2015թ. դեկտեմբերի 28-ին Վրաստանի խորհրդարանն ընդունեց Ընտրական օրենսգրքի փոփոխությունները: Դրանցով Ջավախքի երկու հայաբնակ շրջանները՝ Ախալքալաքն ու Նինոծմինդան միավորվում են մեկ ընտրատարածքում: Այսինքն՝ ունենալու են մեկ պատգամավոր: Խորհրդարանն առաջնորդվել է Վենեցիայի հանձնաժողովի առաջարկությամբ և ընտրատարածքները բաժանել ըստ ընտրողների թվի՝ 47 000 ընտրող մեկ ընտրատարածքում մեծամասնական պատգամավորի համար: Այդպիսով, Ջավախքի 17 գյուղ ընտրությունների ժամանակ միանալու է Բորժոմի շրջանին և ընտրելու է իր պատգամավորին Բորժոմի շրջանից առաջադրված թեկնածուներից:

Թեմայի շուրջ «Հետքի» հարցերին պատասխանում է քաղաքագետ, «Կովկաս» ինստիտուտի փոխտնօրեն Սերգեյ Մինասյանը

Պրն Մինասյան, Ջավախքից մտահոգություններ են հնչում Ընտրական օրենսգրքի փոփոխությունների առնչությամբ, մասնավորապես, որ դրանք ոտնահարում են Վրաստանում ապրող ազգային փոքրամասնությունների շահերն ու իրավունքները: Ձեր կարծիքով, իրապես նման բան կա՞, և ի՞նչ հետևանքներ կունենան Ընտրական օրենսգրքի փոփոխությունները Ջավախքի վրա:  

Ազգային փոքրամասնությունների պաշտպանության առումով կան որոշ հանձնարարականներ, որոնք իմպերատիվ բնույթ չեն կրում: Մյուս կողմից, նշվում է, որ ընտրական կամ ադմինիստրատիվ տարածքների սահմանները պետք է այնպես չանեն, որ խախտեն ազգային փոքրամասնությունների շահերը: Այստեղ նաև մեկնաբանության խնդիր է: Բնականաբար, Վրաստանի իշխանությունները պետք է ասեն, որ դա պատահական և ընդհանուր Վրաստանի սահմաններում տեղի ունեցող գործընթաց է՝ քչացվում է ընտրական տեղամասերի քանակը, քանի որ Ախալքալաքի և Նինոծմինդայի շրջաններում ընտրողների քանակը 47 հազարից ավելի է, կրճատվում է: Իսկ ազգային փոքրամասնությունների կողմից նշվում է, որ դա նաև ադմինիստրատիվ առումով արդարացված չէ. մի կողմից կարելի էր ոչ թե միացնել Նինոծմինդան և Ախալքալաքը, այլ ինչ-որ տարածքներ, ասենք՝ Ասպինձայի շրջանից, միացնել Նինոծմինդային կամ Ախալքալաքին, որպեսզի երկու ընտրատեղամասի ձայներն ապահովվեին: Դա տրամաբանական կլիներ այն տեսանկյունից նաև, որ հայերի թիվը Վրաստանում մեծ է, օրենքով առնվազն 5 կամ 6 հայ պատգամավոր պետք է ներկայացված լիներ Վրաստանի խորհրդարանում, որովհետև Վրաստանում հայերը 5 % են կազմում:

Այս փոփոխությունները գործելու են միայն նոր խորհրդարանի ընտրությունների ժամանակ, իսկ մյուսի ժամանակ մեծամասնական տեղամասեր ընդհանրապես գոյություն չեն ունենալու: Եթե հիմա ինչ-որ տարբերակներ գտնվեն, կլինեն ժամանակավոր, որովհետև հետագայում ընդհանրապես պատգամավորները պետք է ընտրվեն կուսակցական ձայներով միայն (համամասնական): Այստեղ հասունանում է այն հարցը, թե արդյոք հնարավոր է տարածաշրջանային կամ ազգային պատկանելությամբ քաղաքական ուժի ստեղծում:

Դուք միտում տեսնո՞ւմ եք այս փոփոխություններում:

Ես բազմիցս ասել եմ, այդ թվում նաև՝ իմ վրացի գործընկերներին, որ խտրականության դեպքեր կան, և դա ոչ միայն ընտրական տեղամասերի վերաբերյալ այս փոփոխությունների հետ է կապված, այլ ընդհանրապես այն փորձը, որ կա խտրականություն լեզվական առումով, պետական պաշտոնյաների և այլն: Ֆորմալ դրվում է այն տեսակետը, որ ջավախքահայության մեծ մասը վրացերեն չգիտի, դրա համար նշանակվում են մարդիկ, որոնք ոչ մասնագիտական ինչ-որ ունակություններ ունեն, և լեզվի պատճառով ինչ-որ պաշտոններ են զբաղեցնում: Դա ջավախքահայության կողմից ընկալվում է որպես իրավունքների խախտում:

Ընտրական օրենսգրքի այս փոփոխությունների վտանգը ջավախքահայերի համար ո՞րն է:

Խնդիրն այն է, որ ջավախքահայությունը ենթադրում է, որ հայազգի պատգամավորն ավելի օգտակար կլինի, քան այլազգի պատգամավորը, հասկանալի է, որ Բորժոմի շրջանի ներկայացուցիչը պիտի լինի էթնիկ վրացի: Ելնելով փորձից և նախընտրական պատկերից՝ չեմ կարծում, որ Բորժոմի պատգամավորն այս անգամ էթնիկ հայ լինի: Նրանք մտածում են, որ այդ առումով ևս մեկ հայ պատգամավորի ներկայությունը կպակասի, որ ազգային փոքրամասնության շահերն ավելի ակտիվ պաշտպանվեն:

Պրն Մինասյան, եթե փորձենք ներկան և անցյալը համադրել և վերլուծել, Վրաստանի խորհրդարանում հայտնված հայ պատգամավորները ի՞նչ էական փոփոխություններ են բերել ջավախքահայերի կյանքում, և արդյոք նրանք կարողանո՞ւմ են բարձրացնել տեղի բնակչության հուզող խնդիրները խորհրդարանում:

Բոլոր պատգամավորները (բացառությամբ միայն այս պահին, երբ Սամվել Պետրոսյանն ընդդիմադիր ուժն է ներկայացնում), ընտրված լինելով իշխող կուսակցության կողմից, միշտ անկախ ուղղվածություն չեն ունեցել: Դա արդեն վերաբերում է խնդրին, որ ես արդեն ասացի՝ հասունանում է այն տարբերակը, որ տարածաշրջանային կամ ազգային պատկանելությամբ պատգամավորի ընտրություն այլևս հնարավոր կլինի՞ Վրաստանում, թե՞ ոչ:

Մոտեցումն այն է, որ ջավախքահայ պատգամավորներն ավելի լավ մոտեցում կդրսևորեն և ավելի լավ կձևակերպեն տեղական, շրջանային կամ այլ խնդիրները և կներկայացնեն խորհրդարանում, բնականաբար, որի բոլոր հնարավորություններն ունեն ջավախքահայ պատգամավորները:

Այս փուլում իմաստ ունի՞ բողոքարկել օրենքի փոփոխությունները Սահմանադրական դատարանում:

Իրավական պրակտիկայի տեսանկյունից գուցե իմաստ ունի, բայց ես չեմ կարծում, որ այս պահին հնարավոր է փոփոխություն լինի, եթե արդեն օրինագիծն ընդունվել է: Վերջիվերջո, չմոռանանք, որ նախընտրական տարի է, և քաղաքական ուժերի կողմից այն կարող է շահարկվել իրենց քարոզարշավի համար՝ դիվիդենտներ շահելու նպատակով: Ջավախքահայ քաղաքական գործիչները ևս դա կարող են օգտագործել՝ ելնելով կարճաժամկետ քաղաքական շահերից

Լուսանկարը՝ Սերգեյ Մինասյանի ֆեյսբուքյան էջից