Սենյակի կենտրոնում խաղացող փոքրիկին մտահոգեց անծանոթներիս ներկայությունը, մեր ներս մտնելուն պես նա շտապեց տեղավորվել մոր գրկում ու սենյակի մյուս ծայրից աչքերն անհանգիստ թարթելով հետեւում էր տատիկի հետ մեր զրույցին: Տատիկը՝ Սոնյա Մանուկյանը, տուն մտավ մեզնից անմիջապես հետո, պատառոտված կարտոնատուփերը ձեռքին, որն ամբարում է մի անկյունում՝ բնակարանը տաքացնելու համար: Բնակարանում բավականին ցուրտ էր, բայց իմ տպավորությամբ, Սոնյայի չորս հոգանոց ընտանիքը ոչ այնքան տան սառնությունից էր կուչ եկել, որքան բնակարանը կորցնելու մտահոգությունից:

Աբովյան քաղաքում բնակվող Սոնյան ու նրա որդին՝ Գարեգինը, հիմնական աշխատանք չունեն, իսկ տարբեր աշխատանքների դիմաց օրավարձով հայթայթվող գումարն ավելի քան 7 տարի ծախսում են դատարաններում: Յոթամյա պայքարն առայժմ արդյունք չի տալիս՝ խարդավանքներով բնակարանի սեփականատեր դարձածներին հաջողվել է իրենց իրավունքներն ամրագրել դատական ակտերում, որոնցից վերջինը Կոտայքի մարզի ընդհանուր իրավասության դատարանը կայացրել է հոկտեմբեր ամսին՝ վճռել է Սոնյայի ընտանիքին վտարել բնակարանից:

Ամեն ինչ սկսվեց նրանից, երբ միակ զավակին՝ Գարեգինին, 2008թ.-ին զորակոչեցին բանակ: Մեկ ամիս հետո մայրը ցանկացել է տեսության գնալ բանակում ծառայող որդուն, որի համար, իր հաշվարկներով մոտ 400 ԱՄՆ դոլար էր անհրաժեշտ: Սոնյայի ասելով` ճանաչում էր կադաստրի աշխատակից Վարդուհի Թամազյանին, ով տոկոսով գումարներ վերցնելու եւ տրամադրելու միջնորդական գործունեությամբ էր զբաղվում: Դիմել է նրան, նա էլ Արամուս գյուղի իր ազգականի՝ Ռոման Գեղամյանի հետ համաձայնության է եկել 400 ԱՄՆ դոլար տալ՝ ամսական 8% տոկոսադրույքով:

Ռոման Գեղամյանը, տրամադրվող գումարի վերադարձելիությունն ապահովելու համար պահանջել է առուվաճառքի պայմանագրով իր անվամբ ձեւակերպել Սոնյա Մանուկյանի` Աբովյան քաղաքի Հանրապետության պողոտայի 12-րդ շենքի թիվ 54 բնակարանը: Պայմանավորվել են, որ գումարը վերադարձնելուց հետո նույն եղանակով կվերաձեւակերպի ու կվերադարձնի վերջինիս բնակարանը: Բնակարանը սեփականության իրավունքով պատկանել է Սոնյա Մանուկյանի ծնողներին, որոնց մահանալուց հետո նա ժառանգություն չէր ընդունել: Վարդուհի Թամազյանի հաշվարկով՝ ժառանգությունն ընդունելու համար Սոնյա Մանուկյանին անհրաժեշտ էր եւս 500 ԱՄՆ դոլար:

Ռոման Գեղամյանից եւս 1.100 դոլար վերցրել է Վարդուհի Թամազյանն՝ իր անձանական կարիքների համար: Այսպիսով, ընդհանուր հաշվով պարտքով, տոկոսով 2000 դոլար գումար են վերցրել, դիմացը գրավադրելով Սոնյա Մանուկյանի բնակարանը: Փոխարենը Վարդուհի Թամազյանը Սոնյային խոստացել է վճարել նաեւ նրա վերցրած 900 դոլարի տոկոսները: «Նա ասեց, որ կմարի նաեւ իմ վերցրած գումարի տոկոսները, քանի որ ես չեմ աշխատում, եւ տոկոսները տվել է այդ ընթացքում»,- հայտնեց Սոնյան:

Վարդուհի Թամազյանը 2008թ. օգոստոսի 13-ին, Սոնյա Մանուկյանի եւ Գարեգին Զաքարյանի տված լիազորագրի հիման վրա, նրանց սեփական բնակարանը առուվաճառքի պայմանագրով, 7.500.000 ՀՀ դրամ պայմանագրային արժեքով ձեւականորեն ձեւակերպել է Ռոման Գեղամյանի եւ նրա կնոջ` Ալետա Հակոբյանի անվամբ ու նրանից վերցրել 2000 ԱՄՆ դոլարը:

Գումարը վերցրել էին մեկ տարի ժամանակով, սակայն, ընդամենը երկու ամիս հետո Ռոման Գեղամյանը Սոնյայի եւ Գարեգինի սեփական բնակարանը վաճառել է մեկ ուրիշի՝ Արտյոմ Հակոբյանին: Նրանց միջեւ 15.10.2008թ. կնքված առուծախի գործարքի համաձայն՝ բնակարանը գրանցվել է Արտյոմ Հակոբյանի անվամբ: Իր բնակարանը վերավաճառելու մասին Սոնյան իմացել է գործարքից 1,5 տարի հետո, երբ նոր սեփականատեր Արտյոմ Հակոբյանն այցելել է նրանց եւ ասել, որ եկել է իր բնակարանը տեսնելու: Անակնկալի եկած Սոնյային Արտյոմ Հակոբյանը հայտնել է· «Քո տան վրա աչք չունեմ, Ռոմանը թող իմ 10,000 դոլարը տա, ես տունը տամ ձեզ»,- հայտնել է տան նոր սեփականատերն ու հեռացել:

