Նաիրա Հայրապետյան

Մինչ հանրահայտ դառնալն ու համաշխարհային հռչակ վայելելը «Georgia on My Mind» երգը, պարզվում է, ավելի քան 30 տարվա կյանք արդեն ուներ: Մինչդեռ երաժշտության պատմությունն այն առավելապես դրոշմել է սոուլի արքայի՝ Ռեյ Չարլզի անվան կողքին` ակամայից երգի ծնունդն էլ վերագրելով 60-ականներին: Իսկ սա, ինչպես համոզվել ենք, ամենևին էլ պատահական չէ:

1930թ. ամերիկացի երգիչ, դաշնակահար, երգահան և դերասան Հոուգի Քարմայքլի և երգահան Ստյուարտ Գորելի համագործակցության արդյունքում ստեղծվեց «Georgia on My Mind»-ը: Քարմայքլը երաժշտության, իսկ Գորելը՝ բառերի հեղինակն էր:

Georgia, Georgia,

The whole day through

Just an old sweet song

Keeps Georgia on my mind.

I said Georgia, Georgia,

A song of you

Comes as sweet and clear

As moonlight through the pines…

Դատելով երգի բառերից՝ կարելի է ընդունել, որ այն հավասարապես հնարավոր է համարել երգ՝ Ջորջիա անունով կնոջ մասին և, միևնույն ժամանակ, ԱՄՆ-ի հարավային նույնանուն նահանգներից մեկի մասին: Սակայն կարծիքներն արդարացիորեն կիսված են երկու մասի: Եվ հաջորդ տողերն արդեն մտածելու առիթ են տալիս՝  «Other arms reach out to me, other eys smile tenderly». Սա, թեև ոչ լիարժեքորեն, այնուամենայնիվ,  արդեն ենթադրում է կնոջը ձոնված լինելու մասին:

Եվ, չնայած այս տարակարծությանը, 1979թ. ապրիլի 24-ին երգը պաշտոնապես ամրագրվեց որպես ԱՄՆ Ջորջիա նահանգի պետական հիմներգ: 

Տեղեկություններից մեկի համաձայն՝ Ինդիանայում ծնված և մեծացած Քարմայքլը, մինչ երգը գրելը, երբևէ ոտք դրած չի եղել Ջորջիա նահանգում, ուրեմն, եթե երգը տեղանուն է խորհրդանշում, հնարավոր է՝ իր մտահղացումը չի եղել: Գորելը ևս ծնունդով նույն նահանգից էր: Ըստ Քարմայքլի կենսագիր Ռիչարդ Մ. Սիդհալթերի՝ մտահղացման հեղինակը ջազային հայտնի սաքսոֆոնահար Ֆրենքի Թրամբաուերն էր, ով այդ ժամանակ հանդես էր գալիս նաև Քարմայքլի բենդում: Այս հարցին իր երկրորդ ինքնակենսագրականում («Sometimes I wonder». 1965թ.)  անդրադարձել է նաև Քարմայքլը՝ ասելով, որ երգը ստեղծվել է ջազ բենդի ղեկավար Ֆ. Թրամբաուերի առաջարկով: Երաժշտի մեկնաբանությամբ՝ Թրամբաուերը նաև նշել է, որ երգը սկսվի « Ջորջիա, Ջորջիա» բառերով, որոնց շարունակությունն ու ողջ տեքստը հետագայում գրվեց  Ս. Գորելի օգնությամբ:

«Georgia on My Mind»-ն առաջին անգամ ձայնագրվեց հենց 1930թ.՝ Քարմայքլի բենդի կատարմամբ: Բնօրինակը՝ Քարմայքլի վոկալով, միախառնված էր ջազի նուրբ ու զգայուն, միևնույն ժամանակ ստանդարտ երանգներով, որի վերջնամասում տրամադրությունը կոտրում և նոր լիցք է հաղորդում է Բիքս Բայդերբեքի շեփորը: Ի դեպ, 28 տարեկանում արդեն հայտնի և վաղամեռիկ այս շեփորահարի կյանքում սա վերջին ձայնագրությունն է դառնում:

Սակայն բոլորովին այլ էր սաքսոֆոնահար Ֆրենքի Թրամբաուերի տարբերակը, որը ձայնագրվեց և թողարկվեց մեկ տարի անց: Այն ընդգրկվեց ամերիկյան թեժ տասնյակում՝ դառնալով երկրի գլխավոր հիթերից մեկը: Դրանից հետո շատ ու շատ ջազային արտիստներ են երգը կատարել տարբեր մեկնաբանություններով, սակայն ոչ մեկին չի հաջողվել փոխել նրա ճակատագիրն այնպես, ինչպես դա արեց աշխարհահռչակ Ռեյ Չարլզը 1960 թվականին: Այն ժամանակ դեռևս նորահայտ, բայց արդեն հաստատուն քայլերով դեպի համաշխարհային ճանաչում գնացող երգիչը այս երգն ընտրեց իր  «The Genius Hits the Road» ալբոմի համար: Երգի սինգլը նույն թվականի նոյեմբերին արդեն հաստատուն տեղավորվել էր «U.S. Billboard Hot 100» –ի առաջին տեղում, որն այդպես էլ չզիջեց ոչ մեկի մեկ շաբաթ շարունակ: Ռ. Չարլզի  «Georgia on My Mind»-ը գլխավոր հիթ էր նաև Կանադայում: Նույն թվականին երգը Չարլզին երկրորդ անգամ հեղինակավոր «Գրեմի»-ի մրցանակակիր դարձրեց:

1961թ. մարտին՝ երգի թողարկումից և հիթային հաղթարշավից մեկ տարի անց, Օգաստա քաղաքում կազմակերպված համերգներից մեկում նախատեսված էր նաև Ռ. Չարլզի կատարումը՝ «Georgia on My Mind»-ը, սակայն երգիչը, ով ծնունդով Ջորջիայից էր, կտրուկ չեղյալ է հայտարարում իր մասնակցությունը համերգից ընդամենը մի քանի րոպե առաջ: Չարլզի այս որոշումը պայմանավորված էր նրանով, որ հայրենի Ջորջիան որոշել էր համերգն իրականացնել սևերի և սպիտակների միջև ավանդական խտրականությամբ. սպիտակները «Bell Auditorium»-ի հսկայական պարահրապարակում և սրահի ամենահարմար տեղերում, իսկ սևերը՝ պատշգամբների ամենավերջում՝ ուր պատահի մի կերպ խցկվելով: Չարլզը, դահլիճին իր հրաժարականի պատճառը ներկայացնելուց հետո անմիջապես հեռացավ քաղաքից: Նրա այս քայլը հետագայում դատարանի որոշմամբ 757 ԱՄՆ դոլար տուգանք արժեցավ, քանի որ երգիչը համարձակվել էր ոչ միայն դեմ դուրս գալ ամերիկյան կյանքին, այլև խախտել նախապես ստորագրված պայմանագիրը:

1979թ., երբ քաղաքացիական իրավունքների պայքարն ԱՄՆ-ում սևամորթ և սպիտակամորթ հանրության միջև հաշտեցման փուլում էր, Ռեյ Չարլզն, իբրև այս ընկալման խորհրդանիշ, երգը կատարեց Ջորջիայում՝ նահանգի գլխավոր ասամբլեայի առջև: Այս խորհրդանշական «ձեռքսեղմումից» մեկ ամիս անց, երգը ասամբլեայի կողմից ընդունվեց որպես Ջորջիա նահանգի պետական օրհներգ:

Ռեյ Չարլզի կատարումից ներշնչված են նաև մի շարք հայտնի երգիչներ և երաժիշտներ ձայնագրել «Georgia on My Mind»-ը: Սակայն նրանց մեջ առանձնանում է մեկը, որը իր ինքնատիպ մեկնաբանությամբ 1978թ. երգին երկրորդ «Գրեմի»-ն նվիրեց. դա հանրահայտ Ուիլի Նելսոնի cover-ն էր՝ քանթրի ռիթմերով:

Տարբեր տարիների, իրենց հատուկ ոճային և ժանրային առանձնահատկությամբ այս երգը կատարել են նաև Անիթա Օ’ Դեյը, Լուի Արմսթրոնգը, Էլլա Ֆիցջերալդը, Ֆրենքի Լեյնը, Դեն Մարթինը, Ջեյմս Բրաունը, Բիլի Հոլիդեյը, Ջերի Լի Լյուիսը, Թոմ Ջոնսը, Մայքլ Բոլթընը և ուրիշներ: Նրանց թվում են նույնիսկ հայտնի ռոք խմբեր և երաժիշտներ՝ «Deep Purple», «Coldplay», Էնի Լենոքս…

Իսկ ինչ վերաբերվում է «նահանգ, թե՞ սիրած կին» իմաստային տարակարծությանը, Ռեյ Չարլզին նման ենթադրությունները կարծես թե ամենևին էլ չեն հետաքրքրել: Մի առիթով նա ասել է, որ ոչ Ջորջիա անունով կնոջ է երբևէ ճանաչել, ոչ էլ երգելիս նահանգի մասին է մտածել, թեկուզև խոսքն իր ծննդավայրի մասին էր: «Դա պարզապես շատ գեղեցիկ և ռոմանտիկ մեղեդի էր… »,- ասել է Չարլզը:

լուսանկարը՝ Express Newspapers/Getty Images