Հարցազրույց «Ֆլորես» աճուրդի տան տնօրեն Արտաշես Չիլինգարյանի հետ

Ո՞րն է «Ֆլորես» ընկերության հիմնական գործառույթը:

Ընկերությունը երկու հիմնական գործառույթ ունի. մեկն` անշարժ եւ շարժական գույքի գնահատումն է: Անշարժ գույքի գնահատման համար Կադաստրի համապատասխան որակավորման վկայական ունենք, որը թույլ է տալիս գնահատում իրականացնել: Շարժական գույքի գնահատման համար մասնագիտական որակավորման պահանջ չկա, պարզապես, քանի որ մասնագիտացած ենք գնահատման հարցում՝  սկսած գրիչից մինչեւ ավտոմեքենաները գնահատում իրականացնում ենք:

Երկրորդ ուղղությունը, որը մեր հիմնական գործունեությունն է՝ աճուրդների կազմակերպումն է: Մեր ընկերությունը հիմնականում անշարժ գույքի աճուրդներ է իրականացնում: Գույքն աճուրդի ենք դնում օգտագործելով Հայաստանի ֆոնդային Բորսայի հարթակը: Մեր ընկերությունը համագործակցում է Բորսայի հետ, եւ նրանց գույքի վաճառքն ենք կազմակերպում: Սակարկությունների ժամանակ Բորսայի ռեսուրսն օգտագործում ենք, քանի որ ունի աշխատակազմ, հայտարարություններ է հրապարակում եւ այլն: Գույքը, եթե աճուրդում չվաճառվեց` 15 օրից կրկին աճուրդի է դրվում հոլանդական ձեւով՝ գնի 10% նվազեցումով: Հոլանդակա՞ն, թե՞ դասական աճուրդով պետք է վաճառվի գույքը՝ կապված է նրանից, թե պատվիրատուն ինչ է հանձնարարում մեզ: Հնարավոր է, որ գույքը դասական աճուրդով չվաճառվի, այն ժամանակ կիրառվում է հոլանդական ձեւը եւ պատվիրատուն ամեն աճուրդից առաջ նշում է՝ 5% թե 10% նվազեցնել արժեքից: Մենք ճկուն մեխանիզմ ենք կիրառում, այդ դեպքում 15 օր սպասել պետք չէ կրկնաճուրդ իրականացնելու համար: Բորսայում աճուրդներն ամեն օր են տեղի ունենում, Բորսայի իմաստն է դա, եւ եթե աճուրդն այսօր չկայացավ, վաղը նվազեցված արժեքից եւս 10% իջնում է: Դրա համար ավելի արագ եւ դինամիկ է կատարվում այդ պրոցեսը:

Աճուրդային շուկան ինչպե՞ս կբնութագրեք մեր երկրում, աճուրդների պահանջարկը կա՞ եւ որ հատվածում է դրա պահանջարկն առավել մեծ՝ մասնավո՞ր, թե՞ պետական:

Ե'ւ պետական, ե'ւ մասնավոր հատվածում կա աճուրդի պահանջարկ: ՍՊԸ-ները, ՓԲԸ-ները, ԲԲԸ-ներն աճուրդի անհրաժեշտությունն ունեն, եւ մեր վաճառելիք գույքի 90-95%-ը հնամաշ, օգտագործված, երկրորդական շուկայի գույքն է: Մեր հանրապետության համար դա բնական է, որովհետեւ առաջին սպառման ապրանքները ներմուծում են ինչ-որ ընկերություններ եւ սպառում են խանութներում, դրանց աճուրդային վաճառք չի էլ կարող լինել: Երկրորդային շուկան հնամաշ, հին գույքն է վաճառում, որը հետագայում եւս կարող է օգտագործվել:

Անշարժ գույքը մեր իրականացրած աճուրդների մեջ բավականին մեծ տոկոս է կազմում,  դա հիմնականում բանկերում գրավադրված գույքն է: Քաղաքացիները, երբ բանկային պարտավորությունները չեն կարողանում ժամանակաին կատարել, ժամկետանց պարտքերի դիմաց բանկը վաճառում է նրանց գրավադրած գույքը: Բանկերը դիմում են մեզ, եւ կնքված պայմանագրի հիման վրա, ժամկետանց պարտքեր ունեցողների գույքը դրվում է աճուրդի արդեն այն գնով, որը նպատակահարմար է համարում բանկը, հիմնականում նրանց պարտքի չափով: Այս մասով շատ է ավելացել աճուրդի ներկայացվող գույքի քանակը, բայց վաճառքի դրված 100 միավորից մեկը կարող է վաճառվել: Չնայած դրանց արժեքը շուկայականից էժան է դրվում աճուրդի, սակայն կարող է չվաճառվել, որովհետեւ պոտենցիալ գնորդները շատ հաճախ չեն ցանկանում ծանրաբեռնված գույք գնել: Ե'վ տեխնիկական, ե'ւ բարոյական խնդիրներ կան, որոնք կաշկանդում են, մարդիկ բնակվում են այնտեղ եւ նրանց վտարելն արդեն գնորդին է թողնվում: Նման դեպքերում, երբ չի վաճառվում գույքը, բանկը վերցնում է որպես սեփականություն եւ դրանց հետագա ճակատագիրն արդեն ինքն է տնօրինում կամ՝ սեփականատերը բանկի գումարը վճարելով վերադարձնում է իր գույքը:

Մրցակիցներ ունե՞ք աճուրդային շուկայում, քանի՞ աճուրդային կենտրոն է գործում Հայաստանում:

Մրցակից երկու-երեք կազմակերպություն կա, բացի դրանից յուրաքանչյուր համայնքապետարան ինքն է իր աճուրդներն իրականացնում, բայց կան կառույցներ, որոնց հետ մենք համագործակցում ենք:

Տեղական ինքնակառավարման մարմինների հետ համագործակցո՞ւմ եք եւ ո՞ր հարցերում:

Համայնքները նույնպես դիմում են մեզ իրենց գույքը` հին, ջարդած տրակտոր, բուլդոզեր, թալանված անգար, ջերմոցի ժանգոտված խողովականեր եւ այլն, գնահատելու համար: Դրանք այսօր արժեք ունեն, թեկուզ իբրեւ ջարդոն: Հողերն աճուրդով վաճառելու համար էլ են դիմում, բայց դա քիչ է պատահում: Քաղաքային 10-12 համայնք կա, որոնց հետ 8-10 տարի է, ինչ համագործակցում ենք, նրանք դիմում են ե'ւ գույքի գնահատման, ե՛ւ աճուրդներ կազմակերպելու հարցով:

Հողի շուկայական արժեքը մեզ մոտ շատ ցածր է: Կան տարբեր արժեքներ՝ շուկայական, կադաստրային, լիկվիդացիոն եւ այլն: Դրանց տարբերությունը հետեւյալն է. կադաստրային արժեքը բանաձեւով հաշվարկվող արժեքն է, որը հաշվարկվում է միայն հարկ վճարելու համար: Այսինքն, այդ հաշվարկը միայն հարկ հաշվարկելու համար է: Սակայն համայնքներում կադաստրային արժեքով են հողի աճուրդն իրականացնում, որովհետեւ գյուղատնտեսական հողերի շուկայական արժեքը շատ ցածր է: Անգամ համայնքներ կան, որոնց հողերի շուկայական արժեքը կարող է ավելի ցածր լինել, քան կադաստրային արժեքը: Համայնքների հողատարածքները վաճառելու համար մենք համեմատական մեթոդով ենք արժեքը գնահատում: Առաջարկի ու պահանջարկի մեթոդով համայնքներում չեն կարողանում որոշել գույքի արժեքը, որովհետեւ առաջարկը չկա, որ կողմնորոշվեն: Մենք շուկայական գնահատում ենք իրականացնում: Գնահատման համապատասխան մեթոդիկա կա` համեմատական, եկամտաբերության եւ ծախսային մեթոդներ, որը մշակել են ամերիկացի մասնագետները`Ջեկ Ֆրիդմանը եւ Նիկոլաս Օրդուեյը, որի համար նրանք Նոբելյան մրցանակ են ստացել: Ինչպես ամբողջ աշխարհում, այնպես էլ մեր գնահատողներն օգտվում են այդ մեթոդիկայից եւ առաջնորդվում են դրանով:

Աճուրդ իրականացնելը հատուկ գիտելիքնե՞ր է պահանջում, թե՞ ամեն մեկը կարող է այն իրականացնել:

Ցանկացած խելացի մարդ կարող է աճուրդ իրականացնել, հատուկ գիտելիքներ չի պահանջում, բայց ճիշտ կողնորոշվել է պետք, գույքի շուկաներն` ավտոմեքենաների, սարքավորումների եւ այլն, ուսումնասիրել է պետք: Գնահատման առումով Կադաստրի պահանջն այն է, որ բարձրագույն կրթություն ունենաս, բայց չի կարեւորվում, թե ինչ մասնագիտությամբ: Մենք հավաքագրում ենք տնտեսագետներ, տեխնիկական կրթության մասնագետներ, որովհետեւ այդ մասնագետներն ավելի հեշտ են այս ոլորտում կողնորոշվում: Տեխնիկականը կարեւոր է, որովհետեւ հիմնականում վաճառվող գույքը տեխնիկան է՝ սարքավորում, սարք, շինարարական տեխնիկա, եւ նրանք ավելի լավ են պատկերացնում տեխնիկայի, ավտոմեքենայի վիճակը, կարող է ասել, թե որքան գումար կծախսվի այն վերականգնելու համար, տնտեսապես շահավե՞տ է դրա վերականգնելը եւ այլն:

Մեզ մոտ պարտադիր է միայն անշարժ գույքը գնահատելը, բայց կա նաեւ շարժական գույք: Շարժական գույքի արժեքը կարող է որոշել, օրինակ ԲԲԸ-ի խորհուրդը կամ ժողովը: Բայց դա սխալ է, եթե կան մասնագիտացված գնահատող կազմակերպություններ, այս ոլորտում 80-ից ավելի գրանցված կազմակերպություն կա, եւ դրանցից ավելի քան 40-ը գոծող են:

Ի՞նչ հատկանիշներ պետք է ունենա աճուրդավարը:

Աճուրդավարը պետք է կարողանա ճիշտ պատկերացնել գործընթացը` լավ բանախոս լինի, կարողանա ճիշտ վարել աճուրդը, դահլիճը կառավարել: Սակայն դահլիճային աճուրդներ սակավաթիվ են լինում, տարվա մեջ մոտ 10 անգամ պատահում է, երբ 50-60 մասնակից է լինում աճուրդին: Ընդհանրապես, եթե մի գնորդ է լինում եւ առաջարկված արժեքով պատրաստ է գույքը գնել՝ վաճառքը ձեւակերպում ենք:

Ձեր կարծիքով` «Հրապարակային սակարկությունների մասին» ՀՀ օրենքը թերի չէ՞, այն կարգավորո՞ւմ է բոլոր խնդիրները:

Բավականին կարգավորում է, հնարավոր է, որ որոշ դրույթներ մեզ ձեռնտու չեն, բայց օրենքը սահմանում է այդ դրույթները: Երկար տարիներ շատ վիճահարույց հարց էր պատշաճ ծանուցումը, որը հասավ մինչեւ Վճռաբեկ դատարան: Մենք դրան առնչվում էինք բանկերի գույքն աճուրդով վաճառելու դեպքում: Մենք ինքներս պարտադիր ծանուցում ենք քաղաքացուն, որ իրենց գույքն աճուրդի է դրված:

«Ֆլորես» ընկերությունը աճուրդները փա՞կ է իրականցնում, թե՞ բաց:

Մենք բոլոր տիպի աճուրդներ իրականացնում ենք՝ ե’ւ փակ, ե’ւ բաց: Փակ ենք իրականացնում, երբ պատվիրատուն ինքն է ցանկանում, որ փակ իրականացվի: Նա ցանկանում է, որ իր մեծ թվով աշխատողները մասնակցեն աճուրդին եւ գույքը գնեն: Փակ աճուրդներ շատ քիչ են պատահում, վերջին երկու տարում մեկ անգամ ենք փակ իրականացրել: