HY RU EN
Asset 3

Բեռնվում է ...

Էջի վերջ Այլ էջեր չկան բեռնելու համար

Որոնման արդյունքում ոչինչ չի գտնվել

24-րդ տարին բանտում. 56-ամյա Արսեն Արծրունին դատապարտյալների ուղղման նոր մեթոդ է ստեղծել (տեսանյութ)

ԱՆ քրեակատարողական վարչության պետի թույլտվությամբ «Հետքը» «Արմավիր» ՔԿՀ-ում հարցազրույց է վարել 24-րդ տարին բանտում գտնվող «Դրոյի» գործով մահապատժի դատապարտված Արսեն Արծրունու հետ: 

Արսեն Արծրունին ազատազրկված է 1994-ի դեկտեմբերից՝ 1996-ի դեկտեմբերի 10-ի Գերագույն դատարանի դատավճռով՝ սպանությունների պատվեր տալու մեղադրանքով: 2003-ին նախագահի կողմից մահապատիժը փոխարինվել է ցմահ ազատազրկմամբ: Այս գործով 2 անձ է կրում ցմահ պատիժ:

Սակայն, քանի որ թիվ 10 գործի նյութերը պահպանված չեն (գործի հատորների մեծ մասն այրվել է 2008թ. արդարադատության նախարարության շենքում տեղի ունեցած հրդեհի հետևանքով), ուստի «Հետքը» գործի բոլոր հանգամանքներին ու ապացույցներին ծանոթ չլինելով` Արսեն Արծրունու հետ չի խոսել քրեական գործի մասին:

Մեր զրույցը Արսեն Արծրունու հետ քրեակատարողական համակարգի, դատապարտյալի ուղղման ճանապարհի, նորանկախ Հայաստանի առաջին տարիների բանտի, դատապարտյալ-ուսանողների, երկարատև ազատազրկման հետևանքների, ցմահ ազատազրկման պարագայում պայմանական վաղաժամկետ ազատման նախադեպի բացակայության և համաժողովրդական շարժման արդյունքում նոր հույսերի մասին է:   

-Արսե՛ն, 24-րդ տարին է՝ ազատությունից զրկված եք: Ինչպե՞ս գոյատևեցիք նորանկախ Հայաստանի առաջին տարիների բանտերում:

- Երբ մարդ ձերբակալվում էր, արդեն գերի էր ընկնում: Մեր ժամանակ, օրինակ՝ փաստաբանները քննիչի պես աշխատում էին, որ ինքնախոստովանական ցուցմունքներ տրվեին: Գիշերվա ժամի հարցաքննությունը ամենաազդեցիկ միջոցն էր: Հասան դրան, անշուշտ: Հին սիստեմն էր… Վազգեն Սարգսյանի մահից հետո ամեն ինչ փոխվեց և որոշվեց, որ՝ վե՛րջ, ցմահների հարցը պիտի տեղից չշարժենք:

1994-1998-ը KГБ-ում ենք եղել, առնետներ կային խցում, անհնար էր քնել: Մեկը պիտի արթուն մնար, հսկեր, մյուսը՝ պիտի քներ: Լույսը միշտ միացված էր լինում:

1996-ին, երբ մահապատժի դատավճիռը արձակվեց՝ ո՛չ տեսակցություն, ո՛չ պերեդաչա, ո՛չ զբոսանք: Մինչ այդ, նախաքննության փուլում տեսակցությունը դատավորն էր տալիս, նրա ստորագրությամբ էի տեսնում հարազատներիս: 3-6 ամիսը մեկ կարողանում էինք տեսնել, բայց շատ ուժեղացված հսկողությամբ: Եթե 4 հոգի էին գալու ինձ մոտ, ուրեմն 4 հոգի էլ տեսուչ, սպա պիտի լիներ ներկա:

-Հիշո՞ւմ եք 90-ականների «Նուբարաշենը»: 

