HY RU EN
Asset 3

Բեռնվում է ...

Էջի վերջ Այլ էջեր չկան բեռնելու համար

Որոնման արդյունքում ոչինչ չի գտնվել

Գագիկ Աղբալյան

Արծվիկ Մինասյան. «Լուրջ ռեֆորմների հասնելու համար վստահության լայն քվե է պետք»

Հայ Հեղափոխական Դաշնակցությունը նախընտրական ծրագրում խոստանում է ստեղծել այնպիսի մեխանիզմ, որը կբացառի բնական ռեսուրսների գերշահագործումը, նվազագույնի կհասցնի շրջակա միջավայրի վրա բացասական ազդեցությունը:

ՀՅԴ համապետական ցուցակում ընդգրկված պատգամավորության թեկնածու, բնապահպանության նախարար Արծվիկ Մինասյանը «Հետք»-ի հետ զրույցում ասում է, որ տարիներ շարունակ այս համակարգում բացակայել է հստակ հայեցակարգային մոտեցումը:

- Պարոն Մինասյան, ՀՅԴ նախընտրական ծրագրում ասվում է, որ բնական ռեսուրսները համաժողովրդական սեփականություն են, եւ դրանց անխնա շահագործումը խնդիրներ է հարուցում ներկայի եւ ապագայի առումով: Ի՞նչ մեխանիզմներ եք առաջարկում բնական ռեսուրսները իրապես համաժողովրդական սեփականություն դարձնելու համար:

- Նախ ասեմ, որ «համաժողովրդական սեփականություն» ձեւակերպումը ամրագրված է անկախության հռչակագրում։ Իսկ Սահմանադրության համապատասխան դրույթն ամրագրում է՝ ընդերքը եւ ջրային ռեսուրսները պետական բացառիկ սեփականություն են, եւ դրանց օգտագործումը պետք է օգտագործվի կայունության եւ ողջամտության գաղափարախոսության ներքո։

Մենք ասում ենք հետեւյալը․ վերականգնվող ռեսուրսները պետք է ընդամենը օգտագործվեն այն ծավալով, ինչ ծավալով նրանք վերականգնվում են։ Ոչ ավել։

Չվերականգնվող ռեսուրսների պարագայում, ինչպիսին օգտակար հանածոներն են, պետք է կիրառենք երկու կարեւոր գործիք. առաջինը՝ ֆիզիկական սահմանափակում, որպեսզի ներկա սերունդը ամբողջությամբ չշահագործի ընդերքը, որովհետեւ այն նաեւ ապագա սերունդների համար է, եւ երկրորդ՝ ժամանակակից տեխնոլոգիաներով մաքսիմալ արդյունավետ կորզում եւ շրջակա միջավայրի վրա բացասական ազդեցության մինիմիզացում։

Եվ երրորդ խնդիրը՝ աղտոտումը երբեք չլինի այնքան, որ բնության բնական կլանման ունակությունից դուրս է։ Ցավոք, էսօր մենք արդյունահանում ենք ավելին, կորզում ենք ոչ արդյունավետ կերպով, շրջակա միջավայրում ստեղծում ենք թափոնների մեծածավալ քանակություն: Բնությունը չի կարողանում այդքանը մարսել։ Ահա այս երեք հիմնական խնդիրները լուծելու տեսանկյունից մենք պետք է ունենանք ծրագրային հստակ մոտեցումներ եւ ռազմավարություն։

Մի կարեւոր միտք էլ ասեմ․ երբ ասում ենք, որ ռեսուրսների օգտագործումը պետք է ծառայի հասարակությանը, նշանակում է, որ ցանկացած եկամուտ, որ պետությունը ստանում է շահագործումից, կլինի դա բնօգտագործման կամ բնապահպանական վճար, պետք է վերադառնա շրջակա միջավայր՝ զարգացման ծրագրերի տեսքով։

- Պարոն նախարար, դժվա՞ր է այդ կոնցեպցիան ներկայացնել կոալիցիոն գործընկեր ՀՀԿ-ին։ Ինչու՞ այդ ամենն ավելի վաղ չի իրականացնել:

- Ցանկացած դեպքում շատ ավելի հեշտ է լինում, երբ դու ամբողջական որոշումներ կայացնելու իրավասությունով ես օժտված։ Բայց սա չի բացառում, որ համագործակցությամբ կարողանաս դա իրականացնել։ Ասել, որ հեշտ է, սխալված կլինեմ, որովհետեւ շատ բարդ է կառավարման մակարդակում բոլորին բերել էս տեսլականի դաշտ։ Երբ հարցը քննարկում ես այլ գերատեսչությունների ղեկավարների հետ, ամեն մեկն իր տեսլականն ունի, եւ շատ բարդ է այդ դիրքերից նրան հետ բերել:

- Անմեղ պատկերացումների՞ հարց է, թե՞ պատճառը Հայաստանում բնապահպանական որոշումների խիստ քաղաքականացված լինելն է։

-  Ես կարծում եմ՝ պատկերացումների հարց է։ Երբ էկոհամակարգային մոտեցումների մասին ենք խոսում, բոլորին թվում է, թե ամեն ինչ սահմանափակում ենք, պահանջում ոչնչի ձեռք չտալ, բնությանը չկպչել եւ այլն։

Երկրորդ խնդիրը, անշուշտ, պրակտիկայի բացակայությունն է։ Մեզ մոտ էկոհոմակարգային մոտեցումը երբեք քաղաքականության հիմքը կամ դրա արդյունքը չի եղել։ Այդ պատճառով դժվար է համոզել, որ էկոհամակարգային մոտեցմամբ՝ մենք կունենանք լավ արդյունքներ:

Երրորդ խնդիրը գաղափարակիցների մեծ բանակի բացակայությունն է։ Էստեղ պետք է անշուշտ օգնության, օժանդակության եւ համագործակցության լայն դաշտ բացվի քաղաքական ուժի եւ բնապահպանական կազմակերպությունների, լրատվամիջոցների մասնակցությամբ։ Ցավոք, սակայն, մենք հաճախ հանդիպում ենք բնապահպանական կազմակերպությունների կամ լրատվամիջոցների հրապարակումներ, որոնց նպատակն ասես ոչ թե այս համոզմունքը տարածելն է, այլ հարվածել, փնովել եւ չթողնել, որպեսզի զարգացում տեղի ունենա։

Հաջորդ սահմանափակումը, անշուշտ, քաղաքականն է։ Երբ օտարերկրյա ներդրողի մասին ենք խոսում, նա պետք է իմանա, որ երկրի քաղաքական մակարդակում դրված է նաեւ երկու կարեւոր հատկություն նույնպես՝ էկոլոգիա եւ սոցիալական ներառում։

Երբ բիզնեսմենը տեսնում է, որ կա այս սահմանափակումը, նա սկսում է արդեն շատ ավելի զգուշավոր մոտենալ հարցին, հաշվի առնել որոշակի սկզբունքների հետ։

- Հատկապես հանքարդյունաբերության ոլորտում խոշոր շահերի բախումներ կան։ Ինչպե՞ս եք պատկերացնում պատասխանատու հանքարդյունաբերության ներդրումը, վերացնելով այդ շահերը։

-  Ինձ, որպես բնապահպանության պատասխանատուի, չպետք է հետաքրքրի, թե փողի աղբյուրը որտեղից է։ Ինձ պետք է հետաքրքրի, թե այդ փողը որքանով է նպաստում կայուն զարգացման սկզբունքի իրականացմանը։ Եղել են բազմաթիվ դեպքեր, երբ խոշոր ներդրողին մերժել ենք թույլտվություն տրամադրել շատ պարզ պատճառով՝ մենք չենք տեսել ծրագրի հնարավոր արդյունքներ։

Փոխարենը մենք տեսել ենք հանքարդյունաբերության ոլորտի վատ նախադեպեր։ Այդ պատճառով է, որ մենք պետք է հստակ գիծ քաշենք: Որպեսզի ես կարողանամ այս ծրագիրն իրականացնել, շատ ավելի մեծ վստահության քվե է պետք, շատ ավելի մեծ ազդեցության հնարավորություն։ Այնքանով, որքանով ես որպես կառավարության անդամ կարողանում եմ այս գիծն առաջ տանել, որոշակի հաջողություններ ունենք, բայց դրանք հարյուր տոկոս չեն։

- Նախագահական ապարատն այսօր որքանո՞վ է ազդում որոշումների կայացմանը։

- Այնքանով, որքանով որ ցանկացած իրավական ակտի նախագծի վերաբերյալ նաեւ նախագահական ապարատն իր խոսքն ասելու իրավասություն ունի։ Դա կարող է լինել կարծիքի կամ քննարկումներին մասնակցելու տեսքով։

Այլ ազդեցություն ես չունեմ, չկա, եւ չեմ տեսնում։ Ուրիշ բան, երբ նախագահական ապարատը պատմության եւ ժամանակի ընթացքում ունի փորձ և վերլուծություններ, որոնք հիմք են դառնում որոշումներ կայացնելու համար։

- Եթե Դաշնակցությունը մեծամասնություն ստանա, ի՞նչ քայլեր եք ձեռնարկելու, որպեսզի մի կողմից գյուղերի բնակչությունը օգտվի անտառից, մյուս կողմից՝ անտառը չդառնա մանր ու միջին փայտամշակման արտադրամասերի կամ այլ բիզնեսի զոհը։

- Բոլոր տիպի վերականգնվող ռեսուրսների պարագայում ես ավելի շատ հակված եմ, եւ մեր ծրագրային մոտեցումն է այդպիսին, որպեսզի կառավարվելի օգտագործման համակարգ ներդնենք, քան թե արգելվող եւ արդյունավետորեն չպահպանվող համակարգ։

- Նկատի ունեք նաև տնտեսական անտառների հիմնումը:

- Այո, որպեսզի այդ բազայի վրա կարողանան փայտամշակման գործարաններ աշխատել, իսկ անտառամերձ համայնքները ներգրավված լինեն անտառի բարիքներից օգտվելու մեջ որպես էկոհամակարգ, այլ ոչ թե որպես ուղղակի ռեսուրս, որը պետք է էս պահին կտրեն-տանեն։

Այս համատեքստում շատ կարեւոր է համագործակցությունը նաեւ այլ գերատեսչությունների հետ։ Որովհետեւ եթե միասնական մոտեցում չներդնենք՝ աշխատատեղերի ստեղծման, անտառների պահպանության եւ այլն, միշտ կունենանք պրոբլեմ։ Դիլիջանի օրինակը դիտարկենք։ Քանի որ մեր համակարգն արդյունավետ չէ, բնակիչների դեմ պայքարել անտառահատման գործում՝ բավականին բարդ է։ Մենք այս ծրագրերում պետք է ներգրավենք նաեւ բնակիչներին։ Բայց քանի որ համակարգային լուծում չենք տվել, անտառահատումները, անտառի նկատմամբ ճնշումները աճել են։

Մի կարեւոր հանգամանք էլ․ պատասխանատուների ոչ լիարժեք լիազորությունների եւ պատասխանատվության համակարգը թույլ է տալիս ապօրինի գործողությունների համար, որի դեմն առնելու համար պետք է նոր մեխանիզմներ ներդնենք։

- Շրջակա միջավայրի համար ոչ պակաս խնդիրներ են ստեղծում նաեւ փոքր ՀԷԿ-երը: Դաշնակցության ցուցակում ընդգրկված որոշ անձինք ՓՀԷԿ-երի սեփականատեր են: Որեւէ ՀԷԿ, որտեղ բաժնեմաս ունեն ՀՅԴ ներկայացուցիչները, որեւէ անգամ խախտման համար տուգանվե՞լ է, պատասխանատվություն կրե՞լ է:

Թե չէ՝ այս ֆոնին կարող են ձեր խոստումներին չհավատալ։

- Էկոլոգիական տեսանկյունից մեզ բացարձակ չի հետաքրքրում, թե ովքեր են սեփականատերերը, ով ինչ բիզնես շահ ունի։ Մեր նպատակը ինստիտուցիոնալ համապատասխան հսկողության համակարգի ներդրումն է։ Մենք այսօր այստեղ ունենք պրոբլեմներ՝ սկսած էկոլոգիական թողքի հաշվարկման մեթոդաբանության թերի լինելուց, ավարտված ՀԷԿ-երի կողմից ջրօգտագործման դիմաց զրո վճար կատարելու հանգամանքով: Այստեղ ունենք ռեֆորմի անհրաժեշտություն։

Ինչ վերաբերում է կոնկրետ դեպքերի, եթե կա խախտում, կապ չունի` ով է սեփականատերը։ Եթե մենք նորից սկսկենք կիրառել «սա իմն է, սա քոնն է» սկզբունքը, նորից նույն վիճակում ենք լինելու, ինչ-որ հիմա: Ես ուզում եմ բացառել դա:

- Հանքարդյունաբերական ընթացիկ ծրագրերից որո՞նք են ձեզ մտահոգում:

-Ցանկացած հանքարդյունաբերական ծրագիր մտագոհիչ է, որովհետև այն շրջակա միջավայրի վրա չի կարող բացասական ազդեցություն չունենալ։

- Ո՞րն է, ըստ ձեզ, որ քաղցկեղային գոյացության նման վտանգավոր է մեր ապագայի համար:

- Ոչ թե քաղցկեղային գոյացությունն եմ համարում, այլ՝ նորագոյացություն որը կարող է վերածվել քաղցկեղի: Շատ կարեւոր է, որ այդ նորագոյացությունը ճշգրիտ վերլուծվի,

- Նշեք ամենառիսկայինները:

- Բոլոր ուղղություններով և հատկապես բազմամետաղ հանքարդյունաբերության ոլորտում գոյություն ունեցող կամ նախատեսվող բոլոր ծրագրերն էլ ռիսկային են, որովհետև մենք այսօր այստեղ էլ ունենք շատ լուրջ պրոբլեմ՝ չունենք բնապահպանական ապահովագրության ամբողջական համակարգ, չունենք շրջակա  միջավայրի ամբողջական գնահատման համակարգ:

Այսօր շրջակա միջավայրի վրա ազդեցության փորձաքննության մարմինը ստանում է տարեկան 45 միլիոն դրամ ֆինանսավորում։ Ես կարծում եմ, որ լուրջ չէ այդ գումարով ակնկալել պրոֆեսիոնալ և խորությամբ կատարված ուսումնասիրություններ:

Մենք նաև օրենսդրական ռեֆորմի անհրաժեշտություն ունենք։ Ոչ թե պետական բյուջեն պիտի վճարի, օրինակ եվրոպական փորձագետին կամ ինստիտուտին, որպեսզի փորձաքաննություն իրականացնի, այլ՝ հանքարդյունաբերող կազմակերպությունը, այն էլ՝ միջազգային մրցույթի արդյունքում, ոչ թե ընտրովի:

- Ի՞նչ է լինելու Ամուլսարի հետ:

- Մեզ մոտ էլ մտահոգություններ կան: Լրացուցիչ քննարկումների անհրաժեշտություն կա։ Հաճախակի փորձում ենք մասնագետների եւ նախաձեռնող կազմակերպության հետ կապ հաստատել։ Կան մտագոհություններ, որոնք պարզապես ականջահաճո հայտարարություններ են։ Կան մտահոգություններ, որոնք կապված են Ամուլսարի շահագործման հնարավոր բացասական ազդեցությունների հետ: Դրանք, ըստ նախաձեռնողների, գտնվում են կառավարելի ռիսկի տիրույթում, ըստ մասնագետների՝ ոչ։

Մենք հիմա անընդհատ երկխոսությունների մեջ ենք առնվազն երկու խորհրդում՝ հասարակական և գիտախորհրդական: Պարբերաբար լսում ենք այս հարցը առանց վնասելու որեւէ կողմին, որովհետեւ մենք նաեւ չպետք է այնպիսի դերակատարություն ստանձնենք, որը կարող է ընկալվել որպես գործիք որեւէ կողմի համար։

Մենք չպիտի ծայրահեղության մեջ գտնվենք: Մի կողմից նախաձեռնողներն են, որ մտածում են՝ բացենք, շահագործենք, միայն թե այս պահի դրությամբ ստանանք առավելագույն շահույթ, մյուս կողմից էլ մարդիկ են, որ ասում են՝ վայ, ոչ մի բանի ձեռք չտաք, թե չէ ամեն ինչ կավիրվի։ Այս երկու ծայրահեղությունները մենք պիտի հավասարակշռենք:

Մեկնաբանել

Լատինատառ հայերենով գրված մեկնաբանությունները չեն հրապարակվի խմբագրության կողմից։
Եթե գտել եք վրիպակ, ապա այն կարող եք ուղարկել մեզ՝ ընտրելով վրիպակը և սեղմելով CTRL+Enter