HY RU EN
Asset 3

Բեռնվում է ...

Էջի վերջ Այլ էջեր չկան բեռնելու համար

Որոնման արդյունքում ոչինչ չի գտնվել

Էդիկ Բաղդասարյան

«Հայրենիքդ գնահատում ես օտարության մեջ»

Լիանա Սայադյան
Էդիկ Բաղդասարյան

«Հունաստանում 40-50 հազար հայ կա, որից 16-17 հազարը այստեղ ծնված հունահայերն են: Մնացածը Հայաստանից են եկել վերջին 10-15 տարիների ընթացքում»,-Աթենքում մեր հանդիպման ժամանակ ասաց ՀՅԴ պաշտոնաթերթ «Ազատ օր» օրաթերթի գլխավոր խմբագիր Հովսեփ Պառազյանը: 1 մլն գաղթական ունեցող Հունաստանում ճշգրիտ հայտնի չէ հայ գաղթականների թիվը: «Շատերը գալիս են ու գնում են կղզիներ' աշխատելու, ոչ մի տեղ չեն գրանցվում»,-ասում է Աթենքի «Հայաստան» հասարակական-մշակութային կենտրոնի համանուն թերթի խմբագիր Դավիթ Այվազյանը:

Հունաստանի հայ համայնքը միախմբված չէ. այստեղ, ինչպես հավանաբար Սփյուռքի մյուս գաղթօջախներում, համայնքը պառակտված է ըստ կուսակցական, ըստ եկեղեցական (Էջմիածնական եւ Անթիլիասական թեմեր) եւ ըստ «հայաստանցի-հունաստանցի» պատկանելության:

«Մեր նոր եկող հայրենակիցների պրոբլեմն այն էր, որ գալիս էին, բայց հայկական շրջանակներում, ակումբներում, միություններում տեղ չունեին: Սփյուռքում ամեն ինչ կուսակցականացված է, կամ պետք է իրենցից լինես, կամ մեկուսանաս: Անթիլիասական թեմի կողմից նոր եկողներին չընդունելու քաղաքականություն վարվեց, մանավանդ երեխաներին չէին ընդունում իրենց դպրոցներ, մեծ թվով երեխաներ չկարողացան հայկական դպրոց գնալ եւ գնացին հունական: Դաշնակցականների եւ ռամկավարների վարժարանները հնարավորություն ունեին Հայաստանից եկած երեխաներին ընդունելու, բայց չարեցին: Այդպես էլ հունանում են երեխաները: Կուսակցականները բացեիբաց ասում են' չօգնելով պատճառ լինենք, որ Հայաստանից եկածները ետ գնան: Բայց հարցն այն է, որ եթե այստեղ չեն կարողանում եկածները հաստատվել, ապա գնում են կղզիներ, եւ նրանց մասին ոչ ոք ոչինչ չի իմանում: Բայց չէ՞ որ եթե Հայաստանը թողնում են, ուրեմն այնտեղ էլ պրոբլեմ կա»,-ասում է Դավիթ Այվազյանը:
«Ես Հայաստանում եմ»

Աթենքում հայերին կարելի է հանդիպել երեք վայրում' ռամկավարներին' Ռամկավար-Ազատական կուսակցության գրասենյակում, դաշնակցականներին' ՀՅԴ գրասենյակում, իսկ անկուսակցականներին, որոնք հիմնականում Հայաստանից գնացածներն են, «Հայաստան» մշակութային-հասարակական կենտրոնում: ՀՅԴ-ն այստեղ առաջատար դիրքեր ունի եւ, հավանաբար, իր առավելությունը գիտակցելով' առանձնապես շփումներ չունի ո՛չ ռամկավարների, ո՛չ էլ անկուսակցական մյուս հայերի հետ: «Մեզ անգամ իրենց միջոցառումներին, տոնական օրերի հանդիսություններին չեն հրավիրում»,-ասում են «Հայաստան» կենտրոնի մշտական այցելուները: Ռամկավարները Աթենքի կենտրոնական թաղամասերից մեկում սեփական եռահարկ շենք ունեն, որտեղ գտնվում է նաեւ նրանց պաշտոնաթերթ «Նոր աշխարհ»-ի խմբագրությունը: Մեծ խաղահրապարակը, մարզադահլիճը' զինված նորագույն սարքավորումներով, երաժշտական գործիքներով հագեցած երաժշտական ակումբը, հայաստանցի հայերի վկայությամբ, գրեթե միշտ դատարկ է. դրանք չեն տրամադրվում նորեկ երիտասարդներին: Կուսակցության անդամներ ընկեր Սարգիսն ու ընկեր Հակոբը բողոքում էին մեզ հայ երիտասարդների' կուսակցության, քաղաքական եւ ազգային խնդիրների նկատմամբ անտարբերությունից:Ռամկավարները գիտակցում էին, որ կուսակցությունը սերնդափոխության, երիտասարդներով' հատկապես Հայաստանից եկած, համալրման լուրջ խնդիր ունի, բայց եւ խոստովանում էին, որ իրենք այդ ուղղությամբ ընդառաջ ոչ մի քայլ չեն անում:

Հայաստանից 1996-ին ընտանիքով Աթենք եկած Մինասն ասում է, որ հայ մնալու եւ Հայաստանի հետ կապը պահպանելու միակ հնարավորությունը «Հայաստան» կենտրոնն է: «Իմ տղային հայկական դպրոց չընդունեցին' ասելով, թե տեղ չկա: Բայց երկու դպրոցներում էլ' թե՛ ռամկավարներին պատկանող, թե՛ դաշնակցականներին, ազատ տեղեր կային: Ստիպված տարա հունական դպրոց»: Մինասի տղան' Կարապետը, չի տարբերվում հույներից, եւ Հայաստան վերադառնալու մտադրություն չունի: «Էստեղից կարող է գնամ ԱՄՆ' պրոֆեսիոնալ երաժշտությամբ զբաղվելու, բայց Հայաստան դժվար թե գամ, եթե գամ էլ' իբրեւ տուրիստ»,-ասում է Կարոն:

««Հայաստան» հասարակական-մշակութային կենտրոնը հիմնադրվեց 2000 թվականին: Ես նոր էի եկել Պարսկաստանից: Մեր նոր եկող հայրենակիցների պրոբլեմն այն էր, որ գալիս էին, բայց հայկական շրջանակներում, ակումբներում, միություններում տեղ չունեին: Սկզբնական շրջանում նրանք ոչ կեցության իրավունք ունեն, ոչ աշխատանք, ոչ լեզու գիտեն, մեկուսացվում են, օդի մեջ են: Տեսնում էինք նրանց խնդիրները' խենթացած վիճակի մեջ էին: Նույն ժամանակ այստեղ Հայաստանից միջպետական համաձայնագրով եկած ուսանողներ կային, որոնք նման դժվարություններ ունեին. երբ գալիս էին, իրենց դիմավորող չկար, չգիտեին' ո՞նց գնային համալսարան: Մենք ծանոթացանք այդ տղաներից մի քանիսի հետ, որոնք հիմա արդեն ետ են վերադարձել Հայաստան: Մի քանի անգամ նրանք փորձ արեցին հայկական որոշ շրջանակների հետ կապ հաստատել, տեղացի հայերի ուսանողական միություն ստեղծել, բայց չստացվեց, որովհետեւ իրենց նախ եւ առաջ ասացին, որ պետք է կուսակցության շարքերն անցնեն: Նույն ժամանակ այստեղ աշխատող մեր հայրենակիցներով խորհրդակցեցինք եւ որոշեցինք ստեղծել այս կենտրոնը' մեր նոր եկող հայրենակիցներին աջակցելու համար: Այդ շրջանում շատ երիտասարդ աղջիկներ էին գալիս եւ թուղթ ստանալու համար միայն ամուսնանում էին հույների հետ: Ուսանողներն են կառուցել այս կենտրոնը կամավոր, առանց դրամի: Հիմնական օգնությունը այն հունահայերը ցուցաբերեցին, ովքեր կտրված են տեղի կուսակցականացված համայնքից: Նրանցից շատերն անգամ հայերեն չեն խոսում, բայց միշտ նվիրատվություն են անում այս կենտրոնին»,-պատմում են կենտրոնի հիմնադիրներ Մինաս Մինասյանը եւ Դավիթ Այվազյանը:

2000 թվականից կենտրոնը հրատարակում է «Հայաստան» թերթը' 1500 տպաքանակով, որը լուրեր է հաղորդում հիմնականում Հայաստանի մասին: «Այստեղի մեր հայրենակիցները հայրենիքից ինֆորմացիայի կարիք ունեն, այստեղի նորություններով այնքան էլ հետաքրքրված չեն»,-ասում է խմբագիրը: Կենտրոնում հայերենի, հունարենի եւ անգլերենի անվճար դասընթացներ են կազմակերպվում երեխաների համար Հայաստանից Հունաստան բնակության եկած հայ ուսուցիչների, ուսանողների միջոցով: «Հայաստան» կենտրոնում կիրակնօրյա հայկական դպրոց է գործում: Ծնողների եւ ուսուցիչների ջանքերով երեխաները բեմադրություններ են դնում, կազմակերպում Ամանօրյա եւ այլ միջոցառումներ:

Տիկին Մարետան ուսուցչուհի է Վանաձորից, Աթենք է եկել 9 տարի առաջ, հետո բերել է միակ դստերը, ապա' երկու տարի առաջ, հորն ու մորը: Կիրակի օրերին նա «Հայաստան» կենտրոնի դպրոցում պատմություն եւ հայոց լեզու է դասավանդում:

Աշխատանքային օրերին երեկոյան ժամը 8-ից Աթենքի հայաստանցի հայերը հավաքվում են «Հայաստան» կենտրոնում' տեղեկանալու միմյանց «հունաստանյան եւ հայաստանյան» հոգսերին, փոխանակելու հայրենիքից ստացված լուրերը: Ցանկացած խոսակցություն այստեղ հանգում է Հայաստանին:

«Մարդիկ արդեն որ իրար են զանգում, հարցնում են' որտե՞ղ ես, պատասխանում են' Հայաստանում եմ: Մենք մի փոքրիկ Հայաստան ենք ստեղծել այստեղ: Եվ մի սկզբունք ունենք' չպետք է թողնենք, որ կենտրոնը կուսակցականացվի»,-ասում է Դավիթ Այվազյանը:
«Մի օր բոլորս վերադառնալու ենք»

«Արվեստագետի համար դժվար է 40 տարեկանում դուրս գալ երկրից ու նոր տեղում միջավայր ստեղծել: Ոնց որ ծառը արմատով հանես»,-ասում է նկարիչ Արմեն Գիզգիզյանը: 2001թ. նա ընտանիքի' կնոջ եւ երկու երեխաների հետ Հայաստանից մեկնել է Հունաստան' Աթենք, ժամանակավոր բնակության: «Սկզբից որոշել էի 6 ամսով գալ, մի 4-5 հազար ետ գցել ու ետ գալ, էն ժամանակ' 2001-ին, 5.000-ը ահագին գումար էր, ես դրանով գոնե իմ ընտանեկան հարցերը կկարգավորեի, չէի դնի իմ ներկերը վաճառեի կամ գնայի բարձրվոլտային կաբելներ հալեցնեի օրական 2000 դրամով, որ գոնե հացի փող հասցնեմ, իսկ շաբաթ-կիրակի գնամ Վերնիսաժ մի բան ծախեմ: Եթե այն ժամանակ Երեւանում ամսական 200 դոլար աշխատեի, կարող էի ապրել: Բայց հիմա էստեղ 1500 եվրո աշխատում եմ, էլի նորմալ չեմ ապրում, ամսվա ծախսերն եմ փակում ու մի քիչ էլ Հայաստան փող եմ ուղարկում: Էստեղ վարձը եւ այլ կոմունալ ծախսերը մեջքդ կոտրում են»,-ասում է Արմենը: Երեւանից մեկնելիս Արմեն Գիզգիզյանն իր հետ վերցրել է որոշ նկարներ, որոնք Աթենք հասնելուց երկու շաբաթ հետո հաջողել է վաճառել:

«Ինձ առաջարկեցին ազգանունս փոխած ներկայանալ' հաջողություն ունենալու համար, բայց չփոխեցի»,-ասում է նկարիչը: Հարմարվելով եվրոպացի գնորդների ճաշակին' Արմենը նկարում է այն, ինչի պահանջարկը կա. «Նկարում եմ ոչ կրոնական թեմաներով, ավելի շատ պահանջարկ ունեն սիմվոլիստական, միթոլոգիական աշխատանքները: Կտավը չպետք է լինի որեւէ ազգի կրոնական, պատմական թեմայով»: Իր աշխատանքները նկարիչը հանձնում է Աթենքի սալոն-պատկերասրահներին: «Նկարը մետրով են գնում' 1 x 1մ կտավը 300 եվրո արժե, նկարչից այդքանով գնում են, իրենք վաճառում են 1500-2000 եվրո»: Օտարության մեջ առօրյա հոգսերի ծանրությունից կքած նկարիչը մի կողմ է դրել ստեղծագործական ցանկությունները: «Ի՞նչ երազանք ունես, կուզենայի՞ր Աթենքում կամ Երեւանում անհատական ցուցահանդես ունենալ» հարցին պատասխանում է. «Ես մի բան եմ երազում' նյութականս կարգավորվի եւ վերադառնամ, որովհետեւ հոգնում եմ... Հոգնում եմ մենակ մնալուց: Քո մաստի մարդ չկա, որ շփվես հետը, հայհոյես վիճակդ, վերջապես նստես հետը ու լռես: Որովհետեւ ուրիշ միջավայրում ես մեծացել, ոնց որ արմատներից մարդուն պոկես, բերես: Հիմա կասես' հո զոռով չեն քեզ բերել, ինքդ ես եկել: Իմ կարգավիճակով քանի~ տասնյակ հազար հայեր կան: Կողքից մարդիկ ասում են' դավաճան են, հայրենիքը լքել են: Բայց հավատացնում եմ, որ օտարության մեջ գտնվողների մեջ շատերը շատ ավելի արժանի են հայ կոչվելուն, քան նրանք, ովքեր էդպես խոսում են: Ճիշտ է, հայն առաջին հերթին էն մարդն է, որն ապրում է հայրենիքում, բայց ավելի գնահատում ես երկիրդ, երբ օտարության մեջ ես:

Հայաստանի ժողովրդին երեւի պիտի տանեն մի քանի տարի ուրիշ տեղ ապրեն, հասկանան հայրենիքը, հետո ետ բերեն, որ իրար հետ սիրով, առանց մունաթի ապրեն: Այստեղ ստեղծագործական վիճակդ կամաց-կամաց քնում է, հումորդ էլ է բթանում: Մեկ-մեկ կնոջս ասում եմ' անտենաս չի բռնում էստեղ»:

Հայաստան վերադարձի մասին երազում էին Աթենքում մեզ հանդիպած բոլոր հայաստանցիները, սակայն դրա իրական հնարավորությունը քչերն էին պատկերացնում: «Խնդիրն այն է, որ երեխաներն այստեղ են մեծանում, եւ չես կարողանում Հայաստանում տեսնել, պատկերացնել նրանց ապագան: Իմ տղային տանեմ մեր «ախպեր տղերքի» մեջ ի՞նչ անի, անգամ հայկական կատակները իմ երեխաներն արդեն չեն հասկանում: Երեւանում իմ երեխային կասեն' էս հարիֆը ո՞վ է: Սա իմ ամենամեծ պրոբլեմներից է, որ ես շոշափելի զգում եմ ու մղկտում եմ, որ իմ երեխան Երեւանում ախպարի կարգավիճակով է լինելու: Ես երեւանցի տղա լինելով' իմ երեխան Հայաստանում օտար է լինելու»,-ասում է Արմեն Գիզգիզյանը:

Ամեն օր Արմենն անհամբեր սպասում է «Հայլուրի» թողարկմանը: ««Հայաստան» թերթը գրում է Հայաստանի խնդիրների մասին: Բայց մենք ուզում ենք նաեւ լավ լուրեր լսել: Վատը կարդալով' մենք ավելի ենք հուսահատվում, մտածում ենք' գնանք ի՞նչ անենք: Մենք ուզում ենք լույս տեսնել այս ճահճից դուրս գալու համար»,-ասում է նկարիչը:

Աթենք-Երեւան

Մեկնաբանություններ (1)

Frank Donahue
I love Armen’s paintings. Saw him at the Parthenon. Couldn’t buy one because I’m traveling, but would love to, if he can send to America? I’m sorry he feels displaced. His work appeals to all cultures, I believe.

Մեկնաբանել

Լատինատառ հայերենով գրված մեկնաբանությունները չեն հրապարակվի խմբագրության կողմից։
Եթե գտել եք վրիպակ, ապա այն կարող եք ուղարկել մեզ՝ ընտրելով վրիպակը և սեղմելով CTRL+Enter