HY RU EN
Asset 3

Բեռնվում է ...

Էջի վերջ Այլ էջեր չկան բեռնելու համար

Որոնման արդյունքում ոչինչ չի գտնվել

Հակոբ Սանասարյան. «Ի՞նչ է նշանակում՝ բույս աճեցնելու իրավունք չունես բանտում»

Մհեր Ենոքյան, «Հետքի» թղթակիցը «Նուբարաշեն» բանտից

Այս անգամ Մհեր Ենոքյանը նամակ ու գրավոր հարցեր է ուղարկել «Հայաստանի Կանաչների միության» նախագահ Հակոբ Սանասարյանին ու ստացել նրա պատասխանները:

Բարի օր Ձեզ, հարգարժան պարոն Սանասարյան

Մեր ծանոթությունը սկսվեց այն պահից, երբ կարդացի Ձեր «Հայոց եկեղեցու պատմություն, թե՞ հուդայականության ձեռնարկ» գիրքը: Տպավորված էի, նամակ գրեցի Ձեզ: Հետո ինձ նվիրեցիք «Համակարգված դավադրություն» գիրքը`հեղինակի`Ձեր մակագրությամբ, որը կարդալուց շատ էի հուզվել: Հեռուստացույցով, մամուլով հետևում եմ Ձեր գործունեությանը թե՛ որպես «Հայաստանի Կանաչների միության» նախագահի, թե՛ որպես յուրովի աշխարհայացք և քաղաքացիական դիրքորոշում ունեցող անհատի:

Անցած դարից արդեն 21-րդ տարին է՝ ես երկաթբետոնյա «արկղի» մեջ եմ փակված. ցմահ ազատազրկվածի ոտքը չի դիպչում հողին, նա երբեք չի տեսնում բաց`առանց ճաղերի երկինք, իրավունք չունի կենդանի պահելու, նույնիսկ սենյակային բույսեր չի թույլատրվում աճեցնել: Բնության տված այս անհրաժեշտ հաճույքներն ինքս ինձ պարգևեցի երկու անգամ՝ բանտերից փախուստների դիմելով:

Մահապատժից հրաժարվելու իրավական հիմնավորումն այն էր, որ նույնիսկ ամենազարգացած դատաիրավական համակարգ ունեցող երկրներն ապահովագրված չեն դատական սխալներից, որի հետևանքով անմեղին զրկում են կյանքից: Գրեթե ողջ աշխարհում ականատես ենք դառնում 10, 15, 20 տարի անց գործերի վերաբացման և արդարացման դատավճիռների:

Արդեն 4-րդ տարին է «Հետքը» հնարավորություն է տվել ինձ` աշխատելու որպես բանտային թղթակից, և այսօր հրավիրում եմ Ձեզ հարցազրույցի, հուսով եմ` կընդունեք այն:

Անչափ շնորհակալ եմ Ձեր անձնվեր աշխատանք-պայքարի համար

Մեծագույն հարգանքով ու բարեմաղթանքներով` Մհեր

- Պարոն Սանասարյան, ի՞նչ եք կարծում`մահապատիժն է ավելի խիստ պատիժ, թե ցմահ ազատազրկումը: Ի՞նչ կարող է լինել մարդու հետ, եթե նրա ոտքերը տասնյակ տարիներ չեն դիպչում հողին, չի տեսնում բնությունն ու չի շփվում բնության հետ:

 -Առաջին հարցը կարդալուց հետո անընդհատ մի զգացողություն է. կարծես ես ցմահ դատապարտված եմ, հետևաբար ինչպես դուրս բերեմ ինքս ինձ: Իմիջիայլոց, շատ հետաքրքիր հարց է:

Ինչ վերաբերում է մահապատժին, կարծում եմ, Սովետական միությունում գուցե ճիշտ լուծում էր, առավելագույնը 25 տարին էր և ապա՝ մահապատիժ, իհարկե, երբ խոսքը ապացուցված դիտավորյալ սպանությունների մասին է: Քանի որ երբեմն պատահում է, որ մարդը ինքնապաշտպանվելով է սպանություն գործում: Բայց ցմահ բանտարկության իմաստը ես չեմ կարողանում հասկանալ՝ ո՞ւմ է դա օգուտ բերում՝ պետությա՞նը, անհատի՞ն: Իմ ընկալմամբ, ցմահ բանտարկությունը հավանաբար համաշխարհային կառավարման ձգտող կազմակերպության կողմից է մատուցվել, շրջանառության մեջ դրվել, ինչպես բազում երկրների օրենսդրությունների մեջ եղած՝ այդ երկրների շահերին հակասող դրույթները: Իհարկե, կա հիմնավորում, որ հետագայում կարող է գործը վերաբացվել, ապացուցվել հակառակը, որ դատապարտվածը մեղավոր չի: Դատական համակարգում, բնականաբար, սխալվելու հավանականությունը եղել է ու միշտ էլ կլինի: Բայց, իմ կարծիքով, ցմահ բանտարկությունը մարդու արժանապատվության հետ խաղ անել է, կարող եմ համեմատել կատվազգիների որսի հետ: Սկզբում տանջում են, հետո՝ խժռում:

Առհասարակ բանտի, ազատազրկման իմաստն այն է, որ սխալ կատարած անձն ուղղվի, որ բանտում կյանքը արժևորի, վերադաստիարակվի, վերադառնա հասարակություն: Բայց մեզ մոտ, ինչպես դու ես գրում, ազատազրկման միջոցով պարզապես քաղաքացիներին մեկուսացնում են «բետոնյա արկղի» մեջ: Ի՞նչ է նշանակում՝ մարդուն կտրել բնական միջավայրից: Բնական է, որ նա աստիճանաբար կդեգրադացվի, կգնա անհատի քայքայում: Ստացվում է, որ ցմահ ազատազրկումը ոչ միայն մարդկանցից է մեկուսացում, այլև՝ բնությունից: Ի՞նչ է նշանակում՝ բույս աճեցնելու իրավունք չունես բանտում: Բայց եթե դու այսքան տարիներ այդ պայմաններում ապրել ես, բանականությունդ չես կորցրել, ուրեմն պետք է հիշել անտիկ փիլիսոփաներին, որ ասում էին՝ սոսկալի ծանր պայմանները վատ մարդուն դարձնում են սոսկալի վտանգավոր, իսկ մտածող, խոհեմ մարդուն դարձնում են խորը փիլիսոփա: Ուրեմն՝ կարող եմ ասել, որ ի պատիվ քեզ, եզակի մարդկանցից ես:

Պատկերացնենք՝ մարդուն դատապարտել են ցմահ բանտարկության, չեմ խոսում այն մասին՝ ինչքանով է մեղավոր կամ անմեղ, առաջինը կարող են հոգեկան հիվանդություններ զարգանալ, նրա մարդկային, մտավոր որակները դեգրադացվեն: Եվ միայն անհատականությունները կարող են բնությունից մեկուսացված պայմաններում պահպանել կյանքի ռիթմը:

 -Ինչու՞ Հայաստանում մինչ օրս որևէ մահապատժի դատավճիռ չի վերանայվում: Մի՞թե մեզ մոտ, այն էլ 90-ականներին նոր ձևավորվող «անկախ» դատական համակարգի դատավորներն երբեք չեն սխալվել:

-Ես մի երկու դատական նիստերի եմ մասնակցել, մեկը մի 7 տարի առաջ էր: Իմ ներկայությամբ կադաստրային փաստաթղթեր ունեցողից հողը խլեցին և տվեցին իշխող կուսակցության անդամներից մեկի բարեկամին:

Ճիշտ է, մեծ երջանկություն է ունենալ անկախ պետականություն և սեփական դատական համակարգ, այն էլ՝ եռաստիճան, բայց նորմալ դատական համակարգ կարող եմ ասել՝ չունենք, այն աշխատում է մեկ անհատի՝ Հանրապետության նախագահի և նրա թիմակիցների համար: Իհարկե, մենք չենք կարող բացառել, որ Հայաստանում կան նաև  խիղճ, պատիվ, արժանապատվություն ունեցող դատավորներ, որոնք առանձին դեպքերում կարող են և ճիշտ դատավճիռներ կայացնել:

Իսկ, թե ինչու հին դատական գործերը չեն վերանայվում, ինչպես հարյուրավոր տարիների պետական համակարգեր ունեցող երկրներում են արվում, շատ բնական է՝ դատական համակարգը չի գործում մեզանում, առայժմ...

-Մի շարք եվրոպական և ամիրիկյան երկրներ հրաժարվել են նաև ցմահ ազատազրկումից: Հրաժարվում են նույնիսկ փախուստը բանտից հանցագործություն համարելուց (Գերմանիան սահմանադրորեն է նման դրույթ ամրագրել), քանի որ գտնում են`ազատության ձգտումը բնական պահանջ է և չի կարելի դրա համար պատժել: Այլ բան է, եթե փախուստը բռնություն գործադրելով կատարվի: Դուք ի՞նչ կարծիք ունեք այս մասին:

-Լիովին համաձայն եմ այդ մոտեցմանը, քանի որ երբ մարդն ազատազրկված է, և գիտի, որ այդ խցում պիտի մահանա, եթե կա շանս, և նա այնտեղից դուրս չի գալիս, նշանակում է՝ հոգեբանորեն արդեն «դիակ» է: Անհատի համար չկա առավել մեծ բնական մղում, քան ազատության ձգտումն է: Փախուստը կանխելու նպատակով կա համապատասխան ծառայություն և պահակազոր: Բնական է, երբ  ցմահ բանտարկյալը եղած հնարավորությունը օգտագործելով, դիմում է փախուստի:

- «... Օրենքներն իրականում ծառայում են առանձին ընտանիքների և այդ օրենքների դիմագիծը, մարմնակազմությունը, տառն ու ոգին սիոնական են, իսկ տարազը`հայկական»: Պարոն Սանասարյան, Ձեր այս խոսքերն՝ ասված դեռ 2011թ-ին, որքանո՞վ են արտացոլվել  Սահմանադրության վերջին փոփոխություններում:

-Կարծում եմ, որ մեզ համար անընդունելի նախկին Սահմանադրությունը շատ ավելի վատն է դարձել ներկա տարբերակով: Պետություն բառն էլ առանձին տեղերում դարձել է հանրային իշխանություն: Պատկերացնո՞ւմ եք՝ դա ինչ հեռահար քայլ է: Ամեն ինչը պատվիրած է: Շատ պարզ երևում է, որ սա Սահմանադրության մոդել է, որը մտել է Հայաստան, թարգմանվել է հայերեն և անընդհատ գնում է դեպի վատթարացում: Նույնը օրենքների մակարդակում է տեղի ունենում: Օրինակ, արդյունաբերությունն արգելվում է Հայաստանում: Բայց մինչև արդյունաբերությունը ոչնչացնելը՝ արդյունաբերության բառը հանեցին համապատասխան նախարարության անվանումից: Այլ բառերով ասած՝ գնում է կողոպուտ, որը նույնպես կարգավորվում է Հայաստան ներմուծված օրենքներով՝ էներգետիկայի, ջրային, ընդերքի մասին և այլն: Պատահական չէ, որ համաշխարհային կառավարության գաղափարախոսությամբ, որն արտացոլված է աշխարհում միակենտրոն կառավարում հաստատելու նպատակով ստեղծված «Կայուն զարգացում» հայեցակարգում. գրված է, որ որևէ երկրի բնական պաշարները միայն այդ երկրի սեփականությունը չեն: Մենք տեսնում ենք, որ այսօր Հայաստանի բնական պաշարները կողոպտվում-արտահանվում են: Այս գործընթացում սեփական շահ հետապնդող Հայաստանի իշխանական առաջին դեմքերը կատարում են իրենց «վերադասի»՝ հեղինակավոր միջազգային կազմակերպությունների կարգադրությունը: Կարծում եմ՝ համարյա բոլորին է հայտնի, որ այդ կազմակերպությունների գործունեությունը համահունչ է սիոնիզմի նպատակներին:

-Սահմանադրության հոդված 10-ում գրված է`«Ընդերքը և ջրային ռեսուրսները պետության սեփականությունն են», իսկ հոդված 12-ը վերնագրված է «Շրջակա միջավայրի պահպանությունը և կայուն զարգացումը»: Սակայն պետությունը միայն խրախուսում է բնության պահպանումը և այլևս չի ապահովում: Ի՞նչ կասեք այս մասին:

-Շատ լավ է դիտարկված: Ավերիչ գործը հենց սրա մեջ է: Ջրային ռեսուրսները պետության սեփականությունն են, բայց այսօրվա գործող կարգով, պետությունը օտարված է ջրային ռեսուրսներից: Նրան վերապահված է հսկիչի ֆունկցիա, այն էլ՝ սահմանափակ : Նույնն էլ ընդերքի հարստությունների պարագայում է: Պատկերացնո՞ւմ եք՝ պետական հսկիչը առանց լրացուցիչ թույլտվության, չի կարող մտնել հանքարդյունաբերական օբյեկտ:

Ինչ վերաբերում է «Կայուն զարգացում» հայեցակարգին, ապա դրա ամբողջական ուսումնասիրությունը ցույց է տալիս, որ համաշխարհայն կառավարության՝ այսինքն սիոնիզմի  ծրագիրն է, թե ինչպես տիրել աշխարհը: Սակայն այս մասին «ազատ» մամուլը աշխատում է լռել, երբ այն ճակատագրական նշանակություն ունի, ինչպես մեր ժողովրդի, այնպես էլ՝ ամբողջ մարդկության համար: Հայեցագարգը մտել է ԳԱ և բարձրագույն ուսումնական հաստատություններ, իսկ այժմ էլ, էկոլոգիական կրթության անվան տակ հանրակրթական դպրոցներում փորձում են պարտադիր առարկա դարձնել:

-Տեսա, որ Բնապահպանության նախարարության կողմից Ձեզ պարգևած շքանշանը չընդունեցիք, ասացիք, որ պահ տրվի, մինչև՞…

-Հատկապես վերջին 15 տարիներին բնապահպանության նախարարությունը բացահայտորեն կանգնած է այն մարդկանց ու կազմակերպությունների թիկունքում, ովքեր թունավորում և ոչնչացնում են Հայաստանի բնությունը, կողոպտում մեր ունեցվածքը: Ասացի, պահ եմ տալիս մինչև այն օրը, երբ բնապահպանության նախարարությունը չեղյալ կհամարի հակաիրավական, հակատնտեսական որոշ նախագծեր, կփոխի իր քաղաքականությունը և կգործի ի շահ հայ ժողովրդի ու հայոց պետականությանը:

-Եվ վերջին հարցս՝ ինչպիսի՞ն է Ձեր պատկերացմամբ Հայ Մարդը:

-Ինչքան էլ ասում են՝ հայերը խորամանկ են, բայց այդպես չէ. հայերը օրորոցում եղած մանուկ են ուրիշ ազգերի հետ համեմատած: Դեռևս պահպանում են հին կարգը՝ ստեղծագործական հանճարը, որը գալիս է ազգային հոգեկերտվածքից: Չնայած հիմա դա էլ է փոխվում: Բայց ես շատ եմ շրջագայում գյուղական համայքներում: Բարեբախտաբար, այնտեղ մեր ավանդույթները պահպանվում են:

