Նախորդ շաբաթները ցույց տվեցին, որ եվրասիական տարածաշրջանում ընթացող գազային մրցակցությունը նոր թափ է հավաքում: Եվրոպայում ավելորդ չհամարեցին Մոսկվային եւս մեկ անգամ հիշեցնել, որ վերջինս իրենց համար հուսալի գործընկեր չէ էներգետիկ մատակարարումների հարցում:

Եվրամիությունը ոչ միայն իր արեւելյան հարեւանների` հետխորհրդային 6 հանրապետությունների հետ կնքեց գործընկերության պայմանագիր` նպատակ ունենալով մի շարք ոլորտներից բացի նրանց հետ համագործակցել նաեւ էներգետիկ բնագավառում, այլեւ մայիսի 8-ին Պրահայի էներգետիկ գագաթնաժողովում Ադրբեջանի, Վրաստանի, Ղազախստանի, Թուրքմենստանի, Ուզբեկստանի, Թուրքիայի, Իրաքի եւ Եգիպտոսի հետ պայմանավորվեց համաձայնության հասնել «Նաբուկո» ծրագրի շուրջ «որքան հնարավոր է շուտ եւ ստորագրել այն մինչեւ հաջորդ ամիս»: «Նաբուկոն», ինչպես հայտնի է, դեպի Եվրոպա գազի մատակարարման ծրագիր է, որը պետք է շրջանցի Ռուսատանը եւ նվազեցնի Եվրոպայի կախվածությունը Մոսկվայից: Ծրագրի իրագործումը, սակայն, բարդանում է նրա խիստ մեծ ծախսերի, ինչպես նաեւ անհրաժեշտ գազի մատակարարների բացակայության պատճառով: Դեռեւս միակ ռեալ մատակարարը շարունակում է մնալ Ադրբեջանը, սակայն միայն նրա ռեսուրսները բավարար չեն ծրագրի իրականացման համար: Եվրոպայում հույս ունեն ծրագրում ներառել կենտրոնասիական գազարտահանող պետություններին: Որպես այլընտրանքային տարբերակ է մնում Իրանը: Կախված նրանից, թե որ ճանապարհը կընտրվի` «Նաբուկոն» կամ Վրաստանի, կամ էլ Իրանի տարածքով կմտնի Թուրքիա` այնտեղից հասնելով մինչեւ Ավստրիա: Եվ մինչ Եվրոպայում քննարկում են ընդհանրապես «Նաբուկո»-ի նպատակահարմարության հարցը, Մոսկվան բարեհաջող կերպով իրականացնում է «Նաբուկո»-ի մրցակից «Հարավային հոսանք» ծրագիրը: Այն ստորագրվել է 2007 թ. ռուսական Գազպրոմի եւ իտալական Ենիի միջեւ եւ Ռուսաստանի սեւծովյան ափից պետք է հասնի Բուլղարիա, իսկ այնտեղից մի քանի հնարավոր ուղիներով` Իտալիա եւ Ավստրիա: Նախորդ շաբաթ Սոչիում Վլադիմիր Պուտինի եւ Սիլվիո Բեռլուսկոնիի ներկայությամբ ստորագրվեցին պայմանագրեր տարանցիկ երկրների` Բուլղարիայի, Հունաստանի եւ Սերբիայի հետ: Դրանից հետո վերլուծաբաններն արձանագրեցին «Հարավային հոսանք»-ի ակնհայտ առավելությունը «Նաբուկո»-ի նկատմամբ: Ռուսաստանը մտադիր է Հարավային հոսանքով մղել ինչպես իր սեփական, այնպես էլ կենտրոնասիական իր գործընկերների գազը, այնպես որ մրցակցությունը «Նաբուկո»-ի եւ «Հարավային հոսանք»-ի միջեւ դեռ կշարունակվի: Տարածաշրջանում գազային մրցակցության նոր փուլի ֆոնին հատկանշական էր նաեւ հայ-իրանական գազամուղով գազի մատակարարման մեկնարկը: Դեռ 2004 թ.-ին ստորագրված «գազ՝ էլեկտրաէներգիայի դիմաց» ձեւաչափով նախորդ շաբաթ Հայաստանը սկսեց գազ ստանալ Իրանից` 1 կուբամետր գազի դիմաց ժամում 3 կվտ էլեկտրաէներգիա գնով: Իրանական գազը, նախնական պայմանավորվածության համաձայն, Հայաստան պետք է հասներ դեռ նախորդ տարվա հոկտեմբերին, սակայն այն ժամանակ ՀՀ էներգետիկայի նախարարությունից հայտնեցին, որ ռուսական մատակարարումները Վրաստանի տարածքով դեռեւս բավականացնում են, եւ իրանական գազից Հայաստանը կօգտվի անհրաժեշտության դեպքում միայն: Սակայն լրացուցիչ գազի անհրաժեշտության առաջացումը գարնան վերջին-ամռան սկզբին, երբ սպառումը հասկանալի պատճառներով կրճատվում է, ընդհանրապես տրամաբանական չէ: Ըւստի, սրա պատճառը կարող է լինել կամ Վրաստանի ներքաղաքական ճգնաժամում եւ լարված ռուս-վրացական հարաբերություններում ակնկալվող փոփոխությունները, կամ Հայաստանի տարանցիկ պոտենցիալի մասին եւս մեկ անգամ հայտարարելու մտադրությունը: Պատահական չէ, որ վերջին շաբաթներին կրկին շրջանառության մեջ դրվեց «Նաբուկո» ծրագրին Հայաստանի մասնակցության հնարավորությունը: Ժամանակին այդ հնարավորությունը բացառեց եւ շարունակում է բացառել Ադրբեջանը` որպես պայման դնելով Ղարաբաղյան հակամարտության կարգավորումը իրեն ձեռնտու պայմաններով: Սակայն հայ-թուրքական հարաբերությունների հնարավոր բարելավման եւ «Նաբուկո»-ում Իրանին ընդգրկելու եւ Ադրբեջանին բացառելու պարագայում այդ հնարավորությունը կարող է իրական թվալ: Ու թեեւ նույնիսկ այդ դեպքում ավելի հեշտ կլինի իրանական կապույտ վառելիքը Եվրոպա հասցնել ուղղակիորեն Իրան-Թուրքիա ուղիով, Եվրոպայում գուցե չհրաժարվեն մի կրակոցով երկու նապաստակ սպանելու հնարավորությունից: Եվրոպան, որն ինչպես երբեք շահագրգռված է հայ-թուրքական հարաբերությունների կարգավորմամբ, դեմ չի լինի այն ամրապնդել գազային համաձայնագրով: Համաձայնեք, որ Հայաստանի տարածքով Թուրքիա մտնող գազամուղը ծանրակշիռ հիմնավորում է բացված հայ-թուրքական սահմանը այլեւս չփակելու համար: Բացի դրանից, գազամուղը զարկ կտա Հայաստանի տնտեսության զարգացմանը` նրան ավելի կանխատեսելի գործընկեր դարձնելով Եվրոպայի համար: Այս քարտեզին գուցե չընդդիմանա նաեւ Ռուսաստանը` «Նաբուկո» ծրագրին ՀայՌուսգազարդի միջոցով մասնակցելու հեռանկարն ունենալով: Արաբական «Ալ Ահրամ» թերթը, սակայն, անդրադառնալով Հարավային Կովկասում աշխարհաքաղաքական ուժերի մրցակցությանը՝ Հայաստանի հնարավոր մասնակցությունը «Նաբուկո» ծրագրին դիտարկում է որպես դեպի Եվրոպա էներգառեսուրսների մատակարարման ռուսական մենաշնորհի ավարտ: Ըստ թերթի` «Նաբուկո»-ի անցումը Հայաստանի տարածքով «կուժեղացնի վերջինիս ռազմավարական նշանակությունը եւ կտա նրա տնտեսության զարգացման այդքան անհրաժեշտ իմպուլսը»: «գ Մոսկվան ուշադիր հետեւում է հայ-թուրքական բանակցություններին: Դրանց բարեհաջող ավարտը հավասարազոր կլինի «Նաբուկո» ծրագրի հաջողությանը, ինչը վերջ կտա դեպի Եվրոպա էներգակիրների ցամաքային մատակարարման Ռուսաստանի մենաշնորհին»,- եզրակացնում է թերթը: Ընդհանուր առմամբ, եվրասիական տարածաշրջանում եւ Հարավային Կովկասում ընթացող գազային մրցակցությունը, այսպիսով, մտել է նոր փուլ: Այս մրցակցությունը այժմ պետք է համապատասխանի նոր իրողություններին, որ առաջացել են մեր տարածաշրջանում ռուս-վրացական հնգօրյա պատերազմից հետո: Մի կողմից՝ նոր իրողությունները ավելի են սրում էներգառեսուրսների համար ընթացող պայքարը, մյուս կողմից` դրանք կոտրում են տարածաշրջանում առկա աշխարհաքաղաքական կարծրատիպերը: Եվ որպեսզի Հայաստանը որեւէ կերպ կարողանա օգտվել ընձեռված հնարավորություններից, նրան անհրաժեշտ է վարել առավելագույնս բաց եւ ինքնուրույն արտաքին քաղաքականություն: