Տեսանյութեր
Լուսանկարներ
ՀՀ միջազգային պահուստները 2016թ.-ի դեկտեմբերին ավելացել են մոտ 450 մլն դոլարով՝ տարեկան կտրվածքով հասնելով 2 մլրդ 200 մլն դոլարի
Վիլեն Խաչատրյան
ՀՀ միջազգային պահուստների ցուցանիշը 2016թ.-ի դեկտեմբերին գերազանցեց 2 մլրդ 200 մլն ԱՄՆ դոլարի սահմանագիծը, որը դեկտեմբերին գրանցված մոտ 450 մլն դոլարի հասնող աճի արդյունք էր:
Հետաքրքիրն այն է, որ այս ցուցանիշը բավականին խոսուն է, քանի որ դրանից կարելի էր ենթադրություններ անել նաև համաշխարհային տնտեսության մեջ տարբեր արժույթների բնագավառում տարվող քաղաքականության վերաբերյալ: Սակայն փաստը մնում է այն, որ Հայաստանում տեղի ունեցող զարգացումները շատ դեպքերում ունենում են ոչ համահունչ ուղղվածություն կամ աշխարհը գնում է այլ ուղղությամբ, իսկ Հայաստանը սկզբունքորեն հակառակ:
Աղյուսակ
ՀՀ միջազգային պահուստների կառուցվածքը
(մլն ԱՄՆ դոլար)
|
|
2013 |
2014 |
2015 |
2016 |
|
|
Դեկտեմբեր |
Դեկտեմբե |
Դեկտեմբեր |
Դեկտեմբեր |
|
Համախառն միջազգային պահուստներ |
2251.6 |
1489.4 |
1775.3 |
2200.3 |
|
Ոսկի |
0 |
0 |
0.0 |
0.0 |
|
ՀՓԻ ԱՄՀ-ում |
1.9 |
6.2 |
2.9 |
3.5 |
|
Պահուստային դիրքը ԱՄՀ-ում |
0 |
0 |
0.0 |
0.0 |
|
Արտարժույթ |
2249.7 |
1483.2 |
1772.4 |
2196.8 |
Աղբյուրը` ՀՀ ԿԲ
Հարկ ենք համարում նշել, որ 2016թ.-ի դեկտեմբերի պահուստների ցուցանիշը 2013թ.-ի դեկտեմբերից հետո գրանցված լավագույն ցուցանիշներից է, քանի որ միայն 2013թ.-ի դեկտեմբերին են մեր պահուստները եղել ավելի շատ` կազմելով 2 մլրդ 251 մլն դոլար:
Իհարկե, մենք ականատես ենք լինում նաև համաշխարհային դրամավարկային քաղաքականության մեջ տեղի ունեցող իրադարձությունների, որոնք, ըստ երևույթին, պետք է որ նվազեցնեն ՀՀ միջազգային պահուստները, օրինակ` ԱՄՆ դաշնային պահուստային համակարգի կողմից 2016թ.- դեկտեմբերի 15-ին բարձրացված տոկոսադրույքները պետք է որ թանկացնեին դոլարն ամբողջ համաշխարհային տնտեսության մեջ, սակայն այստեղ որպես խաղացող իր դերն ունեցավ Չինաստանը, մյուս կողմից համաշխարհային տնտեսական հանրությանը բավականին երկար էին պատրաստում տոկոսադրույքների բարձրացմանը և այլն: Գրեթե նույն քաղաքականությունն է տարվում նաև 2017թ.-ի համար, քանի որ 2017թ.-ի ընթացքում տոկոսադրույքները ԱՄՆ դաշնային պահուստային համակարգի կողմից կարող են բարձրացվել ևս 2-3 անգամ: Ամեն անգամ տոկոսադրույքների 0.25 տոկոսով բարձրացումը նշանակում է, որ համաշխարհային տնտեսության մեջ սկսվում է թանկ դոլարի ժամանակահատվածը, որին ֆինանսական աշխարհի ներկայացուցիչներն արդեն իսկ սկսում են պատրաստվել և շատ տրամաբանական է, որ ՀՀ ԿԲ-ի կողմից ևս նման քաղաքականություն է որդեգրվել:
Ինչ նպաստավոր պայմաններ կան ՀՀ ԿԲ-ի կողմից նման քաղաքականության իրականացման համար կամ ում հաշվին է դա արվել: Այս հարցի պատասխանը կապված է արտահանման ծավալների աճի, տրանսֆերտների կրճատման, ներմուծման ծավալների գրեթե նույն մակարդակի վրա մնալու, վերցված դոլարային վարկերի ծավալի կտրուկ աճի, ցածր փոխարժեքի հետ և այլն: Դեկտեմբերի դրությամբ գրանցված դրամի ցածր փոխարժեքը պահուստները համալրելու լիարժեք հնարավորություն է տվել ՀՀ ԿԲ-ին, նման դեր կարող է խաղացած լինել նաև պետական պարտքերի աննախադեպ աճը մինչև 5 մլրդ 935 մլն ԱՄՆ դոլար:
2017թ.-ի ընթացքում ԱՄՆ դաշնային պահուստային համակարգի կողմից տարվող քաղաքականության արդյունքում ՀՀ դրամը կարող է բավականին արժեզրկվել ԱՄՆ դոլարի հանդեպ, սակայն ինչպես երևում է ՀՀ ԿԲ-ն արդեն իսկ սկսել է քայլեր ձեռնարկել այդ ուղղությամբ: Կան արդյո՞ք դրա համար օբյեկտիվ տնտեսական հիմքեր և գործոններ, այս հարցը հետաքրքրում է գրեթե բոլոր ՀՀ քաղաքացիներին, քանի որ վերջիններս իրենց խնայողությունների մեծ մասը պահում են արտարժույթով, ՀՀ առևտրային բանկերում ունեցած ավանդների 2/3-ը արտարժույթով կամ հիմնականում դոլարով են, իսկ վարկերի մոտ 2/3-ն էլ արտարժույթով կամ դոլարով են: Այդ պարագայում 2017թ.-ը արտարժութային ռիսկերի առումով արդեն իսկ կանխատեսվում է լինել բավականին ռիսկային կամ տատանողական:
Դժվարին վիճակում են գտնվում ԱՊՀ, այդ թվում` ԵԱՏՄ երկրները, որտեղից ՀՀ դրամական հոսքերը կամ տրանսֆերտային փոխանցումները կրճատվել են, եթե այս միտումները շարունակվեն չի բացառվում, որ ՀՀ-ում երեք տարի շարունակ դոլարի հոսքերը նվազեն, որն էլ կարող է հանգեցնել պահուստների կրճատման, ինչպես նաև երկրում գնողունակության անկման: Սակայն նավթի գների բարձր մակարդակը և ռուբլու արժևորումը դեռ որոշակի հույսեր արթնացնում են տրանսֆերտների ծավալի վերականգնման հետ կապված:
Արտահանման մակարդակը ՀՀ-ում 2016թ.-ի ընթացքում մոտ 20 տոկոսով աճ է արձանագրել, կարելի է ասել, դա դրական միտում է և փաստում է ՀՀ տնտեսություն արտարժութային հոսքերի ավելացման մասին և նպաստում է դրամի դիրքերի քիչ թե շատ պահպանմանը:
Մյուս կողմից, եթե 2016թ.-ին ներմուծման տեմպերը մնացին գրեթե 2015թ.-ի մակարդակի վրա, իսկ եթե օրինակ հասնեին 2014թ.-ի մակարդակին, ապա ՀՀ միջազգային պահուստներն այժմ կգտնվեին 1 մլրդ ԱՄՆ դոլարի շրջանակում: Այսինքն` ՀՀ միջազգային պահուստների չկրճատմանը նպաստել են ներմուծման տեմպերի ցածր մակարդակն ու դանդաղ վերականգնումը: Ներմուծման անկումը և արտահանման աճը կարելի է դիտարկել որպես դրամի դիրքերի պահպանմանը նպաստող գործոններ: Սակայն դա կարելի է ասել բնակչության բարեկեցության հաշվին տեղի ունեցող գործընթացներն են, մարդիկ քիչ են սպառում, կրճատվում է նրանց կողմից ստացվող տրանսֆերտների գնողունակությունը, որի արդյունքում պահուստներն ավելանում են:
Ինչ վերաբերում է եվրոյի ճակատագրին, ապա այս դեպքում ևս ԱՄՆ-ը և ԵՄ-ը վարում են իրար հակադիր դրամավարկային քաղաքականություններ, այսինքն` ԱՄՆ-ը բարձրացնում է տոկոսադրույքները, իսկ Եվրոպական կենտրոնական բանկը 2017թ.-ի սկզբին կրկին հայտարարել է, որ տնտեսության մեջ ավելացնելու է եվրոյի քանակությունը, սակայն 2016թ.-ի 80 մլրդ ամսական ավելացումից անցում է կատարելու 2017թ.-ին` 60 մլրդ եվրոյի ավելացման, որի արդյունքում է եվրոն որոշ արժևորման փուլ է հիմա ապրում:
Ինչ վերաբերում է ռուբլուն, ապա այն մեծապես կախված լինելով նավթի գներից շատ մեծ հավանականություն կա, որ կարժևորվի, քանի որ նոյեմբերի վերջին ՕՊԵԿ-ի հանդիպման ժամանակ ձեռքբերված համաձայնությունները, կարծես թե, կյանքի են կոչվում, իսկ նավթի գներն աճում են, քանի որ նավթի առաջարկը կրճատելու քաղաքականությանը համաձայնություն են տվել Ռուսաստանը և Սաուդյան Արաբիան: Այժմ բրենդ տեսակի նավթի գինը 55 ԱՄՆ դոլարից բարձր է և կան կանխատեսումներ, որ 2017թ.-ին դրանք կգտնվեն 60-70 ԱՄՆ դոլար միջակայքում, իսկ դա կհանգեցնի ռուբլու արժևորման, սակայն չի բացառվում նաև, որ դրան հակազդի ԱՄՆ տոկոսադրույքների բարձրացման քաղաքականությունը և ռուբլու էական արժևորման փոխարեն պարզապես պահպանվի ներկայիս փոխարժեքին մոտ փոխարժեք:
Մեկնաբանություններ (2)
Մեկնաբանել