Բաց նամակ՝ ընդերքօգտագործման ոլորտի վիճակի ու բարեփոխումների անհրաժեշտության վերաբերյալ
Տեխնիկական գիտությունների թեկնածու Անդրանիկ Աղաբալյանն իր բաց նամակն է գրել Նիկոլ Փաշինյանին՝ ընդերքօգտագործման ոլորտի ներկա վիճակի ու արմատական բարեփոխումների անհրաժեշտության վերաբերյալ, որն ամբողջությամբ ներկայացնում ենք․
Մեծարգո պարոն վարչապետ
Հաշվի առնելով, որ ս.թ. մայիսի 24-ին Ձեզ ուղղված և ս.թ. հունիսի 5-ին ՀՀ նախագահի աշխատակազմից Ձեզ վերահասցեագրաց նամակները մնացին անարձագանք, ինձ իրավունք եմ վերապահում դիմել Ձեզ բաց նամակով:
Ստորև բերված է նշված նամակի հակիրճ տարբերակը: Այն, ինչպես և նախորդը, հիմնված է Հայաստանի լավագույն մասնագիտական խմբի կողմից մշակված ՀՀ ընդերքօգտագործման ոլորտի արմատական բարեփոխումների ծրագրի վրա:
Ծրագրում մանրազնին վերլուծված է ներկա վիճակը, հիմնավորված են դրված նպատակները ու դրանց հասնելու ուղիներն ու ժամանակացույցը՝ ճանապարհային քարտեզի տեսքով:
Ներկա վիճակը
-
ՀՀ ընդերքօգտագործման ոլորտի պետական կառավարման գործառույթները տարանջատված են ՀՀ էներգետիկ ենթակառուցվածքների և բնական պաշարների ու ՀՀ բնապահպանության նախարարությունների միջև:
-
Պետական կառավարման այդ մարմինների ղեկավար պաշտոններում (նախարար, նախարարի տեղակալ, մասնագիտական կառույցի ղեկավար) չկան ընդերքօգտագործման ոլորտի մասնագետներ:
-
Ներկայումս գործող ՀՀ Ընդերքի մասին օրենսգիրքը իրենից ներկայացնում է արտասահմանյան խորհրդատուների կողմից ներկայացված և տերմինաբանական ու իմաստային կոպիտ սխալներով թարգմանված ժաղովածու, որը ունակ չէ լիարժեք կարգավորել ոլորտում փոխհարաբերությունները և չի ընդգրկում պետական բոլոր անհրաժեշտ գործառույթները:
-
Մինչ այժմ գործող ենթաօրենսդրական դաշտը ստեղծվել է մինչև 2002թ., երբ ՀՀ կառավարության առընթեր գործում էր ՀՀ օգտակար հանածոների պաշարների պետական հանձնաժողովը: Հանձնաժողովի գործունեությունը դադարելուց հետո, ենթաօրենսդրական դաշտը մնացել է թերի ու անկատար:
-
Ընդերքօգտագործողների գործունեությունը հիմնականաում բնութագրվում է չափազանց ցածր արդյունավետությամբ և թանկարժեք հանքաքարերի պաշարների ու օգտակար բաղադրիչների անթույլատրելի չափերի հասնող անվերադարձ կորուստներով:
Արմատական բարեփոխումների սկզբունքներն ու նպատակները
-
ՀՀ կառավարության կազմում ընդերքօգտագործման ոլորտի պետական լիազոր մարմնի ստեղծումը, որը կընդգրկի ընդերքի ռեսուրսների բոլոր տեսակի օգտակար հանածոների օգտագործման ամբողղջական գործառույթները և կղեկավարվի բարձրակարգ ու բազմափորձ մասնագետների կողմից:
-
Մարդկային գործոնի ու կոռուպցիոն ռիսկերի նվազեցումն ապահովող պարզ ու թափանցիկ կանոններով օրենսդրական դաշտի ձևավորումը, որը կապահովի ընդերքօգտագործման հանգուցային հիմնահարցերի հստակ լուծումը ու կխրախուսի ներդրումների ներհոսքը:
-
Բարեփոխված օրենսդրական դաշտի պահանջների հիման վրա հանքավայրերի ռացիոնալ ու համալիր շահագործման արդյունավետության կտրուկ աճի ապահովումը:
Ամփոփելով վերոշարադրյալը, հարկ եմ համարում նշել, որ ընդերքօգտագործման ոլորտը վաղուց դարձել է անկառավարելի և գործում է թերի ու անկատար օրենսդրական դաշտում:
Այդ պայմաններին եթե հավելենք նաև տասնամյակների ընթացքում տիրող բարձր կոռուպցիոն միջավայրը, ապա հասկանալի է թե ինչու են Հայաստանի ամենա արժեքավոր հանքավայրերը շահագործում «քոչվոր» ընկերությունները, որոնց «պիտանելիության ժամկետը» 5-12 տարի է ու միակ նպատակն է առավելագույն շահույթի ստացումը ժամանակի միավորում, ինչը ենթադրում է հանքավայրերի ամենա հարուստ պաշարներով տեղամասերի բարբարոսաբար շահագործումը՝ ահռելի չափերի անվերադարձ կորուստներով:
Վերջերս ծավալված գործունեությունն ու «բացահայտումները» , հիմնականում ուղղված են վաղուց հայտնի ու ավանդաբար կոռուպցիոն ռիսկի մաս կազմող բնապահպանական վճարների «թաքցված» գումարների «հայտնաբերմանը»: Պարզ է, որ իրատեսական չէ մի քանի օրում ատուգումներ անցկացնել ու հայտնաբերել չարաշահումներ թույլտված 60 ձեռնարկություն:
Մինչդեռ, պետեկամուտների ավելացման հիմնական ներուժն է՝ գրագետ մշակված օրենսդրական դաշտում գործող, հանքավայրերի շահագործման արդյունավետության բարձրացումը:
Միայն այդ ճանապարհով ու գրագետ մասնագետների կողմից ղեկավարվող ոլորտը կարող է դառնալ իսկապես գերակա երկրի տնտեսության համար:
Ցանկանում ևս մեկ անգամ փաստել, որ Հայաստանում կա մասնագիտական խումբ, որը քաջատեղյակ է ոլորտում տիրող ներկա վիճակին, ունի հստակ նպատակներ և գիտի այդ նպատակին հասնելու ճանապարհը:
Այդ առումով, առաջարկում եմ հնարավորություն ընձեռնել Ձեզ ներկայացնել ՀՀ ընդերքօգտագործման արմատական բարեփոխումների ծրագրի սկզբունքներն ու նպատակները: Առաջարկում եմ նաև քննարկել ՀՀ վարչապետին կից ընդերքօգտագործման ոլորտի հասարակական խորհրդի ստեղծման նպատակահարմարության հարցը:
Հարգանքով,
Անդրանիկ Աղաբալյան
Տեխնիկական գիտությունների թեկնածու
Մեկնաբանություններ (1)
Մեկնաբանել