Աննա Բաբաջանյան

Ակսել Բակունցի «Խոնարհ աղջիկը» պատմվածքում հանդիպում ենք այսպիսի մի տողի.  «Օրապահի զանգին ես իջնում ​​էի տան սանդուղքով, բլրակի գլխին չհասած տեսնում էի դպրոցի առջեւ խմբված երեխաներին. խմբով էլ ներս էինք մտնում»: Զանգի մասին հիշատակումը եւ այս պատկերի նկարագրությունը, թերեւս, ոչ այնքան գրողական հնարք է, որքան` վավերագրություն:

Հայտնի է, որ Բակունցն ինքը մի քանի տարի զբաղվել  է ուսուցչությամբ, եւ  մի  իր, որ պահվում է Սիսիանի Ն.Ադոնցի անվան պատմության թանգարանում, այդ ժամանակահատվածում եղել է նրա «ընկերն» ու «օգնականը»: Մինչ դրան անդրադառնալը, սակայն, հարկավոր է թերթել Բակունցի կենսագրության որոշ էջեր:

1915-ին Շուշիի «Փայլակ» թերթում Գորիսի քաղաքագլխի եւ կառավարիչների դեմ տպագրած ֆելիետոնի պատճառով գրողը ձերբակալվում է: 34-րդ օրը նրան ազատում են կալանավայրից` այն պայմանով, որ ուսուցչության մեկնի հեռավոր Լոր գյուղը: Այդպիսով`  Էջմիածնի Գեւորգյան ճեմարանի սան Բակունցը, ով ընդամենը 16 տարեկան էր, Գորիս քաղաքից  գնում է Լոր` ուսուցչություն անելու:  Ի դեպ, այդ առիթով Համո Սահյանը, ով Լոր գյուղի ծնունդ է, գրել է. «Բակունցի` գյուղ գալով Լորի սարերում մի նոր արեւ բարձրացավ»: Թե ինչ արեւ իր հետ  բերեց Բակունցը` երեւում է նաեւ  փոքրիկ մի դրվագից:

Դպրոցը զանգ չուներ: Բակունցը, սակայն, չէր պատրաստվում ձեռքերը ծալած նստել: Նրա պատվերով  Բաքվի լորահայ համայնքը ձուլել է տալիս  եւ գյուղ ուղարկում զանգը, որը  գյուղ է հասցնում քահանա Տեր-Հովհաննեսը: Զանգին, սակայն վիճակված էր  ղողանջել մինչեւ 1931 թվականի երկրաշարժը: Աղետը խլացնում է դրա ձայնը. երկրաշարժի ժամանակ այն ընկնում է սալահատակված պատշգամբում եւ խոշոր ճաք տալիս, ուստի դուրս է գալիս գործածությունից: Լորի դպրոցի շենքը, սակայն,  մնում է կանգուն Ձիթհանի բարձունքում` գյուղի գերեզմանի աջ մասում: Իսկ նախասրահում այժմ էլ պահպանվում է մետաղյա այն օղը, որից ժամանակին կախվել է դպրոցի զանգը: