Նաիրա Հայրապետյան

Ամերիկյան «R.E.M.» ալտերնատիվ ռոք խմբի «Losing My Religion» երգը միանգամից ընդունվեց հանրության կողմից: Չնայած նախնական մի քանի լուրջ խոչընդոտների՝ այս երգը դարձավ խմբի ամենամեծ հիթը: «Losing My Religion»-ով միաժամանակ ընդլայնվեց  «R.E.M.»-ի  հանրաճանաչությունը՝ նրան հիմնական երկրպագուների շրջանակից դուրս հանելով դեպի տարբեր ժանրի ու ոճի լսարաններ: Երգը թողարկվեց 1991թ.՝ որպես «Out of Time» ալբոմի առաջին սինգլ և շրջանցելով մի շարք թերահավատ ենթադրություններ՝ գրավեց  երաժշտական լավագույն հորիզոնականներն աշխարհի տարբեր մայրցամաքներում: Այս հաղթարշավից հետո  երգն ապահով հենարան դարձավ համերգային նոր շրջագայությունում և խմբին պարգևեց մի քանի «Գրեմի» մրցանակ՝ երաժշտական աշխարհի հսկա հանդիսացող այս մրցանակաբաշխությունում:

Այս երգի հաջողությունների մեջ, սակայն, մեծագույն ներդրում ունեն  տեսահոլովակն ու վերնագիրը:

«Losing My Religion». սովորական շարքային ունկնդրի մոտ անգամ այն հետաքրքիր, փիլիսոփայական ենթատեքստեր գտնելու մղում է առաջացնում, եթե հաշվի առնենք, որ բառացի թարգմանությամբ  նշանակում է «Կորցնելով հավատքս/ կրոնս»: Սակայն խմբի վոկալիստ Մայքլ Սթայփը կոտրեց այս երևակայական զգացողությունը, երբ  «The New York Times »–ում մեկնաբանեց, որ երգը ամենևին էլ կապ չունի կրոնական թեմայի հետ: Ու պարզվում է, որ նա ընդամենը ռոմանտիկ սիրո հերթական պատմություն է՝ իր դժվար ու չափազանց զգացմունքային առանձնահատկություններով: «Losing My Religion» արտահայտությունն էլ ամերիկյան հարավային շրջանի խոսակցականում  նշանակում է՝ համբերությունը կորցնել. այնպես, ինչպես մեզանում՝ «դանակը ոսկորին հասնել» կամ «համբերության բաժակը լցվել»: Մեկ այլ առիթով՝ «Q» ամսագրին տված հարցազրույցում, նա ասել է, որ երգը անպատասխան սիրո մասին է՝  մեկ այլ մարդու հանդեպ թախծելու, տանջվելու մասին: Չնայած այս մեկնաբանությանը՝ սինգլի թողարկումից հետո հրապարակված տեսահոլովակը՝ իր միստիկ, տեղ-տեղ աստվածաշնչյան ակնարկներով լի պատկերներով, բոլորովին հակառակն էր պնդում:

Ինչևէ, մի կողմ թողնելով իրար հակասող այս պատմությունները և վստահենք երգի՝ երկխոսություն կառուցելու անհատական մոտեցմանը, իսկ այս բանաձևի համաձայն, երգն անշուշտ հասել է իր ունկնդիրներին:

«Losing My Religion»-ի ստեղծման պատմությունը շատ պարզ է, բայց միևնույն ժամանակ՝  հետաքրքիր: Այս օրինակով կարելի է հասկանալ, թե ինչպես առանց հատուկ ամբիցիաների գրվող ստեղծագործությունը կարող է սովորականից դառնալ ճակատագրական և իր հետևից տանել մի ամբողջ կենսագրություն: Այն Փիթեր Բաքի գտած ռիֆֆի հիման վրա է (երաժշտության մեջ ռիֆֆ է կոչվում մեղեդային և ռիթմային կառույցը):  «R.E.M.»-ի կիթառահարը 1990թ. ամռանը գնել էր իր համար մի մանդոլին: Այդ օրը նա որոշել էր փորձարկել իր նոր երաժշտական գործիքը: Բաքը այս աշխատանքին զուգահեռ՝ հեռուստացույց էր նայում և մագնիտոֆոնի վրա երբեմն ձայնագրում իր նվագելու փորձերը, որ հետո լսեր, թե ինչ կարող էր ստացվել մանդոլինից: Հաջորդ օրը, երբ նա լսում էր ձայնագրությունները, հայտնաբերեց մի մեղեդի, որը իրեն շատ դուր եկավ: Մի քանի անգամ լսելուց հետո Բաքն արդեն որոշեց, որ այն անպայման պետք է օգտագործվի և երգ դառնա:

Սեպտեմբերին սկսվեցին երգի ձայնագրությունները նյույորքյան «Bearsville» ձայնագրման ստուդիայում: Գործիքավորումը ևս կատարվեց ստուդիայում՝ մանդոլինի մասնակցությամբ իհարկե: Նախապես որոշված էր՝ գործիքավորումն ուղեկցել երգեհոնի նվագով, սակայն այս գաղափարը հետո փոխարինվեց  սիմֆոնիկ նվագախմբի մասնակցությամբ: Բացի այդ՝ հրավիրված էր նաև կիթառահար Փիթեր Հոլսեփըլը, ով կատարեց ակուստիկ կիթառի մասը: Բասիստ Մայք Միլզը այս ձայնագրության առիթով խոստովանել է, որ իր պարտիան կատարելիս ինչ-որ բաներ վերցրել է «Fleetwood Mac» խմբի բաս կիթառահար Ջոն Մըքվիից, քանի որ ոչ մի առանձնահատուկ բան չէր կարողանում հնարել:

«Ես մինչ այդ այն զգացողությունն ունեի, որ գործիքավորման մեջ ասես ինչ-որ բան այն չէր, ու չէի հասկանում թե կոնկրետ ինչը,- ասել է Փ. Բաքը՝ վերհիշելով աշխատանքը,- Փիթերի մասնակցությունն իսկապես հրաշալի գաղափար էր: Նա և ես մեր առանձին փոքրիկ տաղավարում էինք ինքնամոռաց նվագում, Մայքն ու Բիլը՝ կողքի, դարձյալ նույն գործին լծված: Դա իսկապես կախարդական զգացողություն էր»:

Սթայփը վոկալի մասը ձայնագրում է ընդամենը մեկ փորձով: Արդեն հոկտեմբեր ամսին երգը ամբողջացվեց Ատլանտայի սիմֆոնիկ նվագախմբի կատարմամբ և հանձնվեց թողարկման:

«Losing My Religion»-ը լույս տեսավ 1991թ. հոկտեմբերին ԱՄՆ-ում, «Out of Time» ալբոմի կազմում: Այն գլխավոր սինգլն էր, սակայն խմբի այս ընտրությանը բացահայտ դեմ էր թողարկող ընկերությունը՝  «Warner Bros. Records» -ը: Պրոդյուսերներից մեկի պատմելով` բազմաթիվ թեժ քննարկումներ են եղել այդ առիթով, քանի որ ընկերության արտադրական բաժինը ճիշտ չէր համարում իր պիտակը վստահել նման ոչ ավանդական  գործի: Եվ իսկապես, երկար ու գործը ձգձգող քննարկումներից հետո, վերջապես թողարկող կողմը զիջեց, քանի որ խումբն իր որոշման մեջ համոզված էր: Ի դեպ՝ նույն խոչըդոտին նրանք նաև հանդիպեցին «MTV»-ում, որը խիստ քննադատորեն մոտեցավ՝ հիթ դառնալու որևէ հնարավորություն չտեսնելով նրանում: Սակայն ունկնդիրներն այլ կարծիք ունեցան:

Հակառակ այս ամենի՝ երգն սկսեց ակտիվորեն հնչել ռադիոկայաններից, խումբն անվերջ հարցազրույցների էր հրավիրվում, դե իսկ երաժշտասերների ոգևորությունն արդեն անկասկած հաջողություն էր խոստանում «Out of Time»-ի ապագա շրջագայությանը: Երգը շատ արագ հայտնվեց երկրի կարևորագույն հիթ-շքերթում՝ ամերիկյան «Billboard Hot 100»-ում: Այստեղ նա հաստատվեց 4-րդ հորիզոնականում և մնաց 21 շաբաթ անընդմեջ: Շուտով հաջողությունը տեղափոխվեց երաժշտական խիստ սկզբունքներ կրող Մեծ Բրիտանիա, ուր «UK Singles Chart»-ում հասավ մինչև 16-րդ հորիզոնականը: «Losing My Religion»-ն սկսեց իր տարօրինակ, բայց երևակայական մեծ հնարքներով տեսահոլովակով շրջել աշխարհում: Նրա հանդեպ երաժշտասերների վերաբերմունքը չփոխվեց անգամ Սթայփի հիասթափեցնող բացատրությունից հետո, և ոմանք շարունակում են հավատալ, որ երգն, այնուամենայնիվ, ենթատեքստում ավելի խորը ակնարկներ ունի, քան պարզ սիրո պատմությունն է: Առհասարակ, անկախ ամեն տեսակ մեկնաբանությունից (նույնիսկ հեղինակային), միևնույն է՝ ունկնդիրներից ամեն մեկը վերցնում է այն, ինչ համապատասխանում է իր ներքին զգացումներին: Այդ կարծիքին է նաև Սթայփը և, հավանաբար, այս հակասությունը նկատի ունենալով է համեմատել հանրահայտ «Every Breath You Take»-ի հետ՝ ասելով. «Ես միշտ էլ զգացել եմ, որ երգի լավագույն տեսակն այն է, որը բոլորին է հասանելի և որում ամեն մեկը կարող է տեսնել իրեն ու ասել՝ «Այո, սա իմ մասին է»»:

1992-ին «Գրեմիի» 34-րդ մրցանակաբաշխությանը «R.E.M.»-ը ներկայացավ վեց անվանակարգում և շահեց երեքը: Այդ մրցանակներից երկուսը «Losing my religion»-ինն էին՝ «Best Pop Performance by a Duo or Group with Vocals»-ը  և «Best Short Form Music Video»-ն: Իսկ «Out of Time»-ը հաղթեց «Best Alternative Music Performance» անվանակարգում: Խումբը մինչ այդ երբեք չէր առաջադրվել այս հայտնի մրցանակաբաշխությունում: 2004թ. «Rolling Stone» ամսագիրի անցկացրած հետազոտության արդյունքում՝ «Losing My Religion»-ը ունկնդիրների կողմից ճանաչվել է բոլոր ժամանակների լավագույն երգերից մեկը և 500 անուն ունեցող ցուցակում գրավել 169-րդ տեղը:

Իր ավելի քան 30-ամյա կարիերայի ընթացքում թողարկելով բազմաթիվ երգեր և տեսահոլովակներ, որոնցից շատերը ևս հետագայում մեծ հաջողություններ ունեցան, այնուամենայնիվ, «R.E.M.»-ի կյանքում ամենանշանակալից դերն ունեցավ «Losing My Religion»-ը: Խումբը ունկնդիրների շրջանում մեծ մասամբ հիշվում է հենց այս երգի շնորհիվ, իսկ ոմանց համար՝ միմիայն այս մեկով: