2017 թվականին Հայաստանում տնտեսական աճի վրա զգալի ազդեցություն ունեցավ ծառայությունների ոլորտը։  Թեև տնտեսական աճի տարեկան արդյունքները դեռևս հրապարակված չեն, սակայն տարվա առաջին երեք եռամսյակների տվյալները վկայում են, որ ՀՆԱ-ի աճին ամենից շատ նպաստել են  առևտուրն և ծառայությունները։

• Երրորդ եռամսյակում տնտեսական աճը դանդաղել է

Ազգային վիճակագրական ծառայությունը (ՀՀ ԱՎԾ) նախորդ տարվանից հրապարակում է բավականին մանրամասն տվյալներ, թե ծառայությունների ենթաոլորտները ինչ վարքագիծ են դրսևորել տվյալ ժամանակահատվածում։

2017  թվականին (հունվար-դեկտեմբեր)  ծառայությունների ծավալը Հայաստանում կազմել է 1 տրլն 453  մլրդ դրամ, որը 2016 թվականի համեմատ աճել է 14.4%-ով։

Ծառայությունների ոլորտում շրջանառության ծավալներով առաջատարն են ֆինանսական ոլորտը (այդ թվում՝ ապահովագրությունը), մշակույթ, զվարճություններ և հանգիստ ոլորտը, որտեղ մեծ կշիռ ունի բուքմեյքերական և խաղատնային գործունեությունը, տեղեկատվության և կապի ոլորտը, ինչպես նաև տրանսպորտը։

Ֆինանսական և ապահովագրական ոլորտում նախորդ տարի 20.6% աճ է գրանցվել։ Ընդ որում՝ այն ապահովվել է բանկային գործունեության արդյունքում։ Իսկ ապահովագրության ոլորտում անկում է գրանցվել։ Ընդհանուր առմամբ, այս ոլորտն ապահովել է ծառայությունների ընդհանուր ծավալը 20.8%-ը։

Հաջորդը, ինչպես նշեցինք, մշակույթ, զվարճությունների և հանգիստ ոլորտն է։  Այն արդեն մի քանի տարի է «հետաքրքրիր» ցուցանիշներ է արձանագրում։ Այս ոլորտի շրջանառությունը 2017 թվականին կազմել է մոտ 285 մլրդ դրամ, որը 2016-ի համեմատ աճել է 22.3%-ով։ ծավալները հիմնականում ապահովվում է շահումով խաղերի կազմակերպման գործունեությունը։ Խոսքը խաղատների ու բուքմեյքերական ընկերությունների մասին է։

Մասնավորապես, նշված 285 մլրդ դրամից մոտ 276 մլրդ դրամն ապահովել են խաղատներն ու բուքմեյքերականները, որոնց հասույթը 2017 թվականին աճել է 22.5%-ով։ Ընդ որում՝ բուքմեյքերական ընկերությունները շրջանառությամբ էականերոն գերազանցում են խաղատներին։ 2017 թվականին խաղատնային գործունեության ծավալը կազմել է  66  մլրդ դրամ, ընդ որում ՝ այն նվազել է 4.9%-ով։ Նույն ընթացքում բուքմեյքերական ընկերությունները վիճակախաղերի (տեսախաղային տերմինալների, վիրտուալ մոլեխաղերի և բուքմեքերական գործունեության կազմակերպում) շնորհիվ ապահովել են մոտ 209 մլրդ դրամի ծավալը, որը 2016-ի համեմատ աճել է 34.9%-ով։

Ստացվում է, որ բուքմեյքերական ընկերությունների հասույթն աճել է «կատաղի» տեմպերով, ինչև, բնականաբար, զգալի ազդեցություն է ունեցել ծառայությունների ամբողջ ոլորտի աճի վրա։  Բուքմեյքերական ընկերություններին առաջիկայում կփորձենք ավելի մանրամասն անդրադառնալ։

Տեղեկատվության և կապի ոլորտի ծավալը 2017 թվականին կազմել է մոտ 244 մլրդ դրամ, աճը՝ 5.3%:  Ընդ որում ՝ այստեղ կարևոր է նշել, որ ոլորտի աճը գրանցվել է տեղեկատվական տեխնոլոգիաներ ենթաոլորտի շնորհիվ, որի ծավալները  աճել են 29.6%-ով ու հասել գրեթե 76  մլրդ դրամի։ Իսկ հեռահաղորդակցության ոլորտում անկումը շարունակվել է և տարվա կտրվածքով կազմել 4.9%:

Առհասարակ, ծառայությունների բոլոր խոշորացված ոլորտներում նախորդ տարի ծավալների աճ է գրանցվել։

Մարզերում ծառայությունների պահանջարկը փոքր է

Հետաքրիր է, որ ծառայությունների ծավալի (1 տրլն 453  մլրդ դրամ) 80.6%-ն ապահովել է Երևանը, իսկ մարզերի բաժին է հասել ընդհամենը 19.4%-ը։ Սա ևս մեկ անգամ փաստում է, որ տնտեսական գործընթացները Հայաստանում կենտրոնացված են մայրաքաղաքում, իսկ մարզերում տխուր  պատկեր է։  Ընդ որում՝ 2016 թվականին ևս նշված բաշխվածությունը նույնն է եղել։

Մարզերում քիչ թե շատ զարգացած է ֆինանսական և ապահովագրական ոլորտը, այն էլ՝ հիմնականում բանկերի ու վարկային կազմակերպությունների գործունեությունն է։

Մշակույթ, զվարճություններ և հանգիստ  ոլորտը ևս մարզերում համեմատաբար տեսանելի է։ Սա նաև առանց պաշտոնական վիճակագրության է տեսանելի, քանի որ մարզերում ևս օրեցօր ավելանում են բուքմեյքերական գրասենյակները, ինչպես նաև՝ խաղատները ևս գտնվում են մարզերում։

Տրանսպորտը ևս քիչ թե շատ աշխույժ է մարզերում։

Ծառայությունների ծավալով մարզերից ամենամեծ կշիռը բաժին է ընկնում Կոտայքին։

Այս մարզում են գտնվում խոշոր խաղատները։ Չի բացառվում, որ ծառայությունների ծավալի գերակշիռ մասը Կոտայքում ապահովում են հենց խաղատները։