HY RU EN
Asset 3

Բեռնվում է ...

Էջի վերջ Այլ էջեր չկան բեռնելու համար

Որոնման արդյունքում ոչինչ չի գտնվել

Երբ տակառն ու կոնյակն ամուսնանում են (տեսանյութ)

Վարպետ Լևոնի՝ Օշականի արհեստանոցից երևացող արևը շաքարաքլորի պես «նստել» էր հարևանի կտուրին: Պատշգամբ հասնող մուրճի համաչափ տըկտըկոցները խլացնում էին ցանկապատից լսվող վարպետ Լևոնի ձայնը: Ուստա Գևորգին էր կանչում: Հետո ձայնը նորից խզվեց, լսվեց մուրճի ծանոթ թվացող երգը: Վարպետը ծխախոտը վառեց, մյուս ձեռքով էլ վերցրեց մուրճն ու չիմացողների համար հատուկ շեշտեց, որ այդտեղ զբաղվում է կոնյակի սպիրտի «բնակարանաշինության» հարցերով: Ասում է՝ տակառը խմիչքի տունն է, իրենք փորձում են լավ տղա պատրաստել, իսկ կոնյակագործներն էլ՝ լավ աղջիկ: Հետո երկուսին մի օր ամուսնացնում են: Վարպետը չի մոռանում ավելացնել, որ այդ հաջող ամուսնության համար գլխավորը տան ամրությունն է, չնայած տակառների մեջ էլ լինում են դավաճանություններ, երբ տակառը ծակվում է:

Տակառագործ Լևոն Բիշարյանը 56 տարեկան է, տակառ պատրաստելը, ասում է նա, իր երազանքը չի եղել, ուղղակի ստացվել է: Նախ երազում էր բժիշկ դառնալ, որովհետև ընտանիքում բժիշկներ ունեին (հայրը վիրաբույժ էր, տատը՝ գինեկոլոգ), ապա` «կուլտմասսավիկ»: Չնայած ինքը տատի մասնագիտությունը հաստատ չէր ընտրի, անմիջապես ընդգծում է նա: Իսկ պատենական տարիներին ուզում էր դառնալ «կուլտմասսավիկ»: «Կուլտմասսավիկները միշտ սիրուն աղջիկների հետ էին սանատորիաներում, իրենց կաստան ուրիշ էր»,- բացատրում է նա՝ ուղեկցելով արհեստանոցի սենյակներից մեկը, որտեղ ժամանակին պատրաստում էր հուշանվեր-տակառներ:

Ասում է, որ կյանքում իր բախտը բերել է: 1997 թ. աշխատում էր Երևանի կոնյակի գործարանում, որտեղ էլ ֆրանսիացիների միջոցով սովորեց տակառ պատրաստել: Գործարանի 7 աշխատակցի սովորեցրեցին պատրաստել տակառներ ժամանակակից տեխնոլոգիաներով՝ փայտը կրակով ծռելու եղանակով: Վարպետը ծիծաղում է, պատմում է, որ այն ժամանակ ֆրանսիացիներն ասում էին, թե Հայաստանում տակառագործության ասպարեզում դինոզավրի դար էր: Իսկ օտարերկրացիների սովորեցրածը նա համարում է «ֆրանսիական հեղաշրջում» իր կյանքում, որից հետո էլ սկսել է զբաղվել տակառագործությամբ: 2004 թ. կրճատման արդյունքում գործարանից նրան և մի քանի աշխատակիցների ազատեցին աշխատանքից, որից հետո ծանոթներից մեկի հետ սկսեցին զբաղվել տակառների վերանորոգմամբ, ապա որոշ ժամանակ անց՝ տակառների պատրաստմամբ: Իր բիզնեսի համար ստիպված էր վաճառել ռետրո մեքենաների հավաքածուն՝ գործիքներ գնեց, մի մասն էլ իր երևակայությամբ ստեղծեց, ապա Օշականում տուն գնեց, որտեղ էլ սկսեց զբաղվել տակառագործությամբ: Գործարանում աշխատելու տարիներին աշխատակիցների հետ պատրաստել է 2000-ից ավելի տակառ, իսկ գործարանից դուրս գալուց հետո՝ 1000-ից ավելի:

Ըստ վարպետ Լևոնի՝ տակառագործության մեջ ամենակարևորը փայտ կարդալն է: «Տակառագործության մեջ թիվ մեկ դպրոցը, որ գնում ես առաջին դասարանի պես, պետք է սովորես փայտ կարդալ: Օրինակ, էս սեղանի վրա լրիվ սխալ փայտեր են»,- փայտյա սեղանի սխալները ցույց տալով՝ նշում է նա, հետո խղճում այն կահույքագործներին, որոնք ստիպված են գործ ունենալ վատորակ փայտի հետ: «Գնում են հին տների գերաններ են բերում, որ կահույք սարքեն, էդ վարպետները մեղք են»,- նշում է նա, հետո հիշեցնում բոլորին, որ տակառագործության մեջ սխալվելն անթույլատրելի է, որովհետև իրենց սխալների հետևանքով մի ամբողջ գործարան կարող է սնանկանալ: Գործարանի հարստությունը որոշվում է տակառներով: Սա վարպետ Լևոնի մոտեցումն է:

Կոնյակի տակառ պատրաստում է կաղնու փայտից, որը հիմա ստանում է գործարաններից: 1 խմ կաղնու փայտի գինը 1200-1300 դոլար է: Իսկ տակառի համար օգտագործվող 1 խմ-ն ստանում են 7 խմ փայտից: Ստացված 1 խմ-ով պատրաստում է 5-6 տակառ: «Տակառը պատրաստվում է 80-100 տարեկան ծառերից: Եթե ծառի բնի տրամագիծը լինում է 60 սմ-ից մինչև 1 մետր, դա արդեն հասունացած, տղամարդ ծառ է, որն արդեն պատրաստ է գնալ սպիրտի հետ ամուսնանալու: Ծառն էլ իր որակն ունի, եթե խոնավ տեղի ծառ է, ցանկալի չէ դրանից տակառ պատրաստել, իսկ երբ տեսնում ես, որ ծառի հյուսվածքը խիտ է, դրանից լավ տակառ դուրս կգա»,- քաղցր սուրճն արագ խմելով՝ իջնում է արհեստանոցի «թատերաբեմ», որտեղ քիչ անց սկսում է տակառի փայտերի բովման գործընթացը: Ընդ որում՝ տակառի բովման համար ևս օգտագործվում է կաղնու փայտ:

Աշխատանքի ընթացքում սովորաբար սուրճ չի սիրում խմել, որովհետև, կարծում է, որ դա խանգարում է իր գործին: «Եթե գործի ժամանակ սկսենք սուրճ խմել, կընկնենք էս երկրի օրը»,- կատակում է նա: «Էսօրվա հատած ծառից եթե ուզում ես տակառ պատրաստել, մոտավորապես 2- 3 տարի պիտի սպասես: Փայտը թրջում ես, նորից դնում ես արևին, այնքան, որ փայտի միջի դառնությունը դուրս գա, մաքրվի: Այդ դեպքում սպիրտի որակն ավելի լավ է լինում: Եթե չմաքրես, եթե էդ դառնությունը չհանես, կոշտ ու կոպիտ սպիրտ կստանաս, իսկ դա էդքան էլ լավ չի»,- բացատրում է տակառագործը:

Վատ տրամադրությամբ գործ անել չի սիրում, որովհետև չի ուզում դրանով «վարակել» նոր ծնվող տակառին: Իսկ տակառի մասին երբեմն խոսում է մարդկային հատկանիշների վերագրմամբ: Օրինակ, ասում է, որ տակառները հիվանդանում են, ու այդ մասին հենց իրենք են ասում: «Ինքն է ասում: Սկսում է կաթալ: Եղանակներ կան, որոնց դեպքում երեխայի պես պիտի ավելի ուշադիր ու ավելի զգույշ լինես տակառի հանդեպ: Հասարակ բան է. եթե մթնոլորտը խոնավ է, փայտդ դրսից սկսում է ուռել»,- բացատրում է նա, հետո ավելացնում, որ ինֆարկտը բնորոշ է նաև տակառներին: «Մարդը ո՞նց է ինֆարկտ ստանում: Տակառն էլ է ինֆարկտ ստանում, փայտը ճաքում է, չի դիմանում: Մեկ-մեկ դու էլ ես սխալվում, վստահ ես լինում, որ փայտը կդիմանա, բայց տեսնում ես, որ...»,- այս մասին խոսելիս վարպետի աչքերի անկյուններում մի տեսակ տխրություն է հավաքվում, դրա համար արագ փոխում է խոսակցության թեման՝ կանչում ուստա Գևորգին:

Խմիչքի «տան» համար շատ կարևոր են երկաթյա օղակները, որոնք ամրացվում են տակառին: Այսօրվա օղակները չի հավանում՝ միանգամից ծռվում են. դրա համար էլ օգտագործում է «բոլշևիկյան» օղակներ: «Եթե տակառը մինչև 250-350 լիտր է, կարող ենք դնել 6 օղակ, եթե լիտրը բարձր է ՝ 450-800, կարող ենք դնել 8 օղակ: Վերևի օղակը ոնց որ հայրը լինի, պահում է, տակինը՝ մեծ տղեն է, հաջորդը աղջիկն է, իսկ ներքևինը մայրն է»,- տակառը շոյելով՝ մտքերի մեջ է ընկնում վարպետը:

«Տակառի ու հայի միջև նմանություն տեսնո՞ւմ եք»,- հարցնում եմ նրան: «Տիգրան Մեծից հետո հայերը հող չեն վերցրել, միշտ տվել ենք, թիքա կորցնող ենք, ուրիշ ագզերը թիքա վերցնող են: Էս տակառն էլ ա վերցնող: Եթե հայերն էլ սրանց խասիաթն ունենան, հա կտանեն: Ամեն տարի տակառը վերցնում է իր փայը սպիրտից: Ամեն մի տակառ 3 տոկոս կորցնում է... Դա սրբերի փայն է: Դրա համար աշխատում ենք, որ պատվիրատուն քիչ կորուստ ունենա»,- պատասխանում է նա: Մուրճերի ձայնը նորից ընդհատում է վարպետին: Այդ տարածքը, կարծես, մուրճերի «իշխանությանն» է պատկանում: Տակառագործի հաշվելով՝ 1 տակառը պատրաստվում է մուրճի 2000 հարվածով, իսկ մեկ մուրճը կշռվում է մոտ 3 կգ: «Դժվար չէ՞»,-հարցնում եմ նրան: Պատասխանի փոխարեն ժպտում է:

«Ի՞նչ եք մտածում երկրի վիճակի մասին»,- նորից հարց եմ տալիս նրան: «Աշխատում եմ մտածել, որ քիչ մտածեմ, որովհետև մարդ չի մնացել, քիչ են, վարպետ չկա, մասնագետներ չկան, սաղ փախնում են, բայց տենց փախնելով ո՞ւր կհասնենք: Հայի մեջ գաղթականի գենը կա, չեմ ուզում, որ հայը գաղթական դառնա: Վրացին Մոսկվայում սիրուն շորերը հագնում ա, մտնում ա լավ ռեստորան սուրճ խմում, էս հային տեսնում ես լապատկի պոչը բռնած՝ սպասում ա երբ պիտի ասֆալտ բերեն, ասֆալտ բերողն էլ մի փնթի... Էս ազգի որակի համար էլ աշխատող չկա»,- ասում է նա, հետո խորհուրդ է տալիս ուրախ երգեր լսել, հանգիստ ապրել, սթրեսների մեջ քիչ լինել: «Սիրուն Կոմիտաս լսենք, ոչ թե ոտը կտրած մայրիկ երգեր: Էս աղբն ա, որ մեզ փչացնում ա, ու կարևորը, որ աղբը էս պահին կրում է մեզ»,- կարծես, արձանագրում է՝ ափսոսալով, որ մարդկային աշխարհում չափանիշները փոխվել են. մարդուն սկսել են հարգել մեքենայով, ունեցվածքով, իսկ երեխաներն էլ ուզում են առանց չարչարվելու փող աշխատել: «Հիմա լավ սերունդ կա, տեսնում եմ՝ ոնց են պայքարում՝ քեֆս բերում են, բայց թեփն էլ շատ ա»,- ասում է նա:

Վարպետը, տակառին հենված, ինչ-որ հեռավոր կետերի է նայում: Նրա մտահոգություններից մեկը մեր երկրում արհեստավորների պակասն է: Ինքն էլ փորձում է հասկանալ, թե ինչու արհեստները նորաձև չեն Հայաստանում: Օրինակ, կարծում է, որ տակառագործությունը տղամարդուն վայել գործ է: Հարցին, թե քանի տակառագործ կա Հայաստանում, պատասխանում է՝ «մեր երկրի վարչապետերից քիչ ենք մնացել»: Չնայած դրան, ասում է, որ լավատես է, հետո նորից անցնում խմիչքի «տան» աշխատանքներին, բացատրում դրանց նրբություններն ու նշում, որ իր բիզնեսը թողնելու է որդուն, ով զբաղվում է գինեգործությամբ, սակայն վերջինիս երբեք չի ասելու տակառագործության գաղտնիքները: Կարծում է, որ գաղտնիքները պետք է կարողանալ ինքնուրուրույն գտնել: Այդ դեպքում դրանք ավելի արժևորված են: Այնուհետ վերհիշում է իր վարպետին. «Իմ վարպետը՝ ուստա Վալոդ էինք ասում, որ կոնյակ էր խմում, ասում էր, չեմ խմում, ես խմիչքի հետ համբուրվում եմ»:

Մեկնաբանություններ (3)

Hakob
Maladec
barséghian
indjbés mijt hédagergir kérétsig arvézti aresdi vavéragragan. Martenk as arvézd dji vérana mér ardahanman xemijknéroun voragi hamar. hadjaxagi g'andzném Ochagan kure, g'aydzélém.
галина
Левон!У вас бриллиантовая душа и золотые руки!Дай бог Вам здоровья и счастья.Я завидую вашему сыну,что у него такой отец.Он должен гордиться им.А я бы хотела иметь такого друга....,который никогда не подведет и не предаст. это не каждому дано!Низкий поклон таким мастерам!Армения должна гордиться им!!!!!!Их у вас-единицы!Берегите такой самородок!!!!!

Մեկնաբանել

Լատինատառ հայերենով գրված մեկնաբանությունները չեն հրապարակվի խմբագրության կողմից։
Եթե գտել եք վրիպակ, ապա այն կարող եք ուղարկել մեզ՝ ընտրելով վրիպակը և սեղմելով CTRL+Enter