Նանա Մինասյան. «Եթե ստիպված լինեմ գնալ երկրից, կլինեմ աշխարհի ամենադժբախտ մարդը»
Նկարչուհի Նանա Մինասյանի գործերին ծանոթացել եմ նախորդ տարվա հունիսին՝ բարեգործական ցուցահանդեսի ժամանակ: Նկարիչներից ոմանք սրահում պտտվում էին, լուսանկարվում, ժպտում, Նանան մի անկյունում կանգնած, կարծես, հետևում էր այդ ամենին, մեղմ ժպտում էր: Նանայի նկարչությունն ասեղնագործության է նման: Այն երբեմն տրոհվում է խճանկարների, մանրանկարների: Պատկերները հստակ են, գծերն ուղիղ, ասելիքը՝ որոշակի, չափազանց կոկիկ:
Նրա տան հյուրասենյակի պատին սեփական տան երեք պատկերներ են կախված: Նանան ասում է, որ դրանք իր հայրենի գյուղի՝ Խաչենի (Վրաստան) տունն է: Հիշողությամբ այնքան ճշգրիտ է նկարել, որ հայրը մի անգամ ասել է, թե նկարի մեջ թթի ծառը մի քիչ այն կողմ պիտի լինի: Երեք նկարներից յուրաքանչյուրից երկուական է նկարել: Ասում է՝ պատճառն այն է, որ ամուսինը՝ երգահան Ռուբեն Հախվերդայանը, հանկարծ կարող է նվիրել հյուրերին:
Վերջերս նույն սյուժեով նկարը երկու տարբերակով է նկարում՝ տուշով և ջրաներկով: Փորձ է: Նորամուծություններից մեկն էլ բամբակյա կտորներին նկարելն է, որոնք հետո դառնում են կիրառական իրեր՝ տոպրակներ ու «Ipad»-ի համար նախատեսված պատյան-պայուսակներ:
-Նանա, ի՞նչն է պատճառը, որ Երևանից դուրս եք բնակվում:
- Ինձ ահավոր հոգնեցրեց Երևանի աղմուկը:
-Քաղաքը չե՞ք սիրում:
-Չէ, ատում եմ քաղաքը:
-Ինչո՞ւ:
-Թեկուզ միայն աղմուկի և շատ մարդ լինելու պատճառով: Գլուխս երբեմն սկսում է պտտվել շատ աղմուկից և շատ մարդկանցից: Շատ հազվադեպ եմ գնում քաղաք, երբ մարդ է ծնվում կամ մարդ է մեռնում: Բայց այստեղ էլ դժվար է, քանի որ տրանսպորտ չկա: Մեր ունեցած ամեն ինչը գնում է տաքսիների վրա, բայց դեռ դիմանում ենք:
-Մասնագիտությամբ ճարտարապետ եք: Մայրաքաղաքի այսօրվա ճարտարապետական տեսքը գոհացնո՞ւմ է Ձեզ:
-Խայտառակ-խայտառակ… Ոչ մի բանի մեջ չկա չափի զգացում, մեծի-փոքրի, բարձրի-ցածրի: Ինչ-որ փայլուն, երևում է՝ որակով (Աստված տա որակով լինի) կառուցվածքներ են: Սակայն այդ կառուցվածքներում դժվար է իմանալ, թե որն է գլխավորը: Ինչո՞ւ մարդ պետք է նայի Կասկադից և Օպերայի ֆոնին տեսնի այդ դդում, աշտատարակաձև շենքը, որը, կարծեմ, գտնվում է Հյուսիսային պողոտայի վերջնամասում: Ախր, այդպես երբեք չի եղել: Ասենք, մեր վանական համալիրները միանգամից չեն կառուցվել: 7-րդ դարը մեր առանձին կանգնած եկեղեցիներն են, 9-րդ դարից սկսել են կառուցել մեր վանական համալիրները, որտեղ ներառվում էր, օրինակ, գլխավոր եկեղեցին, 12-րդ դարում դրա արևմտյան կողմից՝ մուտքից, կցեցին գավիթներ, այնուհետ դրանց կողքին կառուցեցին ուրիշ եկեղեցինր, զանգակատուն, գրատուն, բայց գլխավոր եկեղեցուց բարձր կամ ավելի շքեղ, նշանակալի բան երբեք չի եղել: Այսօրվա պատկերը չեմ հասկանում, գուցե փառասիրությունից կամ նոր գեղագիտությունից է արվում, բայց, համենայն դեպս, այն ինձ դուր չի գալիս:
-Ասացիք՝ նախկինում Երևանի ճարտարապետական տեսքն այսպիսին չէր: Ե՞րբ էր այդ «նախկինը», ե՞րբ փոխվեց տեսքը:
-Նախկինում էլ կային տգեղ բաներ: Եթե չեմ սխալվում, խրուշչովյան տարիներին էր, երբ սկսեցին այդ տուփերը կառուցել (խոսքը «խրուշչովկա» կոչվող շենքերի մասին է- հեղ.)՝ ուղղակի շատ մարդ տեղավորելու համար: Մեր դասախոսները մեզ պատմում էին, որ վերջին դեկորատիվ տարրը մնացել էր հինգհարկանի շենքերի վերևում փոքր-ինչ առաջ եկած քիվի պես մի շերտ, որ տուֆից էր: Հետո առաջարկ եղավ դա էլ հանել, քանի որ ասում էին, որ իրենց անհրաժեշտ է բնակելի տարածք, այլ ոչ թե դեկոր:
-Ճարտարապետությունը, կարծես, ազդեցություն է թողել Ձեր նկարչության վրա:
-Ճարտարապետությունը միանշանակ ազդեցություն է թողել իմ նկարչության վրա: Գուցե որոշ բաներ կան: Նույնիսկ գլխավոր հատակագծերի նախագծերում գրաֆիկական հնարքն օգտագործվում էր որպես, ենթադրենք, սիզամարգի պայմանական նշան: Ասենք, նախագծի մի անկյունում գրում էին պայմանական նշանները, թե որն ինչ է: Եվ հիմա սիզամարգի պայմանական նշանը երբեմն օգտագործում եմ ծառերի սաղարթն անելիս: Գուցե ինչ-որ բաներ, այնուամենայնիվ, անցել են նկարչությանը:
Եթե ինքս փորձեմ գնահատական տալ, թե ինչ եմ անում գրաֆիկական աշխատանքներում, երևի կասեմ, որ ես ռացիոնալիստ եմ: Օրինակ, ռացիոնալիստ էր Գոգենը: Նա ուներ ամեն գույնի սահմանները: Նրա նկարների ռացիոնալիզմը, որտեղ գուցե մի քիչ չորություն կա, բայց ինձ դուր է գալիս:
-Նանա, Ձեր հարցազրույցներում միշտ շեշտում եք, թե քանի որ յուղաներկով չեք աշխատում, էլ ինչ նկարիչ եք: Կարծում եք՝ յուղաներկո՞վ նկարելն է կարևոր:
-Իսկապես, չեմ սիրում յուղաներկով աշխատել: Հոտը չեմ սիրում կամ էլ միգուցե այնքան հասունացած չեմ, որ գզամ դրա գերակայությունը մնացած ամեն ինչի նկատմամբ (ժպտում է-հեղ): Կարող եք համարել, որ ես էլ գրաֆիկան եմ սիրում:
Իմ սիրած նկարիչներն ունեն թե՛ գրաֆիկական, թե՛ յուղաներկով գործեր: Շատ եմ սիրում Մարտին Պետրոսյանի, Անանիկյանի, Հակոբ Հակոբյանի գործերը: Սարյանն ու Մինասն էլ էին հրաշք, բայց ինձ, օրիանկ, ավելի շատ դուր է գալիս նրանց Հայաստանը. օխրաների և նուրբ դեղնադարչնագույնների, հողի դարչնագույնի Հայաստանը:
Վերջերս, հետաքրքիր է, նատյուրմորտներ եմ սկսել նկարել: Երբևէ չէի մտածի, որ մի օր ես էլ կնկարեմ նատյուրմորտներ, որովհետև նույնիսկ ամենագիգանտ նկարիչների նատյուրմորտները չեմ սիրել, թեև, իհարկե, գնահատում եմ, հասկանում եմ դրանց արժեքը: Ինչ-որ թախիծ, ինչ-որ տխրություն կա նատյուրմորտների մեջ, չգիտեմ:
Մեր տանը հին սափորներ կան, փորձեցի նկարել: Եթե ես այդ պահին ուզում եմ նկարել, ասենք, նուռ, այն պետք է լինի տանը, չեմ կարող հորինել, նկարել: Ինձ միշտ դուր է եկել առկայծող լույսը, այսպես ասեմ՝ հոծ չեմ ներկում, խճանկարի պես մանր եմ նկարում, կարծես, մանրանկարչություն լինի: Բավական աշխատատար է: Մի նկարը կարող եմ անել երկու շաբաթում, որովհետև այդտեղ անհրաժեշտ է առավելագույն ուշադրություն, ես սխալվելու իրավունք չունեմ:
-Ցուցահանդեսիների մասնակցո՞ւմ եք:
-Բարեգործական ցուցահանդեսին էի մասնակցում նախորդ տարի, որից հետո շատ հիասթափվեցինք, ամաչեցինք արդյունքներից: Կարծեմ, մշակույթի նախարարը, ինչպես նաև պատգամավորներ էին խոստացել գալ, գնել նկարներ, բայց այդպես էլ չեկան:
-Անակնկա՞լ էր Ձեզ համար:
-Որոշ մարդկանց դեպքում՝ այո, անակնկալ էր, բայց մյուսներին շատ սազում էր:
-Արվեստը գնահատվո՞ւմ է մեր երկրում, օրինակ, խոսենք նկարչության մասին:
-Ճիշտն ասած, անձամբ չեմ շփվել նման բաների հետ: Միշտ այդպես է, չէ՞. երաժիշտներ կամ նկարիչներ կան, ովքեր շատ պահանջված և սիրված են: Այդ պահանջված լինելու միֆը ստեղծում են պատահական մարդիկ: Օրեր առաջ ռուսական հեռուստաալիքներից մեկով հաղորդում էր, որի ժամանակ մեկն ասում էր, որ կատարյալ խելագարություն է՝ աճուրդին ինչ-որ մեկը կարող է որոշել, որ Ռեմբրանդտի գործը, ասենք, 150.000 դոլարով է վաճառվում, իսկ ինչ-որ մեկի եսիմինչ գործը՝ դրանից 10 անգամ բարձր գնով:
Եսիմինչն իբր մոդեռնիստներն են, որոնց նմանները 1906 թ.-ին եղել և անցել են: Նրանք էքստրավագանտ եսիմինչեր են անում, ներկերը շպրտում են կտավի վրա: Ինչ ստացվեց՝ ստացվեց, և դա վաճառում են Ռեմբրանդտի գործից 10 անգամ ավել գնով:
Ես գիտեմ՝ այստեղ էլ կան այդպիսի նկարիչներ, երբ բարձրաստիճան հյուրեր են գալիս իրենց տիկնանց հետ, առաջին տիկինը կարող է ընդունել նրանց և տանել այդ նկարիչներից մեկի մոտ, և կտավը մի քանի հազար դոլարով գնեն: Իրենք պատկերացնում են, որ դա իսկական բարձր արվեստ է: Այնքան հարաբերական բան է, թող կարծեն:
-Լավ արվեստագետները ստվերո՞ւմ են մնում:
-Ես այդքան չեմ շփվում և, ճիշտն ասած, չեմ կարող ասել՝ ո՞վ ունի հաջողություն, ովքե՞ր են նորաձև, բայց գիտեմ, որ նման բան կա:
Զարմանալի բան ասեմ՝ երբեք չեմ սիրել ծանոթ լինել հայտնի մարդկանց հետ, նույնիսկ այն մարդկանց, որոնց գործերը հավանում եմ: Նույնն էլ ճամփորդություններին է վերաբերում: Ոչ մի անգամ չի եղել, որ իմ կամքով գնամ, իսկ ծով ընդհանրապես չեմ սիրում: Քարայծի պես ինձ պետք են չոր, ժայռոտ տեղեր: Հայաստանից դուրս գալը մեծ խնդիր է ինձ համար:
-Իսկ այսօր քիչ չեն այն մարդիկ, ովքեր առաջին հնարավորության դեպքում ցանկանում են թողնել-գնալ երկրից:
-Եթե ստիպված լինեմ գնալ երկրից, կլինեմ աշխարհի ամենադժբախտ մարդը: Հիմա մեր թոշակի ժամանակն է գալիս (իր և ամուսնու- հեղ.), և եթե պարզվի, որ երկուսիս թոշակը 50.000 է լինելու, և պիտի գնանք երկրից, դա երևի կլինի իմ մահը: Չգիտեմ:
-Ի՞նչն է ստիպում այսօր մարդկանց հեռանալ երկրից:
-Երևի ապրուստ չունեն, չեն կարողանում ապրել, կամ էլ մի տեսակ կա, որ միևնույն է նրանց համար, թե որտեղ կապրեն:
-Ձեր ամուսինը՝ Ռուբեն Հախվերդյանը, հավանո՞ւմ է Ձեր նկարները, քննարկո՞ւմ եք նկարները նրա հետ:
-Կարծեմ, շատ լավ կարծիք ունի:
-Պատահե՞լ է, որ հակառակն էլ ասի:
-Չէ, պատահել է, որ ես չեմ հավանել իմ նկարները, բայց նման դեպքերը քիչ են եղել: Չեմ կարող թույլ տալ, որ նկարելիս սխալվեմ: Հիմնականում, թերևս, ռացիոնալիստ եմ հենց այն պատճառով, որ գիտեմ՝ ինչ եմ նկարելու, որ գույնն եմ նկարելու:
-Վախենո՞ւմ եք սխալվելուց:
-Ափսոսում եմ ժամանակս, նկարը կարող եմ պատռել-գցել, իսկ ժամանակս ափսոսում եմ:
Մեկնաբանություններ (1)
Մեկնաբանել