Կցանկանայի, որ այս հոդվածը լիներ ֆիզիկական խնդիրներ ունեցող անձանց՝ հասարակության մեջ ինտեգրմանը նվիրված ևս մեկ քայլի արձանագրման մասին, սակայն, ցավոք սրտի, պետք է հիասթափեցնեմ այս խնդրով հետաքրքրվող ընթերցողներին և ֆիզիկական խնդիրներ ունեցող իմ ընկերներին:

Գրում եմ ես՝ չտեսնող մի քաղաքացի, ով ջանքեր չի խնայում ֆիզիկական խնդիրներ ունեցող անձանց այս հասարակության աչքին որպես սովորական մարդ դիտելու գործում: Ով, չնայած բազմաթիվ մարդկանց բազմանշանակ հայացքների, ամեն օր իր երկար, սպիտակ փայտիկով դուրս է գալիս իր հարազատ քաղաք՝ Երևան և օրն սկսում ու ավարտում իր քաղաքում, իր անտեղյակ, բայց ջերմ քաղաքացիների մեջ տարակուսանք և զարմանք հարուցելով: Ես գրում եմ, բայց ոչ թե զուտ ցեխ շպրտելու և լուտանքներ թափելու մարմաջով, այլ մարդկանց ինչ-որ բաներ հասկացնելու համար:

Միգուցե երկար թվաց ձեզ նախաբանս, սակայն ցանկանում էի ձեզ մի փոքր տեղեկացնել ամեն օրվա իմ ունեցած զգացողությունների մասին:

Մայիսի 19-ն էլ սովորական օրերից մեկը պետք է լիներ, երբ պատրաստվում էի իմ առաքելությունը կատարել հասարակությանս համար: Բայց այս անգամ օրս նրանով էր կարևորվում, որ առաքելությանս մասնակից պետք է դարձնեի նաև օտարազգի մարդկանց, որոնք եկել էին իմ երկիր՝ հաղորդակցվելու իմ երկրի արվեստին և մշակույթին:

Այնպես էր ստացվել, որ ես և իմ չտեսնող ընկերուհիներից մեկը պետք է մասնակցեինք «Առաջին միջազգային արվեստ էքսփո 2015» ցուցահանդեսի բացման արարողությանը: Նախօրոք ասեմ, որ որևէ նախատրամադրվածություն չունեմ ցուցահանդեսի կազմակերպիչների և առհասարակ՝ ցուցահանդեսի դեմ: Պատահած դեպքը կապ չունի նրանց հետ: Միայն ցանկանում եմ նշել, որ միջոցառումն սկսվեց մոտ քառասուն րոպե ուշացումով, քանի որ սպասում էին սփյուռքի նախարարի ժամանմանը (դե պաշտոնյաներին պետք է խոնարհաբար սպասել, քանի որ նրանք և շատ դեպքերում ցավոք սրտի նաև մենք հաճախ կարծում ենք, որ երևի մեկ կամ մի քանի կաստայով բարձր են մեզանից՝ «հասարակ մահկանացուներիցս»):

Նրա ժամանումից և մոտ երկու րոպեանոց հակիրճ ելույթից հետո մենք հրավիրվեցինք ելույթի: Առաջին երգը շատ հաճույքով կատարելուց հետո սկսեցինք մեր երկրորդ համարը: Երգի առաջին տունն ավարտելուց հետո զգացի, ինչ-որ մեկի ձեռքի հպումը ուսիս: Ձեռքի հպումից հետո լսվեց նրա ձայնը, որ ներողություն էր խնդրում և ասում, որ երկու րոպեով դադարեցնենք ելույթը, թե նախարարը «սինխրոն» հարցազրույց է տալիս, ու մենք խանգարում ենք նրան: Ակամայից ձեռքերս վեր բարձրացան դաշնամուրի ստեղներից, ինչի համար հիմա մեղադրում եմ ինքս ինձ: Ես պարզապես պետք է շարունակեի համարը:

Պարզվեց, որ ինձ ներողությամբ և մեղմորեն, սակայն չափազանց անկիրթ ու էթիկայի կանոնների մեջ երբեք չտեղավորվող քայլով մոտեցողը ոմն Աննա Գրիգորյան անունով ներկայացած լրագրողն էր, ում կառաջարկեի ամրապնդել իր ունեցած գիտելիքները էթիկայի ոլորտում:

Գիտե՞ք, ես հաճախ եմ հանդիպում խտրական վերաբերմունքի, սակայն դիմացինիս չեմ մեղադրում, որովհետև փողոցում կարող են հանդիպել տարբեր մտածելակերպ, աշխարհայացք և կրթական մակարդակ  ունեցող մարդիկ: Բայց ես ապշած եմ, որ միջազգային ցուցահանդեսին ներկա գտնվող և որպես լրագրող ներկայացող անձը էթիկայի կանոններին չենթարկվող նման քայլ կատարի՝ նախարարից մեկ-երկու րոպեանոց հարցազրույց վերցնելու համար: Չէ՞ որ մենք նույնպես ցուցահանդեսի մշակութային մասի մասնակից էինք, հետո՞ ինչ, որ չէինք տեսնում: Ես այլ բան չեմ կարող մտածել, եթե ոչ, որ այս լրագրող ներկայացածը երևի մտածել է «Դե չեն տեսնում, նրանց ելույթը կարևոր չէ, կարող եմ խանգարել, ավելին՝ ընդհատել նրանց՝ իմ ինտերվյուն վերցնելու նպատակով»: Ուրիշ ոչինչ չեմ կարող մտածել, որովհետև, իմ ու շատերի կարծիքով, եթե մի այսպես կոչված «հայտնի» ինչ-որ մեկը ելույթ ունենար, նա չէր համարձակվի նրան մոտենալ անգամ: Իսկ եթե նա չէր իմանում, թե մենք ով ենք, ապա կարող էր հետաքրքրվել: Վերջիվերջո միջոցառումը կազմակերպիչներ ուներ: Միգուցե նա մեզ չէր ճանաչում, բայց դա ոչինչ չէր նշանակում : Միգուցե մենք աշխարհահռչակ երաժիշտնե՞ր էինք:

Ավելին, նա իր հետագա խոսքում նշեց, որ արել է դա «թելադրանքով»: Եթե նա դա արել է ինչ-որ պատահական մարդու թելադրանքով (չնայած այդպես չեմ կարծում), միգուցե, որպես սրտի հովացում, մտածեմ, որ այդ մարդը պարզապես մակարդակից և կուլտուրայից զուրկ մեկն է եղել: Իսկ եթե նա կատարել է նախարարի թելադրանքը, ապա... չգիտեմ ինչ մտածել... պարզապես չէի ցանկանա, որ այդպես լիներ:

Ուզում եմ հիշեցնել, որ ես և բոլոր մարդիկ հավասար են: Ինձ համար նշանակություն չունի ո՛չ աթոռի, ո՛չ դիրքի աստիճանը, որովհետև, միևնույն է, ոչ մեկը մեր այս կյանքում ոչնչից ապահովագրված չէ ու վերջիվերջո վերջում ամեն ինչ հավասարվելու է ոչնչի:

Իմ բազմաթիվ պնդումներից հետո մի կերպ վախով ներկայացած Սիրելի՛ Աննա Գրիգորյան, ես Ձեզ չեմ ճանաչում, ոչինչ չունեմ Ձեր անձի նկատմամբ: Իմ վրդովմունքը Ձեր արարքի դեմ է, չնայած Ձեր աղիողորմ խնդրանքներին, որ այս հոդվածը չտարածեմ, ես պայքարող մարդ եմ և մինչև մահ պայքարելու եմ իմ իրավունքների համար: Ես գրում եմ սա, որովհետև եթե չգրեի, կգործեի իմ սկզբունքների դեմ: Որովհետև խոստացա, որ Ձեր անունը անպայման հնչեցնելու եմ: Եվ վերջապես, եթե չգրեի, ֆիզիկական խնդիրներ ունեցող անձանց իրավունքներին և հավասարությանն ուղղված ամբողջ գործս ջուրը կընկներ: Դուք իրավունք չունեիք խանգարելու իմ ելույթը՝  ասելով, որ ընդամենը Ձեր գործն եք կատարում:

Իսկ ե՞ս ինչ էի անում: Ես էլ իմ գործն էի կատարում և միգուցե ավելի կարևոր գործ: Ձեր ներողություններն ուշացած էին և անօգուտ: Պարզապես խորհուրդ կտայի, որ սրանից հետո անպայման մտածեք ինչ-որ բան անելուց առաջ: Իսկ Ձեզ թելադրողներին խնդրում եմ նույնպես փոխանցեք իմ կոչը: Թող շատ բարձրից չնայեն, որովհետև նրանք չեն տարբերվում ինձանից ոչնչով, որովհետև իմ կատարած գործը հասարակության համար, չեմ վախենում բարձրամիտ թվալուց, միգուցե ավելի մեծ է Ձեր և նրանց կատարած գործի համեմատությամբ: Չնայած որ դուք վերապահումով էիք մոտենում իմ կատարած գործին, քանի որ ես «կույր» էի (ինչպես դուք նշեցիք): Դե դուք ինքներդ ձեզ ավելի վատ դրության մեջ դրեցիք՝ ասելով, «Եթե ես իմանայի, որ դուք կույր եք...»:  Իսկ  դա տեսնես ի՞նչ կապ ուներ: Միգուցե ընդառաջեի՞ք, կամ  խղճայի՞ք, թեև Դուք ավելի խղճալի պահեցիք Ձեզ: Չնայած ի՞նչ անեք, որ ունեք սահմանափակ աշխարհայացք և, էլի եմ ասում, չունեք էթիկա ու դեռ կատարում եք այլոց թելադրանքները: Գիտե՞ք, ես կցանկանայի  որ գոնե սովորեք Ձեր սեփական սխալների վրա, ոչ թե փորձեիք արդարացնել Ձեզ:

Ուզում եմ հոդվածս սահմանափակել ցուցահանդեսին ներկա ղազախ արվեստագետների խոսքով: Նրանց հետ զրույցում արժանացա նրանց շնորհակալական խոսքին, որ մոտեցել եմ իրենց նկարներին և թեև չեմ տեսնում, բայց խնդրում եմ ինձ պատմել այդ նկարները: Նրանք ասացին, որ իմ ներկայությունը ցուցահանդեսին, իրենց խոսքերով, ներկա գտնվող հասարակության մեջ սոցիալիզացիայի և ինտեգրման գործում շատ կարևոր քայլ է: Իսկ իմ հասարակության անդամնե՞րը... Ցավում եմ, բայց նրանցից ոմանք կարող են կոտրել իմ իրավունքները, սահմանափակել ձեռքերիս վազքը դաշնամուրիս ստեղների վրայով, փակել ինձ հետ երգողի շուրթերը: Ցավում եմ ձեզ ու ձեզ նմանների համար:

Մեկնաբանությունները թողնում եմ ընթերցողներին:

Հգ. Չնայած բազմաթիվ խնդրանքների, որ այս հոդվածս չգրեմ, ես գրեցի այն: Մարդիկ ասում էին, թե ինձ խանգարող անձը մի ողջ հասարակություն չի կարող ներկայացնել, թե նա անհատ է, թե դա միգուցե պատահական դիպված է եղել: Իսկ ես պատասխանում եմ. Ամեն օր ես եմ դուրս գալիս իմ հասարակության մեջ և ես ինքս գիտեմ, թե մեր հասարակության մեջ որ տիպի մարդիկ են շատ: Ցավոք սրտի պետք է նշեմ, որ Աննա Գրիգորյանների և նրան թելադրողների տիպը դեռ գերակշռում է մեր հասարակության մեջ: Մեկ անգամ ևս ցանկանում եմ հիշեցնել, որ հասարակությունը բաղկացած է անհատներից: Չենք կարող միանգամից ողջ հասարակությանը հասկացնել ինչ-որ բան, հետևաբար պետք է աշխատանքն սկսել անհատներից:

Սիփան Ասատրյան

Բանասեր, սփյուռքագետ, չտեսնողների տարածական կողմնորոշման ինստրուկտոր, ԵՊՄՀ հատուկ կրթության ֆակուլտետի մագիստրատուրայի ուսանող