Եթե հակաժողովրդական օրենքները աղբանոց գցենք, որոնք ավերում են մեր պետությունը, և պետական համակարգի քաղաքականության փոփոխություն լինի, Հայաստանը կտրականապես կփոխվի 3-5 տարում: Մենք ունենք այդ պոտեցիալը, ունենք աշխատող ժողովուրդ, ավելին՝ մեր ժողովուրդը աշխատանքին սիրահարված է: Երեք տասնամյակ է՝ հայ ժողովուրդը գտնվում է կայուն սթրեսի մեջ և չի կորցրել մարդկային կերպարը: Սա կարելի է եզակի երևույթ համարել:  

Մեկնաբանություններ (7)

սուսաննա
ճշմարտոություններ․․․
Վարազ Սյունի (Ամստերդամ)
Ես ինքս մարդու իրավունքների համար պայքարել եմ և հարյուրավոր ու հարյուրավոր գործեր եմ կարդացել-ուսումնասիրել: Ի վերջո եկել եմ այն եզրակացության,որ, տարիների հետ, զոհի՛ (victim) կողմը սկսում է մոռացվել: Իսկ ի՞նչ կասեր (հաճախ սարսափելի կերպով) սպանված անձը այս ամենի մասին,եթե 1 ժամով կենդանանար ու իր կյանքի վերջին վայրկյանների մասին ձեզ պատմեր: Բանտում գտնվածների մեծ մասն ասում է,որ «ինքն անմեղ» է,թեև հասկանում եմ,որ սխալներ լինում են: Ես կողմնակից եմ մահապատժին. ցմահ բանտարկություն՝ թերևս ոչ (նաև բյուջետային նկատառումներից ելնելով): Իսկ ուրիշ մարդ արարածի դիտավորյա՛լ կերպով սպանած անձը բանտում ի՞նչու իրեն լավ պիտի զգա:
Վարազ Սյունի (Ամստերդամ)
Վաղուց ժամանակն է,որ Հայաստանում ցմահ բանտարկյալներին պայմանագրային կերպով ազատ արձակեն՝ X տարի նստելուց հետո, ու վերաբնակեցնեն ազատագրված տարածքներում. պայմանով, որ ամբողջ կյանքն այնտեղ ապրեն: Պետական բյուջեի հաշվին մարդկանց փթեցնելուց օգուտ կա՞: Թող գնան ազատագրված տարածքները մշակեն ու այնտեղ բազմանան:.........................ՀԳ. Հայաստանում կանաչների կուսակցությու՛ն այդպես էլ չստեղծվեց: Պիտի հասկանալ,որ հկ-ների մակարդակով խնդիրներ լուծել փորձելը այլ է:
Աշոտ Հովսեփյան
Գուցե հարգարժան պարոնը Ամստերդամից գա և Հայաստանում կանաչների կուսակցություն ստեղծի՞, թե՞... հեռվից ամեն ինչ հեշտ է: Իսկ, ա˜յ, եթե դրա հետ մեկտեղ նաև այդ կուսակցության գործունեությունը տեղափոխի ազատագրված տարածքներ, էլ դու՝ սո´ւս... Եվ ամենայն լրջությամբ:
Վարազ Սյունի (Ամստերդամ)
(9)- Ո՛չ: Հերի՛ք ինչքան (վիզներդ ծռած) սպասեցիք,որ Սփյուռքից գան ու ձե՛ր փոխարեն ձեր գործերն անեն:
Հասմիկ Ա. Ա.
Շնորհակալություն, «Հետքի» թղթակից Մհեր Ենոքյանին հիանալի մարդու հետ հիանալի հարցազրույցի համար:
Սուրեն
Նրա տեղը գիտություննեի Ակադեմիայի Նախագահի պաշտոնն է, մեր երկրի պահապանը: Հայի տեսակ

Մեկնաբանել

Լատինատառ հայերենով գրված մեկնաբանությունները չեն հրապարակվի խմբագրության կողմից։
Եթե գտել եք վրիպակ, ապա այն կարող եք ուղարկել մեզ՝ ընտրելով վրիպակը և սեղմելով CTRL+Enter