Մահապարտ Սեյրանը
Ալավերդցի Սեյրան Մարգարյանը 1992թ.-ի սեպտեմբերի 2-ին զոհվեց Ղարաբաղի Վաղուհաս գյուղի մերձակայքում: Նրա դին մեկ գիշեր մնացել է մարտի դաշտում: Նահանջող մարտական ընկերները ծառերի ճյուղերով թաքցրել են մահապարտի դիակը` հաջորդ օրը թշնամու հսկողության տակ անցած տարածքից ամեն գնով տեղափոխելու հույսով: Ճակատամարտի հաջորդ օրը մահապարտների գումարտակի փոխհրամանատար, ալավերդցի Սեյրան Անթանեսյանն ասել է, որ Սեյրան Մարգարյանի դին թուրքերի մոտ չի թողնի, կամ ընդհանրապես Ալավերդի չի մտնի: Ալավերդու մահապարտները Սևանի և Նոր Հաճնի մահապարտների աջակցությամբ Սեյրան Մարգարյանի դին կարողացան նախկին դիրքերից հանել են:
«Ալավերդու մահապարտների ջոկատի ամենատարեցը Սեյրան Մարգարյանն էր: Արդեն 50-ին մոտ էր: Նա որպես նռնակաձիգ անփոխարինելի էր: Ես ինչ իմանայի, որ ընդամենը մի քանի օր անց առաջին զոհը Սեյրանը պիտի լինի»,- տարիներ անց «Մահապարտները» ժողովածուի մեջ գրել է գումարտակի փոխհրամանատարը:
Սեյրան Մարգարյանը Ալավերդիում թողել էր երեք երեխաներին, կինը մահացել էր տարիներ առաջ: «Մինչ Ղարաբաղի շարժումը մենք ընտանիքով Մոնղոլիայում էինք, մայրս այնտեղ քաղցկեղից մահացավ: Հայրս, ես և անչափահաս 2 քույրերս 1988թ.-ի հունվարին մորս թողեցինք Մոնղոլիայում և վերադարձանք Հայաստան»,- հիշում է Սեյրանի որդին` Գագիկը:
Երբ Սեյրանը զոհվեց, Գագիկը 18 տարեկան էր: «Քաղաքում տարածվեց, որ Ղարաբաղում Ալավերդուց 2 զոհ կա: Իջա ներքև, մարդիկ էին հավաքված թաղում` մեր թաղի օղորմածիկ Մալիկը, ուստա Սանոն, տարիքով մեծ մարդիկ էին: Բոլորը հորս ճանաչում էին: Մալիկի տղա Ժորոն էլ էր հավաքվածների մեջ: Ինձ խնայում և խաբում էին: Բայց ես ամբողջ գիշերը չքնեցի: Անհանգիստ էի: Ոնց որ սիրտս գուշակում էր: Մեր թաղում Մագադան Միշա կար: Մեծ մարդ էր: Հաջորդ օրը թաղում կանգնած էինք, ինձ չէր ճանաչում, կանգնածներին ասաց, թե տղերք, ասում են`Ղարաբաղում Սեյրանին խփել են, իմացե՞լ եք: Այդտեղ էլ ես վատացա»,-հիշեց Գագիկը:
Հետո հոր զոհվելու հանգամանքերի մասին Գագիկը հարցուփորձ է արել հոր հետ կռված մահապարտներից, ում հանդիպել է: Տարբեր բաներ են պատմել տղային: Մեկն ասել է` ականանետից է եղել, տրաքել է, մեկն ասել է` տանկից արձակված կրակոցից է եղել: Ասել են նաև` ուղիղ կրակահերթ է եղել: Որդին տեղյակ է, որ զոհվելուց հետո հոր մարմնի կեսը չի եղել: Յուրաքանչյուր պատմություն ավերել է Գագիկի հոգին: Նա հոր մարտական հետքերով մի քանի անգամ գնացել է Ղարաբաղ: Առաջին անգամ նրան ուղեկցել է մահապարտ Արամ Սաժինյանը:
«Մերոնք կռվի ժամանակ Վանք գյուղից են ոտքով շարժվել դեպի Վաղուհաս, անանցանելի լեռներով ու նրանց հարող ձորերով: Երբ հասել են Վաղուհաս, ճակատամարտը սկսվել է: Երկար է տևել ճակատամարտը: Հետո կռվողները նահանջի հրաման են ստացել: Ինձ հորս մարտական ընկերը` Գրիշա Դավթյանն է պատմել: Ասում է, որ մերոնք, այդ թվում նաև հայրս, ահագին առաջ են գնացած եղել: Թուրքերից շատ զենք են խլել: Հայրս նռնակաձիգ է եղել: Երբ հրաման է տրվում նահանջի համար, հայրս Գրիշա Դավթյանին ձայն է տալիս, որ հետ գա: Արդեն մթնշաղ է եղել: Գրիշան հասնում է հորս, այդ պահին էլ պայթունը լինում է, հայրս զոհվում է, Գրիշան էլ ծանր վիրավորվում է»,- պատմեց Գագիկը:
Գիտակցությունը կորցրած և հազիվ ուշքի եկած Գրիշա Դավթյանին Սեյրան Մարգարյանի զոհվելու մասին ղարաբաղցի մահապարտներից են տեղեկացնում: Սեյրանի դին մարտադաշտում ուղիղ թուրքերի դիրքերի առաջ է եղել, շատ զոհեր ու դիակներ է եղել, ճակատամարտն էլ անտառի փեշերին է եղել:
«Երբ հայրս զոհվեց, փոքր քույրս 11 տարեկան էր, մյուս քույրս ինձնից 2 տարով էր փոքր` 16 տարեկան էր: Քույրերիս պահելու համար ինձ շատ է օգնել հորս մարտական ընկեր Գրիշա Դավթյանը: Նա ինձ աշխատանքի տեղավորեց Բագրատաշենի մաքսատանը: Պետության կողմից էդպես աջակցություն չի եղել, աջակցությունն այն է եղել, որ փոքր քույրս 11 տարեկան էր, թոշակ և նպաստ նշանակեցին, դա է եղել ամբողջը»,- հայտնեց Գագիկը:
Վերջինիս պատմեց , որ 1992 օգոստոսի 29-30-ին հորեղբոր հետ Վանաձոր վերադառնալիս Շահալիում հանդիպել է Ալավերդու մահապարտ տղաներին: Ղարաբաղ գնալուց առաջ նրանք եկել էին տնեցիներին մնաս բարով անելու. «Հայրս նրանց մեջ չկար, հարցրի հորս մասին: Ասացին, որ եկել Վանաձոր, «ԳԱԶ 66» բեռնատար վերցնելու`Երևանից նրանով Ղարաբաղ զենք զինամթերք տեղափոխելու համար: Հայրս 43 զինվորական զորամասից էր ստանալու բեռնատարը»,- ասաց նա: Գագիկը ափսոսում էր, որ հետ չի վերադարձել Վանաձոր` հորը վերջին հրաժեշտը տալու համար:
Մեկնաբանություններ (3)
Մեկնաբանել