Գերմանիայի Դաշնային Հանրապետությունում սեպտեմբերին սպասվող Բունդեսթագի ընտրություններին նախապատրաստվող կուսակցությունների նախընտրական հռետորաբանությունը կտրուկ փոխվեց ԱՄՆ նորընտիր նախագահ Դոնալդ Թրամփի՝ Գերմանիայի նկատմամբ կոշտ դիրքորոշում արտահայտելուց հետո: Այս օրերին գերմանացի պաշտոնյաների հայտարարություններում ԱՄՆ նախագահի վարած քաղաքականությունը որակվում է ագրեսիվ, ոչ ժողովրդավարական և ռազմավարական գործընկերոջ անտրամաբանական պահվածք: Եթե ամիսներ առաջ քաղաքական ուժերի համար ընտրապայքարի քարոզչական շեշտադրումը երկրի ներքին մարտահրավերներին դիմակայելու ռեֆորմների անհրաժեշտությունն էր, ապա, այսօր՝ արտաքին քաղաքական վեկտորը վերանայելը գրեթե բոլոր քաղաքական ուժերի համար դոմինանտ է: Ի դեպ, պաշտոնապես հաստատվել են կանցլերի երկու թեկնածուների անուններ, գործող կանցլեր`Անգելա Մերկել (Քրիստոնյա-դեմոկրատական կուսակցություն) և Եվրոպայի խորհրդարանի նախկին նախագահ Մարտին Շուլց (Սոցիալ-դեմոկրատական կուսակցություն): 

Ինգրիդ Շուլերը մասնագիտությամբ մանկավարժ է: Աշխատում է դպրոցում, ինչպես նաև՝ պետական մի նախագծում: Ռայնլանդ Պֆալց մարզի ղեկավարի նախաձեռնությամբ այս տարի համայնքային արխիվը հավաքագրվում, հասցեականացվում և թվայնացվում է: Ի. Շուլերը մասնագիտական խմբի հետ թվայնացնում է պատմական վավերագրությունը, հին օրենքները, կառավարության որոշումները, պետական կարևորագույն փաստաթղթերը: Նա Հայաստանի մասին տեղեկացել է միայն վերջերս՝ Գերմանիայի Բունդեսթագի կողմից Ցեղասպանության ճանաչման մասին բանաձևի ընդունումից հետո:

-Տիկին Շուլեր, երկար ժամանակ է գերմանական հեռուստատեսությունը, տպագիր մամուլը լրահոսը սկսում և ավարտում են Թրամփի մասին լուրերով: ԱՄՆ-ի հետ Գերմանիայի վտանգված հարաբերությունը կարծես ետին պլան մղեց մյուս խնդիրները:

-Անկեղծ ասած՝ նախագահի նման վարքագիծ երբևէ չէի տեսել: Ապշելու բան է. Նա ամեն օր անսպասելի ստորագրում է կարևորագույն մի փաստաթուղթ և հրապարակայնացնում է իր ստորագրությունը՝ ցույց տալով տեսախցիկներով:  Անշուշտ երկու երկրների հարաբերությունները ճգնաժամային փուլ են թևակոխում, քանի որ նա չի էլ թաքցնում իր վերաբերմունքը Գերմանիայի նկատմամբ: Նա հայտարարել է, որ Գերմանիան աշխարհին շահագործում է: Ես դեռ չեմ հանդիպել որևէ գերմանացու, ով կհասկանա Թրամփի քաղաքականությունը, համենայնդեպս մեր երկրում նա նախագահի ընկալելի կերպար չէ: Մենք ժողովրդավարական արժեքներ կրող ազգ ենք և չենք կարող հասկանալ նման ագրեսիվ վերաբերմունք աշխարհի նկատմամբ:

Ինձ շատ անհանգստացնում է մի փաստ.  Տենդենց եմ նկատում, որ շատ երկրներ միայն սեփական շահը հետապնդելու, այլ երկրների հետ հաշվի չնստելու էգոիստական քաղաքականություն են վարում, որը վտանգում է ներկայիս խաղաղությունը:

-Երկրում դժգոհության մեծ ալիք կա իշխող կոլիցիայի քաղաքականությունից: Փախստականների հոսքը, ահաբեկչական գործողությունների կանխմանն ուղղված միջոցառումների անհրաժեշտությունը, ընդհանուր առմամբ լարվա՞ծ նախընտրական շրջան է, թե նախորդ ընտրություններից ոչնչով չտարբերվող գործընթացներ են :

 -Նույն պրոցեսներն են, ինչի ականատեսը եղել ենք նախկինում: Անշուշտ, քաղաքական քննարկումները, բանավեճերը հաճախ սրվում են կապված այս, կամ այն հարցի շուրջ, բայց լարվածություն չեմ տեսնում: Ամեն դեպքում՝ ցանկացած քաղաքական իրադարձություն զարգանում է քաղաքակիրթ ձևաչափերի սահմաններում: Այն հանգամանքը, որ իշխող կուսակցության անդամներից ոմանք տարաձայնությունների արդյունքում դառնում են ընդդիմադիր՝ բնականոն երևույթ է: Մենք ապրում ենք ազատ երկրում, որտեղ մարդը կարող է իր քաղաքական հայացքներն իրացնել իր նախընտրած կուսակցությունում կամ ուժի հետ միասին: Քաղաքական այն պրոցեսները, որին հիմա ականատես ենք լինում, մշտական զարգացումներ են և ոչ մի առանձնահատուկ բան չեմ տեսնում: Մեր երկրում ընտրությունները միջոց են երկրի ղեկավարներ ընտրելու և ոլորտներում զարգացման հեռանկարներ արմատավորելու համար:

-Բեռլինում կատարված ահաբեկչությունից հետո կարծես թե քաղաքական ուժերը վերանայեցին թե՛ իրենց որդեգրած քաղաքականությունը, թե՛ երկրում գործող վարչարարական պարտականությունները: Ներգաղթի ծավալները կրճատելու հարցում  աջ և ձախ ուժերն արյդո՞ք  նույն լուծումներն են առաջարկում:

-Համաձայն եմ՝ վերանայեցին, սակայն, բնականաբար առաջարկվող լուծումները տարբեր են: Բեռլինում կատարված դեպքերն ազդեցին գործողությունների դինամիկայի վրա, բայց դեռ անցյալ տարվանից փախստականների ճգնաժամը Գերմանիայի իշխանությունների համար մտահոգության առիթ դարձավ: Անշուշտ, այսօր մենք տեսնում ենք այլ մոտեցում, քաղաքական բոլոր ուժերը փոխել են իրենց քաղաաքականությունը՝ հայտարարելով, որ այսպես չի կարող շարունակվել և  մենք չենք կարող բոլոր փախստականներին ընդունել: Ընդ որում՝ Շվեդիան նույնպես Գերմանիայի նման մեծ թվով փախստականներ ընդունելուց հետո հասկացավ, որ այդպես շարունակել հնարավոր չէ, այլևս հրաժարվեց և մեր երկիրը մնաց միայնակ: Մեր երկրի իշխանությունները փորձում են զսպել փախստականների մուտքը, այնուամենայնիվ փորձելով չոտնահարել այդ կարգավիճակի մարդկանց իրավունքները:

-Այսօր հաղթահարվե՞լ է ահաբեկչությունից հետո հասարակության շրջանում առկա խոր վախը:

-Անշուշտ, այդ դեպքերից հետո հասարակությունը շոկ ապրեց և այդ վախը, անապահովության զգացումը դեռ երկար կմնա: Ահաբեկչության կրկնման հեռանկարը ոչ ոք չի կարող բացառել, բայց անվտանգության մարմինները փորձում են ամեն ինչ անել այլևս նման դեպքերը կանխելու համար: Հիմա գոյություն ունի փախստականների տվյալների բանկ, պահպանվում է սկսած մատնահետքերից, ավարտած անձի մասին տեղեկատվությունով: Այսինքն՝ որևէ մեկն այլևս չի կարող Անիս Ամրիի նման թվով 14 նույնականացման քարտ ունենալ: Մինչդեռ, պետք է նշեմ նաև, որ այլ բան է, ինչ են հայտարարում, այլ բան է՝ ինչ իրավիճակ է իրականում: Բնականաբար անվերապահորեն վստահություն չկա: Անկախ նրանից թե որքանով եմ կիսում տիկին Մերկելի քաղաքականությունը, որպես քաղաքական գործիչ նա ինձ հիացնում է: Ոչ մի պարագայում նա իր սկզբունքներից չի հրաժարվում: Նա շատ ուժեղ և սկզբունքային քաղաքական գործիչ է: Նա համարում է, որ պետք է ականջալուր լինել հասարակական պահանջին, բայց նաև՝ հայտարարում է, որ ներկայացնում է Քրիստոնյա-դեմոկրատական կուսակցությունը, որի արժեքները քրիստոնեական են: Հիմա, օրինակ՝ Գերմանիայի իշխանություններն այլընտրանքային լուծում են գտել՝ ֆինանսական աջակցություն են ցուցաբերում աֆրիկյան երկրներին, որպեսզի մարդիկ իրենց երկրում աշխատանք և կենսաապահովություն ունենան, չհեռանան երկրից:

-Ընտրական գործընթացները որքանո՞վ են տեղափոխվում կրթական հաստատություններ: Օրինակ՝ հնարավո՞ր է իշխող կուսակցությունների կողմից այս կամ այն թեկնածուի օգտին քվեարկելու հրահանգ ստանաք:

-Իհարկե, ոչ: Նման բան չի կարող լինել, և առհասարակ կրթօջախները քաղաքական կառույցներ չեն, հետևաբար ընտրական պրոցեսներին ներգրավված չեն կարող լինել: Ինչ վերաբերվում է մանկավարժական կազմին, ապա ոչ ոք իրավունք չունի և իրեն թույլ էլ չի տա մեզ ուղղորդել ում ընտրենք: Մենք բոլորս այս երկրի ազատ քաղաքացիներն ենք, անհատներ, ովքեր ունեն քաղաքական իրենց պաատկերացումներն ու համոզմունքները և ընտրում ենք մեր նախըտրած թեկնածուին: Ընտրությունը չի կարող լինել խմբակային, կոլեկտիվ համաձայնություն: Դպրոցներում առկա են խիստ ընդդիմադիր հայացքներ ունեցող մանկավարժներ, աշխատակիցներ, ովքեր ընտրությունների ժամանակ ձայն են տալիս ընդդիմադիր ուժերին: Որևէ կառավարություն, քաղաքական ուժ չի կարող կոնկրետ մանկավարժական կազմին ստիպել, կամ ուղղորդել ընտրել կոնկրետ անձի: Մենք ունենք գաղտնի քվեարկության իրավունք և չգիտենք էլ ով ում է ընտրում: Անշուշտ, խոսում, քննարկում ենք մեր հայացքները, ազատ մարդիկ ենք և իրացնում ենք մեր սահմանադրական իրավունքը: Մանկավարժական կազմում շատերը ընդդիմադիր կամ դիմադիր կուսակցության անդամ են, բայց իրենց քաղաքական համոզմունքներն իրավունք չունեն դպրոց բերել: Արգելված է օրինակ՝ դպրոցում կուսակցական նշան կրել, կամ քարոզչություն տանել, բայց աշխատանքից դուրս ազատ քաղաքացի ես, ում ուզում ես քննադատիր կամ քվեդ տուր: Արգելված է միայն լինել մի կուսակցության կամ կազմակերպության անդամ, որն օրենքով արգելված է և դրա գաղափարները հակասում են երկրի սահմանադրությանը:

