև դա պետք է կապել Ցեղասպանության հետ: Պետք է համատեղ այդ հարցի լուծումը տալ, որովհետև Ցեղասպանությունը ճանաչելուվ` մի շարք պահանջներ կան, որը պետք է իրակացվեն: Ինչ վերաբերում է Ղարաբաղի հարցին, «այլ պետությունների տարածքային ամբողջականություն» բառակապակցությունը պետք է ընդհանրապես տեքստից հանվի. երկկողմանի պայմանագիր է, որևիցե այլ 3-րդ պետության տարածքային ամբողջականությունը ոչ մեկին հետաքրքիր չէ: Իմ տեսակետն է, որ Ադրբեջանը մեծ ազդեցություն ունի Թուրքիայի վրա, և այնպես չէ, որ «Թուրքիան ավելի մեծ ազդեցություն ունի Ադրբեջանի վրա»: Ոչ: Ես հակված եմ կարծելու, որ Ադրբեջանը ունի այդ մեծ ազդեցությունը, և կարողանալու է հասնել կամ այս բոլոր պայմանգրերի, ստորագրությունների վիժեցմանը, կամ մենք Ադրբեջանին նվիրում ենք Ղարաբաղը: Այսինքն` փոփոխությունները ամեն դեպքում անիմա՞ստ են: Իմ կարծիքով, այո: