Հեղինակ՝ Սոնիա Թաշճեան

Այնթապ քաղաքը կառուցուած է դաշտաձեւ բարձր (ծովու մակերեսէն 1500 – 1900 մեթր) հովիտի մը մէջ` շրջապատուած բարձրութիւններով: Կլիման բարեխառն է եւ առողջարար, ամառը` տաք է, իսկ ձմեռը` պաղ. ցամաքային է, քան` ծովային, միջակ աստիճան խոնաւութեամբ. անձրեւները` չափաւոր են, թէեւ երբեմն հեղեղներ կ’ըլլան, երբեմն ալ ընդհակառակն` չոր, սակաւանձրեւ երաշտանման կլիմայ:

Այնթապի մէջ եւ շրջակայքը ջրառատ վառուցանքի հողերը շատ չեն. մօտակայ դաշտերուն, բլուրներուն եւ ձորերուն մէջ գտնուող ընդարձակ այգեստաններն ու հատիկեղէնի արտերը կախուած են տարուայ անձրեւներէն: Դաշտերուն մէջ կան փոքրիկ առուակներ ու ջրանցքներ. հազուադէպ կան նաեւ ձեռակերտ ջրհորներ` ստորերկրեայ ջուրի վտակներու  առկայութեան շնորհիւ, որոնցմով կ’աճեցնեն պտղատու ծառաստաններ: Իրականութեան մէջ, բերքը  երբեք բաւարար չէ եւ մեծ մասամբ մթերքները կը ներմուծուին Պերեճիկէն եւ Հռոմկլայէն (Ռումքալէ): Սակայն իւրաքանչիւր անյթապցի իր տնամերձ պարտէզին մէջ անպայման ունի խաղողի արիշներ, պտղատու ծառեր եւ ծաղկաստաններ: Կրաքարեայ բլուրներու լանջերուն սումագ կ́աճի: Այնթապի շրջակայ գիւղերուն մէջ կը մշակեն տանձ, նուշ, նուռ, ծիրան, ընկոյզ, եւայլն…: Սաճուրի հովիտը բարեբեր է, ուր կ́աճին տարբեր հացահատիկներ, բազմաթիւ բանջարեղէններ, պտղատու ծառեր:

Շուկաներուն մէջ կան բազմաթիւ մթերային խանութներ, այսպէս օրինակ մսավաճառ, հացագործ, կարկանդակավաճառ, անուշավաճառ, լեպլեպճի, օղու գործարան: Խոհանոցային սպասքի վաճառք, կաւով պատրաստուած եւ ջնարակուած կարասներ, ամաններ, եւայլն: Նաեւ պղնձագործ, միաժամանակ կլայագործ վարպետներ, որոնք կը պատրաստեն տարբեր չափի ու ձեւի սպասք՝ տաշտեր, կաթսաներ, կրակարան, սամավար, օղիի թորիչ կաթսայ, եւայլն: Ձուլիչագործ վարպետը կը պատրաստէ արոյրէ առարկաներ. դգալներ, տարբեր շերեփներ, ամաններ, դոյլեր, ջրհաններ:

Ձաւարի պատրաստութիւնը հետաքրքիր արարողակարգ է քաղաքին մէջ. այնտեղ կան քանի մը տէվլիպներ, ցորենը թրջելու եւ թեփահան ընելու համար. տէվլիպը ձիով դարձուող տեսակ մը հնձան է, ուր եղանակին կը խռնուին մարդիկ, իւրաքանչիւրը իր ձաւարը պատրաստելու համար։ Հոս կը տիրէ տօնական ուրախ մթնոլորտ, երգ ու պար, խնճոյք:

Այգեկութքի ժամանակ սովորութիւն է տան բակերուն մէջ պատրաստել խաղողի շիրան, չամիչը, պաստեղը, շարոցը, եւայլն: Խաղողի մշակումը եւ գործածութիւնը խիստ շահաւէտ է:

Կենսասէր է այնթապցին, այդ մասին կը վկայեն իրենց բազմաթիւ կենացները. «Ձեր սիրոյն», «Ձեր կենաց», «Անուշ կենդանութիւն», «Աստուած ուրախութիւնը ձեր տունէն անպակաս ընէ», «Խմողաց անուշ», «Բացականերուն կենացը», «Խմող կտրիճին կենացը»:

Իսկ կանայք երգիծանքով կը կրկնեն՝

Երկուշաբթի՝ շաբթի, շաբթի,
Երեքշաբթի՝ կար կը կարեմ,
Չորեքշաբթի՝ տուն կը հանեմ,
Հինգշաբթի՝ հաց կը շաղեմ,
Ուրբաթ՝ լաթ կը լուամ,
Շաբաթ՝ բաղնիք կ́երթամ,
Կիրակի՝ ո՞վ պանի, որ ես պանեմ:

Մանկական խաչօրօր – խաղիկներէն յատկանշական է հետեւեալը՝

Ճօր, ճօր, ճօր մամա,
Ճօրիկ մամա, ճօր մամա, 
Ճօրիկ մաման ժամ կ́երթայ,
Կորկոտ ապուր պիշ ըննայ,
Եղը վրան խըշ ըննայ,
Խաչոն ուտէ, ճօշ ըննայ,
Լօփ, լօփ, աշըննայ…: