Հայաստանում ավագանիների վարձատրության մասին պարբերաբար բարձրաձայնվում է, քննարկվում, սակայն լուծում չի ստանում, որովհետեւ չեն հստակեցվում վարձատրման աղբյուրները, քանի որ համայնքային բյուջեն այդ նպատակին ծառայեցնելը բացառվում է: Հասկանալի չէ նաեւ վարձատրության չափը՝ այն պետք է խորհրդանշական գումար լինի, որ կտատանվի ըստ կատարած աշխատանքի, թե՞ ֆիքսված աշխատավարձ:

Եվրոպական երկրների փորձը ցույց է տալիս, որ ավագանիները մեծ մասամբ չեն վարձատրվում, այլ կատարած աշխատանքի դիմաց փոխհատուցում են ստանում, որը շատ փոքր գումար է: Օրինակ, Բուլղարիայում ավագանին կատարում է վճարովի հասարակական աշխատանք: Նա կարող է չնչին գումար ստանալ մեկ անգամ ավագանու նիստին մասնակցելու համար, սակայն, եթե ակտիվ գործի, ամսվա վերջում այդ գումարը կարող է պատկառելի թիվ կազմել:

«Իմ կարծիքով` մոտիվացիա պետք է լինի ու դա պայմանավորվի ոչ թե վարձատրությամբ, այլ ընդունվող որոշումների վրա ունեցած ազդեցությամբ,- ասում է Տեղական ժողովրդավարության գործակալությունների ասոցացիայի ղեկավար Անտոննելա Վալմորբիդան,- բացի այդ, համայնքներում եղած ցածր իրազեկությունը զրկում է հասարակությանը ավագանիների հետ սերտ համագործակցությունից: Մարդիկ պետք է հստակ իմանան, թե ինչ ակնկալիք ունեն ավագանուց, ինչ պետք է պահանջեն նրանից: Ցավոք, իրենք` ավագանիներն էլ, շատ դեպքերում, չգիտեն իրենց գործառույթները: Ավագանու 38 լիազորություններից, հիմնականում, տեղյակ են միայն մեկին»:

Կամո Գալստյանը

Շիրակի մարզի Կրաշեն համայնքի ավագանու անդամ Կամո Գալստյանը կողմ է ավագանիների վարձատրության գաղափարին: Մոտ 70 տնտեսություն ունեցող գյուղի երեք ավագանիներից մեկն է Կամոն, որ արդեն 8 տարի է զբաղվում է հասարակական գործունեությամբ: Նրա կարծիքով վարձատրվելու գաղափարը դրական ազդեցություն կունենա ավագանիների աշխատանքի վրա:

«Հմի ինչ օր կենենք, անհավես կենենք,- արդարանում է Կամո Գալստյանը,-մարդկանց հետ լավ ու վատ կեղնինք հարկերը հավաքելուց»: Հարկահավաքությունն, արդյոք ավագանու գործառույթների մեջ է մտնո՞ւմ, մեր հարցին ի պատասխան` կրաշենցի ավագանին արդարանում է, թե օգնում են համայնքապետին: «Գյուղապետը, եթե զբաղված կեղնի, մե գործով մե տեղմ էրթացած կեղնի, ավագանին իրա տեղը բդի աշխատի: Ի՞նչ տարբերություն, գյուղապետն ու ավագանին իրար հետ կապնված են, ընիկ չէրավ, մյուսը բդի էնե գործը»,- բացատրում է Կամո Գալստյանը:

Հայաստանի ավագանիների ասոցացիայի նախագահի տեղակալ Արտակ Պետրոսյանի համոզմամբ, պետք է հզորացնել ավագանու անդամների կարողությունները, մտցնել ավագանու ղեկավար կազմի գաղափարը: Ըստ Ա. Պետրոսյանի` դա կապահովի ավագանու անկախությունը: «Հայտնի է, որ մարմինն առանց գլխի չի կարող գործել, մինչդեռ հիմա ավագանու նիստերը հրավիրում եւ վարում է համայնքապետը,- առաջարկը հիմնավորում է Արտակ Պետրոսյանը,- այս հանգամանքը չի կարող ապահովել ավագանու անկախ գործունեությունը»:

Ըստ բանախոսի` հարկերի սահմանման գծով ՏԻՄ-ի լիազորությունները սահմանափակ են, ավագանիների ձեւավորման մեխանիզմները՝ թույլ: Անհրաժեշտ է, որ որոշ հարկատեսակների գծով ավագանին ինքը սահմանի դրանց չափը: Պետք է ազատվել այնպիսի օրենքներից, որոնք խոչընդոտում են ավագանու ընդունած որոշումների կատարմանը:

Արտակ Պետրոսյանի կարծիքով` Կառավարությունը նորընտիր ավագանիների համար պետք է վերապատրաստման դասընթացներ իրականացնի, իսկ գործող ավագանիների համար, որոշակի պարբերությամբ, վերապատրաստումներ անցկացնի: «Մեր օրենսդրությունն այնքան արագ է փոփոխվում, որ երկու-երեք տարի դրանց չհետեւելը կբերի նրան, որ հերթական ավագանու նիստի ժամանակ ավագանու անդամը լինելու է զուտ պասիվ քվեարկողի դերում»,- բացատրում է Հայաստանի ավագանիների ասոցիացայի նախագահի տեղակալը:

Արտակ Պետրոսյանը նույնպես կարծում է, որ Հայաստանում պետք է կիրառել ավագանու վճարովի հասարակական աշխատանքի տարբերակը, որն ընդունված է եվրոպական մի շարք երկրներում: