HY RU EN
Asset 3

Բեռնվում է ...

Էջի վերջ Այլ էջեր չկան բեռնելու համար

Որոնման արդյունքում ոչինչ չի գտնվել

Էդիկ Բաղդասարյան

ՊԲ հրետանու պետ. «Հրետանին կրակային խոցմամբ հակառակորդին ստիպեց հրաժարվել հետագա մարտական գործողություններից»

Ապրիլյան պատերազմի ժամանակ ԼՂՀ պաշտպանության բանակի հրետանին վճռորոշ դեր է կատարել՝ դառնալով հակառակորդի սարսափը: Այն ղեկավարում է գնդապետ Գենադի Բաղդասարյանը, ով վերջերս բարձրագույն հրամանատարության կողմից արժանացավ «Մարտական խաչ» 1-ին աստիճանի շքանշանի: «Հետքի» զրույցը հրետանու պետի հետ ՊԲ հրետանավորների գործողությունների, հակառակորդի կորուստների, գնդապետի ու գեներալ Իվանյանի եւ, ընդհանրապես, մեր հրետանու մասին է: 

-Պարոն գնդապետ, ուզում եմ խոսենք առաջին օրից, ի՞նչ էր հրետանու համար այս հարձակումը։ Անակնկա՞լ էր ձեզ համար, հանկարծակի՞ էր այդ հարձակումը։

-Որպես այդպիսին հարձակումն իսկապես անականկալ էր։ Իսկ հրետանավորների համար մարտական խնդրի կատարումն անակնկալ չէ։ Հրադադարի հայտարարման պահից սկսած պատրաստ ենք մեր առջեւ դրված խնդիրը կատարել։

-Եթե համեմատելու լինենք առաջին պատերազմի հետ, հրետանու դերը փոխվել է արդյոք։ Այն ժամանակ հրետանին կարծես նման դերակատարություն չի ունեցել, ինչպես այս ապրիլին։

-Հրետանու դերը թե այն ժամանակ, թե հիմա նույնն է, բնույթը չի փոխվել, պարզապես առաջին պատերազմի ժամանակ չունեինք այդքան զենք, սպառազինություն։ Բնականաբար, կատարած խնդիրների ծավալը չի կարելի համեմատել այս պատերազմի ծավալի հետ, հիմա ծավալն ավելի մեծ է, եւ ավելի է աչքի ընկնում, բայց հրետանու դերը չի փոխվել։

-Արդեն հայտնի է, որ հակառակորդի հարձակման ելքը կանխորոշել է հրետանին, ի՞նչ է արել հրետանին այդ օրերին, որ հակառակորդին ստիպեց կանգնել։

-Համամիտ եմ այդ մտքի հետ, քանզի հրետանին իր կրակային խոցմամբ հակառակորդին պատճառեց այնպիսի կորուստներ, որ նրան ստիպեց հրաժարվել իր հետագա մարտական գործողություններից։ Հակառակորդի կորուստների թիվը մեծ էր, եւ հրամանատարները հասկացել են, որ հետագա գործողություններից հաղթանակ չեն կարող ձեռք բերել, եւ, իմ կարծիքով, անձնակազմն էր խուսափում կռվել ու արդեն խուճապի էր մատնվել։

-Այսինքն՝ հակառակորդը խուճապի էր մատնվել։

-Միանաշանակ կարելի է այդպես ասել։

-Ի՞նչ էիք արել, որ խուճապի են մատնվել, ի՞նչ էիք խոցել։

-Հարավում եւ հյուսիսում խոցել ենք առաջին հերթին անձնակազմին, որ գրոհ էր ձեռնարկել, ինչպես նաեւ այն հրետանային եւ ականանետային մարտկոցները, որոնք աջակցում էին գրոհը, եւ այն հրամանատարական կետերը, որտեղից իրականացվում էր մարտական գործողությունների ղեկավարումը։

Այնուհետեւ խոցել ենք օգնության հասնող երկրորդ էշելոններին։ Իսկ ապրիլի 3-ին, երբ որ կենտրոնում հակառակորդը նախապատրաստվում էր անցնել հարձակման, բանակի հրամանատարի որոշմամբ հրետանին կանխարգելիչ հարված է հասցրել հակառակորդին, այսինքն՝ թույլ չենք տվել, որ իրենք սկսեն գրոհը, կազմակերպված առաջանան, ծավալվեն, առաջ գան։ Խոցել ենք ելման կետերում, առաջխաղացման երթուղիներում, կենտրոնացման բնագծերում եւ շրջաններում։

-Փաստորեն, հակառակորդը մեծ թվով կենդանի ուժ է կորցրել այդտեղ։

-Միանշանակ կրել է ինչպես կենդանի ուժի կորուստներ, այնպես էլ զրահատեխնիկայի։ Այդ թվում՝ նաեւ խոշոր հրամանատարական կետեր, այդ թվում՝ մոտոհրաձգային բրիգադի հրամանատարական կետը, որտեղ զոհվել են նրանց հրամանատարը, շտաբի պետը եւ մի շարք բարձրաստիճան սպաներ։ Սա կազմալուծել է եւ ղեկավարումը, եւ կազմակերպված գրոհը։ Կորուստների քանակն այնքան շատ էր, որ իրենց հրամանատարությունը հրաժարվել է հետագա հարձակողական գործողությունից։

-Մի քիչ էլ Ձեր մասին խոսենք։ Ինչպե՞ս եք դարձել հրետանավոր։ Ի՞նչ ճանապարհ եք անցել այստեղ հասնելու համար։

-17 տարեկան էի, շատ էի ուզում մտնել ծառայության, բայց չէր ստացվում։ Լսել էի, որ գեներալ Իվանյանը երիտասարդներ է հավաքում հրետանավոր դարձնելու համար, ճիշտն ասած, էդ ժամանակ չէի էլ իմանում՝ դա ինչ է, որովհետեւ ինձ համար մեկ էր, ուզում էի գնալ ծառայության։ Եկա զինկոմիսարիատ, դիմեցի, ասացին՝ դու անցել ես, քիչ հետո կտանենք ձեզ։ Մի «ԿամԱԶ» է եկել, նստել ենք, գնացել 4-րդ պաշտպանական շրջան։ 1993 թ. վերջն էր, կորուստները շատ էին, եկան, ասացին՝ ֆագոտչիկներ են զոհվել, ֆագոտչիկներ են պետք, տեղափոխեցին բրիգադ։ Ծանոթացրին մի ավագ լեյտենանտի ու ասացին՝ ինքը ձեզ սովորեցնելու է ֆագոտով կրակել, երեք-չորս օր սովորելու եք, գնաք դիրքեր։ Չորս օր հետո գեներալ Իվանյանը եկավ, ասաց՝ հետախույզներ են պետք, հետախույզների կորուստ ունենք, մի ամիս սովորելու եք, գնաք հետախուզություն։ Էդպես տեղից տեղ տեղափոխվելով՝ դարձա հրանոթի հրամանատար, հետո հաշվարկող, հետո ասին՝ չէ, պիտի սպաներ նախապատրաստեն բանակի համար, սպաների կարիք կա բանակում։ Սկսեցինք սովորել կուրսանտ, ավարտելուց հետո շնորհեցին զինվորական կոչում։

-Այսինքն՝ Իվանյանի սան եք, կարելի է ասել։

-Կարելի է այդպես ասել։

-Ասում են՝ նաեւ մտերիմ եք եղել։

-Ծառայության բերումով հետագայում այո։

-Ի՞նչ էր ասում Իվանյանը։

-Նախ ասում էր միշտ պետք է զբաղվեք մարտական պատրաստվածությամբ։ Նույնիսկ ռազմական գործողություններ չլինելու ժամանակ, հրետանավորը միշտ պետք է զբաղվի մարտական պատրաստվածությամբ։ Պոլիգոններ էր սարքում, հրաձգարաններ, ձգտում էր հրամանատարներին բացատրել հրետանու դերն ու նշանակությունը։ Ինչպես պիտի նրան վերաբերվենք, ղեկավարենք։ Շատ խստապահանջ էր։ Ազնիվ գեներալ էր, պահանջում էր եւ ինքն էլ անում էր։

-Ի՞նչ դասեր տվեց ապրիլյան պատերազմը Ձեզ՝ որպես հրետանավորի։

-Առաջինը, որ հակառակորդը ստոր է, ամեն ինչի ունակ է, նրա ասածին երբեք չպետք է հավատալ։ Երկրորդը՝ մենք միշտ պետք է պատրաստ լինենք հակառակորդի ցանակացած քայլի եւ դիմադրենք։ Երրորդը՝ միայն պետք է մեր ուժերի վրա հաշվարկենք, հույսը դնենք միայն մեր ուժերի վրա։ Եվ ինչպես Իվանյանն է ասել, միշտ զբաղվել մարտական պատրաստավածությամբ։

-Ի՞նչ եք կարծում, ադրբեջանցիները գործողություն կսկսե՞ն։

-Այսպես ասեմ, իրենք տնտեսական հնարավորություններ ունեն, զենք-զինամթերք ունեն, մարդկային ռեսուրս ունեն, եւ եթե սկսեն, դա կլինի ոչ թե իրենց անձնական որոշումը, այլ իրենց դաշնակիցների դրդմամբ։ Մենք, համենայնդեպս, պատրաստ ենք։

-Տնեցիների հետ հասցնու՞մ եք շփվել։

-Տնեցիները գիտեն, որ չի կարելի ինձ անհանգստացնել։ Եթե կարողանում են, օգնում են, եթե չէ, չեն խանգարում։

-Դուք չե՞ք օգնում իրենց։

-Ես՝ չէ։ Օգնում եմ էսպես էլի, պահպանում եմ իրենց անդորրը (ժպտում է):

-Իսկ չե՞ն բողոքում։

-Չէ, անօգուտ է բողոքելը, արդեն սովորել են։

-Ձեր հրատանավորների աշխատանքից գո՞հ եք։

-Միանշանակ։ Իրենք իրենց վրա դրված խնդիրները կատարել են, ինչ-որ բաղթողումներ կան, իհարկե, որոնց վրա այսօր աշխատում ենք։

-Հակառակորդի տանկերը գրոհին մասնակցում էին մեծ թվով, ինչ-որ բան կարողացա՞ն անել։

-Իհարկե ոչ, եթե լիներ նորմալ բանակ, նորմալ անձնակազմ, իրենք պետք է մեծ խորությամբ մխրճվեին, որոպեսզի հետեւակն էլ իրենց հետեւից գար։ 22 տարի պատրաստվելով, ունենալով այդքան բյուջե, այդքան տեխնիկա՝ հանկարծակի հարձակվել ոչ թե պաշտպանության, այլ պահպանության անցած 18 տարեկանների վրա եւ ընդամենը մի քանի դիրք գրավել, ուղղակի աբսուրդ է։

-Որպես հրետանավոր, մենք դիրքային առավելություններ ունե՞նք։

-Իհարկե, տեղանքը բոլորիս, այդ թվում՝ հրետանավորներիս օգնել է, որպեսզի կարողանանք ժամանակին խոցենք, տեղաշարժվենք նոր դիրքեր, այնտեղից խոցենք։

-Մարդիկ խոսում են նաեւ, որ լավ զենքեր չունի բանակը, հեռուն խփող զենքեր չկան մեր սպառազինությունում։ Հրետանավորները ունե՞ն լավ զենքեր։

-Ունենք, իհարկե։ Ամեն ինչ համեմատական է։ Եթե համամետենք Միացյալ Նահանգների կամ Ռուսաստաանի Դաշնության զենքերի հետ, իհարկե, մենք զիջում ենք որոշ տեղեր։ Բայց եթե համեմատենք մեզ նման պետությունների հետ, շատ-շատերից առաջ ենք։

-Իսկ հակառակորդի հետ եթե համամտե՞նք։

-Որոշակի զիջումներ կան, բայց դա էական նշանակություն չունի։ Զենքը լավն է, երբ նա խելացի անձնակազմ է օգտագործում։ Իսկ որ Ադրբեջանում նման կարգի մասնագետներ չկան, եւս մեկ անգամ ապացուցում են այս վերջին մարտական գործությունները։

-Այսինքն՝ իրենք անձնակազմ չունեն։

-Քանակ ունեն, որակ չկա։

-Իսկ որպես հրատանավոր, ի՞նչ զինատեսակ կուզենաք ունենալ։

-Ավելի հեռահար, ավելի ճշգրիտ ու հզոր։

-Ո՞րն է դա, օրինակ կբերե՞ք, հասկանամ։ Ի՞նչ զինատեսակներ նկատի ունեք։

-Խոշոր տրամաչափի ռեակտիվ համազարկային համակարգեր եւ գերճշգրիտ հակատանկային միջոցներ։

-Իսկ ինչու՞ չեք ունենում։

-Կունենանք, ամեն ինչ էլ կունենանք։

-Ի՞նչ առավելություն ունի մեր զինվորը, որ այդքան գովում եք։

-Ինքը մասնագիտական առումով պատրաստ է եւ հայրենանվեր է։ Այս երկուսը բավարար է, որպեսզի բանակը հաղթի ցանկացած պատերազմում։ Բազմաթիվ պատմություններ կլսեք մեր զինվորնեի սխարանքների մասին։ Նրանք կռվել են հատուկջոկատայինների դեմ ու հաղթել, ոչնչացրել նրանց հարյուրներով։ Իրենց պայթեցրել են ու չեն հանձնվել, կռվել են մինչեւ իրենց կյանքի վերջին վայրկյանը։ Էսքան ժամանակ մի հատ փախուստի դեպք չի արձանագրվել։ Մի զինվոր չի եղել, որ ինքնախեղում կատարած լինի։ Ունեցել ենք դեպքեր, երբ հիվանդ կամ վիրավոր զինվորները խնդրել են, որ իրենց չտանեն հոսպիտալ։ Նրանք չէին ուզում իրենց ընկերներին, իրենց դիրքը լքել։ Այդպիսին են մեր զինվորները։

Լուսանկարը՝ Արմեն Երամիշյանի. ձախից՝ գնդապետ Գ. Բաղդասարյանը 

Մեկնաբանություններ (2)

ani
the Armenian/Artsakh army should be trained by the Israelian army--the best in world . It would be profitable and more successfull for AM.
Իվան Պողոսյան
Կանգ չառնել երբեք, միշտ առաջ: Այնպես, ինչպես սովորեցրել է մեր հրամանատար Քրիստաֆոր Իվանիչը՝ Դեդը:

Մեկնաբանել

Լատինատառ հայերենով գրված մեկնաբանությունները չեն հրապարակվի խմբագրության կողմից։
Եթե գտել եք վրիպակ, ապա այն կարող եք ուղարկել մեզ՝ ընտրելով վրիպակը և սեղմելով CTRL+Enter