Սեպտեմբերի սկզբներին Սյունիքի մարզի ընդհանուր իրավասության դատարանի դատավոր Մուրադ Հովակիմյանի նկատմամբ կարգապահական վարույթ հարուցելու եւ նրան պատասխանատվության ենթարկելու խնդրանքով դիմել էինք ՀՀ Արդարադատության խորհրդին եւ արդարադատության նախարար Հրայր Թովասյանին: Դիմումին կից ներկայացրել էինք այն բոլոր փաստարկները, որոնք հիմնավորում էին դատավորի իրականացրած օրինախախտումները: Այն է` գործը դռնփակ նիստում քննելու մասին դատավորը կայացնում է որոշում, սակայն դատավոր Մ. Հովակիմյանը առանց որոշում կայացնելու «Հետքի» թղթակցին դուրս էր հրավիրել դահլիճից, իսկ կատարվածի մասին մեր հրապարակումից հետո սրբագրումներ էր կատարել արդեն իսկ datalex.am կայքում հրապարակված վճռում` դռնբաց բառը դարձնելով դռնփակ:

Դիմումում նշել էինք. «Ակնհայտ է, որ դատավորը տեսնելով, որ լրագրողը դատական նստերի դահլիճում կատարում է իր մասնագիտական պարտականությունը, կոպիտ և ակնհայտ խախտելով ՀՀ օրենքները, խորհրդային կարգերին և մտածելակերպին հոգեհարազատ ձևով ազատվել է լրագրողից: Այս դատավորի չպատժվելը ավելի լայն ճանապարհ կբացի լրագրողներին դատական նիստերից դուրս հրավիրելուն, որը, ինչպես ակնհայտ է դառնում, լայն տարածում ունի հատկապես մարզային դատարաններում: Ուստի, հուսով ենք, որ Արդարադատության խորհուրդը միջոցներ կձեռնարկի նման արատավոր երևույթները բացառելու համար»:

ՀՀ Արդարադատության խորհրդից եւ արդարադատության նախարությունից օրերս տրված պատասխաններից պարզ դարձավ, որ դատավոր Մուրադ Հովակիմյանը զուր էր իրար անցել եւ սրբագրումներ էր կատարում վճռում` իրավիճակը փրկելու համար: Նրա արարքը վերը նշված մարմիններն արտառոց չեն համարել:

Այսպես` ՀՀ Արդարադատության խորհրդի աշխատակազմի ղեկավարը գրությամբ մեզ տեղեկացնում է. «ԱԽ-ն ուսումնասիրելով ներկայացված դիմումը եւ դիմումին կից նյութերը, գտել է, որ Մուրադ Հովակիմյանին կարգապահական պատասխանատվության ենթարկելու հիմքերը բավարար չեն»:

Նույն պատասխանը փոքր-ինչ այլ ձեւակերպումով տրվեց նաեւ արդարադատության նախարարությունից: «Դիմումում նշված խախտումն ակնհայտ եւ կոպիտ չէ, հետեւաբար այն չի պարունակում դատավորի նկատմամբ կարգապահական վարույթ հարուցելու համար ՀՀ Դատական օրենսգրքի 153-րդ հոդվածի 2-րդ մասով նախատեսված հիմքեր»,- պատասխանել է նախարարության աշխատակազմի օրինականության վերահսկողության տեսչության պետ Ն. Փանոսյանը:

Նշենք, որ նույն խնդիրը հուլիս ամսին ունեցանք նաեւ Կոտայքի մարզի ընդհանուր իրավասության դատարանում: Դարձյալ դատավարության հրապարակայնույթունը խախտելու համար դեռեւս հուլիսի 21-ին դիմել ենք ՀՀ դատարանների նախագահների խորհրդի էթիկայի հարցերով հանձնաժողովի նախագահ Դավիթ Ավետիսյանին` Կոտայքի մարզի ընդհանուր իրավասության դատարանի դատավոր Արիստակես Սիսակյանի նկատմամբ կարգապահական վարույթ հարուցելու խնդրանքով: Դատավոր Ա. Սիսակյանը, ի թիվս մի քանի այլ խախտումների, խախտել էր նաեւ «Դատավորի վարքագծի կանոնների» 18-րդ կետը. «Դատավորը պարտավոր է հարգել դատավարության հրապարակայնության սկզբունքը, չխոչընդոտել հասարակությանը և լրատվամիջոցներին` օրենքին համապատասխան ստանալ և տարածել տեղեկատվություն, եթե այդ իրավունքի իրականացումն ակնհայտորեն չի օգտագործվում դատարանի աշխատանքը խանգարելու կամ դատական որոշման կայացման վրա անօրինական ներգործություն ունենալու նպատակով»:

Էթիկայի հանձնաժողովին ուղղված գրությունից անցել է ավելի քան երեք ամիս, եւ հանձնաժողովը հարկ չհամարեց անգամ համանման մի գրություն ուղարկել, ինչը նշանակում է, որ դատավարությունների հրապարակայնության խնդրին ոլորտի պատասխանատուները կարեւորություն չեն տալիս, չնայած այն ամրագրված է օրենքով:

Իհարկե, միամիտ լավատեսությամբ չենք տառապում, եւ դիմումները ներկայացնելիս այլ պատասխան չէինք էլ ակնկալում, սակայն պարտավոր էինք համակարգում առկա արատներն ի ցույց դնել ոլորտի պատասխանատուներին: Ի տարբերություն նրանց, մենք, ինչպես նաեւ օրենսդիր մարմինը, կարեւորում ենք դատական գործերի հրապարակային քննությունը, հակառակ դեպքում այն չէր ամրագրվի տեղական  օրենսդրությամբ եւ միջազգային կոնվենցիաներով: Կարծում ենք, որ դատական ակտերի օրինականությունը պետք է կասկածի տակ դրվի հենց այն պահից, երբ դատավորը սահմանափակում է այլ անձանց ներկայությունը նիստերին:

Դատաքննության պատրանք ստեղծելը պետք է որ անհանգստացնի դատական իշխանության ղեկավարներին, եթե իրապես նրանք ցանկանում են հարգանք ստեղծել դատարանի նկատմամբ եւ հանրության վստահությունը շահել: Դատական համակարգի առողջացմանն ուղղված առաջին քայլը տնավարի դատավարություններին վերջ դնելը պետք է լինի, որը միայն մարզային դատարաններին չէ հատուկ: Հույս ունենանք, որ այս ահազանգերը եթե ոչ անմիջական, այնուամենայնիվ, որոշակի հետեւանքներ կարող են ունենալ դատական համակարգի գործունեությունը բարելավելու առումով: