Հարցազրույց Oրգանական և դեղագործական քիմիայի գիտատեխնոլոգիական կենտրոնի ավագ գիտաշխատող, Գիտության առաջատար տեխնոլոգիաների ազգային հիմնադրամի նախագահ Հարություն Կարապետյանի հետ

-2013 թ.-ին մեզ հետ հարցազրույցին երկրի վիճակի մասին խոսելիս ասացիք՝ «ռեպրեսիաները կշատանան, Սովետական Միության բոլոր ավանդույթները կվերադառնան»: 3 տարվա ընթացքում ի՞նչ է փոխվել:

-Ակնհայտ է, որ հիմա ռեպրեսիաներն ուժեղացել են: Տեսաք՝ իշխանություններն ինչ արեցին Հայկ Խանումյանի հետ, նույնը վարվել են Գևորգ Սաֆարյանի, Հայկ Կյուրեղյանի հետ: Նրանք բյուրեղյա մարդիկ են:

Ռեպրեսիաների ամենալավ ցուցանիշն այն է, որ երկիրը ոստիկապետություն են դարձրել: Աշխարհում բնակչության շնչին բաժին ընկնող ոստիկանների քանակով ամենաշատ ոստիկանները, կարծես թե, Հայաստանն ունի: Տեսնում ենք, որ այդ ոստիկանությունը պաշտպանում է ոչ թե հանրության շահերը, այլ ապահովում է դրածո իշխանության հանգիստ կենցաղն ու ապագան: Ամենաթողությունն ամենուր է: Այսօր կարդացի (հարցազրույցն արվել է հունիսի 8-ին- հեղ.), որ Նուրաբաշենի ճանապարհին օրեր առաջ սպանել են լեզվաբան Փառանձեմ Մեյթիխանյանի ամուսնուն: Ամենաթողությունը բերում է լկտիության և ցինիզմի որոշ մարդկանց մոտ: Ճիշտ նկատողություն անող մարդուն այնքան են ծեծել, որ սպանել են: Էս երկիրը դա է: Շատ դեպքեր կան, եկեք չքննարկենք:

-Ապրիլի 2-ից հետո շատ կարծիքներ են հնչել, որ քառօրյա պատերազմն ինչ-որ բան փոխել է երկրում:

-Նախ քառօրյա պատերազմ չէր, այլ քառօրյա սրացում, որովհետև պատերազմը 94-ից հետո չի դադարել ու չի դադարի: Էդպիսի սրացումներ, ինձ թվում է, պարբերաբար կլինեն, քանի դեռ երկու երկրներից մեկը վերջնական կապիտուլյացիայի չի ենթարկվել:

Երբ ասում եք, թե քառօրյա սրացումից հետո ինչ-որ բան փոխվել է, ոչ, ոչ մի բան էլ չի փոխվել: Այդ ընթացքում ռեժիմը, ոհմակը խուճապի մեջ էր, բայց հետո կամաց-կամաց անցավ:

Երբ նշել էի սովետական բարքերի վերադարձի մասին, էլ ի՞նչ վերադարձ, եթե արդեն դարձել ենք Ռուսաստանի մարզ: Այսօր էլ ՀՕՊ-ն են ուզում հանձնել ռուսներին. ընդերքը տվել են, ստրատեգիական բոլոր ենթակառույցները՝ երկաթգիծ, հոսանք, գազ, հեռահաղորդակցություն, հեռախոս, և հիմա էլ՝ ՀՕՊ-ը: 

Այսինքն՝ երկիրն ամբողջությամբ տվել են Ռուսաստանին, իսկ վերջինն էլ նույն սովետական կայսրությունն է: Ի՞նչ փոփոխություն է տեղի ունեցել. կուսակցական դիկտատուրայից անցել են ԿԳԲ-ի դիկտատուրայի: Անցումային փուլում ինչ-որ ազատություն եղել է, իսկ հիմա ով էլ Ուկրաինայի պես ատամ է ցույց տալիս, տեսնում եք, թե ինչ է կատարվում: Միակ փրկվածները Մերձբալթյան երկրներն ու Վրաստանն են: Իսկ մենք կամավոր ենք գնում: Իշխանությունն իր աթոռները պահելու համար կամավոր հանձնվում է Ռուսաստանին: Ուրիշ ոչ մի բան:

-Այսինքն՝ անկախությունը պատրա՞նք է դառնում:

-Արդեն պատրանք է դարձել, կներեք: Երբ ինքնաթիռով գալիս եք, սահմանին ձեզ ռուսն է դիմավորում, պարզ չէ՞, որ անկախությունը պատրանք է դարձել: Մի նշույլ ասեք, որ կարող ենք որոշում կայացնել. հա, օլիգարխներին արտոնություններ տալ, ներքին թալանը կազմակերպել ու արդարացնել։ Մի քանի օր առաջ վարչապետ Հովիկ Աբրահամյանը (գիտի թե ժողովրդի մեջ կարդացող մարդ չկա, հիմարի տեղ է դնում) հայտարարեց, թե Հայաստանում մոնոպոլիաներ չկան, այլ կա խիստ կենտրոնացված տնտեսություն ու թվարկում է այդ տնտեսության բացասական կողմերը: Հովիկ Աբրահամյան, դու սահմանի, թե ինչ ես հասկանում մոնոպոլիա ասելով, որ հայտարարում ես այդ մասին: Բոլոր պարամետրերով տեսնում ենք այդ մոնոպոլիաները տնտեսության մեջ: Ո՞ւմ եք հիմարի տեղ դրել: Նույնիսկ ասում են, թե ակադեմիայի ընտրություններին Մոսկվայից են արդեն պատվեր իջեցնում, թե ով պետք է անցնի: Ինքնիշխանությունը պատրանք է, բա ինչ է:

-Իսկ ինչո՞ւ հասանք էս կետին:

-Որովհետև, հատկապես, Սերժ Սարգսյանը իրագործում է մի քաղաքականություն, որը հակահայկական է: Քառօրյա սրացման առաջին օրերի խուճապը, իրար հակասող հայտարարությունները, թե հող չենք հանձնել, դիրք չենք հանձնել, ցույց տվեցին, որ պետականություն չունենք, արդարադատություն չունենք, տեսանք, որ բանակը՝ որպես կառույց, բլեֆ էր, բացի, իհարկե, Ռոբերտ Աբաջյանի նման մահը գիտակցած անմահներից։ Տեսանք, թե բանակում ինչքան կոռուպցիա բացահայտվեց:

Սեյրան Օհանյան, դու ինչո՞վ ես զբաղված, եթե քո գեներալները կաշառք են վերցնում: Թե՞ շատ եք տարվել գիտական հետազոտություններով, հիմա էլ դոկտորական թեզի վրա եք աշխատու՞մ։ Կամ ինչո՞վ էին զբաղված գերագույն գլխավոր հրամանատարն ու գլխավոր շտաբի պետ Խաչատուրովը։ Կարո՞ղ է դուք բոլորով տեղյակ չէիք, որ բանակն էլ է կոռուպցիայի մեջ խեղդված։ Ո՞վ կհավատա այդ հեքիաթներին, վկան խաղաղ պայմաններում նույնիսկ մոտ 2500 զոհերն են։

«Կենտրոն» հեռուստաընկերությամբ ՀՀ ԶՈւ թիկունքի վարչության պետ գնդապետ Յոլչյանը հարցազրույց է տվել: Պետրոսը հարցնում է՝ էս քաղաքում ՊՆ-ով լիքը թանկարժեք մեքենաներ կան, բա ո՞նց եք հասցնում, որ բանակը ապահովված լինի: Ես Ղարաբաղում էի, գիտեմ իրավիճակը: Յոլչյանն ասաց՝ դրանք մեր աշխատակիցների անձնական օգտագործման մեքենաներն են: Այդ դեպքում ո՞վ է թույլ տվել, որ այդ մեքենաները ՊՆ-ի համարանիշներով լինեն: Այդ համարները դնում են, որ միլիցիան չկանգնեցնի՞: Երկրորդ՝ ի՞նչ աշխատավարձով են գնել այդ մեքենաները, երբ ասում են՝ 100-150 հազար դրամ է մեր աշխատավարձերը, ու դրանով 50-60 հազար դոլարանոց մեքենա են առնո՞ւմ: Էդ ո՞նց: Ո՞ւմ են հիմարի տեղ դնում:

-Գերզգայուն սենսորների գյուտը, որոնք կարող էին օգտակար լինել նաև առաջնագծի համար, ի՞նչ եղավ դրանց ճակատագիրը: ՊՆ-ի կողմից արձագանք եղա՞վ:

-2008-ին արձագանք կար պաշտպանության նախարության կողմից։ Հեղինակի լաբորատորիա են այցելել ՊՆ-ի փորձագետները, ատկատի իրենց փայն էին ուզել: Բառացի են ասել՝ «մենք ուզենանք կլինի, չուզենանք՝ չի լինի, հիմա ասեք՝ ինչ եք ասում»: Իսկ վերջերս այս թեմայով lragir.am-ին տված իմ հարցազրույցին ոչ մի արձագանք էլ չի եղել, նույնիսկ իրավապահ մարմինների կողմից:

-Ովքե՞ր էին այդ մարդիկ:

-Նախարարության, այսպես ասեմ, փորձագետները, մեկը՝ Ռադիոֆիզիկայի ինստիտուտի տնօրենը, մյուսն էլ, կարծեմ, այն ժամանակ ՊՆ-ի ռազմարդյունաբերության վարչության պետ էր: Հիմա էլ նույն ինստիտուտում գլխավոր ինժեներ է աշխատում:

-Ի՞նչ գին էր առաջարկվել ՊՆ-ին:

-Չգիտեմ, Սամվելի (Սամվել Գևորգյան՝ գյուտի հեղինակը- հեղ.) ասելով՝ եղածներից ամենաէժանն է: Ռուսականն ու ամերիկյանը, կարծեմ, 6-7 հազար դոլար է, մերն ավելի էժան է: Հետո գինը չի էլ քննարկվել, ինչքան գիտեմ: Այլ հայտարարվել է, որ չի բավարարում ՊՆ-ի պահանջներին։ Հիմա Սամվելից հարցրեք, ասում է՝ էս երկրի որևէ կառույցի հետ չի համագործակցի արտադրության հարցում, որովհետև վստահ չէ, որ սարքի իդեան չի հայտնվի ռուսների մոտ: Սամվելի մասին թյուր կարծիք չստեղծելու նպատակով փորձեմ մեջբերել նրա խոսքերը՝ արտադրության դեպքում պատրաստ եմ նվեր տալ մեր սահմաններին տեղադրելու համար, բայց ոչ համագործակցել և, հետևաբար, գաղտնիքներ բացել։ Ի դեպ, լրիվ համամիտ եմ նրա հետ, քանի որ այսօր չեք գտնի մի պաշտոնյա, ով չի ուզենա հաճոյանալ ռուսներին։

-Հայաստանը ռազմական արդյունաբերությամբ զբաղվելու ներուժ ունի՞ , պարոն Կարապետյան:

-Ամեն ինչ չէ, իհարկե, բայց ինչ-որ բաներ կարող է անել: Նախկինում փամփուշտի գործարան ունեինք, որը փակեցին: Իսկ ինչո՞ւ փակեցին: Ադրբեջանի ռազմավարական գործընկեր Ռուսաստանը մեզ փամփուշտ է տալիս, հաշվում է, հետո տալիս: Փամփուշտի գործարանի համար մեծ սկանդալ եղավ: Պետության համար հարահոսը (կոնվեյեր) բերած տղան իր տունը (կարծեմ, Ամիրյան փողոցում էր բնակվում) գրավ էր դրել, որ սարքը հասցնի Հայաստան, ու տունը կորցրեց: Հետո սկսեցին փամփուշտ արտադրել, չգիտեմ էլ՝ որքան ժամանակ տևեց այդ արտադրությունը, հետո փակեցին: Ըստ ամենայնի, ռուսների հրահանգով։

-2013-ին երբ վերադարձրիք նախագահի մրցանակը, ասել էիք, որ դա իշխանությանը սթափեցնելու փորձ է, և որ ավելի ծայրահեղ քայլերի եք դիմելու: Ի՞նչ արեցիք այս 3 տարիներին:

-Դեռ բան չեմ արել: Ինչ մարդուն հատուկ է, կարող եմ անել: Գիտության ոլորտը հիմա այնքան անհետաքրքիր է, որ չեմ էլ մտածում դրա մասին: Շատ ավելի մտահոգող հարցեր կան, իսկ գիտության ոլորտում այնքան աշխատանքներ կան, որ աջակցության կարիք ունեն: Փող կա, բայց տվող չկա:

«CANDLE»-ը ֆանտաստիկ չափերով ֆինանսավորում է ստանում գիտության միջոցներից, որը, սակայն, փողերի լվացման մեխանիզմ են դարձել: Խաբում են, և Սերժ Սարգսյանը համակերպվում է, որ իրեն խաբում են: Մեր գիտության մասին ի՞նչ կարելի է խոսել, հսկա փողեր են գնում «CANDLE»-ին:

2008-ին ինձ հրավիրել էին Հորդանան, որտեղ «CANDLE»-ի նախատիպի բացումն էր, ներկա էր նաև այդ երկրի թագավորը: 1999-ին Գերմանիայում «BESSY I» արագացուցիչը ապամոնտաժել էին, ՅՈւՆԵՍԿՕ-ն 2002 թ. ֆինանսավորել էր դրա վերանորոգումն ու մոդեռնիզացիան՝ «SESAME» ծրագրի շրջանակում: Միջին Արևելքի 14 երկրների միջև մրցույթ եղավ։ Իհարկե, Հայաստանն էր հաղթողի հիմնական թեկնածուն, որովհետև լավ մասնագետներ ու փորձ ունենք: Բայց, ակնհայտորեն, քաղաքական նպատակներով սարքը հատկացրին Հորդանանին։ Այդ ժամանակ մի քանի հիմար Հովնանյանին ասացին, թե առանց դրա կարող ենք ինքնուրույն սարքել: Սամվել Հարությունյանի մեգածրագիրն է, ասում էր՝ արագացուցիչը լինելու է լոկոմոտիվ, որն էլ իր հետևից տանելու է գիտությունը: Գրեթե նույն պարամետրերով արագացուցիչ սարքել են Անգլիայում ( «Դայմոնդ» է կոչվում), որի վրա 1 մլրդ ֆունտ ստեռլինգ են ծախսել: Մեզ մոտ ասում են՝ 100 միլիոն դոլարով են սարքելու:

Փող լվալու պրոցեսը հիմնավորելու և արդարացնելու համար Շվեյցարիայի նվիրած օգտագործած գծային արագացուցիչը ներկայացրին որպես «CANDLE»-ի առաջին փուլ։ Սերժ Սարգսյանին տարել են բացմանը, որտեղ սարքը չեն էլ միացրել, այլ տեսանյութ են ցույց տվել: Դա նույնն է, ոնց որ ակադեմիկոսների ընտրությանը, որտեղ ասացին, որ 7-ը 8-ից մեծ էր: Հոդված գրեցի այդ մասին, հետո երեք ակադեմիկոսներով 3-էջանոց «լոլո» պատասխան գրեցին նախագահի վերահսկողականին և ստորագրեցին, որ 7-ը 8-ից մեծ է ու ամեն ինչ անցավ՝ իրենց մարդը դարձավ ակադեմիկոս։

Ռադիկը ասել էր, չէ՞, ով է ակադեմիկոս դառնում: Ակադեմիայի ընտրություններից հետո ասել էր, ակադեմիկոս է դառնում նա, ով հասարակության մեջ դիրք ունի, ամեն ինչ ունի, բացի գիտությունից: Դա է նրա գիտության չափանիշները:

-Պարոն Կարապետյան, մի պարզ հարց է հետաքրքրում. մեր երկիրն էսպես ո՞ւր է գնում:

-Գնում ենք Ռուսաստանի Կրասնոդարի մարզի մի գավառ:

-Լավատեսական տարր չկա՞:

-Կներեք, լավատեսական բան չունեմ ասելու: Դու քեզ համար պիտի լավ ապրես: Էդքանը: Հիմա թող ասեն, թե ինչն է լավացել մեր երկրում: Մեքենաները շատացել են, ի՞նչ անեմ: Եթե իշխանության ու ժողովրդի միջև պատնեշ է, էլ ի՞նչ ասես: Որ մեր ջահելները գնում են դուրս, աշխատում, շատ եմ ուրախանում: Տարրական բան է: Ամեն մարդ մտածում է, որ իր արածը լավ է, որ պիտի գնահատվի: Այդ մարդկանց աշխատանքը գնահատվում է դրսում, իսկ էստեղ ո՞վ է գնահատում, ո՞ւմ ես պետք: