HY RU EN
Asset 3

Բեռնվում է ...

Էջի վերջ Այլ էջեր չկան բեռնելու համար

Որոնման արդյունքում ոչինչ չի գտնվել

Վահե Սարուխանյան

ՀՀ նախագահների ինքնաթիռները

Հայաստանի կառավարություններն ու, մասնավորապես, նախագահները երկրի անկախության անցած 24 տարիների ընթացքում բազմաթիվ պետական, պաշտոնական ու աշխատանքային այցերով մեկնել են արտերկիր՝ օգտվելով ավիացիայի ծառայություններից:

Ընթերցողի համար ասենք, որ մեր երկրում, ըստ «Ավիացիայի մասին» օրենքի, գոյություն ունի երկու տեսակի ավիացիա՝ քաղաքացիական եւ պետական: Հասարակական կարիքների բավարարման նպատակով օգտագործվող օդանավերը համարվում են քաղաքացիական օդանավեր, որոնք իրականացնում են առեւտրային օդային փոխադրումներ, ընդհանուր նշանակության ավիացիոն գործունեություն եւ ավիացիոն հատուկ աշխատանքներ: Իսկ ահա ռազմական, մաքսային եւ ոստիկանական մարմիններում, փրկարարական ծառայությունում, ինչպես նաեւ պետական այլ մարմիններում կամ պետական կառավարչական հիմնարկներում օգտագործվող օդանավերը համարվում են պետական օդանավեր, իսկ այդ բնագավառների ավիացիան՝ պետական ավիացիա: Հայաստանում քաղաքացիական եւ պետական (բացառությամբ ռազմականի) ավիացիայի կառավարումը, այսօրվանից ուժի մեջ մտնող օրենսդրական փոփոխությունների համաձայն, իրականացնում են էկոնոմիկայի նախարարությունն ու ՀՀ քաղավիացիայի գլխավոր վարչությունը: Ռազմական ավիացիան պաշտպանության նախարարության համակարգում է:

Այսօր մեր պետական ավիացիայի առյուծի բաժինը ներկայացնում է ռազմական ավիացիան՝ տարբեր նշանակության ինքնաթիռներով եւ ուղղաթիռներով: Պետական ավիացիայի մաս է նաեւ նախագահական կամ կառավարական ինքնաթիռը, որն օգտագործվում է արտասահմանյան այցերի ժամանակ (ՀՀ մարզեր կամ Արցախ այցելելիս բարձրաստիճան հայ պաշտոնյաներն օգտվում են ՊՆ ուղեւորատար ուղղաթիռներից, որոնք շահագործում է նախարարության «Արմ-Աէրո» ՓԲԸ-ն):   

Տեր-Պետրոսյանի ու Քոչարյանի խորհրդային ինքնաթիռները

Խորհրդային Միության տարիներին միութենական հանրապետությունների ավիացիոն ստորաբաժանումները ներկայանում էին մեկ ընդհանուր՝ «Աէրոֆլոտ» ապրանքանիշի ներքո։ 1990-ականների սկզբներին սկսեցին ձեւավորվել նոր անուններով ավիաընկերություններ: Հայաստանում այդպիսին 1991-ի մարտին կազմավորված ու դեռեւս ԽՍՀՄ քաղավիացիայի նախարարությանը ենթակա «Հայկական ավիաուղիներ» ընկերությունն էր, որն իրականում քաղավիացիայի հայկական վարչության իրավահաջորդն էր։ Նույն տարվա՝ 1991-ի հոկտեմբերին «Հայկական ավիաուղիների» հիմքի վրա արդեն անկախացած Հայաստանի կառավարությունը ձեւավորեց Հայաստանի պետական ավիաընկերություն, որն էլ 1992-1993 թթ. վերակազմավորվեց ավիացիայի (քաղավիացիայի) գլխավոր վարչության ու «Հայկական ավիաուղիներ» պետական ավիաընկերության։ Վերջինիս անցավ քաղաքացիական օդանավերի ավիապարկը։

Օդանավերից մեկը, սակայն, դարձավ հենց ՀՀ կառավարության սեփականությունը: «Տու-134Ա-3» ինքնաթիռը սկսեց սպասարկել, մասնավորապես, երկրի նախագահին: Մինչեւ 1993-ը ինքնաթիռը կրում էր CCCP-65975 գրանցման համարը, իսկ երբ անկախացած 15 հետխորհրդային հանրապետություններից յուրաքանչյուրը Քաղաքացիական ավիացիայի միջազգային կազմակերպության (ICAO) կողմից ստացավ իր ազգային նիշն, ու Հայաստանին բաժին հասավ EK-ն, կառավարական օդանավը գրանցվեց իբրեւ EK-65975: Վերջինս կառուցվել էր 1973-ի սեպտեմբերին, այսինքն՝ ՀՀ կառավարության սեփականությունը դառնալիս 20 տարեկան էր, ինչը փոքր տարիք չէ օդանավերի համար, սակայն, ըստ ավիացիոն տեղեկատուների, շահագործվում էր 1983-ի հոկտեմբերից՝ 10 տարի:

EK-65975-ը՝ Լոնդոնում (12.02.1994)

Անկախությունից հետո այս ինքնաթիռը շահագործվեց թե ՀՀ առաջին նախագահ Լեւոն Տեր-Պետրոսյանի (1991-1998), թե երկրորդ նախագահ Ռոբերտ Քոչարյանի օրոք (1998-2008): Տեղեկատուների համաձայն՝ 2000-ականների սկզբից կայանված է «Զվարթնոցում»:

Նախագահական օդանավը՝ Ամստերդամում (28.05.1997)

2000 թվականի հունվարից ՀՀ նախագահին սկսեց սպասարկել մեկ այլ «Տու-134»: Այն կառուցվել էր 1977-ի հուլիսին եւ շահագործվում էր այդ տարվա օգոստոսից, այսինքն՝ 23 տարեկան էր: CCCP-65072 համարով «Տու-134Ա»-ն սկզբում շահագործվում էր Վիլնյուսում, ապա Սիկտիվկարում, որից հետո անցավ «Աէրոֆլոտի» հայաստանյան մասնաճյուղի տրամադրության տակ: 1993-ին օդանավը, որն արդեն «Հայկական ավիաուղիներին» էր պատկանում, ստացավ EK-65072 համարը: Իբրեւ VIP շահագործվող այս օդանավը «ՀԱՈւ»-ն օգտագործեց մինչեւ 2000 թ., որից հետո այն մտավ «ՀՀ նախագահի աշխատակազմ» պետական կառավարչական հիմնարկի հաշվեկշռի մեջ, ասել է թե՝ դարձավ վերջինիս սեփականությունը: Բայց մինչ այդ օդանավը վերափոխվեց՝ դառնալով «Տու-134Ա-3», որի տուրբոռեակտիվ շարժիչները կատարելագործված էին: Բնականաբար, այն շարունակեց մնալ VIP ինքնաթիռ:

Ռ. Քոչարյանը ժամանել է Գդանսկ (05.09.2004)

EK-65072-ը իբրեւ նախագահական ինքնաթիռ ծառայեց մինչեւ 2007 թ., երբ պետությունը նոր օդանավ ձեռք բերեց: Սակայն «Տու-134Ա-3»-ը շարունակեց թռչել մինչեւ 2010 թ. (33 տարեկան)՝ տեղափոխելով ՀՀ տարբեր պաշտոնյաների: 2010-ի օգոստոսի 12-ի որոշմամբ կառավարությունը թույլատրեց աճուրդի հանել օդանավը: Մեկնարկային գին սահմանվեց 600.168.000 դրամը (այդ պահի փոխարժեքով՝ մոտ 1.635.000 դոլար): Ըստ aerotransport.org տեղեկատվական բազայի՝ օդանավը գնեց ուղեւորատար ավիացիայի հայաստանյան մոնոպոլիստ «Արմավիան», որի օդաչուները «Հայկական ավիաուղիների» անկումից հետո (2003 թ.) սպասարկում էին ինքնաթիռը: Մինչ օրս նախկին կառավարական օդանավը կայանված է «Զվարթնոցում»:

«Զվարթնոցում» (06.01.2010)

Բացի վերը նշված երկու «Տու-134»-երից՝ կառավարությունը ժամանակին «Հայկական ավիաուղիներից» վարձակալել էր եւս 2 ինքնաթիռ: Դրանցից մեկը EK-85536 համարով «Տու-154Բ-2» օդանավն էր, որը Հայաստանում շահագործվում էր դեռ 1982-ից: Ըստ տեղեկատուների՝ «ՀԱՈւ»-ն այն շահագործեց մինչեւ 2002 թ.: Մի որոշ ժամանակ EK-85536-ը «wet-leased» (վարձակալության ձեւ, երբ օդանավը շահագործվում է վարձակալության տվողի պատասխանատվությամբ, անձնակազմը, տեխսպասարկումը, ապահովագրությունը նույնպես վարձատուի պատասխանատվության ներքո են) տարբերակով թռչում էր ՀՀ ղեկավարության համար: «Հայկական ավիաուղիների» սնանկացումից հետո «Տու-154»-ը ձեռք բերեց հայկական բեռնափոխադրող «South Airlines»-ը, որը հիմնական գործունեություն էր ծավալում Մերձավոր Արեւելքում ու Աֆրիկայում: 28-ամյա օդանավը ոչնչացվեց 2010-ին արաբական Ֆուջեյրա քաղաքում:

EK-85536-ը՝ Աթենքում (17.09.2001)

«Airbus»-ներ՝ Քոչարյանի օրոք. ժառանգություն Սարգսյանին

Հայաստանի կառավարությունը «wet-leased» ձեւով վարձակալել էր նաեւ ՀՀ ավիացիայի պատմության մեջ առաջին «Airbus» ինքնաթիռը: «Airbus A310-222» օդանավը կառուցվել էր 1983-ի սեպտեմբերին ու ՀՀ էր բերվել 1998-ի հուլիսին: Նախկինում այն շահագործվել էր Քուվեյթում ու Քաթարում: «Հայկական ավիաուղիները» մեր քաղավիացիայի նորեկին վարձակալել էր հենց «Airbus» ընկերությունից: Հայաստանում այն ստացավ «Արարատ» անունը: Չնայած շահագործողը հայկական օպերատորն էր, օդանավը մեր երկրում շարունակեց թռչել ֆրանսիական գրանցման համարով՝ F-OGYW: Մինչեւ 2002-ի մարտ ամիսը, երբ վերադարձվեց սեփականատիրոջը, «Airbus A310-222»-ը հասցրեց ծառայել նաեւ Հայաստանի իշխանություններին:

«Արարատ» անունով «A310»-ը՝ Մայնի Ֆրանկֆուրտում (03.11.2001)

Վարձակալությունից վերադարձվելուց հետո 21-ամյա ինքնաթիռն այլեւս չօգտագործվեց ու ոչնչացվեց 2004-ի հունվարին գերմանական Բրեմենում:   

2007-ի նոյեմբերին Հայաստան եկավ կառավարության առաջին եւ առայժմ միակ սեփական «Airbus»-ը: Այն, ինչպես վերը նշվեց, փոխարինեց «Տու-134Ա-3»-ին (EK-65072): Այս նոր ինքնաթիռը կառուցվել էր 1998-ի նոյեմբերին եւ պատկանում էր «ACJ319» ընտանիքին, այսինքն՝ կորպորատիվ կամ VIP ինքնաթիռ էր: «Airbus A319-132»-ը մինչ Երեւան գալը շահագործվել էր բրիտանական եւ արաբական օպերատորների կողմից: Փաստորեն, ձեռքբերման պահին այն ընդամենը 9 տարեկան էր, ինչը վատ ցուցանիշ չէ: Հայաստանում օդանավը ստացավ EK-RA01 գրանցման համարը: Այն իր նախորդի պես անցավ նախագահի աշխատակազմի հաշվեկշռին: Ինքնաթիռը մի քանի ամիս սպասարկեց Ռոբերտ Քոչարյանին, իսկ արդեն 2008-ի գարնանից ՀՀ երրրորդ նախագահ Սերժ Սարգսյանի տրամադրության տակ էր:

Ուշագրավ կադր. օգոստոսի 4-ին Ս. Սարգսյանը արձակուրդ էր մեկնել, իսկ ամսի 5-ին նրա օդանավը ֆիքսել էին գերմանական առողջավայր Բադեն-Բադենում. նկարի հեղինակը գրել է. «Ինչպիսի՜ անակնկալ» (05.08.2008)

2007-2013 թթ. օդանավը սպասարկում էր «Արմավիան»: Վերջինիս թռիչքների դադարեցումից հետո նախագահական բորտի շահագործումը ստանձնեց «Էյր Արմենիան»: 2014-ից այս գործը կատարում է ՀՀ քաղավիացիայի գլխավոր վարչության «Ավիաուսումնական կենտրոն» ՓԲԸ-ն: 2014-ի տարեվերջին օդանավի գրանցման համարը փոխվեց՝ դառնալով պարզապես 701: Ինչպես երեւում է նախագահի աշխատակազմի ու կենտրոնի միջեւ 2014-ի դեկտեմբերին կնքված պայմանագրում, ըստ որի՝ մեկ ամսվա համար կենտրոնը ստացել է 26 մլն դրամ, վերջինս կատարում է ինքնաթիռի չվերթների սպասարկման ծառայություններ, ծախսերի մեջ են մտնում ավիասնունդը, վերգետնյա սպասարկման ծառայությունները, ավիավառելիքը, կայանման վարձերը, օդաչուների աշխատավարձերը, օրապահիկները:

«Հայաստան 701»-ը՝ Մոսկվայում (ձմեռ, 2015)

Նախագահական օդանավի տեխսպասարկողը պատահական անձ չէ

Նախագահական օդանավի տեխնիկական սպասարկումն իրականացնում է «Աքիլա Տեխնիքս» ՍՊԸ-ն, որը ստեղծվել է 2014-ի փետրվարին: Տեղական ընկերության հիմնադիրներից Կարեն Ավդալյանը անցյալ տարի հայտարարել էր, որ իրենք առաջին տեղական ավիատեխսպասարկող ընկերությունն են: ՔԱԳՎ-ն 2014-ի հունիսին այդպիսի աշխատանքներ իրականացնելու սերտիֆիկատ հանձնեց ընկերությանը, իսկ մամուլը գրեց, որ մինչ այդ նման հավաստագիր ստանալու փորձ արել էին տեղական այլ ընկերություններ: 2014-ի ընթացքում, բացի նախագահական բորտից, «Աքիլան» (aquila, լատիներեն՝ արծիվ) տեխծառայություններ էր մատուցում նաեւ «Էյր Արմենիային»: Նորաստեղծ ընկերությունը իր գլխավոր նպատակներից մեկը համարեց Եվրամիության երկրների ու Բերմուդյան կղզիներում գրանցված ռուսական օդանավերի սպասարկումը, ինչին հասնելու համար անհրաժեշտ են Ավիացիոն անվտանգության եվրոպական գործակալության (EASA) ու Բերմուդյան կղզիների թույլտվությունները: Ընկերությունն իրականացնում է ինչպես ամենօրյա ու ամենշաբաթյա, այնպես էլ, այսպես կոչված, «A-check» տեխսպասարկում: Կարեն Ավդալյանը նշել էր, որ մտադիր են հանգար կառուցել շուրջ 2,5 մլն դոլարով, որի առկայությամբ միայն հնարավոր կլինի տեղում իրականացել նաեւ «C-check»:

«Աքիլա Տեխնիքս» ընկերության սեփականատերերը 4-ն են. երեւանցիներ Հայկ Հարությունյանը, Իշխան Ադամյանը (նաեւ ՍՊԸ-ի տնօրենն է), Մարտին Մովսեսյանը եւ գյումրեցի Կարեն Ավդալյանը: Վերջինս Երեւանի կոնսերվատորիայի Գյումրու մասնաճյուղի տնօրեն Կարինե Ավդալյանի որդին է: Կարինե Ավդալյանը Գյումրու «Վերածնունդ» միջազգային մրցույթ-փառատոնի կազմակերպիչ-հիմնադիրն է ու մոտ հարաբերությունների մեջ է մրցույթի հովանավորներից ՀՀ առաջին տիկին Ռիտա Սարգսյանի եւ «Փյունիկ» հիմնադրամի հոգաբարձուների խորհրդի նախագահ, փառատոնի համանախագահ Լեւոն Սարգսյանի հետ, ով, ինչպես հայտնի է, Սերժ Սարգսյանի եղբայրն է:

Մեկնաբանել

Լատինատառ հայերենով գրված մեկնաբանությունները չեն հրապարակվի խմբագրության կողմից։
Եթե գտել եք վրիպակ, ապա այն կարող եք ուղարկել մեզ՝ ընտրելով վրիպակը և սեղմելով CTRL+Enter