ԿԳ նախարարը պայմանավորվեց օտարալեզու դպրոցների դեմ հանդես եկող ցուցարարի հետ հանդիպել 3 տարի հետո Այսօր ՀՀ Ազգային ժողովը քննարկեց «Լեզվի մասին» և «Հանրակրթության մասին» ՀՀ օրենքներում փոփոխություններ կատարելու մասին նախագիծը, որը քվեարկվելու է վաղը: Երբ Կրթության և գիտության նախարար Արմեն Աշոտյանը դուրս եկավ ԱԺ-ից, ընդդեմ օտարալեզու դպրոցների բողոքի ակցիայի մասնակիցները նրան դիմավորեցին սուլոցներով և տարբեր վանկարկումներով: Որոշ ցուցարարներ և լրագրողներ մոտեցան նախարարին: Արմեն Աշոտյանը պատասխանեց նրանց հարցերին: Ի՞նչ եք կարծում, պրն նախարար, օրինագիծը կընդունվի՞ առաջին ընթերցմամբ: Կարծում եմ` վաղը Ազգային ժողովը քվեարկության կդնի, և վստահ եմ, որ կընդունվի, որովհետև այսօր արդեն 3 կոալիցիոն խմբակցությունները հայտնեցին իրենց տեսակետները: Այդ տեսակետները մեզ համար ընդունելի էին, ներգրավված են օրինագծի այն տեսքի մեջ, որի մասին ես խոսեցի քվեարկությունից առաջ, և այդ դեպքում քաղաքական մեծամասնությունը հավանություն է տալիս այս օրինագծին: Դուք կոնկրետ այս օրինագծի վերաբերյալ Ձեր գործունեության ժամանակ հաշվի առնո՞ւմ եք ընդդիմախոսների կարծիքը: Անպայման հաշվի եմ առնում: Ես նաև հանդիպել եմ շատ-շատերի հետ և այս սոցիալական խմբի ներկայացուցիչների հետ, և բլոգերների հետ, և առանձին մտավորականների հետ: Տարբեր քննարկումներ եղել են, նույն գործողություններն արել է նաև վարչապետը` հանդիելով երիտասարդների հետ, քննարկելով խնդիրը և այլն: Հոգեպես ճնշված չեք զգու՞մ. անընդհատ բողոքում են, վանկարկում: Հոգեպես, իհարկե, պետք է ասեմ, որ այնքան էլ հաճելի չէ երբեմն, բայց թողնում եմ այդ մարդկանց խղճին, որովհետև քար նետելուց բացի նաև երբեմն գալիս է քար հավաքելու ժամանակը: Պրն Աշոտյան, հայագիտության, հայապահպանության ոլորտում երկարամյա շատ մասնագետներ ասում են, և սա ազգի մի հատվածի ձուլման է բերելու: Ոչ մի ազգի դա ձուլման չի բերել: Առավել ևս մի ազգի, որի 2/3-ը սփյուռքում է բնակվում, որի 2/3-ը չի բնակվում իր հայրենիքում, չի սովորում իր դպրոցում, և ձուլման հետ կապված խնդիրներն այսօրվա աշխարհում կանգնած են շատ ավելի սուր մշակութային դաշտում, շատ ավելի սուր կանգնած են քաղաքակրթական էքսպանսիայի դեպքում, որ այսօր մենք ունենք, քան այս նախաձեռնության հետ կապված: Մի՞թե հնարավոր չէ առանց այդ «բացառությամբ» բառը հանելու` այդ դպրոցներին կարգավիճակ տալ: Մեր ունեցած իրավական գնահատականներով, ցավոք սրտի, դա հնարավոր չէ: Բայց ես առաջարկեցի «Ժառանգությանն» ու Դաշնակցությանը, որ եթե իրենք գտնեն այդ իրավական լուծումը կամ դուք, եթե գտնեք այդ լուծումը, խնդրեմ, լուծումը գտեք և ներկայացրեք: Դուք ինչպե՞ս եք պատկերացնում: Օտարալեզու դպրոցներ բացվելու պարագայում մեր չափորոշիչների փոփոխություն է լինում, այսինքն` եթե իրենք անցնում են 8 ժամ հայերեն հայկական դպրոցում, 3 ժամ` օտար լեզու, օտարալեզու դպրոցում պետք է անցնեն 8 ժամ անգլերեն կամ ռուսերեն կամ ֆրանսերեն և 3 ժամ հայերեն: Ձեզ ո՞վ է նման բան ասել: Դուք օրինագիծը կարդացե՞լ եք: Օրինագծում ի՞նչ է գրած: Եթե օտարալեզու դպրոց բացվի, քանի՞ ժամ պետք է օտար լեզու անցնեն: Օտար լեզու կանցնեն ավել, իսկ հայերենը կանցնեն այնքան, ինչքան պետք է անցնեն հայկական դպրոցում: Տարբեր դասարաններում տարբեր է: Մոտավորապես հայագիտական առարկների դասավանդման ծավալը օրենքով` հայոց լեզու, գրականություն, հայ ժողովրդի պատմություն և կրոնի պատմություն, երաշխավորված է օրինագծով, նույնը, ինչ հայկական դպրոցում: Դա նշանակում է, որ մոտավորապես ուսումնական ծրագրերի 33-37 %-ը լինելու են հայագիտական առարկաներ հայերեն լեզվով: Ուրեմն մենք ունենում ենք հայագիտական առարկաների նույն ծավալը, բայց օտար լեզուն ավելանալու է: Իսկ շաբաթական 32 ժամ ծանրաբեռնվածությունը ինչպե՞ս կբացատրեք: Մենք չենք զբաղեցրել բոլոր ժամերը: Մենք մեր բաղադրիչը պարտադրում ենք բոլոր դպրոցներին: Մնացած դպրոցները այսօր էլ կարող են որոշում կայացնել` տարբեր տեսակի առարկաներ ներմուծելու: Դա չի՞ լինում օտարալեզու դպրոց: Դա լինում է երկլեզու դպրոց: Իսկ ո՞վ է ասում օտարալեզու: Օրենքում գրված է օտարալեզո՞ւ դպրոց: Ամբողջ մամուլում կոչվում է օտարալեզու դպրոց: Այսինքն` Դուք երաշխավորում եք, որ 32 ժամը չի չարաշահվի: Ես երաշխավորում եմ, որ հայոց լեզվի, հայ գրականության, հայ ժողովրդի պատմության, կրոնի պատմության դասաժամերը մնալու են նույնը, ինչպես կա ցանկացած հայկական դպրոցում: Դա օրենքով սևով սպիտակի վրա գրված է, օրենքն էլ, արդեն մի ամիս է, այդ տեսքով հրապարակված է: Հնարավո՞ր է, որ թուրքական դպրոց բացվի: Իհարկե, հնարավոր չէ: Մենք խոսում ենք միջազգային ստանդարտների, միջազգային դպրոցների մասին: Թուրքական մի դպրոցական ցանց կա, որը աշխատում է Միջին Ասիայի, արաբական, ԱՊՀ որոշ երկրներում, բնականաբար, նախարարությունը թույլ չի տա այդ դպրոցի մուտքը Հայաստան: Ինչի՞ մասին է խոսքը: Ինչո՞ւ եք հորինում պրոբլեմ, հետո էդ պրոբլեմի դեմ սկսում ջղայնանալ ու պայքարել: Պրն Աշոտյան, ավելի ճիշտ չի՞ լինի, որ հանդիպում կազմակերպվի մարդկանց հետ: Դուք տեսել եք, եթերում քանի անգամ եմ ես ասել, որ ով ցանկություն ունի գալու, ինձ հետ քննարկելու, խնդրեմ: Այդ առաջարկին արձագանքել են մտավորականներ, facebook-ից մի 2 հոգի, բլոգերներ, դասախոսներ են եկել: Ուզում եք` քննարկենք, խնդիր չեմ տեսնում: Մի ամիս է` օրինագիծը այդ տեսքով դրված է, չեք կարդացել, և պարզ է, որ ինչքան էլ ես ասեմ, մինչև դուք ձեր աչքով չտեսնեք, չեք հավատա, ճի՞շտ է: Մի բան խնդրեմ` 10 րոպեով ինտերնետ ակումբ մտեք, տեսեք Ազգային ժողով, «Նախագծեր» բաժնում ինչ օրինագիծ է դրված քվեարկության և կտեսնեք, որ օտարալեզու դպրոց հասկացություն չկա: Կա օտար լեզվով դասավանդում: Կտեսնեք, որ հայագիտական առարկաների երաշխավորված չափաքանակները հատուկ ես եմ ավելացրել` հանրակրթական պետական չափորոշիչին համապատասխան: Նշանակում է` նույն ծավալով: Ես վստահ եմ, որ հավաքվածների կեսը առնվազն խորությամբ խնդիրը չի ուսումնասիրել և զգացմունքային դաշտում է: Այսինքն` մեծ պատի՞վ եք համարում, որ հայագիտական առարկաները հայերեն պիտի դասավանդվեն: Ես երաշխիք եմ համարում դա, որ հայկական կրթությունը լինելու է: Ես պատվի մասին չեմ խոսում: Մե՞ծ պատիվ է, որ հայկական դպրոցները լինելու են: Ես պատվի մասին չեմ խոսում: Դուք այնպես եք ասում, կարծես մեծ պատիվ է մեզ համար, որ Հայաստանում հայկական դպրոցներ են լինելու: Դուք էիք խոսում հայագիտական առարկաների դասավանդման երաշխիքների մասին: Ես գրեցի, չէ՞, դա: Զուգահեռաբար հայկական դպրոցները պետք է զարգանան: Մերն է, ուրեմն հայկական է: Արդյունքը չկա, պրն Աշոտյան: Ես մի քանի անգամ ասել եմ` արդյունքը չկա տարբեր պատճառներով: Արդյունքը կա, բայց շոշափելի չի և տեսանելի չի, որովհետև հասարակության ներսում գիտելիքի նկատմամբ պահանջարկը վերջնական ձևավորված չի: Եթե օտարալեզու դպրոցներ լինեն, հասարակության պահանջարկը գիտելիքի նկատմամբ կբարձրանա՞: 1995 թ.-ին «Լեզվի մասին» օրենքը փոխվեց: Դուք 1995 թ.-ի օրենքի փոփոխությունը հիշո՞ւմ եք: Իհարկե, հիշում եմ: Պայքարո՞ւմ էիք այն ժամանակ: Իհարկե, պայքարում էի: Ինչի՞ մասին էր այդ օրենքի փոփոխությունը` որ բացառություն արվի բուհերի համար: Ոչ, որ այսօրվա համար Դուք ավելի մեծ հող ստեղծեք, որ վաղը իջնեք ներքև` մանկապարտեզից սկսեք: Ես 1995 թ.-ին բժշկականի 3-րդ կուրսի ուսանող էի: Երանի մնայիք բժշկականում, չգայիք էս դաշտ, էնտեղ ավելի օգուտ կտայիք: Ես Ձեզ ասեմ` ես էլ եմ կարծում էդպես: Ես էլ եմ համաձայն էդ կարծիքի հետ: Ավելի լավ է բժիշկ դառնայի, քան թե զբաղվեի նման տեսակի անշնորհակալ աշխատանքով: Դեռ ուշ չէ, կարող եք վերադառնալ: 1995 թ.-ին «Լեզվի մասին» օրենքը փոխվեց, որպեզի թույլատրվի 3 միջպետական բուհի գործունեություն: Անցավ 15 տարի: Ֆրանսիական համալսարանի շրջանավարտը վա՞տ շրջանավարտ է, սլավոնական համալսարանի շրջանավարտը վա՞տն է, Ամերիկյան համալսարանինը վա՞տն է: Նույնը մենք առաջարկում ենք դպրոցական մակարդակով: Դուք ստեղծեք լավագույն հիմքերով հայկական դպրոց: Եթե այդքան հեշտ լիներ, նորանկախ պետության ինձանից առաջ աշխատած 16 կրթության նախարարները կանեին: Ի՞նչն է խանգարում Հայաստանում ունենալ լավագույն հայկական դպրոց: Մայրենիի հիման վրա դուք դպրոցներում սովորեցրեք տասնյակ լեզուներ: Մենք շնորհակալ կլինենք: Ենթադրում եմ, որ Դուք ինձանից լավ եք հասկանում կրթության ոլորտից, չէ՞: Ես Ձեզ խնդրում եմ` 2 էջի վրա բանաձևեք Ձեր առաջարկները, որ Դուք կարծում եք` միանգամից ու հեշտ կարող ենք անել, ուղարկեք նախարարություն: Խոստանում եմ բոլորին, մեր ընկերներին կհրավիրենք միասնական քննարկման: 1600 տարի այդ դպրոցները եղել են: Վերջին 20 տարի եղածին չգիտեմ ինչ ավելացրիք: Դուք տեղյա՞կ եք, որ համալսարանում հայոց լեզվի քննությունը ուսանողները ծնկների վրա են գրում: Էդ բուհերում և դպրոցներում ովքե՞ր են աշխատում: Հասատատ Ձեր և իմ բարեկամները, ծանոթները: Այսինքն` հասարակությո՞ւնը պիտի կարգավորի: Դուք ինչի՞ համար եք նախարար: Հարկավոր է բացառել կոռուպցիան: Էդ օրենքները ընդունված են, էդ ակտերը գործում են: Ընդամենը մեր բոլորի գիտակցության մեջ է, որ դա չի գործում: Դուք սովորո՞ղ եք: Ես ավարտել եմ: Տարիների ընթացքում կաշառքի հետ առնչվե՞լ եք բուհում: Ես չեմ տվել: Դուք չեք տվել, բայց գիտեք, չէ՞, ով է տվել: Բա ինչի՞ եք ինֆորմացիա իմացել ու թաքցրել: Դիմեիք դեկանատ, ոստիկանություն: Մենակ ե՞ս պետք է բոլորի դեմ պայքարեմ: Կաշառակեր դասախոսների նկարները փակցրին, բայց ի՞նչ եղավ այդ դասախոսներին: Մի խոսքով, զրույցը անցավ ջերմ մթնոլորտում: Սա, փաստորեն, բերելու է ռուսական դպրոցների բացմանը: Չկա էդպիսի բան: Չեք հավատու՞մ, որ ասում եմ: Դուք կարդացե՞լ եք օրինագիծը: Էնտեղ ի՞նչ է գրած: Գրած է, որ միևնույն լեզվով դասավանդվող դպրոցների թիվը 4-ից ավելի չի լինելու: Այդ կետը շրջանցելը շատ հեշտ է` օրենքում փոփոխություն մտցնելով: Մի նիստով կորոշեք: Օրենսդրական գործունեությունը թույլ չի տալիս: Թույլ է տալիս: Ես մազոխի՞ստ եմ, ըստ Ձեզ, հա՞: Օրենքը թույլ է տալիս, 2 ամիս է` ընկել եմ հասարակական քննարկումների հորձանուտի մեջ, հա՞: Դուք մազոխիստ եք, թե չէ` դա չի մեր խնդրը: Իսկ իմ խնդիրը էն է, որ քննադատությունը գոնե կոնստրուկտիվ լինի և բանիմաց: Կարդացեք, նոր ասեք` խնդրում եմ: Հայոց լեզուն մեր միակ զենքն է այս գլոբալիզացված աշխարհում: Իսկ ո՞վ ասաց` չէ: Եթե Դուք օրենքը հանեցիք, մեր լեզուն դնում եք շատ անշահեկան վիճակում: Ո՞վ է օրենքը հանում: Ցավոք, քննադատության 90 %-ը կոմպետենտ չէ: Հիմա որ ես լավ անգլերեն եմ խոսում, ես հայ չե՞մ: Հիմա որ լավ ռուսերեն եմ խոսում, կամ որ Դուք լավ ռուսերեն եք խոսում, Դուք հայ չե՞ք: Դիցուք, չկա այս օրենքը: Դուք գո՞հ եք մեր հասարակության հայրենասիրության մակարդակից: Ուզում եմ ասել, որ կապ չունի մեկը մյուսի հետ: Այսօր ավելի վտանգավոր են ազգային անվտանգության տեսակետից չկարգավորվող տեղեկատվական հոսքերը, ինտերնետը, մշակութային էքսպանսիան: Այս օրինագիծը արմատականորեն ազդելո՞ւ է մեր կրթական համակարգի վրա: Արմատականորեն չի ազդելու, որովհետև ոչ մի համադարման` պանացեա, մի 2-3 դպրոցով չի կարող լինել: Մեր հասարակությունը օտարամոլ է, ազդելու է: Մենք միակ ժողովուրդն ենք, որն ունի «Կիկոսի մահի» նման հեքիաթ: Դա բացարձակապես «Կիկոսի մահ» չէ: Օտարամոլության կայծ եք գցում: Օտարամոլություն չունե՞նք այսօր: Ունենք: Ձեր որոշումն ավելի է խորացնում: Դուք վախենում եք, որ մեր հասարակությունը չի՞ կարող համապատասխան ուժ գտնել իր մեջ դիմադրելու: Ես վախենում եմ, որ այս օրինագծի անցնելու դեպքում ավելի կխորանա օտարամոլությունը: Իսկ եթե օրինագիծը անցնելուց մի 3 տարի հետո մենք հանդիպենք, 20 տարի հետո, Դուք կասե՞ք, որ այդպես չի: 3 տարի հետո: 3 տարի հետո: Պայմանավորվեցինք: Մենք 80 թվին հանդիպել ենք արդեն: Ռուսական դպրոցները մեզ կերան 80 թվին արդեն: Մենք նորից նույն կինոն նայելու կարիք չունենք: Մենք դա տեսել ենք արդեն: Սա ուրիշ բան է: Լեզուն հանեցիք` մենք կորանք: Իսկ ճի՞շտ էր 88 թվին արմատախիլ անել այդ ամենը: Թարախակալած վերքը լանցետով կիսում են: Մենք հեռացրինք, մենք չկիսեցինք: Մենք թացը չորի հետ խառնեցինք 88-89-ին, նկատի ունեմ ռուսական դպրոցները: Մենք ճիշտ արեցինք, մենք ճար չունեինք, դա այն քաղցկեղն էր, որ մեր մեջից մեզ ուտում էր: Էնտեղ վա՞տ ուսուցիչներ կային, վա՞տ դասավանդման մեթոդներ: Դա կապ չունի. քո երեխան ռուսական մտածողություն էր ձեռք բերում: Կապ չունի` բարձր մտածողություն, թե՞ ցածր մտածողություն: Իսկ հայկական դպրոց ավարտած ստահակներ (կներեք բառի համար) քի՞չ գիտեք Ձեր կյանքում: Ես հայկական դպրոց եմ ավարտել, բերեք Ձեր ռուսականներին, թող ինձ հետ մրցեն: Հայոց լեզուն չէ կրթության մակարդակի մեղավորը: Իսկ ո՞վ է ասում: Հայկական դպրոցը մեր միակ հույսն է այս աշխարհում: Պրն Աշոտյան, Դուք Ձեզ լա՞վ եք զգացել, երբ ռուսական դպրոց եք գնացել: Ես լավ եմ զգում ինձ, երբ գիտելիք ունեմ էս աշխարհում: Գիտելիքի մասին չէ խոսքը: Երբ դպրոց եք գնացել, լա՞վ էր, որ հայերեն տառերի փոխարեն ռուսերեն տառեր էիք անցնում: Իսկ ո՞վ ասաց, թե ես հայերեն չգիտեի` ըստ Ձեզ: Ես առաջին դասարանի մասին եմ ասում: Ես գերազանցությամբ սովորել եմ բոլոր դպրոցներում, որտեղ սովորել եմ: Ընդհանուր պատասխան եք տալիս: Որովհետև ընդհանուր հարց եք տալիս, և տա Աստված, հայկական կրթությամբ շատ ու շատ մարդիկ, որոնք ինձ այսօր քննադատում են, իմ կեսի չափ հայերեն իմանային: Եղա՞վ: Սերունդները Ձեզ չեն ների: Հ.Գ. Զրույցի ժամանակ նախարարին մոտեցավ «Պառլամենտ» ամսագրի ներկայացուցիչը և նախարարին ամսագրի մի համար նվիրեց: Արմեն Աշոյանն էլ ասաց, որ պառլամենտ բառը օտարալեզու է և այն պետք է խորհրդարան դարձնել: