Օրեր առաջ Արմավիրի մարզի Հացիկ գյուղի բնակիչներ՝ երկու հորեղբոր որդիներ իրար ծեծել են ջրի պատճառով եւ դարձել թշնամիներ: Նրանցից յուրաքանչյուրը փորձել է րոպե առաջ ոռոգել չորությունից խանձվող դաշտը, ինչը կռվի պատճառ է դարձել: Հացիկում նույն պատճառով թշնամի են դարձել գրեթե բոլորը: Գյուղացիների աչքի առաջ ոչնչանում է ոչ միայն այս տարվա ամբողջ բերքը, այլեւ այգիներն ամբողջությամբ՝ զրկելով նրանց նույնիսկ գալիք տարիներին սպասվող բերքից:

Դաշտերում տղամարդիկ վախենում են նույնիսկ ծխախոտ վառել. դաշտերը չորացել են, եւ մեկ անզգույշ քայլը կարող է մոխրի վերածել ամբողջ գյուղը: Հացիկ, Խանջյան, Արաքս եւ Արմավիրի տարածքի մի շարք գյուղերում ջուրը տալիս են շաբաթվա մեջ երեք օր: Գյուղացիները դժգոհում են, որ տրված ջուրը շատ քիչ է եւ չի բավարարում բոլորին: Մեր այցելության պահին գյուղերին ջրով ապահովող ջրանցքը չոր էր, իսկ դաշտերի առուներում նույնիսկ գորտերն էին սատկել:

75-ամյա Ռոբերտ Թովմասյանը արեւի կիզիչ ճառագայթների տակ դաշտում կովերին էր արածեցնում: Նրա մի ձեռքում փայտն էր, մյուսում՝ եռման աստճանի հասած պլաստիկ շշով ջուրը: Տեսնելով անծանոթ մարդկանց՝ առաջ եկավ: Նրա ձեռքերը հուզմունքից դողում էին:

«Ամառվա կեսին խնձորիս այգին լրիվ տերեւաթափ է եղել, այգու մեջ խոտ էլ չա, որ գոնե անասուններին արածեցնեմ: Գարնանից տանջվում ենք, հույսներս դա էր: 75 տարեկան մարդ եմ, կյանքս այս հողերի վրա եմ մաշել: Թող մտածեն, որ գյուղացին է քաղաքի ժողովրդին պահում, որ գյուղացին քյասիբ լինի, էլ երկիրը ի՞նչ երկիր պիտի լինի: Բա ամառվա կեսին գյուղացու ջուրը կտրու՞մ են, դա լրիվ անխղճություն է»,-ասում է Ռոբերտ պապն ու փոքր քայլերով շարժվում չոր դաշտում կանաչ փնտրող կովերի ուղղությամբ:

«Մի երկու կով է մնացել, բայց խոտ չկա, հույս էլ չկա, որ մինչեւ գարուն կովերին պահեմ»,-ինքն իրեն խոսելով գնում էր Ռոբերտ պապը:

Քիչ հեռվում հանդիպեցինք Գարեգին Քերոբյանին: Նա, ձեռքերը գլխին դրած, նստած էր իր այգու դեղձենիների տակ: Տեսնելով մեզ՝ կորածաց մեջքն ուղղելով ոտքի կանգնեց: Նա էլ դժգոհեց, որ խաղողի այգին գրեթե ամբողջությամբ չորացել է, այժմ հերթը դեղձի ծառերինն է: Նա էլ շատերի նման չի հավատում կառավարության եւ պատկան մարմինների խոստումներին՝ ասելով, որ բոլորն իրենց շահերից են խոսում եւ սովորական քաղաքացուն մոռացության են մատնել:

«Պետությունը միշտ էլ ասել է, որ գյուղացու կողքին է, բայց փաստը սա է, որ գյուղացու կողքին չի: Սա ի՞նչ վիճակ է, որ գյուղացին է ապրում, դառը դատեցինք հիմա դատարկ նստելու ենք, էլ հնարավոր չի այսպես շարունակել: Գալիս է սեզոնին ջրի, հողի հարկ են ուզում, ինչպես ենք վճարելու, չենք էլ վճարում դատի են տալիս: Ջուրը հիմա է պետք գյուղացուն, մարդիկ ժամանակից շուտ խնձորները հավաքում են, որ չթափվի: Դեղձերից ամեն մեկը պիտի կես կիլո քաշ ունենար, բայց հիմա աշնան բերքս կանաչ-կանաչ լրիվ թափվում է: Տնամերձ հողամասում նույն վիճակն է, երկու տոննա դեղձ է փչանում, գոնե մի հատիկ վաճառքի ենթակա չի, ընդամենը մեկ անգամ եմ  ջրել»,-ասում է Գարեգինը եւ ծառերի չորությունը ցույց տալու համար թեթեւ հպվում չհասունացած դեղձի ճյուղին. դեղձերը փաթվում են գետնին:

Գարեգինը ծնկաչոք փխրեցրել է ծառերի բույնը, պարարտացրել, բայց հույսը կտրել է ոչ միայն այս տարվա, այլեւ եկող տարվա բերքից:

«Այս ծառերը եկող տարի էլ բերք չեն տա: Ակնկալում էի 15 տոննա բերք ունենալ, բայց մի գրամ դեռ չեմ ծախել, եթե հասունանա էլ, պտուղը փոքր է մնալու, ապրանքային տեսք չունի. ոչ չրի է պիտանի, ոչ իրենից սոկ է դուրս գալիս: Գործարանն ասում է՝ բեր 30 դրամով հանձնի, բայց բեռնատարն ինձանից 50.000 դրամ գումար է ուզում, որ գա տանի: Ես ինչքա՞ն հավաքեմ, որ ծախսս հանեմ, բեռնատարի գումարը տամ ու ձմեռն էլ ապրեմ: Պարզ է, չէ՞, որ ծախսս չեմ հանելու, լրիվ սկած եմ: Թափված բերքը հավաքել տարել լցրել եմ հողի գլուխը, որ աչքս չտեսնի, որ եկամուտս թափվել է գետնին»,-նշում է Գարեգին Քերոբյանը:

Սայադ Աղամալյանի աչքի առաջ չորանում է 3 հա արեւածաղկի դաշտը: Նա 1.5 մլն դրամ գումար է ծախսել, բայց ջրի պատճառով նույնիսկ այդ ծախսը չի կարողանալու հետ բերել: Նրա խոսքերով՝ մեկ ամսից ավել է՝ չի կարողանում դաշտը ոռոգել, որ սերմերը հասունանան:

«Նորմայով պետք է 10 օրը մեկ ջրվի, որ բերք տա, բայց ամիսը մեկ էլ չեմ կարողանում մի կաթիլ ջուր հասցնել: Ջուրը 3 օրով են տալիս ու քիչ քանակությամբ, մարդիկ իրար ծեծելով ջուր են փախցնում, ու շատերին այդպես էլ հերթ չի հասնում»,-ասում է Սայադը եւ ցույց տալիս արեւածաղկի ցամաքած սերմերը:

Դավիթ Իսկանդարյանը ծառերը փրկելու ելքը գտել է: Նա ամեն օր իր ավտոմեքենայով պլաստմասսե տարաներով ջուր է բերում ու ձեռքով ջրում է 2 հա մակերեսով դեղձի, խնձորի այգիները: Ասում է, որ իր «մեթոդը» այնքան էլ օգտակար չէ, որովհետեւ ծառը լիարժեք չի հագենում, սակայն իր հանգստության համար փորձում է մի բան անել:

«Իմ այգին երկու ամիս է ջուր չի տեսել, 2 հա տարածք ես ինչքա՞ն կանեստրներով բերեմ ջրեմ: Օրը 10-20 ծառ ստից ձեռքով ջրում եմ, այնքան որ սրտահովանք, թե իբր մի բան անում եմ, որ չչորանա: Էլ բերքի մասին չեմ խոսում, բայց մորս տնկած ծառերն են, չեմ ուզում, որ չորանան»,-ասում է Դավիթը:

Դավիթի որդիները հողի «դարդից» գնացել են երկրից: Հայրը չի կարողացել նրանց հետ պահել, որովհետեւ ամեն տարի աշխատում են, հողում չարչարվում, բայց տարվա վերջում մնում են առանց եկամտի, ինչն էլ ստիպել է որդիներին չստացված եկամուտը Հայաստանի սահմաններից դուրս փնտրել:

«Ի՞նչ անեմ, ես էլ թողնեմ գնա՞մ…Արարատյան դաշտն է ափսոս, հոգուդ մատաղ: Մենք աշխատող մարդիկ ենք, ջուր շատ կա, թե ինչի չեն տալիս չեմ հասկանում: Կամ թող ասեն ընդհանրապես ձեռք քաշեք հողից, ձառերը կտրեք վառեք, կամ էլ թող ջուր տան: Իրենց մի կոպեկ պարտք չեմ, բոլոր հարկերը ժամանակին տվել եմ, հիմա ինչի՞ են ինձ ցավացնում»,-ասում է Դավիթ Իսկանդարյանը

Հացիկի համայնքապետի տեղակալ Ֆիրդուսի Վարդանյանը եւս առանձնացրեց ոռոգման ջուրը: Ըստ նրա, վիճակը շատ թե քիչ լավ է այն տարածքներում, որտեղ խորքային հորեր կան: Ֆ. Վարդանյանն ասաց, որ ջրի պակասը լրացնելու համար այս տարի ցանկացել են վերագործարկել նաեւ խորհրդային տարիներին հորատված հորերը: Դրանցից մեկը մաքրման աշխատանքների ժամանակ փլուզվել է, մյուսի պոմպն է այրվել, իսկ երրորդի վերագործարկման աշխատանքներն ընթացքի մեջ են եւ հույս ունեն, որ մոտ օրերս կաշխատեցնեն:

«Հուլիս, օգոստոս ամիսներին ամենախիստ ջրի կարիքն է զգացվում, գյուղի 1000 հա ոռոգվող հողերին չկարողացանք պատշաճ ապահովել ջրով: Ջուրը տալիս են երեք օրով, մարդ կա երրորդ օրն է կարողանում ջրել ու դեռ հողամասի կեսը չոռոգած ջուրը կտրվում է, հաջորդ ջրի ժամանակ նորից սկսում է ջրել ոռոգած մասը, ու այդպես էլ վերջին հատվածները չեն ոռոգվում»,-ասում է Ֆիրդուսի Վարդանյանը:

Նա պատմեց, որ ոռոգման ջրի խնդիր գրեթե ամեն տարի եղել է, բայց այս տարի վիճակն ավելի վատ էր: Ըստ նրա՝ եթե գյուղացիներից մեկը կարողանում է մի կերպ ջուր  «գողանալ», ապա հարեւանները դույլերով նրա դաշտի մեջից տանում իրենց ծառերը ջրում են՝ հուսալով, որ գոնե ծառերը չեն չորանա:

Հացիկի ավագանու անդամ Սամվել Ասլանյանն էլ ավելացրեց, որ ամառվա սեզոնին համայնքի բնակիչները պատերազմում են իրար դեմ, բայց անօգուտ: «Շատ ենք դիմել, բողոքել, բայց օգուտ չկա: Արաքս գյուղում նույնիսկ ճանապարհ փակեցին, ոչինչ չփոխվեց»,-հավելեց Սամվելը:

Համայնքապետի տեղակալը նշեց, որ գյուղացիները դատարանից մոտ 40 նամակ են ստացել. «Արմավիր» ՋՕԸ-ն գյուղացիներն դատի է տվել եւ պահանջում է նախորդ տարիների ոռոգման ջրի գումարները: Ֆիրդուսի Վարդանյանի դեմ եւս դատական գործ կա, սակայն վերջինս հրաժարվեց խոսել այդ մասին:

«Արմավիր» ՋՕԸ-ի գործադիր տնօրեն Հովհաննես Պետրոսյանը «Հետքի» հետ զրույցում չհերքեց, որ այս տարի ոռոգման ջրի պակաս կա եւ իրենք մեծ դժվարությամբ են կարողանում ջրօգտագործողներին ապահովել ջրով: Ըստ նրա՝ դեռ տարեսկզբից գյուղացիներին զգուշացրել են սպասվող դժվարությունների մասին:

Ըստ նրա՝ ջրանցքներում ջուր չկա եւ իրենք ի վիճակի չեն ամբողջությամբ ապահովել Հացիկի 852 ջրօգտագործողների պահանջները: «Մարդիկ կան, որ, օրինակ՝ ծիրանի կամ  դեղձի ծառերի տակ առվույտ կամ բանջարաբոստանային մշակաբույսեր են ցանել: Ոռոգման ջրի այգու նորմատիվներն այլն են, մշակաբույսերինը՝ այլ, այս պայմաններում պարզ է, որ դժվարություններ են լինելու»,-ասում է Հովհաննես Պետրոսյանը:

Նա տեղեկացրեց, որ Հացիկ գյուղին ոռոգման ջուր են տալիս 3 օր՝ 4-օրյա դադարներով:

Գյուղացիները պատմեցին, որ մոտ մեկ ամիս առաջ, երբ գյուղնախարար Սերգո Կարապետյանը եկել էր գյուղ, այդ օրը ուժեղ ջուր են տվել գյուղացիներին, բայց նախարարի գնալուց հետո ջրերն անջատել են: