Կապանի Ձորք թաղամասում հատկապես առավոտյան կարելի է լսել փողոց մաքրող տիկին Անահիտի ավելի քըստքըստոցը: Նախկինում նրան օգնում էր նաև դուստրը` Մարինեն, ով երկրորդ կարգի հաշմանդամ է: Անահիտը ժպտալով է բարևում անցորդներին, ծանր բեռ ունեցողներին առաջարկում է օգնել:

Արդեն 10 տարի նա իր աղջկա ընտանիքի հետ բնակվում է տնային կառավարության` համատիրության գրասենյակում: Գրասենյակի այն հատվածը, որտեղ ապրում է ընտանիքը, նախկինում հանդիստությունների սրահ է եղել: Գրասենյակը ժամանակին թաղամասի մեծ խանութներից մեկն էր, հիմա այստեղ են գտնվում և´ թաղամասի ոստիկանի, և´ տնային կառավարչի սենյակները:

Դեռևս երկու տարի առաջ այս ընտանիքի մասին հոդված էի պատրաստել, բայց որևէ արձագանք չեղավ: Մարինեն ամեն անգամ ինձ տեսնելիս հարցնում է, թե ինչ արձագանք կա: Դա ամենաբարդ հարցն է, որովհետև պատասխանի փոխարեն բառերը կծկվում են, կոկորդս չորանում է: Չգիտեմ` ի՞նչ պատասխանել նրան: Այս անգամ փողոցում տեսնելով ինձ` նույն հարցը տալու փոխարեն ասաց, որ իրենց ժամանակ են տվել` համատիրության գրասենյակից դուրս գալու համար. որոշել են կրկին հանդիսությունների սրահ ստեղծել թաղամասի բնակիչների համար:

Երեկոյան երբ գնացի նրանց տուն, այսինքն` համատիրություն, դուռն ուշացումով բացեց Մարինեն: Խնդրեցի զրուցել: Ասաց` տունը մի քիչ թափթփված է, վաղը գանք, ամաչում է, որ այդ վիճակում տեսնենք: Բացի դրանից, երեխաների տուն գնալու օրն է: Մարինեի 3 երեխաները սովորում և ապրում են Կապանի թիվ 3 հատուկ դպրոցում: Միայն շաբաթ-կիրակի օրերին են տուն գնում: Հաջորդ օրը երեկոյան նորից գնացինք նրանց տուն:

Հանդիսությունների մեծ սրահը երկու մասին բաժանում է ցելոֆանը, որը ձմռանն են կախում` բնակելի հատվածը համեմատաբար տաք պահելու համար: Այստեղ մի քանի իրեր են` փայտի վառարանը, երկու հին բազմոց, մեկ թախտ և երկարավուն սեղանները` փայտե նստարաններով: Սեղանին պարույրով ջեռոցն է կամ, ինչպես իրենք են ասում, «փոքրիկ խոհանոցը»: Տիկին Անահիտն արագ թափ է տալիս բազմոցը, որն առանց դրա էլ մաքուր է, խնդրում է, որ նստենք: «Չմտածեք, թե կեղտոտ է»,- ասում է: Իսկ սենյակը կոկիկ է, մաքուր:

60-ամյա Անահիտ Հովսեփյանը պատմում է, որ դեռ 10 տարի առաջ վաճառել է տունը պարտքերի պատճառով: Ասում է` միայն 1000 դոլարի ջրի պարտք ուներ: Ստացած գումարով կիսավեր տուն են գնել քաղաքի Անդոկավան թաղամասում: Մի որոշ ժամանակ փորձել են ապրել այնտեղ, բայց չի ստացվել, քանի որ օձեր կային, առաստաղը փլվում էր: «Մի տարի թաքուն ապրեցի տնային կառավարության շենքում: Քարտուղարուհուն խնդրել էի, որ ոչ մեկին չասի, որովհետև ոչ մի տեղ չունեի մնալու: Ցերեկը էրեխեքին հանում էի դուրս, որ հանկարծ տնային կառավարիչը չնկատի, խառնված վիճակ էր: Հետո տնային կառավարչին ասացի, որ էդտեղ եմ ապրում, խնդրեցի, որ մնանք: Ինքն էլ ասաց` ոչինչ, մնացեք: Հետո մենակ չէի, աղջիկս էլ երեք երեխաների հետ էր: Միասին էինք ապրում: Հետո երկու տարի էլ էն մյուս աղջիկս` Կարինեն էր իր 2 երեխաների հետ ապրում էստեղ»,- պատմում է տիկին Անահիտը:

Կարինեն երկու երեխա ունի: Երկու ամիս է` տեղափոխվել է վարձով տուն: Տիկին Անահիտի ասելով` երկու աղջիկներն էլ ամուսնալուծված են, իսկ որդին Կրասնոդարի գյուղերից մեկում է բնակվում: Նա էլ առողջություն չունի, կինը հիվանդանոցում է, իսկ երկամյա փոքրիկին սրտի վիրահատություն են արել ամիսներ առաջ: «Էն էլ իմ օգնության կարիքն ունի, բայց Մարինեի ընտանիքին չեմ կարա թողնեմ, գնամ»,- նկատում է Անահիտը:

Այդ ընթացքում Մարինեն իր երկու երեխաների հետ նայում է մեզ, անընդհատ անցուդարձ է անում սենյակում: Երեխաներից ավագը` Սվետլանան, տուն չմտավ մեր այցելության ժամանակ, Անահիտն ասաց` ամաչում է:

Մարինեն, ըստ մոր, ի ծնե հոգեկան հիվանդություն ունի, երկրորդ կարգի հաշմանդամ է: Ասում է` բժիշկների համար զարմանալի է, որ նա մինչ օրս ապրում է: Հոգեկան հիվանդություն ունի նաև Մարինեի ամուսինը, ով երրորդ կարգի հաշմանդամ է: 3 երեխաներից Անդրանիկին էլ փոխանցվել է ծնողների հիվանդությունը: 10-ամյա տղան առաջին կարգի հաշմանդամ է: Մեր ամբողջ զրույցի ընթացքում նայում է ձայնագրիչին, երբեմն դիպչում դրան: Հարցնում եմ, թե ինչ երազանքներ ունի: Ժպտում է: «Օզումըմ, վըր մըզ վարձավ տոն նի» (ուզում եմ, որ մեզ վարձով տուն լինի)»,- ասում է Անդրանիկը, հետո ավելացնում, որ եթե վարձով տուն ունենա, աթոռներ կսարքի տան համար: 13-ամյա Սվետլանան սիրում է ձեռագործություն անել, 9-ամյա Մոնիկան էլ որոշել է բժշկուհի դառնալ:

Ընտանիքին երբեմն օգնում են թաղամասի բնակիչները` հին հագուստ են տալիս: Տան իրերը, օրինակ` բազմոցները, տիկին Անահիտի խոսքով, փողոցում է գտել, երբ մարդիկ նորն են գնել, հինը հանել են փողոց, ինքն էլ թույլտվություն է հարցրել, վերցրել: Ուտելիքը Մարինեն է բերում բարեգործական ճաշարանից: «Եթե դա էլ չլինի, չենք հասցնի: Ես նախկին առողջությունը չունեմ, փողոցներ եմ մաքրում, ամսական 49, լինում է` 50.000 դրամ եմ ստանում: Խանութներին աշխարհի պարտքն ունենք»,- ասում է զրուցակիցս:

Մարինեն ստանում է 19.000 դրամ հաշմանդամության թոշակ, որդին` 21.000: Ամուսինը, ըստ տիկին Անահիտի, չի օգնում ընտանիքին:

«14 տարի առաջ ամուսնացավ Մարինեն, բայց համարյա միշտ ինձ հետ է ապրել: Իմ սաղ մտածմունքը Մարինեն է»,- ասում է մայրը: «Էն օրը երեխեքին վերցրել էի, գնացել սկեսուրիս տուն, մեզ դուրս արեց, ասում է` էստեղ հյուրանոց չի, դուրս եկեք»,- ավելացնում է Մարինեն:

«Ժամանակը լրացել է, էստեղ պիտի նավես սարքեն: Էն օրը ասացին` էստեղ տուն չի, գիտեք, բա ե՞րբ եք դուրս գալիս»,- նշում է տատն ու ձեռքով մաքրում թաց աչքերը: Ասում է` վարձով տուն էլ չեն տալիս իրեն, որովհետև Մարինեն իր հետ է: Հարցնում եմ` ինչո՞վ է խանգարում Մարինեն: «Երևի հիվանդ աղջիկ է, դրա համար տուն չեն տալիս, ասում են` եթե մենակ դու լինես, քեզ կտանք: Չգիտեմ` մեզ որ էստեղից հանեն, ի՞նչ է լինելու սրանց վերջը»,- ասում է տիկին Անահիտը: