Այսօր` մարտի 2-ին, «Գոյ» թատրոնում տեղի կունենա երգիչ-երգահան Դավիթ Ամալյանի՝ «Ես հասկացա» խորագիրը կրող մենահամերգը։ 

-Նախորդ հարցազրույցներում հայտարարել եք, որ միշտ դժվարացել եք համերգի համար խորագիր ընտրել, անգամ եղել է, որ համերգն ուղղակի կոչել եք «մենահամերգ»։ Այս անգամ՝ «Ես հասկացա»...Ինչո՞ւ։  

-Խորագիրը պայմանավորված է գրածս վերջին երգի վերնագրով։ Երգի վերջին տողերում արձանագրում եմ, որ իրականում ոչինչ էլ չհասկացա: Նախորդ մենահամերգիս համեմատությամբ 3-4 նոր երգ կհնչի։ Սա ավելի շատ կամերային, դրամատիկ մթնոլորտ ունեցող համերգ է, զրույց հանդիսատեսի հետ: «Գոյ» թատրոնի նախաձեռնությունն է։ Գեղարվեստական ղեկավար Արթուր Սահակյանը, ով իմ ընկերն է, զանգահարեց ու առաջարկեց մենահամերգ կազմակերպել թատրոնում Համաձայնեցի: Այս նույն ծրագրով այս տարի եղել եմ Գյումրիում, Վանաձորում, Կապանում, Քաջարանում, Սիսիանում: Աշնանը պատրաստվում եմ մեծ մենահամերգի՝ նույն ծրագրով։

-Համերգի մասին որևէ գովազդ, աֆիշ կարծեք թե չկա...

-Քանի որ փոքր համերգ է, դահլիճը 120 տեղանոց է, հայտարարությունը եղել է միայն «Ֆեյսբուք»-ում։ Ինքս հեռու եմ սոցիալական ցանցերից, ֆեյսբուքյան իմ էջը քրոջս տղան է օգտագործում, գիտեմ, որ  5000 ընկեր ունեմ։ Եթե նրանց մեկ տոկոսը գա, դահլիճի կեսը կլցվի, մյուս կեսն էլ ընկերներս կլինեն... (ծիծաղում է)։

-«Ես հասկացա» երգը ինչ-որ մտորումների՞ արդյունք է։

-Որպես կանոն, որևէ բան ինձ չի դրդում, որ նստեմ ու երգ գրեմ։ Գուցե լինի նախապայման, բայց ոչ դրդիչ ուժ։ Զգում եմ, որ ուզում եմ ինչ-որ բան գրել, վերցնում եմ գրիչն ու գրում: Բնականաբար գիշերն եմ գրում, բնականաբար առաջինը գրում եմ խոսքերը... Հետո խոսքերն իմ մեջ սկսում են եփվել, գալիս է մի ժամանակ՝ դա կարող է լինել կես ժամ հետո, կարող է լինել մեկ ամիս հետո, ու ծնվում է համապատասխան մեղեդին։ Երբեք ծրագրված չեմ նստում երգ գրելու: Միամիտ է ծնվում: Բայց պատվիրված երգեր ունեմ, թեև դրանք էլ չեմ ծրագրում։ Լինում է, որ պատվիրատուի հետ խոսում եմ, տպավորված գնում եմ ու արագ գրում: Այդպես է եղել, օրինակ, «Կենացդ, եղբայր» երգի դեպքում։

-Պատվիրված երգերը, փաստորեն, նույնպես ընդգրկվում են Ձեր երգացանկում։

-«Կենացդ, եղբայր» երգը նվիրված է Արտակ անունով տղայի հիշատակին։ Նա ապրել է Վորոնեժում, անձամբ ծանոթ չեմ եղել, բայց բավական ընդհանուր ընկերներ ենք ունեցել: Կարգին տղա է եղել, թիկունքից խփել են։ Երգը պատվիրեց նրա եղբայրը, ասաց, որ կարիք չկա անունը հնչեցնելու, կարող է ավելի խոհափիլիսոփայական լինել ու ներառվել նաև համերգային երգացանկում։ Համերգներին, որպես կանոն, անհատականացնող երգեր չեմ հնչեցնում: Եթե երգի մեջ անունը հնչում է, այդ երգը լսում եմ ես, ընկերներս ու այն մարդու հարազատները, ում նվիրված է երգը։ Միգուցե գա ժամանակ, ու որոշեմ հանդիսատեսին ներկայանալ հենց պատվիրված երգերով։ Ի դեպ պատվիրված ուրախ երգեր էլ ունեմ գրած, օրինակ  50-ամյակին նվիրված։ Գուցե մի օր բոլորն ամբողջությամբ ներկայացնեմ հանրությանը, որպեսզի հոգեհանգստի տպավորություն  չթողնեմ (ծիծաղում է):

-Ձեր երգերից դատելով շատերի մոտ տպավորություն է ստեղծվում, թե տխուր ու թախծոտ մարդ եք։  

- Մի հին խոսք կա` հարցնում են ինչ ձևի տղա ես, ասում է շրջապատիցս հարցրու (ծիծաղում է): Հիմա ես ասեմ՝ շրջապատիս, ընկերներիս հարցրեք։ Համենայնդեպս նրանք գիտեն, որ այդպիսին չեմ։ Ես, ի հակասություն իմ երգերի, չափից դուրս,  նույնիսկ ինչ-որ տեղ ցինիզմի հասնող կենսախինդ մարդ եմ, սիրում եմ քեֆեր, խնջույքներ, խմել-ուրախանալ, պարել։ Սիրում եմ ապրել: Թե ինչու են իմ երգերն այդպես ծնվում, ես էլ չգիտեմ: Վերջերս մեկն ասաց՝ բայց դուք եք գրում, ինչպես չգիտեք։ Ասացի՝ երգերին հարցրեք, իրենք կարող են իմանալ, իրենք շնչավոր մարմիններ են: Օրինակ, երբ երեխա ժամանակ հարց էի տալիս Ռուբիկի (Ռուբեն Հախվերդյանի) երգերին, պատասխանն ստանում էի: Պատահական չէ, որ հիմա մտերիմ ենք ու այն պատասխանները, որոնք երգից ստացել եմ, նույն ձևով նրանից եմ լսում։

-Զրույցի սկզբում ասացիք, որ սոցիալական ցանցերում այնքան էլ ակտիվ չեք։  Մինչդեռ այսօր «Ֆեյսբուքը» դարձել է ամենաթեժ թեմաների շուրջ հասարակական բանավեճերի, քննարկումների հարթակ։ Չե՞ք հետևում՝ ինչ է կատարվում վիրտուալ աշխարհում։

-Ոչ, նախ՝ տեխնիկապես չեմ տիրապետում, բացի այդ՝ չեմ սիրում. սոցիալական ցանցն ավելի շատ գլամուրային բամբասկոտության է նման: Հատկապես չեմ կարողանում ընդունել տագնապախառը ֆեյսբուքյան մոտեցումները, երբ լարված իրավիճակ է լինում սահմանին։ Մի անգամ մեկը գրել էր՝ արդեն Տավուշը հանձնել ենք: Ուզում էի գտնել դրան ու... 3-4 ժամ առաջ խոսել էի ընկերներիս հետ, ծանոթ էի իրավիճակին, գիտեի, որ լարվածություն կա, կրակոցներ կան: Գիտեմ, որ հնարավոր չէ, բայց այդ գրառումը կարդալուց հետո կրկին զանգել եմ ընկերներիս, հարցնում եմ՝ ոնց եք, ասում են՝ շատ լավ ենք, ամեն ինչ լավ է ու արդեն հանգիստ է: Այնքան  կատաղած էի, որ ուզում էի համակարգչի էկրանը ջարդել, ախր ո՞վ ես դու, ով է քեզ թույլ տվել նման բան գրել: Ես միշտ ասում եմ` մեր դեմ պայքարողն ավելի  բարոյական արժեք է, քան մեր մեջի դավաճանը:

- Գիտեք, սոցցանցերում շատ են «հայրենասիրական» գրառումներ անողների թիվը։  

- Ես այդ մարդկանց մասին ասում եմ՝ հայրենասեր են աշխատում: Վախենում եմ այդպիսիններից: Չունեմ որևէ մարտական ընկեր, չեմ հիշում որևէ կարգին կռված տղա, որ ռազմահայրենասիրական բառը պատերազմի ժամանակ կամ պատերազմից հետո օգտագործի: Նրանք այդ բառն օգտագործելու կարիքը չունեն ու չեն ունեցել, քանի որ իրենք այդպես ապրել են։ Զոհված տղերքից ոչ ոք չի ասել՝ ես պետք է գնամ ու զոհվեմ հանուն հայրենիքի: Հակառակը՝ երբ Ցուլին (Արման Զոհրաբյան) ասացի լավ եղանակ է, ասաց՝ թող Երևանում լինեինք, թող փոթորիկ լիներ: Նա չէր ասում` ես այստեղ եմ՝ ռազմի դաշտում, ու դա լավ է: Հումորի վերածեցինք, ծիծաղեցինք, բայց վերջում նա չեկավ...զոհվեց: Այսինքն այդ ճոռոմաբանությունը մարդուն սիրուց վանում է: Ես ճոռոմաբանված ընտանիքների միասնությունից էլ եմ վախենում, այն որ ընդգծված ու ցուցադրական են սիրում իրենց կանանց, առանց թաքցնելու համբուրում են, գուրգուրում։ Կեղծ բան կա։ Օրինակ, ինձ պետք չէ, որ կողքինս իմանա, թե ինչքան եմ սիրում մորս, տղաներիս, կնոջս... այն, ինչ արժեք է ինձ համար, այդ թվում՝ հայրենիքը։

-Համերգներով հաճախ եք լինում սահմանամերձ գյուղերում։ Գնում եք ոգևորելո՞ւ, թե ոգևորվելու։

-Թե բանակում ծառայողի, թե սահմանում ապրողի հետ հանդիպելիս ես ավելի շատ վերցնում եմ... Գնալուս նպատակն այն է, որ նրանք հասկանան՝ մենք իրենց կողքին ենք ու եթե հանկարծ Աստված չանի դանակը ոսկորին հասնի, միայն երգելով չէ, որ  իրենց կողքին ենք լինելու: Երբ գնում-տեսնում ես այդ մթնոլորտը, բայց դու մի քանի ժամից հայտնվելու ես ենթադրենք քաղաքակրթության կենտրոն Երևանում, իսկ իրենք մնալու են այնտեղ, հասկանում ես, որ շատ փոքր ես ինչ-որ բան նրանց տալու համար։ Հակառակը՝ գնում-տեսնում ես, որ պաշտպանված ես:

Մի պատմություն կա, չեմ թաքցնի, կպատմեմ։ Հրամանատար ընկերներիցս մեկն է պատմել: Անցյալ տարի գրեթե այս սեզոնին շատ լարված էր Մարտակերտում: Դիրքերից մեկի վրա հարձակվելու մասին տեղեկատվություն կար: Ութ զինվոր են եղել այդ դիրքում։ Հրամանատար ընկերս գնացել է այնտեղ ու ասել, որ այսպիսի բան է սպասվում, «տղերք ջան, դուխով եղեք»։ Ասել են՝ խնդիր չկա: Սկսել են հետևել ու  տեսել են, որ հակառակորդի թիվը ավելանում է, հասնում է 70-ի։ Ընկերս պատմում է. «Լարված էի, չգիտեի՝ ինչ անել, ոնց անել, ասացի՝ եկեք դիրքը ազատենք, բայց կողքը սպասենք, մինչև մերոնք հասնեն։Միակ նպատակս զոհեր չտալն էր։  Նրանցից մեկը՝ սերժանտ, ձեռքը խփեց ուսիս, ասաց՝ ընկեր հրամանատար, մի վախեցի, ամեն ինչ լավ կեղնի: Մտածում եմ՝ չեմ վախենում է, ձեր համար եմ ասում: Իրենք ինձ դուխ տվեցին, ու բարեբախտաբար, ոչ վիրավոր տվեցինք, ոչ զոհ»։

Վերջերս մի միտք եմ ասել, մեր ցանկացած տեսակի տղամարդ, եթե շալակ ելած կերպարներից չէ, այլ շալակած տանողներից է, կապ չունի` որ խավից է` բանվորական, թե հասարակ, հենց հասնում է դիրք, դառնում է մտավորական: Հենց հասնում է սահման, զենքը վերցնում է ձեռքը, նրա թիկունքը լցվում է արժեքներով։ Այդ է պատճառը, որ ինձ համար մտավորականի չափանիշը ինչ-որ բան նվագողը կամ նկարողը չէ, այլ այդ ամենը պաշտպանողն է:

-Վերջին շրջանում բավական մեծ թվով քաղաքացիական նախաձեռնություններ են լինում։ Ձեզ չենք հանդիպում դրանցում։

-Ես շատ ակտիվ եմ եղել մինչև 2008 թվականի մարտի 1-ը: Դրանից հետո ոչ մի հանրահավաքի չեմ մասնակցում։ Որևէ այլ հավաքի չեմ մասնակցելու` կլինի դա էլեկտրաէներգիայի, թե գազի գնի թանկացում։ Ոչ թե որ ես անտարբեր եմ, ոչ, անցյալ տարի, երբ էլեկտրաէներգիայի գնի բարձրացման դեմ բողոքում էին, գնացել, շրջել եմ նրանց մեջ, բայց ոչ մի ակտիվություն չեմ ցուցաբերել: Ուրախացել եմ, որ այդքան ակտիվ հասարակություն ունենք: Բայց հստակ որոշել եմ՝ ես որևէ քաղաքական ուժի կողքին այլևս չեմ կանգնելու։ Կանգնելու եմ բացառապես մեր երկրի, բանակի, բայց ոչ իշխանավորի կամ չիշխանավորի կողքը։ Ես որևէ մեկի կամակատարը չեմ դառնա, թե երթ հրահրողի, թե բարիկադ սարքելու հրահանգ տվողի: Հիշում եմ՝ մարտի 1-ին Արամ Սարգսյանն ասաց` ցանկացած երկաթ վերցնելիս հիշեք, որ մեր դիմաց կանգնած է բանակ, մեր երեխաներն են: Իսկ այնտեղից լսվեց մեկի ձայնը՝ արագ կազմեք բարիկադներ, զինվեք երկաթներով...ինչո՞ւ:

-Մի անգամ ասել եք՝ «Ես քաղաքական ոչ մի երգ չունեմ, իմ բողոքը մարդուն է ուղղված»...

-«Հերիք եղավ, Տեր» երգը գրել եմ մարտի 1-ից հետո։ Բայց քաղաքական չեմ համարում, քանի որ գրել եմ էլի մարդկային տեսակների մասին։ «Առուծախ» երգը գրել եմ 1996-ին, բայց էլի քաղաքական չէ։  Ուղղակի տեսել եմ, որ խիղճ են ծախում, վիշտ են առնում, վիշտ են ծախում, սեր են առնում, էդ ամենը առուծախ է։ Մի խոսքով՝ դա մարդկային խնդիր է, իշխանավորի ու չիշխանավորի խնդիրը չէ։ Իշխանության մեջ զազրալի մարդիկ կան, որ ուղղակի իրենց աթոռի համար ամեն ինչի պատրաստ են։ Այդպիսիք կան նաև ընդդիմության մեջ, որոնք ուղղակի իրենց աթոռը վաստակելու համար են ամեն ինչի պատրաստ: Մարդու խնդիր է. տականքն այնտեղ էլ կա, այնտեղ էլ։ Բնականաբար, իշխանության մեջ ավելի շատ կա, քանի որ այնտեղ փափուկ տեղ է, բայց ընդդիմության մեջ էլ շատ կան, որ ուզում են գնալ այդ փափուկ տեղը: 

Հարցազրույցը՝ Լիլիթ Հովհաննիսյանի