Ադրբեջանական արթմնի երազնե՞ր, թե՞ տեղեկատվական դիվերսիա
Ադրբեջանի հանրային հեռուստատեսությանը տված հայտնի հարցազրույցում Ադրբեջանի փոխարտգործնախարար Արազ Ազիմովը գրեթե բառացիորեն կրկնել է կարգավորման այն սխեման, ինչ մոտավորապես երկու ամիս առաջ ներկայացրել էր արտգործնախարար Էլմար Մամեդյարովը: Սակայն Ազիմովի վերջին «պարզաբանումներում» առկա էին երկու նոր լրացումներ, որոնք բոլորովին նոր լույսի ներքո են ներկայացնում հակամարտության կարգավորման ընթացող բանակցային գործընթացը:
Առաջին լրացումն այն է, որ ներկայումս քննարկվում է Լաչինի եւ Քելբաջարի շրջաններն «ազատելու» ժամկետների հարցը, որի վերաբերյալ ԵԱՀԿ ՄԽ-ն արդեն կոնկրետ առաջարկություններ է ներկայացրել: Այլ կերպ ասած` 5 շրջանները եւ Լաչինի հյուսիսային մասը (Մամեդյարովը երկու ամիս առաջ կոնկրետ նշում էր Լաչինի 13 գյուղերի մասին) վերադարձնելու հարցերն արդեն համաձայնեցված են: Երկրորդ, որ շատ ավելի հետաքրքրական է, ԼՂ կարգավիճակը որոշվելու է «գրավյալ» տարածքներում Ադրբեջանի սահմանադրության գործելուց հետո. «Գրավյալ տարածքներում պետք է վերականգնվի Ադրբեջանի սահմանադրության գործողությունը, եւ դրա շրջանակներում տեղի բնակչության համաձայնության հիման վրա պետք է որոշվի (Լեռնային Ղարաբաղի) կարգավիճակը»,- ասում է նա: Ուշադրություն դարձնենք` խոսքը ոչ թե Լեռնային Ղարաբաղի, այլ «գրավյալ» տարածքների մասին է, ինչից կարելի է եզրակացնել, թե ազիմովյան տարբերակով ԼՂ կարգավիճակը պետք է որոշեն նաեւ Ադրբեջանին անցնելիք նախ հինգ, ապա եւ մյուս երկու շրջանների բնակիչները:
Ադրբեջանի փոխարտգործնախարարի այս հայտարարություններին, իհարկե, չափազանց լուրջ վերապահումներով պետք է մոտենալ: Առանձին դրվագներում դրանք ընդհանրապես դուրս են գալիս տարրական տրամաբանության շրջանակներից: Մասնավորապես` ստանձնելով Անկարայի «համհարզի» դերը` Ազիմովը ոչ ավել ոչ պակաս Երեւանի նկատմամբ Ադրբեջանի «բարի մտադրությունն» է համարում 5+0.5 շրջանները վերադարձնելու դիմաց Թուրքիայի կողմից Հայաստանի հետ սահմանի բացումը:
Բացի դրանից, առնվազն տարօրինակ է, որ Ադրբեջանի փոխարտգործնախարարը ԼՂ-ի կարգավիճակի որոշումը թողնում է ԼՂՀ-ին հարակից, ներկայումս վերջինիս անվտանգության գոտին կազմող շրջանների հետագայում ադրբեջանիցներով համալրվելիք բնակչությանը Ադրբեջանի Սահմանադրության շրջանակներում, այն դեպքում, երբ, ինչպես հայտնի է, այդ երկրի հիմնական օրենքը բացառում է ինքնորոշման խնդրի հետ կապված երկրի առանձին վերցրած որեւէ տարածքում հանրաքվե անցկացնելու որեւէ հնարավորություն: Եվ այս երկու դրվագները պարզորոշ հուշում են, որ Ազիմովի հայտարարությունների հիմնական շեշտադրումները ներքին սպառման նշանակություն ունեն:
Սակայն մյուս կողմից այս հայտարարությունների վերաբերյալ պաշտոնական Երեւանի շտապողական արձագանքը ցույց է տալիս, որ բանակցային մադիրիդյան գործընթացի տրամաբանությունն այնքան էլ հեռու չէ Էլմար Մամեդյարովի, ապա նաեւ հիմա նրա տեղակալի ներկայացրած կարգավորման սցենարից: «Երբ Ադրբեջանը պատրաստ կլինի վերադարձնել իր կողմից օկուպացված Լեռնային Ղարաբաղի շրջանները եւ ճանաչել ԼՂՀ անկախությունը, երբ կձերբազատվի միջնադարյան մտածելակերպից եւ գործելաոճից, այդ ժամանակ, Բաքուն կարող է խնդրել ԼՂՀ-ին քննարկումներ ծավալել փոխադարձ հետաքրքրություն ներկայացնող հարցերի շուրջ», -ի պատասխան Ազիմովի մեկնաբանությունների` հայտարարեց ՀՀ արտաքին գործերի փոխնախարար Շավարշ Քոչարյանը:
Եթե ուշադրություն դարձնենք` պաշտոնական Երեւանն այսպիսով չի հերքում, Ադրբեջանի փոխարտգործնախարարի ներկայացրած եւ ոչ մի պնդում: Շավարշ Քոչարյանն, ըստ էության, ընդամենը նախապայմաններ է ներկայացնում. վերադարձնել Ադրբեջանի կողմից օկուպացված` Արցախի շրջանները եւ ճանաչել ԼՂՀ-ի անկախությունը: Իսկ մնացած, ենթադրաբար հենց ԼՂՀ-ի հարակից շրջանները վերադարձնելու հարցը, ներկայացվում է որպես Ադրբեջանի եւ ԼՂՀ-ի միջեւ քննարկման ենթակա «փոխադարձ հետաքրքրություն ներկայացնող» խնդիր:
Ի տարբերություն Բաքվի` Երեւանի դիրքորոշումները վերջին շրջանում աչքի են ընկնում նկատելի անորոշությամբ: Դրանք հստակ չեն տալիս եւ ոչ մի հարցի պատասխան: Հենց այս իրողությունն է պատճառը, որ Երեւանի փաստարկներն ավելի անհամոզիչ են թվում, քան նույնիսկ ակնհայտորեն մանիպույլացիոն նշանակություն ունեցող Բաքվի սուբյեկտիվ ու միակողմանի մեկնաբանությունները: Եվ մինչ պաշտոնական Երեւանը որդեգրել է Բաքվից արվող հերթական հայտարարություններին որքան հնարավոր է զգացմունքային պատասխանելու մարտավարությունը, Բաքուն, Թուրքիայի անմիջական մասնակցությամբ ուղղակի տեղեկատվական դիվերսիա է իրականացնում Հայաստանի նկատմամբ:
Օրերս Ադրբեջանի տրանսպորտի նախարարությունը հայտարարեց, թե Թուրքիան սկսել է ուսումնասիրել այն տարածքները, որոնցով անցնելու է Կարս-Իքդիր-Նախիջեւան երկաթգիծը: Երկրաբանական հետազոություններ անցկացնելու համար արդեն մրցույթ է հայտարարվել: «Սա լինելու է Բաքու-Թբիլիսի-Կարս երկաթգծի շարունակությունը, որն ապահովելու է Ադրբեջանի եւ շրջափակման մեջ հայտնված Նախիջեւանի միջեւ հաղորդակցությունը: Հետագայում, ադրբեջանական տարածքներն օկուպացիայից ազատելուց հետո, կվերականգնվի Բաքու-Նախիջեւան երկաթգիծը, որի շնորհիվ Նախիջեւանը կդառնա տարածաշրջանի ամենախոշոր տրանսպորտային հանգույցներից մեկը»,-նշել է Ադրբեջանի տրանսպրոտի նախարարության ներկայացուցիչը:
Նախիջեւանում կոմունիկացիոն ենթակառուցվածքները վերականգնելու եւ դրանք Ադրբեջանի ու Թուրքիայի տրանսպորտային ենթակառուցվածքներին ինտեգրելու մասին այս հայտարարություններն ինքնանպատակ չեն: Դրանք միտված են ավելի առարկայական ներկայացնելու ԼՂՀ հարակից հինգ շրջանները վերադարձնելու եւ հատկապես Լաչինի ճանապարհը նաեւ Ադրբեջանի համար բացելու վերաբերյալ Բաքվից հնչող պնդումները: Հիմնական տեղեկատվական խայծն այն է, որ եթե Նախիջեւանում նման նախագծեր իրականացնելու ուղղությամբ արդեն աշխատանքներ են սկսվում, ապա տարածքները վերադարձնելու շուրջ պայմանավորվածությունների հնարավոր առկայությունը բավականաչափ համոզիչ է թվում:
Թերեւս նույն նպատակին են ծառայում նաեւ Անկարայից հնչող որոշակի ազդակները: Օրերս Թուրքական «Milliyet» պարբերականը որոշ մանրամասներ ներկայացրեց արտգործնախարար Ահմեդ Դավութօղլուի` Անգլիա կատարած այցի ընթացքում թուրք մտավորականների հետ հանդիպման ժամանակ արած հայտարարությունների մասին, որոնցից ուշագրավ է հատկապես հետեւյալը. «Այժմ մենք գտնվում ենք լռության շրջանում: Շուտով մեր առաջարկությունները` առանց արձանագրություններին վնաս տալու, համաձայնության կհասցնեն: Ոչ շատ ուշ…: Ամիսների, կամ նույնիսկ շաբաթների ընթացքում…»:
Թե կոնկրետ ինչ առաջարկությունների մասին է խոսում Դավութօղլուն, դժվար է ասել: Չի կարելի բացառել, որ խոսքը վերաբերում է հենց Լաչինի միջանցքը համատեղ օգտագործելու եւ հայկական երկաթուղային կոմունիկացիաները Բաքու-Նախիջեւան երկաթգծին միացնելու մասին: Այս առումով խիստ ուշագրավ է Ադրբեջանի հանրային հեռուստաընկերությանը տված հարցազրույցում Ազիմովի արած հետեւյալ հայտարարությունը: Նշելով, թե հայ-թուրքական սահմանի բացումը կարող է տեղի ունենալ այդ հարցի նկատմամբ Ադրբեջանի փոխզիջումային մոտեցման արդյունքում`Ադրբեջանի փոխարտգործնախարարն ավելացրել է. «Սահմանների բացումը կարող էր դառնալ Հայաստանի, Թուրքիայի եւ Ադրբեջանի միջեւ եռակողմ առեւտրային համագործակցության հիմնական խթանը:
Հայաստանը, մերժելով դա, կորցրեց բոլոր հնարավորությունները: Հանուն ինչ-որ քաղաքական պատրանքների` Սերժ Սարգսյանը կամ նրա ետեւում կանգնած ինչ-որ մեկը կարող են կորցնել ունեցած լավ հեռանկարներն ինչպես Հայաստանի, այնպես էլ հայ ժողովրդի համար»:
Դավութօղլուի եւ Ազիմովի այս հայտարարությունից ակնհայտ է դառնում, որ թուրք-ադրբեջանական տանդեմը Հայաստանին եռակող կոմունիկացիոն, առեւտրային համագործակցության հնարավորության իմիտացիա է ստեղծում` օգտագործելով Հայաստանի սոցիալ-տնտեսական դժվարին վիճակը, այս հարթությունում հանրության սպասելիքներն իշխանություններից: Իսկ դա այլ կերպ, քան տեղեկատվական մանիպուլյացիա, չի կարելի անվանել:
Այս ֆոնին ՀՀ արտգործնախարարության նմանատիպ արձագանքը ոչ թե չեզոքացնում է այս դիվերսիան, այլ ավելի է խորացնում առկա անորոշությունը: Բայց գուցե սա ՀՀ արտգործնախարար Է. Նալբանդյանի որդեգրած լուռ դիվանագիտության հերթական դրսեւորումն է: «Իրականում, հենց փորձից ելնելով, երբեմն պետք է լռել: Հատկապես երբ որ զրուցակիցդ, որը փորձում է քեզ դժվար կացության մեջ դնել, այնպիսի բաներ է ասում, որ այդ կարգի հայտարարությունները իր դեմ կարող են շրջվել»,-Հ1-ի եթերից ասում էր նա: Սակայն, մեղմ ասած, այնքան էլ պարզ չէ, թե ինչով կարող է այս հայտարարությունները շրջվել Բաքվի դեմ:
Եթե գտել եք վրիպակ, ապա այն կարող եք ուղարկել մեզ՝ ընտրելով վրիպակը և սեղմելով CTRL+Enter
Մեկնաբանել