Սոնյա Մանուկյանը Ռոման Գեղամյանի թակարդն ընկած միակ զոհը չէր, նա բազմաթիվ նման գործարքներ էր իրականացրել, որի համար նրա նկատմամբ քրեական գործ է հարուցվել: Կոտայքի մարզի ընդհանուր իրավասության դատարանի 03.06.2011թ· դատավճռով Ռոման Գեղամյանը վաշխառության համար դատապարտվել է 1 տարվա ազատազրկման, սակայն նրա նկատմամբ համաներում է կիրառվել: Դատաքննության ժամանակ Ռ· Գեղամյանը հայտնել է, որ Սոնյա Մանուկյանի բնակարանին խարդախությամբ տիրանալու նպատակ չի ունեցել, բնակարանը ձեւակերպել է իր անվամբ՝ որպես տոկոսով տրված 2000 ԱՄՆ դոլլարը վերադարձնելու երաշխիք: Նշված դատավճռով Սոնյա Մանուկյանին քաղաքացիական հայցի իրավունք է վերապահվել:

Կոտայքի մարզի ընդհանուր իրավասության դատարանի 2011թ. հունիսի 3-ի դատավճռով եւ վերաքննիչ քրեական դատարանի 24.08.2011թ. որոշումով հիմնավորված է համարվել, որ տուժողների հետ առուծախի պայմանագրերը կնքվել են տրված գումարների վերադարձելիությունն ապահովելու նպատակով, այսինքն` ձեւականորեն: Դատական ակտերով հիմնավորվել է, որ Ռոման Գեղամյանը Վ. Թամազյանի օժանդակությամբ կատարել է վաշխառություն, այն է`  Սոնյա Մանուկյանին 603.400 դրամին համարժեք 2000 ԱՄՆ դոլար գումար է տրվել ամսական 8% տոկոսադրույքով եւ որպես երաշխիք նրանց հետ կնքել է բնակարանի առուվաճառքի պայմանագիր:

Սոնյա Մանուկյանի փաստաբան Աստղիկ Ղազարյանը դիմել է դատարան եւ նշված փաստերի հիման վրա խնդրել է Վարդուհի Թամազյանի եւ Ռոման Գեղամյանի միջեւ կնքված առուծախի պայմանագիրը համարել շինծու` առ ոչինչ գործարք եւ կիրառել անվավերության հետեւանքներ` Աբովյան քաղաքի Հանրապետության փողոցի 12 շենքի թիվ 54 բնակարանի նկատմամբ ճանաչել Սոնյա Մանուկյանի ու նրա որդու սեփականության իրավունքը:

Դատական գործն ավելի քան 4 տարի շրջանառվում է տարբեր դատական ատյաններում: Դրանցից ամեն մեկն իր դիտողություններն է արձանագրում մյուս ատյանի դատավորի կայացրած վճռի վերաբերյալ, դատավորներից յուրաքանչյուրը նորովի է մեկնաբանում վաշխառուի կատարած գործարքը, ժխտում կամ հաստատում է դրան տրված մյուս դատավորի գնահատականը, սակայն վեճը լուծելու փոխարեն ավելի է խճճում ամենապարզ փաստարկները:

Այդուհանդերձ, նրանք բոլորն ընդունում են, որ Սոնյա Մանուկյանի եւ Ռոման Գեղամյանի միջեւ կնքված առուծախի պայմանագիրը շինծու` առոչինչ գործարք է եւ որոշել են բավարարել անվավերության հետեւանքները կիրառելու մասին նրա պահանջը:

Նույն վճռի մյուս կետով՝ «դատարանը հիմնավորված է համարում սեփականության իրավունքի խախտումները վերացնելու եւ պատասխանողներին` սեփականության իրավունքով իրեն պատկանող անշարժ գույքից վտարելու Արտյոմ Հակոբյանի պահանջը, որի ուժով Արտյոմ Հակոբյանի հակընդդեմ հայցը հիմնավորված է եւ ենթակա է բավարարման»,- ասվում է Կոտայքի մարզի ընդհանուր իրավասության դատարանի դատավոր Տիգրան Փոլադյանի հոկտեմբերի 21-ին կայացրած վճռում:

Սոնյան ոչինչ չի հասկանում նրանց գրածներից, բայց մի պարզ հարցի պատասխան է ակնկալում տասնյակ էջերով դատական ակտ շարադրողներից· ինչպե՞ս եղավ, որ նույն վաշխառուի ձեռքով, նույն սկզբունքով կատարված գործարքներից 7-ը համարվեց շինծու գործարք, եւ սեփականատերերին վերադարձվեց նրանց սեփականությունը, իսկ իր բնակարանի առուծախի պայմանագիրը շինծու` առոչինչ գործարք ճանաչելու հետեւանքն այն եղավ, որ որոշվեց իր ընտանիքին վտարել բնակարանից:

Ռոման Գեղամյանը մինչ այս վճիռը, տարիներ շարունակ հրաժարվել է Սոնյայից ստանալ 2000 դոլարը եւ վերադարձնել նրա բնակարանը, իսկ հիմա, դատարանի սարքած խառնաշփոթից օգտվելով՝ պահանջում է վերադարձնել գումարը՝ առանց պարտավորությունների: Բնակարանի սեփականության վեճը նա արդեն փոխանցել է մեկ ուրիշին, ով վճռով կարողացել է ամրագրել իր սեփականատիրական իրավունքները ու ընտանիքին վտարելու թույլտվություն ստանալ: