HY RU EN
Asset 3

Բեռնվում է ...

Էջի վերջ Այլ էջեր չկան բեռնելու համար

Որոնման արդյունքում ոչինչ չի գտնվել

Սոնա Ավագյան

Ռազմաբազայի մասին պայմանագիրը կարող է փոփոխվել միայն երկու կողմի համաձայնությամբ

Ընդ որում` ռուսները Հայաստանին չեն վճարում ռազմաբազայի վարձակալման համար

Ազգային ժողովի ՀՀԿ խմբակցության ղեկավար Գալուստ Սահակյանն այսօր` լրագրողների հետ հանդիպման ժամանակ, անդրադարձավ ռուսական ռազմաբազայի` Հայաստանում տեղակայման ժամկետի երկարաձգման պայմանագրին և դրա ազդեցությանը պատերազմի վերսկսման դեպքում:

Գալուստ Սահակյան-Միշտ էլ մտահոգիչ է, որ երկրորդ երկրի ռազմաբազաները տեղադրվում են ցանկացած երկրում:

Լավ բան չէ, մասնավորապես մեզ համար, բայց միևնույն ժամանակ աշխարհը ստեղծել է մոդել, որը կարողանում է հանգիստ պահել, հավասարակշռել աշխարհը, և մեր իրականության համար, կարծում եմ, էստեղ մենք քննարկելու որևէ խնդիր չունենք, որովհետև պայմանագիրը արժևորվում է ոչ թե միայն Հայաստան-Ռուսաստան պայմանագրերի ընդհանուր կոնտեքստով, այլ տարածաշրջանային արժևորում ունի: Միևնույն ժամանակ պիտի հաշվի առնենք, որ բոլորիս ցանկությունն է այնպիսի հզոր պետություն ունենանք, որ մենք այսուհետև ռազմաբազաներ տեղադրենք այլ պետություններում: Դարեր շարունակ և այսօր էլ Հարավային Կովկասի նկատմամբ որպես ազդեցությունների շրջանակ` պայքար է գնում Ռուսաստանի և Թուրքիայի միջև: Արդեն տարիներ շարունակ Թուրքիան բարձրաձայնում էր իր նկրտումները, իբրև թե արյունոտ ձեռքերով պիտի կարողանա խաղաղություն ապահովել Հարավային Կովկասում, փոխհարաբերությունների ավելի նոր մթնոլորտ ստեղծել: Բնականաբար, աքսիոմատիկ է, որ մեզ համար պիտի նախընտրելի լինի Ռուսաստանը և ոչ թե Թուրքիան: Այսինքն` Մեդվեդևի այցը պիտի դիտարկել աշխարհի քաղաքական պրոցեսների կոնտեքստում, ինչը կայացավ այս օրերին: Պայմանագիրը, որը երկարաձգվեց, ծրագրային առումով բավականին հետաքրքիր է Հայաստանի համար, որովհետև այն տնտեսական ծրագրերը, որ կանխատեսվում են, առաջիկայում իրողություն կդառնան հայ-ռուսական հարաբերությունների հետևանքով, մասնավորապես ատոմակայանի խնդիրը: Կարծում եմ, որ սա հիմնական արգումենտներից մեկն է, որ մենք պիտի գնայինք այդ ճանապարհով: Առավել ևս նախկինում Սովետական Միության սահմանները պաշտպանող ռուսական բազան այսօր պաշտպանում է ՀՀ սահմանները (փոփոխված պայմանագրի տեսքտից եմ ասում), բացի դրանից` նաև մեզ հետ միասին ապահովելու է Հայաստանի անվտանգության խնդիրը: Անընդհատ հարցադրումները լինում են` եթե Ադրբեջանը հարձակվեց Ղարաբաղի վրա, Ռուսաստանը ի՞նչ մոտեցում պիտի ցույց տա: Չէի ցանկանա, որ մեր քաղաքական այրերը շատ պրիմիտիվ դատողություններով մոտենան խնդիրներին: Հայաստանի անվտանգության գլխավոր օրակարգային խնդիրը Ղարաբաղն է, այսինքն` ռուսական կողմը, երբ գնացել է պայմանագրի փոփոխության, չեմ կարծում, որ հաշվի չի առել նաև այդ հանգամանքը: Առավել ևս` նաև Ռուսաստանի կողմից այս պայմանագրի հիմնական գաղափարախոսությունը ընդհանրապես տարածաշրջանային առումով նա է, որ «ոչ պատերազմին»: Այսինքն` ամեն տիպի կոնֆլիկտները պիտի լուծվեն դիվանագիտական, քաղաքական ճանապարհով: Մենք շահավետ դուրս եկանք այս փոխհարաբերություններից: Առավել ևս Կոսովոյի հարցում Հաագայի դատարանի որոշումից հետո (թեև խորհրդատվական), կարծում եմ, ԵԱՀԿ շրջանակներում մնալով հանդերձ (դա միակ ֆորմատն է, որտեղ մենք պիտի կարողանանք շահեկան մեր դիրքերը ապահովել), այսուհետև մեր բարեկամ պետություններին պիտի ակնհայտ դարձնենք և հորդորենք, որ պետությունները նաև սկսեն գործընթացներ Ղարաբաղի անկախության առումով: Ես կարծում եմ, Ղարաբաղը պետությունների կողմից պիտի ճանաչվի միջազգային իրավունքի սուբյեկտ, իսկ սա նշանակում է ներկայացուցչական մարմիններ ունենալ տարբեր պետություններում հենց Ղարաբաղի կողմից, որը հարցը ավելի տեսանելի կդարձնի, ավելի ինֆորմացված կլինեն պետությունները:

Պրն Սահակյան, Դուք ասացիք, որ երբ Ռուսաստանը և Հայաստանը պայմանագրում կատարեցին այդ փոփոխությունները, հաշվի առան նաև Ղարաբաղի հարցը: Այսինքն` Ձեր համոզմամբ, եթե Ղարաբաղի տարածքում լինեն ռազմական գործողություններ, ռուսական ռազմաբազան կմիջամտի՞ այդ գործողություններին հայկական կողմից:

-Հարցը իհարկե, և խորք ունի, և շատ պրիմիտիվություն, որովհետև քաղաքական պայմանները առաջադրում են նաև քաղաքական մոտեցումներ: Եթե նորացված պայմանագրում արձանագրված է, որ ռուսական բազան նաև Հայաստանի անվտանգության խնդիրներին զորավիգ կլինի, Հայաստանի անվտանգության խնդիրների առաջին գործոնը կապված է Ղարաբաղի հետ: Բնականաբար, սա հաշվի է առել և ռուսասկան կողմը, և հայկական կողմը: Իսկ պատերազմական իրողություններում թե ինչպիսի զարգացումներ կլինեն, բավականին հեռու է այսօրվա կանխավարկածներից: Քաղաքական առումով սա գործոն էր, ճնշում էր տարածաշրջանի այն պետություններին համար, որոնք կոնֆլիկտների լուծումը տանում են դեպի պատերազմ: Երբ ասում ենք` ռուսական բազաները նաև մեզ կսատարեն այդ առումով, ես չեմ կարծում, որ սա Ղարաբաղի խնդրի լուծման կամ մեր անվտանգության ապահովման միակ ելքն է: Սա գործոններից մեկը կարող է լինել: Ինչպես միշտ, այսօր էլ մենք առավել ևս հուսադրող ենք մեզ համարում մեր ուժերի վրա հիմնվելով, առավել ևս կարծեք թե արդիականացվեց նաև հռչակագիրը: Հռչակագիրը այն փաստաթուղթն է, որը, ազգային խնդիրները ներառելով, սահմանել է այն մոտեցումները, որոնք մեր քաղաքական օրակարգում պիտի լինեն: Այս պայմանավորվածությունը որոշակիորեն ուժեղացնում է մեզ:

Պրն Սահակյան, Դուք ծանո՞թ եք պայմանագրի տեքստին: Վա~յ, «մոռացել եմ» կարդամ: Լավ, իսկ Դուք տեղյա՞կ եք` Հայաստանի Հանրապետությունը` որպես աշխարհագրական տարածք` պայմանագրում քանի՞ քառակուսի կմ է զբաղեցնում:

-Բարդ հարց եք տալիս, ուշադրություն չեմ դարձրել: Դա պայմանագրում պիտի չլիներ էլ: Դա չկա պայմանգրում:

Դուք, ՀՀ անվտանգության ասելով, ըստ էության, ներառում եք նաև Ղարաբաղը: Իսկ ի՞նչ նկատի ունեն ռուսները` ՀՀ անվտանգություն ասելով:

-Ես, ճիշտն ասած, Հայաստանի անվտանգության ասելով` համարում եմ միայն Ղարաբաղը:

Իսկ ռուսնե՞րը:

-Ռուսներին շատ քաջ հայտնի է, որ մեր խնդիրների կիզակետում, մեր հիմնական քաղաքական և դիվանագիտական պրոցեսներում Ղարաբաղն է, որի հետևանքով կառուցվում է նաև մեր միջազգային դիվանագիտական քաղաքականությունը: Դա էդպես փակ տեքստ չէ, որ հանկարծ վրիպած լինի:

Ես նկատի ունեմ` եթե Ղարաբաղում պատերազմ սկսվի, և պատերազմը չմտնի ՀՀ տարածք, կարո՞ղ են ռուսները չմիջամտել և ասել, որ ՀՀ…

-Նախ, Ղարաբաղում պատերազմ չի սկսվի: Երկորդն էլ` եթե Ղարաբաղում պատերազմ սկսվի, եթե մենք լավ հույսներս մեզ վրա դնենք, ոչ միայն ռուսները կպաշտպանեն, այլև շատ-շատ այլ պետություններ էլ: Խնդիրը վերաբերում է, թե մենք ինչքան կարողություններ ունենք: Ուժեղի կողքին միշտ ուժեղները կանգնում են:

Պրն. Սահակյան, եթե Ղարաբաղի հարցը ավելի շուտ լուծվի, քան 49 տարին, կարելի՞ է ենթադրել, որ ռուսական ռազմակայանների գոյությունն արդեն դառնում է ավելորդ և անիմաստ:

-Ռուսական ռազմաբազաների գոյությունը չի ստեղծվել Ղարաբաղի հարցի կամ Հայաստանի համար: Դրանք ծնվել են Սովետական Միությունը քանդվելու պրոցեսում, և որպես նախկին Սովետական Միության սահման` այդ բազաները պահպանվել են Հայաստանում ժամանակին գործող իշխանությունների պայմանավորվածություններով, որը ես ճիշտ եմ համարում:

Այսինքն` Հայաստանում պետք չլինելու դեպքո՞ւմ էլ այդ ռազմակայանները պետք է մնան Հայաստանում:

-Ոչ, բնականաբար, յուրաքանչյուր գործընթաց շահեկանության պայմաններում է որոշվում և ոչ թե ինքնանպատակ:

Պրն. Սահակյան, Դուք նշեցիք շահեկանության մասին: Չե՞ք համարում արդյոք, որ արդեն ժամանակն է, որ այդ բազաների տարածքի վարձակալում լինի Ղրղզստանի նման. ռուսները փող են տալիս, որ Ղրղզստանում ռազմակայան ունենան: Ինչո՞ւ Հայաստանը դրանից շահույթ չունի:

-Դա շահեկանության սանդղակի հետ է կապված: Ռուսական զորքերի` այսօր մեր սահմանում գտնվելը մեզ համար շահեկան է:

Ինչո՞վ է շահեկան: Ի պատասխան իմ գործընկերոջ հարցի` Դուք ասացիք, որ Ղարաբաղի խնդրի լուծվելու պարագայում էլ ամեն դեպքում ռազմաբազան մնալու է: Ինչո՞վ է շահեկան, եթե վտանգ չկա:

-Ունենալով հզոր բանակ, համենայն դեպս նաև շրջապատված ենք հզոր թշնամու կողմից` հանձին Թուրքիայի:

Պրն Սահակյան, Ձեր ընդդիմադիր գործընկերները ցանկանում են իշխանություններից ստանալ հետևյալ հարցի պատասխանը. ինչո՞ւ Հայաստանը և Ռուսաստանը որոշեցին ժամկետից 10 տարի շուրջ երկարաձգել Հայաստանում ռուսական ռազմակայանի տեղակայումը, և ինչո՞ւ` 49 տարով:

-Նախ, տարածաշրջանային խնդիրներն էին, դրա հիմնական քաղաքական խնդիրներն էին, և ապա այն նոր ծրագրերը, որոնք ավելի տևական ժամանակ են ընդգրկելու: Սա նաև Ռուսաստանի համար երաշխիք է այն տնտեսական փոխհարաբերությունների ծավալների, որոնք առաջիկայում իրողություն են դառնալու` կապված և ատոմակայանի (պատկերացրեք, որ ատոմակայանի շինարարությունը երևի 6-8 տարի տևի), առավել ևս Իրան-Հայաստան երկաթգծի ներդրումային քաղաքականության, նավթամթերքների և այլնի հետ: Այսօր շատ դժվար է ասել, թե ինչու հենց 49 տարի, բայց ես կանխազգում եմ, որ այս ծրագրերը իրողություն են դառնում մոտավորապես 10 տարվա շրջանակներում, և արդեն որպես բիզնես ծրագրեր` իրագործվում են ևս 10-15 տարվա ժամանակաշրջանում: Հենց տնտեսական երաշխիքների հետ է կապված, կարծում եմ, նաև 49 տարի թիվը: Իսկ կոնկրետ այսօր կանխազգալ, թե ինչու 49 և ոչ թե 50` շատ դժվարանում եմ ասել:

Ընդդիմությունը նշում է անվստահության գործոնը, որ Ռուսաստանը չի վստահում Հայաստանին:

Ճիշտն ասած, ես ինքս այնքան հակված չեմ պատասխանել ընդդիմության անվստահություններին, որովհետև նախ և առաջ ընդդիմությունը պիտի վստահելի քայլեր կատարի և պետության համար կարևորագույն ռազմավարական քաղաքականության խնդիրների մասին ոչ թե մամուլի ակումբներում կամ փողոցներում խոսի, այլ ֆորմատներ ստեղծի, որ բոլոր քաղաքական ուժերը կարողանան մասնակցել: Դա մենք անում ենք, և կարծում եմ` բանավեճերի, նոր տեսակետներ արտահայտելու պայմաններում մեր քաղաքական խնդիրները ավելի կուռ և ամուր կդարձնենք: Հենց քաղաքական դաշտը դրա համար է, առավել ևս նաև ընդդիմությունը:

Ո՞վ է եղել պայմանագրի երկարաձգման նախաձեռնողը:

-Մի մտածեք, որ նման պայմանագրերի ծագումը շատ հեշտ է գտնել` ով է եղել. ոչ հայերն են խնդրել, ոչ էլ ռուսները: Ընդ որում, ամբողջ աշխարհը նալելով` ծրագրերի խորքայնությունը, բանակցությունների պրոցեսում օրավուր ստեղծվել է նաև պայմանագրի փոխելու խնդիրը:

Դուք ասացիք, որ պայմանագրի փոփոխությունը երկարատև պրոցեսի արդյունք է: Երբվանի՞ց են սկսվել խոսակցությունները այդ պայմանագիրը փոփոխելու մասին, և երբվանի՞ց եք Դուք տեղյակ դրա մասին:

-Դա հնարավոր չէ ասել: 20 տարի է, այդ մասին խոսվում է:

Երկարացնելո՞ւ մասին:

-Երկարացնելու մասին չէ: Միջոցների մասին, որը հնարավորություն կտա Հարավային Կովկասում խնդիրների կոնֆլիկտայնությունը մեղմացնել: Սովետական Միության փլուզումից հետո այդ խնդիրը եղել է: Այնպես որ էդպես չի, որ հանկարծ, որևէ տեղ նստած, մեկն ասել է. «Պայմանագիրը երկրացնենք 100 տարով կամ 50 տարով»: Նաև կարծում եմ` միջազգային հանրության կարծիքն էլ կա ժամկետների առումով, որովհետև այդ ժամկետները էդպես հավերժական չէին կարող լինել. որոշակի շրջանակի համար պիտի լինեին: 2044 թիվն է, որը կարծում եմ նաև կանխատեսված է աշխարհի ընդհանուր պրոցեսների հետ:

Պրն. Սահակյան, Ձեր կարծիքով բազայի երկարաձգման վերաբերյալ հայ-ռուսական համաձայնագիրը ի՞նչ արտաքին քաղաքական հետևանքներ կունենա Հայաստանի համար, մասնավորապես Հայաստան-ԵՄ բանակցություններում և Հայաստան-ԱՄՆ հարաբերություններում: Տարօրինակ չե՞ք համարում, որ այդ ուժային կենտրոնները ընդհանրապես չեն արձագանքում: Կապ ունե՞ն այս ամենի հետ:

-Նման գործընթացները մի առավոտ կամ մի երեկո չեն ծնվում: Դրանք բավականին երկար, ծավալուն գործընթացներ են: Հետևանքները նախ կապված են ռուս-ամերիկյան, Ռուսաստան-Թուրքիա, Ամերիկա-Իրան փոխհարաբերությունների, Ութնյակի շրջանակների փոխհարաբերությունների հետ: Այսինքն` խնդիրը ընդամենը հետևանք է բազմածավալ, ամբողջ աշխարհի քաղաքական պրոցեսների առումով: Ոչ թե Ռուսաստանը կամ Հայաստանը կամ տարածաշրջանը պատերազմ է հայտարարում, այլ կարողացել է, ըստ էության, աշխարհի քաղաքական պրոցեսները ուղղորդել, որ հնարավորինս այն օջախներում, որտեղ կոնֆլիկտներ կան, ինչ-որ ձևով մեղմացվեն: Այնպես որ ռուս-հայկական այս նոր տարբերակը որևէ երրորդ պետության դեմ չէ, ինչպես փորձում են ներկայացնել Ադրբեջանում կամ Թուրքիայում: Սա ընդամենը հավասարակշռության նորմ է, որը ձեռնտու է մեզ:

Արդյոք այս համաձայնագիրը կփչացնի՞ Հայաստանի հարաբերությունները ԵՄ-ի, ԱՄՆ-ի հետ:

-Մի ժամանակ որ ասում էին` ջերմուկով Հայաստանը կպահենք, շատ էնպես ազդեցիկ էր, և ռոմանտիկան թևածում էր ամբողջ աշխարհով և հայերի մեջ: Ես չեմ կարծում, որ Եվրամիություն հասկացությունը մի կառույց է, որ, օր ու գիշեր նստած, մտածում է հայերի և Հայաստանի մասին: Սա ԵՄ-ի համար ընդամենը կարող է քննարկելի խնդիր լինել: Նախ, մենք ԵՄ-ի անդամ չենք, հատուկ ծրագրերում ենք ներառված: Դա, կարծում եմ, ավելի կակտիվանա, որովհետև ավելի երաշխավորված տարածաշրջանում են իրագործվելու այն բոլոր ծրագրերը, որոնք համատեղ Հարավային Կովկասում, ոչ միայն Հայաստանում իրագործում է ԵՄ-ը:

Պրն Սահակյան, այդ պայմանագիրը միայն բազային է վերաբերվում, այլ ոչ թե ռուսական սահմանապահ ուժերին: Ձեր կարծիքով` նոր պայմանագիր կլինի՞ արդեն ռուսական սահմանապահ ուժերի վերաբերյալ:

-Բազան ամբողջովին ներառում է այն, ինչ կա Ռուսաստանից մեր տարածքում: Նախ ասեմ հետևյալը, որպեսզի տարակածություն չլինի: Մեդվեդևի այցը պետական այց էր: Մեր քաղաքական գործիչները ինչ-որ տարօրինակ բաներ էին ասում: Դա պաշտոնական այց չէ: Յուրաքանչյուր երկրի նախագահ պաշտոնական այցով գնում է այլ երկիր իր լիազորությունների շրջանակներում: Այսինքն` նախագահական լիազորություններից բարձր այցով էր Մեդվեդևը այստեղ: Այնպես որ ռուսական բազա հասկացությունը ռուսական ամբողջ զինվորական դասն է, ամբողջ զինվորները, ամբողջ տեխնիկան, առավել ևս պայմանագրում տեղ է գտել, որ նորացնենք նաև մեր զինտեխնիկան:

Նախագահից ավելի բարձր կարգավիճակը ո՞րն է: Սահմանադրությունը, պետությունը, ազգը: Որպես Սահմանադրությո՞ւն էր եկել Մեդվեդևը:

-Ցանկացած երկրի նախագահն ունի իր լիազորությունների շրջանակը: Միշտ նախագահի լիազորությունների շրջանակը ավելի քիչ է, քան ամբողջ պետության լիազորություններն են: Այսինքն` նախագահը լիազորված էր ամբողջովին ցանկացած խնդրի պատասխան տալու և ցանկացած խնդիրը իրագործելու: Էդպես որ ասենք, ուրեմն նույն նախագահը գործում է իր լիազորությունները օրենքով: Ուրեմն օրենքո՞վ է եկել: Իհարկե, Սահմանադրությամբ են գալիս, օրենքով են գալիս, թղթով են գալիս: Էդ լիազորությունների շրջանակը կա:

Պայմանագրում կա՞ կետ, որը հնարավորություն է տալիս կողմերին հրաժարվելու:

-Այո, պայմանագրում կա, որ ցանկացած դեպքում կողմերից յուրաքանչյուրը կարող է հարց բարձրացնել պայմանագրի փոփոխությունների մասին երկուստեք համաձայնությամբ: Այսինքն` միակողմանի չի լինի, բայց երկուստեք է:

Մեկնաբանել

Լատինատառ հայերենով գրված մեկնաբանությունները չեն հրապարակվի խմբագրության կողմից։
Եթե գտել եք վրիպակ, ապա այն կարող եք ուղարկել մեզ՝ ընտրելով վրիպակը և սեղմելով CTRL+Enter