Թող սննդամթերքի գովազդի ժամանակ հնչի Պիացոլա
Երաժշտագետ Լիլիթ Հարությունյանը կարծում է, որ գոնե այդպես կիմանան՝ ինչ ասել է երաժշտություն
Հոկտեմբերի 1-ին նշվում է երաժշտության միջազգային օրը: Երկար մտածեցի՝ ում հետ կարելի է զրուցել այսօր: Դրա նախորդ օրը դպրոցականների հետ հանդիպում ունեի. երաժշտության դասաժամին շարական էին երգում: Վերադառնալով մայրաքաղաք՝ որոշեցի զրուցել Լիլիթ Հարությունյանի հետ, ով նոր է ավարտել Երևանի Կոմիտասի անվան կոնսերվատորիայի վոկալ-տեսական ֆակուլտետի երաժշտագիտության բաժինը, և այն սակավաթիվ ուսանողներից է, ով մասնագիտացել է հայ միջնադարյան երգարվեստում:
- Կարելի՞ է ասել, որ կոնսերվատորիայի ուսանողների մեծամասնությունը նախըտրում է երաժշտության տեսությունը, քան պատմությունը:
- Կան մարդիկ, ովքեր նախընտրում են պատմությունը, բայց՝ ժամանակակից, ինչը շատ լավ է, որովհետև այն, ինչ հիմա կատարվում է ակադեմիական երաժշտության մեջ, կարոտ է ուսումնասիրության և մեկնաբանման:
- Դու ընտրել ես Ֆոլկլորագիտության ամբիոնը և մասնագիտացել հայ միջնադարյան երգարվեստի ասպարեզում: Երիտասարդ երաժշտագետներից քչերին է հետաքրքրում միջնադարը...
- Կան շատ լավ մասնագետներ, որոնք նշանակալի գործ են կատարում: Ցավոք, այն, ինչ անում ենք, գուցե լայն հասարակության կողմից նկատելի չէ: Օրինակ, իմ ավարտական աշխատանքը նվիրված էր հայ ժողովրդական հոգևոր երգերի ուսումնասիրմանը, այսինքն՝ զուտ հոգևոր թեմատիկայով երգեր, որոնք, սակայն, ժողովրդի ծնունդ են:
- Այն ժամանակ հոգևոր երգը հասանելի էր մարդուն, իսկ հիմա՞:
- Այն ժամանակ երգեր ստեղծում էին զուտ կրթություն ստացած մարդիկ, իսկ նրանք հոգևոր կենտրոններում էին կրթվում: Հետո այդ երգերից շատերը կանոնիկացվում էին և մտնում պաշտոներգության մեջ: Դրա շնորհիվ է, որ պահպանվել են «Շարականը», «Ժամագիրք»... 14-րդ դարից սկսած՝ նոր երգեր գրվեցին, կամ ստեղծվեց հոգևորը, բայց չկանոնակարգվեց: Հիմա էլ կատարվում են հայտնի տաղերը, գանձերը: Մեր երախտավորների շնորհիվ համերգային բեմերից կարող ենք լսել դրանք... Կոմիտաս, Եկմալյան, Կարա-Մուրզա, նաև Երկանյան:
- Հոգևոր երգին զուգահեռ որոշ ժամանակ անց զարգացավ գուսանական՝ աշխարհիկ երգը...
- Գուսանականը եղել է միշտ. հիմա, օրինակ, աշուղականն է: Այ, հենց սա է մասսայական նպատակին ծառայում: Էլ չխոսեմ ժողովրդականից...
- Թվարկածներդ մեծ արժեք են ունեցել հայ երգարվեստի մեջ: Հիմա ի՞նչ է կատարվում երաժշտության ոլորտում:
- Հիմա ճաշակը փոխվել է: Հիմա ուրիշ «գուսաններ» են: Բայց մեկ է, դրան զուգահեռ կան «Օշական» անսամբլը, «Գեղարդ» համույթը: Եթե, օրինակ, «Գեղարդ» համույթն այստեղ է լինում, կիրակի օրերին երգում են Գեղարդավանքի պատարագները, և բացի երգելուց՝ գեղ. դեկավար Մհեր Նավոյանը համերգ-դասախոսություններ է կարդում հայերեն, անգլերեն և գերմաներեն: Այսօրվա միտումները ես մեկ բառով կբնորոշեմ պոպուլյարիզացիա:
- Այսինքն՝ արվեստի գործ ստեղծվում է նախևառաջ մասսայի՞ն բավարարելու համար:
- Այո, և դա ամենևին էլ մեղադրանք չի:
- Տարիներ անց երաժշտագետները, ըստ երաժշտության որակի, կասեն, թե ինչ հասարակություն է ապրել այս կամ այն երկրում...
- Կարևորը՝ լինեն երաժշտագետներ:
- Բանվորի, աշխատավորի երգը ռաբիսն է: Փոխվել է հասարակարգը, մեկ ընդհանրականն ունենալու ճնշումներ այլևս չկան, բայց շարունակում է ստեղծվել նույն տեսակի և որակի երաժշտություն:
- Եթե միայն ռաբիս ունենք, ուրեմն, հա, բանվոր ենք: Այն ժամանակ դա կոլխոզային աշխատավորների երգն էր, հիմա քաղաքային ֆոլկլորից է գալիս:
- Այսինքն՝ շարունակում ենք միասնակա՞ն մտածել, անհատական մտածողություն չկա՞:
- Միասնականը միշտ էլ կա. մարդը մասսայական տեսակ է: Անհատականությունը ամենից շատ արտահայտվում է ակադեմիական /դասական/ երաժշտության մեջ: Նույնիսկ հոգևոր հայրերը մտածել են նախևառաջ մասսայականության մասին:
- Բայց հիմա երաժիշտն ավելի ազատ է, կաշկանդող համակարգ չկա: Ու շարունակում է ռաբիս երգել:
- Հասարակարգը երբեք երաժշտություն չի կաշկանդել: Բայց այժմյան մեր «մասսայական» հասարակարգը լավ էլ կաշկանդում է:
- Փաստորեն, ստացվում է, որ մեզանից շատերը նախևառաջ մտածում և զգում են ռաբիս...
- Ցավոք,այո:
- Ի՞նչ ես առաջարկում՝ որպես երաժշտագետ:
- Պետք է լինի ազատություն բառիս բուն իմաստով. ամեն մեկն անի իր աշխատանքը: Ինչ էլ լինի, մեր խոսքը տեղ կհասնի,եթե տեղին և դիպուկ լինի:
- Այս առումով փաստորեն երաժշտագետները երաժիշտներից շատ բա՞ն ունեն անելու:
- Չէ, ի վերջո ամենազորը կատարողներն են...
- Բայց եթե Պիացոլայի ստեղծագործությունը դառնում է սննդի գովազդի երաժշտությունը, ապա երաժշտագետն ու քննադատը չէ՞, որ պետք է խոսեն:
- Թող սննդամթերքի գովազդի ժամանակ հնչի Պիացոլա. գոնե էդպես իմանան՝ ինչ ասել է երաժշտություն: Ռաբիս ճաշակի մարդը կլսի, կիմանա, որ կա էդպիսի երաժշտություն, որ կա Պիացոլա:
- Ավելի լավ մեթոդ չկա՞ ուսուցանելու:
- Կա: Հարյուր անգամ ասել եմ և էլի կասեմ՝ հպարտանում եմ, որ մեր
Երիտասարդական նվագախումբը համերգ է տալիս Հյուսիսային պողոտայում:
- Որպես երաժշտագետ՝ ի՞նչ կմաղթես գործընկերներիդ և երաժշտասերներին:
- Թող լսեն այն, ինչ հաճելի է և որակյալ, այլ ոչ թե այն, ինչ բոլորն են լսում: Եվ առաջարկում եմ լսել այս երաժշտությունը ու նայելով համակարգչի էկրանին՝ խոստովանել, որ հզոր երաժշտություն է:
Ստորև ներկայացնում ենք Լիլիթ Հարությունյանի մաղթանք-երաժշտությունը:
Մեկնաբանություններ (1)
Մեկնաբանել