1 մլն եվրոյից ավել Հայաստանը վճարել է՝ Մարդու իրավունքների կոնվենցիան խախտելու համար (ինֆոգրաֆիկա)
Արաքս Մամուլյան
Գագիկ Աղբալյան
Մարդու իրավունքների եվրոպական դատարանը 2007 թվականից մինչև 2018թ.-ի հունիս ամիսը Հայաստանի Հանրապետության դեմ 93 վճիռ է կայացրել: ՄԻԵԴ-ի վճիռների հիմքով Կառավարությունն այս տարիների ընթացքում պետական բյուջեից փոխհատուցել է 1 միլիոն 158 հազար 290 եվրո:
Այս մասին տեղեկանում ենք Արդարադատության նախարարության կայքում ՄԻԵԴ-ի վճիռների վերաբերյալ առկա տեղեկատվությունից:
Հայաստանը 2002-ին վավերացրել է Մարդու իրավունքների և հիմնարար ազատությունների եվրոպական կոնվենցիան` այսպիսով ճանաչելով Մարդու իրավունքների եվրոպական դատարանի իրավազորությունը:
Դատարանը Հայաստանի վերաբերյալ առաջին վճիռը կայացրել է 2007 թվականին: Առաջինը, որն արձանագրվել է ՄԻԵԴ-ի կողմից, հավաքների և միավորման ազատության իրավունքի խախտումն է: Այս գործով դիմումատուն եղել է քաղաքացի Արմեն Մկրտչյանը: Չարտոնված երթ անցկացնելու հիմքով Մկրտչյանը ներպետական դատարանում 500 դրամ վարչական տուգանքի է ենթարկվել: Դատարանի վճռի դեմ բողոքարկման ներպետական ատյանները սպառած Մկրտչյանը դիմել է ՄԻԵԴ ու ներկայացված հայցում պահանջել 5000 եվրո` որպես բարոյական վնասի փոխհատուցում: Քննելով գործը՝ ՄԻԵԴ-ը գտել է, որ Կոնվենցիայի 11-րդ հոդվածով նախատեսված հավաքների ազատության իրավունքի խախտման արձանագրումն ինքնին հանդիսանում է արդարացի ոչ նյութական փոխհատուցում:
Ամենաշատ վճիռները Հայաստանի դեմ կայացվել են 2012թ.-ին` (16 վճիռ), 2016թ.-ին` (15 վճիռ) և 2017թ.-ին` (12 վճիռ):
Հայաստանի կողմից ամենաշատ խախտված իրավունքն, ըստ ՄԻԵԴ-ի վճիռների Կոնվենցիայի 6-րդ հոդվածով նախատեսված արդար դատաքննության իրավունքն է, այնուհետև սեփականության պաշտպանության իրավունքը։
2013թ.-ին և 2015թ.-ին Եվրոպական դատարանը Հայաստանի Կառավարությանն ամենաշատ գումարն է պարտավորեցրել վճարել դիմումատուներին՝ որպես արդար փոխհատուցման գումար:
Առանձնացրել ենք նաև տվյալներ այն մասին, թե յուրաքանչյուր գործով Հայաստանի կողմից վերջնական դատական ակտ կայացնելու և/կամ դիմումատուների կողմից ՄԻԵԴ դիմելու պահին ով է եղել Հայաստանի Վճռաբեկ դատարանի նախագահը:
Նշենք, որ Հայաստանը, անկախությունից ի վեր, վճռաբեկ դատարանի երեք նախագահ է ունեցել` Հենրիկ Դանիելյանը, ով պաշտոնավարել է 1998 թվականից մինչև 2005 թվականի հունիս, Հովհաննես Մանուկյանը, ով պաշտոնավարել է 2005-ի հունիսից մինչև 2008-ի սեպտեմբերի 16-ը և Արման Մկրտումյանը, ով պաշտոնավարել է 2008-ի սեպտեմբերի 17-ից մինչև 2018-ի հունիսի 5-ը:
Հարցում էինք ուղարկել Արդարադատության նախարարություն` պարզելու, թե ՄԻԵԴ-ի վճիռների հիմքով խախտում թույլ տված դատավորներին կարգապահական պատասխանատվության ենթարկելու վերաբերյալ ինչպիսի վիճակագրություն կա:
Ի պատասխան մեր հարցմանը` նախարարությունից հայտնել են, որ 2007 թվականից մինչ այսօր ՄԻԵԴ-ի կողմից Հայաստանի Հանրապետության վերաբերյալ կայացված վճիռների հիման վրա ՀՀ արդարադատության նախարարը հարուցվել է միայն մեկ կարգապահական վարույթ և ՀՀ արդարադատության խորհրդի կողմից մեկ դատավոր ենթարկվել է կարգապահական պատասխանատվության: Խոսքը Սյունիքի մարզի առաջին ատյանի դատարանի դատավոր Լեռնիկ Աթանյանին կարգապահական տույժի ենթարկելու մասին է:
Նշված դատավորի նկատմամբ կարգապահական վարույթը հարուցվել է այն ժամանակ, երբ Արդարադատության նախարար է եղել այժմ ԲԴԽ անդամ հանդիսացող Գևորգ Դանիելյանը: «Հարությունյանն ընդդեմ Հայաստանի» գործով ՄԻԵԴ-ն արձանագրել է, որ մեղադրյալից և վկաներից բռնության և սպառանալիքի միջոցով ձեռք բերված վկայություններն օգտագործվել են դատարանում: Արդարադատության խորհուրդը, վերը նշված կարգապահական վարույթը քննելով, որոշել է դատավոր Լեռնիկ Աթանյանի նկատմամբ կարգապահական տույժ կիրառել՝ խիստ նկատողություն՝ զուգորդված մեկ տարի ժամկետով աշխատավարձի 25 տոկոսից զրկելով:
Ստորև ծանոթացեք 2007-2018թթ-ին ՄԻԵԴ-ի կայացրած վճիռներով գործերի համառոտ նկարագրությանը։ Սեղմելով Կոնվենցիայի յուրաքանչյուր հոդվածի վրա՝ կարող եք տեսնել այդ հոդվածով գործերը։ Սեղմելով յուրաքանչյուր գործի համառոտ նկարագրության վրա՝ կարող եք մեծացնել այն, և հերթով թերթել՝ հաջորդն ընթերցելու համար։
Ինֆոգրաֆիկան՝ Անի Հովհաննիսյանի
Լուսանկարը՝ Նարեկ Ալեքսանյանի
Մեկնաբանել