-Տիկին Շուլեր, Հայաստանի հանրակրթական դպրոցներում  կան կաշառակերության դեպքեր: Մեզ՝ հայաստանցիներիս, հետաքրքիր է այլ երկրների փորձը: Ասեք, խնդրեմ, օրենքը թույլ տալի՞ս է ուսուցչական կազմին նվերներ ընդունել աշակերտներից, կամ այս կամ այն խնդիրը լուծելու համար գումարներ հավաքել:

-Ոչ, մեզ մոտ արգելված է ոչ միայն գումար հավաքելն, այլ նաև՝ նվեր ընդունելը: Աշակերտները դպրոցն ավարտելիս կարող են սիմվոլիկ մի բան անել, ասենք՝ ծաղկեփունջ նվիրել, բայց միայն ավարտական շրջանում, կամ տոնական օրերին և այդ ծաղկեփունջը չպետք է գերազանցի տասը եվրոն: Կարծեմ թե ուրաքանչյուր աշակերտ ներդնում է 30 ցենտից ոչ ավել: Օրենքով խստիվ արգելված է նվեր ընդունել, իսկ գումար վերցնելը մեզ մոտ նույնիսկ անհարմար է քննարկելը. Բացառվում է: Ընդ որում՝ անհատից որևէ բան, անգամ ծեղկեփունջ վերցնելն օրենքի խախտում է: Միմիայն աշակերտական ամբողջ կազմից և նշածս արժեքի: Մանկավարժական կազմի համար փակ են բոլոր այն միջոցները, որի օգնությամբ ծնողը հնարավորություն կունենա գուցե ազդել աշակերտի գնահատականների վրա: Որևէ մեկը չի կարող ակնկալիք ունենալ, որ նվերով հնարավոր կլինի չստացած գիտելիքի պայմաններում գնահատական ստանալ:

-Դուք երկար տարիներ աշխատել և աշխատում եք հանրակրթական ոլորտում, ի՞նչ եք կարծում, այսօրվա սերունդը բավականաչափ արժևորո՞ւմ է կրթությունը:

-Իմ կարծիքով՝ մեր իրականության մեջ կարևորագույն արժեքը կրթությունն է: Տեսե՛ք, ինչ է կատարվում աշխարհում և բոլոր ողբերգությունների պատճառը կրթության պակասն է: Ես ունեմ իմ վերլուծությունն ու հետևությունները: Անցյալ տարի Գիմնազիաներից մեկի սաների կրթության որակն էի ուսումնասիրում: Հետաքրքիր բացահայտումներ ունեցա: Պատանիների մի հատված կա, որը չափազանց խելացի և նպատակասլաց է: Նրանք մեծ կամք ունեն սովորելու և անում են ավելին, քան նախորդ սերունդը: Նրանք շատ ավելի խորը գիտելիքներ ունեն, ավելին գիտեն, քան գուցե կարող էին իմանալ: Նրանց կրթվել ցանկանալու կամքը հիացնում է ինձ: Բայց նաև առկա է պատանիների մի հատված, որի հետաքրքրությունների մեջ կրթությունը բացակայում է: Նրանց գիտելիքները շատ թույլ են և այդ հատվածը մտահոգվելու առիթ է տալիս: Կրթությունը երկրի ամենաարժեքավոր կապիտալն է և դրա բացակայության պայմաններում են պատերազմները ծնվում: Ինձ համար չափազանց կարևոր է, թե ընտրություններին մասնակցող քաղաքական ուժերն ու կանցլերի թեկնածուները կրթական ոլորտում ինչ ծրագրեր են ներկայացնում: Չի կարող լինել քաղաքական լավ համակարգ կրթության բացակայության կամ թերի կրթված մարդկանց առկայության պայմաններում:

Հարցազրույցը՝ Լուսինե Ստեփանյանի