Գայանե Սարգսյան

Սեպտեմբերի 19-ին Վանաձոր համայնքի ՀՀԿ ու ՀՅԴ խմբակցության անդամները միաձայն կողմ քվեարկեցին իրանական «Ռադ Սանե ԱՏՏԻ» ընկերության հիմնադրի կողմից վերջերս Հայաստանում ստեղծված «Ռադ Սանե Վաշամիր Գրուպ» ՍՊԸ-ին՝ Վանաձորում բիզնես ծրագիր իրականացնելու համար համայնքի ծայրամասում 8.5 հա հողատարածք նվիրաբերելու մասին հարցին: Նախաձեռնած բիզնես ծրագիրը Վանաձորում կյանքի կոչելու համար ընկերությանն անհրաժեշտ է մոտ 20 հա տարածք: Հողատարածքի մնացյալ մասն ընկերությունն ակնկալում է ստանալ կից Դարպաս ու Արջուտ գյուղերից:

«Ռադ Սանե ԱՏՏԻ» իրանական հոլդինգի հիմնադիրն ու սեփականատերը 40-ամյա Հոսսեյն Յաղուբպուր Բարատալին է: Հայաստանյան ընկերությունը նա հիմնադրել է հայազգի գործընկերոջ՝ ծնունդով էջմիածինցի, սակայն ՌԴ-ի քաղաքացի Արայիկ Ասրյանի հետ, ով բաժնետոմսերի 15 տոկոսի բաժնետերն է: Հայաստանյան «Ռադ Սանե Վաշամիր Գրուպը» պետական գրանցում է ստացել վերջերս. այս տարվա հուլիսի 27-ին:

Ընկերությունը Հայաստանում նախատեսում է իրականացնել երեք բիզնես-ծրագիր՝ կոմպոզիտային գազաբալոնների ու կարբոնի մանրաթելի գործարանի կառուցում ու արտադրություն, նաև ագրոկոմպլեքսի գործարկում:

Ընկերության պլանների մասին զրուցեցինք հայազգի հիմնադրի՝ Արայիկ Ասրյանի հետ:

- Մի փոքր կներկայացնե՞ք, ինչով է զբաղվում իրանական «Ռադ Սանե ԱՏՏԻ» հոլդինգը:

- «Ռադ Սանե ԱՏՏԻ»-ին միջազգային ընկերություն է, հոլդինգ, որն աշխատում է Իրանում, Թուրքիայում, Թայլանդում: Շուտով ՌԴ-ի Ուլյանովսկ քաղաքում կսկսվի նոր գործարանի շինարարությունը:  

Ընդհանուր հոլդինգի հիմնական սեփականատերը Հոսսեյն Յաղուբպուր Բարատալին է, ով բաժնետոմսերի 100 տոկոսանոց բաժնետեր է նաև Թուրքիայում ու ՌԴ-ում:   

Ընկերությունն զբաղվում է կոմպոզիտային բալոնների արտադրությամբ, որն օգտագործվում է  մեքենաներում, սուզանավերում, թռչող սարքերում, այդ թվում և ինքնաթիռներում: Այդ բալոններում կարող ենք թթվածին խտացնել, գազ խտացնել: Դա համարվում է ամենավերջին տեխնոլոգիաներից մեկը: «Ռադ Սանե ԱՏՏԻ»ին արտադրության ծավալներով աշխարհում երրորդ տեղն է գրավում այս ոլոտում ԱՄՆ-ից ու Ֆրանսիայից հետո: Տեխնոլոգիաները տարբեր են, սակայն վերջնական արդյունքը նույնն է:

- Ի՞նչով են առանձնանալու ձեր արտադրած բալոնները մեքենաներում մինչ այժմ օգտագործվողներից:

- Մեր բալոնները շատ դրական կողմեր ունեն. դրանք չեն պայթում, 10 տարվա երաշխիք ունեն, ժամկետը լրանալուց հետո գործարանն այն հետ է վերցնելու, այսինքն՝ թափոններ չեն առաջանա, երեք անգամ ավելի թեթև է, քան այսօր օգտագործվողները, նաև մեր բալոնների օգտագործումը դրական է ազդում մեքենայի երկարակեցության վրա:   

Ինչո՞ւ ենք ասում կոմպոզիտային, որովհետև այն միայն ալյումինից չէ, միայն պլաստիկ չէ, միայն մետաղ չէ: Հենց այդտեղ է ամբողջ մեխը. ի՞նչից է այն ստացվում, որ գազալցված բալոնը դնում ենք կրակի վրա, չի պայթում: Հիմա վթարների դեպքում գազաբալոններն արագ բռնկվում են, այդ բալոններով դա տեղի չի ունենա:

- Կոմպոզիտային ասելով` ի՞նչ նկատի ունեք, ի՞նչ է այն ներառում:

- Այն տարբեր կոմպոզիտներից սարքված բալոն է, որը փաթաթվում է կարբոն մանրաթելով: Ի դեպ, կարբոն մանրաթել աշխարհում շատ քիչ պետությունններ են արտադրում: Դրա սպառումն ունենալու համար անհրաժեշտ է մի քանի երկրների թույլտվությունը, քանի որ այն կիրառվում է նաև ատոմային ոլորտում:  Բալոնն ունի երկաթե մաս, որտեղով գազը պետք է դուրս գա: Թե ինչու են սովորական բալոնները հիմանականում այդ մասից պայթում, իսկ մեր մոտ՝ չէ, դա գործընկերոջս գաղտնիքն է:

- Իսկ ի՞նչ ռիսկեր կան այդ բալոնների շահագործման կապակցությամբ:

- Եթե այդ բալոնները ռիսկի գործոն ունենային, Եվրոպան, որը շատ ուշադիր է բնութագրերի նկատմամբ, չէր արտադրի ու շահագրռված չէր լինի բենզինն ու նավթը բազաբալոններով փոխարինելու համար: Այսինքն,  ռիսկերը համարյա հասցված է 0-ի հենց իր տեխնոլոգիաների շնորհիվ:

Արայիկ Ասրյանը

- Որքանո՞վ հասանելի կլինեն այդ բալոնները տեղի վարորդների համար:

- Ամենակարևորն անվտանգությունն է, գնայինը պետք  է աշխատենք, որ տարբերությունը մեծ չլինի:

- Հայաստանի շուկան փոքր է: Ո՞րն է պատճառը, որ որոշեցիք բիզնես ծրագիր իրականացնել հենց Հայաստանում ու մասնավորապես, Վանաձորում:

- Հայաստանը քանի որ շատ փոքր շուկա է այդ գործարանի համար, իսկ ամենամեծ գործարաններից մեկը լինելու է ՀՀ-ում, այստեղ գործարան կառուցելու նպատակը ՌԴ-ի հարավը մատակարարելն ու Եվրոպա արտահանելն է:  

... Շատ բարդ բան է, երբ քո վրա ռիսկ ես վերցնում ու մարդուն համոզում, որ հարյուրավոր միլիոն դոլարներ բերի Հայաստան: Այսինքն, դու պետք է այնքան վստահ լինես, որ այստեղ այդ մարդուն լավ ընդունելու են, չեն գցելու, չեն խաբելու, որ էդ մարդուն բերես: Այս պարագայում բոլորը շատ դրական ընդունեցին... Այսպիսի բիզնեսմեներն ունեն մեծ շրջապատ: Եթե ամեն ինչ նորմալ գնաց, վաղն իր մյուս ընկերը կարող է գալ` այստեղ մի ուրիշ արտադրություն հիմնել: Այդ առումով մենք դառնում ենք միջանցք Եվրոպայի ու ՌԴ-ի միջև:

Ավագանու նիստի ժամանակ

- Վանաձորի ավագանու որոշմամբ ձեզ նվիրաբերվեց 8.5 հա տարածք: Մյուս երկրներում դիմե՞լ եք աջակցության համար ու ստացե՞լ եք արդյոք աջակցություն:

- Ընկերությունը բոլոր երկրներում արտոնություններով է աշխատում: Ամեն երկիր ցանկանում է աշխարհին ներկայանալ իր նորույթներով: Հայաստան գալու գաղափարը ո՞րն է եղել. մենք ծանոթացել, ընկերացել ենք Յաղուբպուրի հետ, ես բերել իրեն ման եմ ածել այստեղ ու ինքը սիրահարվել է Հայաստանին: Դրանից հետո նա այլ երկրում նախագծեր անելու գաղափարը որոշեց տեղափոխել Հայաստան: Հանդիպեցինք ամենաբարձր ղեկավարությունից մինչև քաղաքապետ, բոլորի մոտ դրական արձագանք գտավ մեր գաղափարը:

Ինչո՞ւ կանգ առանք Վանաձորի վրա: Եթե ես գնայի անձնական շահով, կընտրեինք իմ հարազատ Էջմիածին քաղաքը: Բայց հաշվի առնելով այն հանգամանքը, որ Վանաձորը ժամանակին լավ ինժեներներ է ունեցել, նաև՝ ամենավատ վիճակում գտնվող քաղաքներից մեկն է արդյունաբերության առումով, որոշեցինք այստեղ աշխատել:

Մենք դիմել ենք նաև մաքսատուրքից ազատման ու հարկային արտոնությունների համար: Եթե չազատեն էլ, այնպես չի, որ մենք այս նախագիծը չենք իրականացնելու ...

- Հատկապես օտարերկրյա ներդրողները հիմնականում առաջնորդվում են բիզնես շահով: Ստացվում է, այս դեպքում սիրո՞վ եք առաջնորդվել:

- Այս դեպքում ավելի շատ կարևորվել է սոցիալական մասը, որ ինչ-որ հարց լուծվի: Բիզնես շահը կապահովվի այսպես թե այնպես, որովհետև եթե դու մոնոպոլ ես, դու կաշխատես: Այստեղ կարտադրվի, երբ դու կարտահանես, ընդհանուր հոլդինգը պլյուս դուրս կա: Եվրոպայից արդեն իսկ արձագանքներ կան, ովքեր իմացել են, որ ՀՀ-ում նման գործարան է կառուցվում ու առաջարկում են լինել միակ արտահանողը...

- Ե՞րբ եք նախատեսում բիզնես նախագծերի մեկնարկը:

- Երեք կոմպլեքսի կառուցման համար նախատեսվում է ներդնել մոտ 150 մլն դոլար: Շինաշխատանքները կսկսվեն հոկտեմբերի սկզբին, արդեն իսկ բանակցություններ են տարվում այն շինկազկամերպության հետ, որն իրականացնելու է այդ աշխատանքները: Փորձելու ենք ապրիլին գործարկել բալոնների արտադրությունն ու մեր առաջին արտադրանքը փորձարկել: Շատ բան կախված կլինի նաև ձմռանը ճանապարհների վիճակից:

Հոկտեմբերին ուզում ենք սկսել նաև կարբոնի գործարանի շինարարությունը: Այն նախատեսում ենք ավարտել 2018-ի նոյեմբերին: Կարբոնի գործարանում ակնկալվում է ունենալ մոտ 300 աշխատող:

Գյուղատնտեսական մասը կսկսենք գարնանը: Ազատ մնացած տարածքը ագրոկոմպելքսի համար փոքր է, դրա համար մենք տարբեր տեղերում սկսելու ենք հիմնել ֆերմաներ՝ տարբեր անասնատեսակների համար: Արտադրելու ենք հիմնականում այնպիսի մթերքներ, որ դա չազդի հայաստանյան շուկայի վրա: Օրինակ, կաթի փոշին Հայաստանը ներկրում է, մենք կարտադրենք, կիրացնենք տեղում ու հավելյալը նոր կարտահանենք: Արտադրելու ենք նաև պանիր ու կարագ:  

Կարծում ենք, որ այս երեք նախագծերով երեք տարվա ընթացքում ռեալ աշխատողների թիվը գերազանցելու է 2000-ը: Խոսքը Վանաձորի տարածաշրջանի մասին է:  

- Ովքե՞ր են աշխատելու բալոնների գործարանում, տեղի՞ մասնագետները, թե՞ դրսից մասնագետներ կհրավիրվեն:

- Սկզբնական շրջանում  Իրանից այստեղ կգան մոտ 30 պրոֆեսիոնալներ, ովքեր երկու ամիս կմնան, կաշխատեն այստեղ, կընտրեն, կսովորեցնեն, միասին կաշխատեն ու երկու ամսից կվերադառնան: Այստեղ կմնան նրանցից մեկ-երկուսը: Առաջին՝ բալոնների գործարանում զուտ սարքավորումների մոտ աշխատելու համար անհրաժեշտ է 80-100 մարդ: Աշխատակիցներ կպահանջվեն նաև հարակից ենթակառուցվածքներում՝ ճաշարանում, բաղնիքում, սպասարկվող տրանսպորտային միջոցներում, բուժկետում, կունենանք  նաև էլեկտրիկներ, գազավիկներ... Կբացվեն գազաբալոնների տեղադրման կետեր, դրանք ևս աշխատեղեր են:

- Վարձատրության ի՞նչ մեխանիզմներ եք մշակել:

- Վարձատրության մասով մարդիկ չեն դժգոհի: Հստակ չափ չենք կարող ասել, բայց մարդիկ չեն դժգոհի: Մինչև արտադրական պրոցեսը մենք ինքնարժեքի հաշվարկ չենք ունենալու: Երբ կստացվի ինքնարժեքի հաշվարկն  ու կուսումնասիրվի շուկայի վաճառքի գինը, այդ ժամանակ նոր պարզ կլինի աշխատավարձի չափը: Բայց ասեմ, որ աշխատողի բոլոր իրավունքները պաշտպանվելու են, նա ստանալու է  այնքան աշխատավարձ, որքան գրված է լինելու, որպեսզի երբ 10 տարի հետո անցնի թոշակի, կարողանա դրան համարժեք թոշակ ստանալ:

- Գործարանի  գործունության հետ կապված ի՞նչ ռիսկեր կան բնապահպանական առումով:

- Բնապահպանական ռիսկեր չկան: Քիմիական որևէ արտանետում չի լինելու, գազ է վառվելու ու հոսանք, այդտեղ ուրիշ բան չկա: Երկրորդ խիմզավոդ չի լինելու Վանաձորում:

Ջուրն ինչպես վերցնենք, ավելի մաքուր վերադաձնելու ենք գետը: Նոր տեխնոլոգիաներ կան, որոնք ջուրը մաքրում են ու հետ վերադարձնում գետ: Այստեղ փորձարկելու ենք այդ տեխնոլոգիան, եթե կառավարությունը հավանություն տա ջրի մաքրման մեր ծրագրին, այդ դեպքում կսկսենք նույն տեխնոլոգիան առաջարկել նաև հանքարդյունաբերողներին...