-1998-ին մեզ տեղափոխեցին «Նուբարաշեն» բանտ՝ ВМ բաժինը (Высшая мера-հեղ.) մահապատժի դատապարտվածների խցեր, որտեղ մարդիկ պարզապես մեռնում էին: Մարդիկ շատ դժվարությամբ էին դիմանում, փոքր սենյակներ էին, մեջը 12 հոգի: Հերթով քնել-զարթնել: Էդ ժամանակ 4 խուց էր: Սենյակում 8 հոգի էր, 4 մահճակալ, գետինը՝ ասֆալտ, պատերը՝ ջուր, գետինը՝ մի տեղում լճակ: «Նուբարաշենը» ինձ համար ցնցում էր, որ առհասարակ նման բան կա: Խցերի վիճակը եթե տեսնեիք... ոչ մեկն անգամ իր գոմը էդպես չի պահի: Հատուկ ամեն ինչ սարքված էր, որ մարդիկ մեռնեն: Երբ մտա 88 խուցն էր, եթե չեմ սխալվում, երկու մահամերձ կար, գոռգոռոց, ցավեր, բժիշկ չէր գալիս հաճախ: Հաջորդ ամսվա մեջ էդ մարդիկ մահացան: Այո՛, խցում մահանում էին մարդիկ, հոտ էր տարածվում, ահավոր տեսարան էր: Իսկ երբ գալիս էր հանկարծ բժիշկը, ասում էիր՝ գլուխս է ցավում, հարցնում էր՝ ինչ գործով ես նստած, պատասխանում էիր, օրինակ, սպանության: Բժիշկը նորից հարցնում էր՝ կին, աղջիկ եղել է, քանի անձ է սպանվել: Ու կապված դատապարտյալի պատասխանից՝ ասում էր միջոցը: Եթե գործիցդ բարկացած էր լինում, ասում էր՝ չայ խմի: Եթե, օրինակ՝ մեկ մարդու սպանության հոդվածով էր դատվածը, 1 հատ պարացետամոլ էր տալիս:

1991-2002 թվերը երկուսից մեկը մեռնում էր: Էն մարդիկ, ովքեր 90-ականներից են գնացել էդ շենք, լավ գիտեն, թե ինչ մեթոդներից է օգտվել համակարգը: Այսինքն՝ հիվանդության պարագայում չօգնել, առողջ մարդուն տանել գժի մոտ, որպեսզի գիժը մաշցնի: Չթողեն, որ սնվեն, տաքանան, ծեծեն, պետության անունից սպանությունը կատարեն:

-Ինչո՞ւ էին ծեծում: 

-Առանց պատճառի, քանի որ մահապարտ էին, կարելի է ծեծել, ինչ ուզես, անես...գրաֆիկով ծեծի տարիներ են եղել:

՞րբ սկսվեցին առաջին դրական փոփոխությունները:

-2000 թ-ի մարտին մահապատժի դատապարտվածների տարածքը եղավ 8 խուց: Արդեն հեռուստացույց թույլ տվին: Երբ որ առաջին հեռուստացույցը թույլ տվին, ես Մհերի (ցմահ դատապարտյալ Մհեր Ենոքյանի մասին է խոսքը-հեղ.) հետ էի: Ցմահի տեսուչները ահավոր բարկացած էին: 2003-ի սկզբին ԵԽ-ն մուտքի նախապայմաններ էր դրել, որ չի կարելի դատապարտյալին առանց զբոսանք պահել: Առաջին անգամ, երբ մեզ թույլ տվեցին զբոսանք, շատերը վատացան: Շաբաթը 1-3 անգամ կես ժամով հանում էին զբոսանքի: Կարող ենք ասել էն մարդիկ, ովքեր 1991-92 թվից բանտում էին, տարիներ զբոսանք չէին տեսել: Մեկ տարի ձգձգեցին խցում 4 հոգի պահելը, օդանցք, զուգարանի փակել: 2006-ին ցմահականների խցերը լավ կահավորված էին, անգլերենի դասընթացներ էին հետևում:

-Այո՛, Դուք էիք դասավանդում:

-Այո՛, ես էի դասավանդում: Գրեթե բոլոր խցերում կոմպյուտերներ էին դրված: 2007-ին արդեն ցմահականները բարձրագույն էին ընդունվում: 2008-ի վերջը մենք կարող ենք ասել, որ ցմահականների կարգավիճակը ամբողջ ԱՊՀ-ի մեջ՝ ներառյալ Լատվիա, Լիտվա, շատ ավելի լավ էր: Տեղի ունեցավ, չեմ հիշում, կարծեմ, Ղազախստանում էր, ցմահականների պահման կարգը անունով համաժողով: Զեկուցագիրը, որ Հայաստանը պատրաստել էր, ամբողջությամբ դատապարտյալների կողմից էր ստեղծված՝ տեսակցությունների սենյակը, հեռախոսի բուտկան, կոմպյուտերի սենյակը, լավ սենյակների նկարները, խցերում դրված կոմպյուտերները: Էդ ամեն ինչը կատալոգի պես սարքած էինք: Սա, երբ Եվրոպան տեսավ, ասաց՝ վե՛րջ, Հայաստանում ցմահականների խնդիրը լուծված է: Ու հենց էդ զեկույցը դուրս եկավ 2008-ի դեկտեմբերին, եկան ամեն ինչը քանդեցին, դասերը կանգնեցրին, կոմպյուտերները հավաքեցին խցերից: Ոչ թե պետությունն էր համոզմունքով Եվրոպա ստեղծում, այլ պետական այրերը խաղ էին խաղում: Ու այդ հետքայլը մինչև այսօր պահպանվում է: Մինչև այսօր չես կարող համոզել որևէ մեկին անգլերենի դասընթաց սկսել, որ խցում կոմպյուտերը ուղղման գործիք է: Միակ բանը, որ մենք շահեցինք 4 հոգանոց խցերի ամրագրումն էր, մեկ էլ բարձրագույն ուսման հնարավորությունը: Այսօր Հայաստանում 3700 դատապարտյալ կա, որոնցից իմ փաստաբանները հարցում են արել, թե քանի բարձրագույն սովորող դատապարտյալ կա: Մեզ պատասխանել են 6, 1-ը՝ հետբուհական, 5-ը՝ բուհական:

-Արսե՛ն, Դուք առաջինը սկսեցիք ուսումը բուհում: Ինչո՞ւ հենց հոգեբանությունը ընտրեցիք:

-Հոգեբանությունն այն առարկան էր, որ ինձ շատ պետք էր, որովհետև այդ տարիների բանտում դիմանալու համար, ամեն մարդ չէ, որ կարող էր դիմանալ: Օրինակ՝ մեր գործով մեկը շիզոֆրենիայով հիվանդացավ՝ տանջանքների հետ կապված: Բայց երբ որ մեծ տարիքում ես բռնվում, ոչ 20 տարեկանում, և երկար տարիներով պիտի բանտում լինես, շատ ավելի ծանր է: Չգիտես՝ երբ դուրս գաս, ժամանակ կմնա՞ ապրելու համար: Մինչև այսօր Մհեր Ենոքյանի և մեկ հոգու պարագայում, ոչ մի այլ բուհ չի ուզում լսի, որ ցմահ բանտարկյալը իր մոտ հեռակա սովորի: Բայց «Ուրարտու» համալսարանը՝ Սեդրակյանը՝ իր լայն սրտի արդյունքում ընդունեց և մինչև այսօր հենց հիմա 4 հոգի «Ուրարտուի» ուսանող են, հոգեբանություն են սովորում:

Ժամանակին ես ասում էի՝ ավելի լավ է ինչ-որ կառուցողական բանով զբաղվեինք և չենթարկվեինք ստերեոտիպին, որ մեզի պարտադրվում ա՝ դուք հանցագործ եք, ուրեմն ձեզնից միայն վատ բան ենք սպասում: Դրա դեմ պետք է պայքարենք: Ու քանի որ մենք ունենք երկրորդ խնդիրը՝ կյանքը իմաստավորել թեկուզ բանտում: Էս երկուքը միացվում են կրթության մեջ: Եկեք կրթությամբ զբաղվենք: Բայց հիմա կան մարդիկ, որ կողքից ասում են՝ էդ չափ կրթություն բանեցրեցիք, ուր է՝ չեք էլ ազատվում, վաղաժամկետին հաշվի չեն առնում:

-Հոգեբաններն ասում են, որ 7 տարի անց պատիժն արդեն սկսում է չազդել ուղղմանը, անձը հարմարվում է վիճակին: Ձեր ուսումնասիրությունները ի՞նչ են ցույց տվել:

-Բանտը աղետ է հատկապես ցմահի պարագայում... ինչքան ավելի երկար է նստում դատապարտյալը, այնքան ավելի հավանական է, որ իմացական խնդիրներ ունենա: Սկիզբը ուղղիչ հանգամանքները շատ են: Կարող է 7 տարի քաշի, 8-8,6 եմ գտել հայերի պարագային:

-Իսկ ի՞նչ է անում համակարգը, որ բանտից դուրս գա հոգով, մտքով, մարմնով առողջ քաղաքացի:

-Բան չի անում... երբ դատապարտյալը սկսում է այլևս կարգապահ դառնալ, իրավաբանական իմաստով նա վտանգավոր էր, իջավ վտանգավորությունը, նույնը մնաց կամ լրիվ բարձրացավ: Առաջին 7-8 տարի էդպես անցավ, երկրորդ 8 տարին հուզականով, 3-րդ 8 տարին իմացականն է, այսինքն՝ գժվելու է գնում, իրականությունից կտրվում է:

-Ինչպե՞ս է անցնում Ձեր օրը:

-Խցում կոմպյուտեր եմ դրել, ինձ թույլ են տվել կոմպյուտերով զբաղվել, էդ կոմպյուտերով գիրք եմ կարդում՝ հոգեբանության հետ կապված:

Հիմա անհամբեր ու սպասողական վիճակ է, որը հաճելի է, բայց մի քիչ տանջալի, բոլորի մոտ այդպես է: Շատ-շատ մեծ սպասումներ կան Նիկոլ Փաշինյանից, հատկապես նրանք, ովքեր սուտ պատճառներով են նստած, էդպիսիք շատ կան և նաև նրանք, որոնք քրեական օրենսգրքի փոփոխություն են սպասում:

Արսեն Արծրունին Լիբանանի Հանրապետության քաղաքացի է, 1981-ից հանդիսացել է ՀՅԴ անդամ, 1990-ից հաստատվել է Հայաստանում: Ազատազրկված լինելով՝ «Նուբարաշեն»-ում կազմակերպել է անգլերենի ու համակարգչային դասընթացներ: Արսեն Արծրունին առաջին ցմահ դատապարտյալն է, ով 2007-ին ընդունվել է Երևանի «Ուրարտու» համալսարանի հոգեբանության ֆակուլտետ: Դրական օրինակ է հանդիսացել խցակիցների և ևս 5 ցմահ դատապարտյալների համար, ովքեր ընդունվել են բուհեր: 2013-ին 62 ցմահ ազատազրկվածների հետ անցկացրել է անհատական հարցազրույցներ, ձեռք է բերել ուղղման հոգեբանության 42.000 տվյալ: 2016 թ-ին ընդունվել է ՀՀ ԳԱԱ Գիտակրթական միջազգային կենտրոն՝ Սոցիալական հոգեբանության գծով: Իր գիտական ուսումնասիրության արդյունքում նախաձեռնել է «Արմավիր» ՔԿՀ-ի 4-րդ մասնաշենքը վերածել գիտահետազոտական մասնաշենքի, որտեղ կլինեն բոլոր դատապարտյալ- ուսանողները, կաշխատեն նաև գիտաշխատողներ, համատեղ տարիների ընթացքում կպատրաստեն ուղղման այն մոդելը, որը կտարածվի նաև մյուս ՔԿՀ-ներում:

56-ամյա Արծրունին կարող էր 2013-ից, օրենքի համաձայն, պայմանական ազատության մեջ լինել, սակայն դատարանները մի քանի անգամ մերժել են նրա պաշտպանների բողոքները: Այժմ պայմանական ազատման հարցը գտնվում է Վճռաբեկ դատարանում: Արսեն Արծրունին ունի առողջական խնդիրներ. հայտնաբերվել է հանգուցավոր խպիպ, այժմ ստանում է համապատասխան դեղորայքային բուժում: 

Մեկնաբանություններ (3)

candy pipes
he,s trying to make a change for the good of others that will no doubt come after him as well !! after all were meant to be taught to become a more civilised set of people as time goes on !! not what seems to happen in the case of people of arsens situation and seems to be of the same the world over in the most ....
Ռուդոլֆ Մուրադյան
Խնդրում եմ ազատել Արսեն Արծրունիին : Ինչ մեղք ել որ ունեցել ա, վաղուց տասնապատիկ պատժվել ա:
Sahag Arabian
FREE ARSEN TODAY He has shown to be a : Patriot Teacher Humanitarian A person of insight and through his experience and knowledge Able to bring a much needed change in the PRISON SYSTEM ARSEN is Sick and needs urgent hospitalization today Before we lose him for good FREE ARSEN TODAY

Մեկնաբանել

Լատինատառ հայերենով գրված մեկնաբանությունները չեն հրապարակվի խմբագրության կողմից։
Եթե գտել եք վրիպակ, ապա այն կարող եք ուղարկել մեզ՝ ընտրելով վրիպակը և սեղմելով CTRL+Enter