Գյումրու Աբովյան ճեմափողոցում 12 նստած արձանների տեղադրման վերաբերյալ քաղաքապետ Սամվել Բալասանյանի առաջարկը որպես նախագիծ ավագանու հաստատմանը ներկայացնելուց հետո տեղի ունեցած հանրային քննարկումը տարաբնույթ քննադատությունների էր արժանացել հասարակության կողմից: Քաղաքի մշակութային դեմքով մտահոգ քաղաքացիների ու արվեստագետների մեծ մասի կարծիքով` նախ պետք է քննարկվեր հարցը, թե արդյո՞ք անհրաժեշտ է քաղաքին եւս 12 արձան: Եթե, այնուամենայնիվ, պարզվեր, որ պետք են այդ արձանները՝ արդյո՞ք ճիշտ է դրանք Աբովյան ճեմափողոցում տեղադրելու առաջարկը: Եվ երրորդ՝ եթե պարզվեր, որ, այնուամենայնիվ, գյումրեցիք չեն կարողանում դիմանալ առանց նոր արձանների՝ արդյո՞ք դրանք պետք է արված լինեն սոցռեալիզմի ոգով եւ միեւնույն ձեռագրով: Միայն այս բոլոր հարցերի ճշգրտումից հետո, որպես հաջորդ քայլ, պետք է առաջ քաշվեր այն մարդկանց ցանկը, որոնց արձանները քաղաքում տեսնելու ցանկություն ունի հասարակությունը:

Հոկտեմբերի 6-ի ավագանու նիստում 20 կողմ, 10 ձեռնպահ եւ 0 դեմ ձայների հարաբերակցությամբ քաղաքապետի առաջարկած նախագիծը հաստատվել էր: Ավագանու անդամ Լեւոն Բարսեղյանն առաջարկել էր հետաձգել հարցի քննարկումը եւ նախ հասկանալ արձանների տեղադրման հրատապությունն ու նպատակահարմարությունը: Առաջարկը գործընկերների աջակցությունը չէր ստացել: Ավագանու նիստի ժամանակ հայտարարվել էր, որ հանրային քննարկման է ներկայացվելու ընդամենը այն մարդկանց ցանկը, որոնց արձանները պետք է դրվեն: Հոկտեմբերի 11-ին քաղաքապետարանի կայքում հրապարկվել էր 17 անուն, որից պիտի ընտրվեր 12-ը:

Հոկտեբերի 25-ին, ժամը 12-ին, քաղաքապետարանի նիստերի դահլիճում նշանակված հանրային քննարկման մասնակիցների թիվը մեծ չէր: Ներկա էին մշակույթի գործիչներ, արվեստագետներ, լրագրողներ, քաղաքապետարանի աշխատակիցներ, ավագանու անդամներ եւ պարզապես մտահոգ քաղաքացիներ: Հանրային քննարկման ժամը թերեւս նպաստավոր չէր. աշխատանքից եւ դասերից բացակայել չկարողացող մտահոգ քաղաքացիների մի մասը զրկվել էր ներկա գտնվելու հնարավորությունից:

Հանրային քննարկումը վարող փոխքաղաքապետ Ռուբեն Սանոյանը տեղեկացրեց, որ մինչեւ այս պահն իրենք քաղաքացիներից ոչ մի առաջարկ չեն ստացել նախագծի վերաբերյալ: Նաեւ նշեց, որ հանրային քննարկման ժամանակ հնչած բոլոր առաջարկները կխմբավորվեն, կքննարկվեն ավագանու անդամների հետ: Հանրային քննարկման մասնակից, Գյումրու բնակիչ Տիգրան Պետրոսյանի կարծիքով` Աբովյան ճեմափողոցում 12 նստած արձանի տեղադրումը խաթարելու է նախ եւ առաջ այնտեղ տիրող ներդաշնակությունը: Տիգրան Պետրոսյանն առաջարկեց քաղաքային իշխանություններին արձաններ տեղադրել քաղաքի մեկ այլ վայրում.

Ըստ մշակույթի վաստակավոր գործիչ Հասմիկ Կիրակոսյանի` առաջարկված միտքը սիրուն է՝ ունենալ ճանաչված, արժանի մարդկանց արձաններ քաղաքում, սակայն պետք է հրաժարվել կրկնություններից եւ բացառել դրանց տեղադրումը Աբովյան ճեմափողոցում: «Ես միանշանակ դեմ եմ այդ ճեմափողոցում արձանների կույտ ստեղծելուն, քանի որ առաջարկվող արձանների ցանկը բավական իրարամերժ է՝ իրենց բնագավառներով, իրենց էությամբ, արժանիքներով: Ես դեմ եմ արձանների կրկնությանը: Ե´վ Շերամը, ե´ւ Իսահակյանը, ե´ւ Ֆրունզը, ե´ւ Շիրազը ունեն արձաններ, կիսանդրիներ: Իմ կարծիքով` արձանների կրկնությամբ ու շատությամբ մենք ո´չ քաղաքն ենք գեղեցկացնում, ո´չ էլ արձանը պատրաստող քանդակագործի հեղինակությունը բարձրացնում: Ցանկում կան գիտնականներ, ակադեմիկներ, սակայն պետք չէ նրանց արձանը դնել: Այս տիպի մարդկանց համար ընդունված է բառելիֆ փակցնել նրանց ապրած տան պատին, սա ընդունված է աշխարհում, դրա փորձը կա մայրաքաղաքում եւ Գյումրիում էլ»,- նկատեց Հասմիկ Կիրակոսյանը:

Իր յուրօրինակ ստեղծագործություններով Հայաստանում եւ երկրի սահմաններից դուրս հայտնի քանդակագործ Ալբերտ Վարդանյանն էլ նշեց, որ ինքը, թերեւս, ամենաշատը պետք է շահագրգռված լիներ արձանների տեղադրման հարցում, սակայն, իր կարծիքով, եկել է Գյումրիում մտածողություն փոխելու եւ ստեղծվող գործերին նոր շունչ հաղորդելու ժամանակը:

«Ես կողմ եմ լավ քանդակներ դնելուն, ոչ թե քանդակներ դնենք դնելու համար: Մենք կարո՞ղ ենք քանդակ դնել, որ էդ քանդակի համար մարդիկ գան Գյումրի, ես կողմ եմ նման քանդակի: Իսկ ո՞վ է ասել, որ մեր քաղաքում պիտի իշխի միայն ֆիգուրատիվ քանդակագործությունը: Կարող է մի ամբողջական փողոց լինի քանդակ, փողոց, որ դու հեռվից չես տեսնում, բայց քայլելով հայտնաբերում ես քանդակը, քանդակ չէ դա, մտածողություն է, ձեւ է, տեսակ է, հումոր է, ամեն ինչ է»,- նկատեց Ալբերտ Վարդանյանը:

Ավագանու անդամ Արմեն Տոնոյանն էլ հայտարարեց, որ ավագանու նիստի ժամանակ ինքը կողմ է քվեարկել նախագծին, սակայն քայլելով Աբովյան ճեմափողոցում եւ մեկ անգամ եւս մտորելով ստեղծված իրավիճակի շուրջ՝ վերանայել է որոշումը՝ հասկանալով, որ 12 արձանի տեղադրումը խեղաթյուրելու է ընդհանուր պատկերը: «Պետք է նորից քննարկել այս հարցը»,- եզրափակեց ավագանու անդամը:

Քննարկումը, որ պիտի ծավալվեր զուտ արձանների համար ընտրվելիք անձանց ցանկի շուրջ, այդպես էլ արդյունք չտվեց` ներկաների մեծ մասի համար նախ առաջնային հարց էր դրանց տեղադրման վայրը: Մեծամասնությունը դեմ էր Աբովյան ճեմափողոցը արձաններով ծանրաբեռնելուն եւ առաջարկում էր քաղաքի մյուս ազատ գոտիները ձեւավորել: Խնդրահարույց էր նաեւ արձանների քանակը: Արվեստագետների մի մասի համոզմամբ` այսօր գյումրեցիներին պետք է ոչ թե հերթական շաբլոն գործով հոգնեցնել, այլ յուրօրինակ, ժամանակակից որեւէ գործով զարմացնել: Հասմիկ Կիրակոսյանի կարծիքով` վատ չէր լինի Գյումրիում ունենալ խելառ Սարգիսի ու օրիորդ Վարսենիկի արձանները՝ կոլորիտային են, սիրուն պատմություններ կան այդ անձանց հետ կապված, այս քաղաքի ծնունդն են ու նրա անբաժան մասնիկը: